SPRAWOZDANIE O STANIE REALIZACJI ZADANIA. w 2011 roku

Transkrypt

1 pieczątka SPRAWOZDANIE O STANIE REALIZACJI ZADANIA z wykonania badań podstawowych na rzecz postępu biologicznego w produkcji roślinnej w 2011 roku 1. Nr decyzji MRiRW: HOR hn 801 dec 26/11 zadanie nr Nazwa tematu: GENETYCZNOŚRODOWISKOWE INTERAKCJE INDUKOWANYCH CECH JAKOŚCIOWYCH W LINIACH RZEPAKU OZIMEGO 3. Podmiot realizujący temat: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu 4. Wydział/Pracownia/ Pracownie: Katedra Genetyki i Hodowli Roślin 5. Kierownik tematu (zgodnie z kartą tematu): prof. dr hab. Andrzej Wojciechowski 6. Wykonawcy: dr Janetta Niemann, prof. dr hab. Juliusz Perkowski, dr Kinga Stuper Szablewska, 6. Informacja o realizacji prac w roku 2011 a) Materiały i metody: Celem badań realizowanych w ramach niniejszego projektu było określenie, na ile krzyŝowanie oddalone moŝe przyczynić się do zwiększenia zakresu zmienności cech świadczących o wyŝszej wartości nasion rzepaku takich jak: zawartość tłuszczu, białka, włókna kwasów tłuszczowych i tokoferoli oraz sinapiny w nasionach. W realizowanym projekcie badań wykonano równieŝ wstępne analizy zawartości ergosteroli w tkance liściowej, jako ewentualnego wskaźnika przy selekcji roślin odpornych na patogeny, a zwłaszcza choroby grzybowe. Zawartość tłuszczu, białka, włókna i glukozynolanów oznaczono metodą spektrometrii odbiciowej w bliskiej podczerwieni (NIRS laboratorium Hodowli Roślin Strzelce, Zakład Małyszyn. Pozostałe związki tj. sinapinę, tokoferole, kwasy tłuszczowe i ergosterole analizowano w laboratoriach UP w Poznaniu i tak: Sinapinę ekstrahowano z nasion za pomocą 80% metanolu i oznaczono metodą spektofotometryczną (analityczna długośc fali 330nm, zawartość sinapiny obliczono wg. wzoru: x = e. c.d D (Wojciechowski i in. 1994), Kwasy tłuszczowe oznaczono metodą chromatografii gazowej (GC z detektorem FID). Tokoferole oznaczono ilościowo i jakościowo stosując chromatograf HPLC. Badaniom poddano nasiona mieszańców z 96 linii powstałych w wyniku krzyŝowania męsko sterylnej linii MS8 z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. sarson, Yellow Sarson) kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis), gorczycą etiopską (B. carinata) i gorczycą sarepską (B. juncea), które zebrano z roślin rosnących w dwóch róŝnych lokalizacjach tj. w Dłoni koło Rawicza (100 km od Poznania) i na Sołaczu w Poznaniu.

2 b) Szczegółowe omówienie wykonanych prac i uzyskanych wyników (łącznie dla wszystkich Pracowni realizujących temat). Zawartość tłuszczu w nasionach form rodzicielskich wyniosła od 38,91 45,08%. W nasionach mieszańców z 2 kombinacji krzyŝowań tj. linia MS8 x kapusta pekinska i Ŝółtonasienny rzepik jary średnia zawartość tłuszczu była mniejsza w porównaniu z zawartością tłuszczu w nasionach formy matecznej i nieznacznie wyŝsza w porównaniu z formą ojcowską (Tab. 2). Przy czym w przypadku krzyŝowań rzepaku z kapustą pekińską w obrębie badanych roślin z Sołacza odnotowano takie, które zawartością tłuszczu w nasionach przewyŝszały obie formy rodzicielskie (48,41% tłuszczu). Mieszańce dwóch pozostałych kombinacji krzyŝowań tj. linia MS8 x gorczyca etiopska i gorczyca sarepska wykazywały zawartość tłuszczu w nasionach z obu lokalizacji zbliŝoną do zawartości u form ojcowskich ( 39,18 40,13%). Obserwowane róŝnice w zawartości tłuszczu w nasionach badanych linii pomiędzy dwoma lokalizacjami były jednak nieistotne. Zawartość białka w nasionach form wyjściowych była zróŝnicowana i kształtowała się od 21,23% (gorczyca sarepska) do 26,70% (gorczyca etiopska) (Tab. 3). Interesująco pod względem zawartości białka przedstawiają się mieszańce MS8 x B. carinata (gorczyca etiopska), u których średnia zawartość białka w nasionach była w obu lokalizacjach na wyŝszym poziomie (22,37 i 23,19%, Dłoń i Sołacz, odpowiednio) niŝ u formy matecznej (rzepaklinia MS8 21,78%). Przy czym najwyŝszą zawartość białka w nasionach odnotowano u jednej linii otrzymanej z krzyŝowania MS8 z B. campestris ssp. pekinensis (25,43%). Sinapina w nasionach form wyjściowych kształtowała się w zakresie od 0,76% (gorczyca etiopska) do 2,04 (linia MS8), a u mieszańców od 0,96% (mieszaniec MS8 x gorczyca sarepska, uprawiany na Sołaczu) do 2,72% (mieszaniec MS8 x kapusta pekińska, uprawiany w Dłoni) (Tab. 4). Włókno Zawartość tego składnika w nasionach, wyraŝona sumą białka kwaśnego (ADF) i neutralnego (NDF) wyniosła u form wyjściowych od 43,11% (linia MS8) do 45,70% u gorczycy etiopskiej (Tab. 5). Nasiona analizowanych roślin ze wszystkich kombinacji mieszańcowych wykazywały wyŝszą zawartość włókna w obu lokalizacjach i kształtowała się ona od 43,70% (MS 8 x B. carinata) do 46,23% (MS8 x B. juncea). Glukozynolany Formy rodzicielskie, które posłuŝyły do wyprowadzenia mieszańcowych linii analizowanych w niniejszym projekcie wykazywały w nasionach zawartość glukozynolanów alkenowych w zakresie od 18,60 µmol/g s.m.nasion (MS8) do 53,13 (B. juncea), a sumę glukozynolanów w zakresie od 20,78 do 56,28, odpowiednio, jak w przypadku glukozynolanów alkenowych (Tab. 6). Nasiona badanych linii mieszańcowych z wszystkich czterech kombinacji krzyŝowań wykazywały zawartości glukozynolanów pośrednie pomiędzy formami rodzicielskimi i

3 w tym przypadku zawartość glukozynolanów alkenowych wyniosła od 36,03 (MS8 x B. campestris ssp. trilocularis, uprawiane na Sołaczu) do 44,57 (mieszańce tej samej kombinacji uprawiane w Dłoni). Podobnie, ale na wyŝszym poziomie kształtowała się suma glukozynolanów. Bowiem analogicznie jak w przypadku glukozynolanów alkenowych najwyŝsze wartości wystąpiły w liniach uprawianych w Dłoni (46,22) i na Sołaczu (37,73). NaleŜy, jednak zauwaŝyć, Ŝe wśród analizowanych linii z poszczególnych kombinacji wystąpiły pojedynki o wyraźnie niŝszych i wyŝszych zawartościach glukozynolanów. NajniŜszy poziom glukozynolanów odnotowano w Dłoni wśród mieszańców MS8 x B. campestris ssp. pekinensis (6,81) i na Sołaczu wśród mieszańców MS8 x B. campestris ssp. trilocularis (10,94). Średnie zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych w nasionach mieszańców kształtowały się odpowiednio: stearynowy (C18:0) 1,441,74% (rodzice 1,041,57%), oleinowy (C18:1) 33,6144,91), linolowy (C18:2) 12,29 16,58% (rodzice 9,68 18,03%), linolenowy (C18:33) 6,23 9,59% (rodzice 5,03 9,48%) i erukowy (C22:1) 12,62 29,20% (rodzice 12,69 63,24%) (Tab. 7). JednakŜe zakres zmienności w zawartości analizowanych kwasów w obrębie linii naleŝących do jednej kombinacji mieszańcowej był bardzo duŝy i przykładowo w przypadku kwasu oleinowego w kaŝdej spośród czterech kombinacji krzyŝowań wystąpiły rośliny, u których zawartość kwasu oleinowego wyniosła ponad 60% w obu lokalizacjach, a w przypadku mieszańców MS8 x B. campestris ssp. pekinensis i MS8 x B. carinata i B. juncea uprawianych w Dłoni odnotowano równieŝ pojedynki z zawartością ponad 70% kwasu oleinowego (Tab. 7). Podobnie duŝą zmienność, jak w przypadku kwasu oleinowego obserwowano równieŝ w zawartości kwasu erukowego, gdzie w przypadku dwóch kombinacji mieszańcowych tj. MS8 x ssp. pekinensis i B. juncea wystąpiły pojedynki wykazujące w obu lokalizacjach poniŝej 1% kwasu erukowego, a w przypadku dwóch pozostałych kombinacji mieszańcowych takie pojedynki wystąpiły jedynie w jednej lokalizacji tj. na Sołaczu. Suma tokoferoli (αtoferol + γtokoferol) wyraŝona w mg/100 g nasion wyniosła u rodziców od 25,66 (gorczyca etiopska) do 58,18 (linia MS8), a u mieszańców od 44,97 (MS8 x B. carinata, na Sołaczu) do 57,58 (w tej samej kombinacji, ale w Dłoni)(Tab. 8). Jednak rośliny z najwyŝszą zawartością tokoferoli (ponad 60 mg/100 g nasion) wystąpiły w kombinacjach MS8 x B. carinata, w Dłoni (63,33) i MS8 x ssp. pekinensis, na Sołaczu (64,03) (Tab. 8). Ergosterole analizowano w liściach mieszańców z trzech kombinacji krzyŝowań (Tab. 9). Materiał do analiz pobierano z roślin zregenerowanych z eksplantatów liścieniowych w warunkach in vitro. Ciekawie pod względem zawartości ergosteroli wypadają formy wyjściowe, pośród których najwyŝszą zawartość wykazywała B. juncea (48,26 mg/kg s.m.) oraz B. carinata (34,73). U

4 pozostałych form wyjściowych obserwowano od 0,30 (ssp. pekinensis) do 2,12 mg/kg s.m.(ms8). W mieszańcowych liniach 3 kombinacji krzyŝówkowych występowało od 0,79 2,89 mg/kg s.m 3. Traktowanie nasion mieszańcowych chemomutagenami Nasiona 9 linii mieszańców oddalonych powstałych ze skrzyŝowania rzepaku ozimego linia MS8 z trzema gatunkami Brassica potraktowano azydkiem sodu (SA) i NnitrozoNmetylomocznikie wg. następującej procedury: moczenie nasion w wodzie destylowanej przez 18 godzin, zlanie wody i zalanie nasion roztworem SA lub NMUA w stęŝeniu 2 mm na 2 godziny, usunięcie mutagenów i płukanie przez 10 godzin w wodzie bieŝącej, osuszenie nasion i bezpośredni siew do gleby w rozstawie 33 cm między rzędami. Szczegółowy wykaz traktowanych materiałów przedstawiono w tabeli 10.

5 Tabela 1. Efektywność krzyŝowań oddalonych linii MS 8 rzepaku ozimego z pięcioma gatunkami Brassica wyraŝona liczbą powstałych zarodków w stosunku do średniej liczby rozwiniętych zaląŝków Kombinacja krzyŝowania Analizowany ch łuszczyn Liczba Izolowanych zaląŝków Zarodków wyłoŝonych na poŝywkę ZaląŜki zawierające zarodki [%] % zarodków z których zregenerowano rośliny Na poŝywce H3 W glebie B. napus B. campestris ssp. trilocularis Yellow Sarson B. campestris ssp. pekinensis kapusta pekińska B. oleracea var. gemmifera brukselka B. oleracea var. acephala kapusta pastewna ,1 56,4 48, ,4 62,1 43, ,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 B. fruiculosa ,1 88,2 76,5 B. carinata gorczyca etiopska ,5 51,17 41,3 B. juncea gorczyca sarepska ,4 41,5 41,5 B. napus CALIFORNIUM ,8 100,0 100,0 Łącznie ,1 50,0 43,7

6 Tabela 2. Zawartość tłuszczu [%] w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z zółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Dłoń Poznań Sołacz AC ,15 38,16 AC x A1 40,67 4,29 18,81 353,84 39,95 0,39 1,38 1,59 (16 linii) 45,04 43,59 A1 37,93 15,76 31,.02 AC x A2 41,97 0,31 2,92 1,10 39,.21 0,39 1,33 1,78 (56 linii) 48,32 48,41 A2 39,09 37,58 36,08 AC x BC 39,88 0,36 1,24 1,53 39,18 2,29 4,95 24,28 (10 linii) 41,87 40,99 BC 39,1 38,54 38,46 AC x AB 40,13 0,43 1,41 1,99 40,85 1,03 1,58 2,49 (14 linii) 41,23 43,44 AB 38,91 KONTROLA 44,37 LIRA JET

7 Tabela 3. Zawartość białka [ % ] w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z zółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Dłoń Poznań Sołacz AC 21,78 20,93 19,93 AC x A1 22,38 4,29 1,00 1,00 22,65 0,23 0,95 0,90 (16 linii) 23,69 24,56 A1 22,23 20,16 12,44 AC x A2 22,56 0,16 1,51 0,00 22,16 0,26 0,89 0,79 (56 linii) 23,95 25,43 A2 22,38 20,32 21,72 AC x BC 22,37 0,27 0,92 0,84 23,19 0,40 0,86 0,73 (10 linii) 24,57 25,19 BC 26,70 20,90 20,84 AC x AB 22,37 0,59 0,90 0,82 21,93 0,25 0,81 0,66 (14 linii) 23,91 23,78 AB 21,23 KONTROLA 20,70 LIRA JET

8 Tabela 4. Zawartość sinapiny [%] w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Dłoń Poznań Sołacz AC 2,04 AC x A1 1,13 1,02 1,40 0,05 0,19 0,04 1,21 0,12 0,16 0,03 (16 linii) 2,01 1,51 A1 0,88 AC x A2 1,3 1,04 1,52 0,09 0,28 0,08 1,22 0,05 0,14 0,01 (56 linii) 2,72 1,68 A2 0,91 AC x BC 1,09 1,09 1,15 0,05 0,14 0,02 1,14 0,05 0,12 0,01 (10 linii) 1,19 1,53 BC 0,76 AC x AB 0,90 0,60 1,09 0,16 0,14 0,02 0,96 0,04 0,12 0,01 (14 linii) 1,19 1,36 AB 1,09 KONTROLA 1,47 LIRA JET

9 Tabela 5. Zawartość włókna [ % ] w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z zółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Lokalizacja ADF AC S 18,53 24,58 43,11 18,35 22,16 41,17 S 19,95 0,25 0,88 0,78 25,57 0,58 2,04 4,16 45,52 AC x A1 21,89 29,98 51,77 (16 linii) 17,24 21,93 39,70 D 19,31 0,22 1,04 1,08 24,39 0,33 1,57 2,46 43,70 21,34 28,38 49,51 A1 S 19,34 22,92 42,26 19,20 23,01 42,21 S 19,97 0,14 0,47 0,23 25,01 0,37 1,27 1,60 44,98 AC x A2 21,21 29,12 49,77 (56 linii) 15,75 18,94 35,73 D 19,48 0,12 1,17 1,54 24,85 0,22 2,11 11,35 44,33 24,63 29,34 53,58 A2 S 19,48 24,85 44,33 18,35 22,47 41,06 S 20,10 0,40 0,86 0,73 25,05 0,53 1,16 1,34 45,14 AC x BC 21,48 26,35 47,83 (10 linii) 17,60 21,34 39,56 D 19,34 0,28 0,96 0,92 24,60 0,52 1,79 3,20 43,94 21,13 28,22 49,36 BC S 21,02 24,68 45,70 19,13 23,29 42,42 S 20,33 0,54 0,82 0,68 25,09 1,15 1,76 3,10 45,42 AC x AB 21,20 27,68 48,35 14 linii) 19,13 22,82 42,23 D 20,30 0,17 0,56 0,31 25,92 0,49 1,62 2,62 46,23 21,18 28,61 49,70 AB S 20,87 24,72 45,59 KONTROLA LIRA JET S 19,12 25,60 44,72 NDF SUMA ADF+ NDF

10 Tabela 6. Zawartość glukozynolanów [ µmol/g.s.m ] w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z zółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Lokalizacja ALKENOWE SUMA GLUKOZYNOLANÓW NIR 0,05 NIR 0,05 AC S 18,60 20,78 10,94 16,04 D 44,57 4,29 20,41 416,72 46,22 AC x A1 78,05 76,96 3,95 18,81 353,84 (16 linii) 6,43 10,94 S 36,03 5,82 20,56 422,85 37,73 69,40 69,10 5,18 18,31 335,27 A1 S 57,18 56,87 4,96 6,81 D 40,91 2,34 22,45 947,70 42,53 AC x A2 101,08 98,16 2,17 20,79 831,52 (56 linii) 10,48 14,08 S 40,40 3,86 13,21 174,57 41,34 64,99 62,45 3,48 11,91 141,83 A2 S 46,14 47,28 10,82 16,03 D 43,03 5,00 17,12 293,03 44,18 AC x BC 79,56 77,52 4,55 15,56 242,15 (10 linii) 35,84 37,81 S 43,69 2,47 5,35 28,66 44,02 53,47 53,74 2,29 4,95 24,48 BC S 51,22 52,22 11,11 15,47 D 39,80 6,29 20,80 432,53 41,52 AC x AB 67,95 66,24 5,66 18,70 349,76 14 linii) 9,70 12,34 S 40,16 5,74 19,46 417,35 39,82 63,54 61,29 5,19 18,23 331,12 AB S ,28 KONTROLA LIRA JET S 9,83 12,84

11 Tabela 7. Zawartość kwasów tłuszczowych w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską (B. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji Dłoń (D), PoznańSołacz (S) Mieszańce i formy wyjściowe Lokalizacja kwasy tluszczowe [%] C18:0 C18:1 C18:2 C18:3 C22:2 Suma NNKT AC S 1,57 42,97 18,03 8,14 12,69 26,17 AC x A1 (16 linii) D 1,51 1,042,26 33,61 12,1262,15 12,29 8,0818,37 6,23 2,479,94 29,20 7,7961,74 18,53 10,6927,49 S 1,46 0,941,86 40,81 15,0960,90 16,39 11,9521,28 9,59 7,8711,20 15,39 0,8748,00 25,98 19,8232,48 A1 S 1,04 12,2 9,68 5,03 61,74 17,23 AC x A2 D 1,74 0,042,39 38,86 1,3763,46 13,53 0,5822,63 6,68 0,4210,72 20,15 0,4856,65 20,04 0,0132,62 (56 linii) S 1,53 0,882,70 43,0 14,8172,22 16,26 9,8322,50 9,40 3,2611,84 14,28 0,3351,27 25,67 13,1834,34 A2 S 1,04 10,12 9,68 5,03 63,24 14,71 AC x BC D 1,59 1,182,19 33,60 10,9762,61 12,95 8,3219,35 6,79 2,6710,72 26,18 7,4046,13 19,30 10,7228,09 (10 linii) S 1,54 1,151,84 44,99 19,7863,77 16,51 12,8719,69 9,05 7,439,97 12,62 0,2430,84 25,57 21,4729,49 BC S 1,29 10,97 19,53 8,56 44,08 28,09 AC x AB D 1,44 1,311,68 44,25 31,5160,68 16,58 13,5419,02 9,02 8,549,76 13,10 0,9923,16 25,60 22,3128,78 (14 linii) S 1,51 1,041,68 41,30 19,1774,11 15,88 8,1918,90 9,32 8,4510,90 15,23 0,5834,52 25,19 16,9329,43 AB S 1,45 23,11 14,64 9,48 41,34 24,12 KONTROLA LISEK S 1,81 62,38 18,01 9,54 0,79 10,33

12 Tabela 8. Zawartość tokoferoli w nasionach międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis 'Yellow Sarson' A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską (B. juncea AABB) w zaleŝności od lokalizacji (F3)DŁOŃ (D) i (F2) POZNAŃSOŁACZ (S) ( mg/100g nasion) α γ α + γ α/γ Mieszańce i formy wyjściowe l Lokalizacja NIR 0,05 AC S 23,40 34,78 58,18 0,67 AC x A1 (16 linii) D 18,55 S 19,96 29,65 30,86 14,05 24,47 16,45 23,26 25,29 32,96 29,12 32,42 48,20 42,6857,43 1,40 3,85 14,79 0,63 0,440,81 53,45 51,2255,68 1,38 3,15 9,95 0,68 0,650,72 A1 S 16,05 15,69 31,74 1,02 AC x A2 (56 linii) D 20,93 S 20,13 30,21 28,48 15,57 24,713 15,57 26,93 24,32 36,91 19,35 42,99 49,48 22,3955,96 1,83 7,06 49,80 0,70 0,440,86 48,61 36,6864,03 2,20 7,02 49,29 0,73 0,471,14 A2 S 15,95 15,16 32,81 1,05 AC x BC (10 linii) D 25,31 S 19,29 32,27 25,68 23,65 27,81 18,84 19,74 30,10 35,52 21,78 29,57 57,58 54,3363,33 1,499 2,84 8,08 0,78 0,760,83 44,97 40,6249,31 6,95 6,14 37,76 0,77 0,670,87 BC S 17,45 8,21 25,66 2,13 AC x AB (14 linii) D 23,29 S 19,94 25,91 26,94 21,83 24,76 17,75 22,75 24,97 26,58 24,22 30,24 49,20 48,4149,73 0,79 0,70 0,48 0,90 0,820,99 46,87 43,5349,10 3,34 2,95 8,69 0,75 0,590,86 AB S 8,64 28,35 36,99 0,31 K. LISEK S 17,57 27,55 45,12 0,64

13 Tabela 9. Zawartość ergosteroli [ mg/kg. S.m.] w liściach roślin międzygatunkowych mieszańców otrzymanych z krzyŝowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus AACC=38) z brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską(b. juncea AABB) regenerowanych w warunkach in vitro) Mieszańce i formy wyjściowe Zawartość ergosteroli [mg/kg s.m.] średnia MIN NIR 0,05 AC x A2 1,73 0,03 39,09 1,46 5,39 29,15 AC x BC 2,89 0,07 29,21 1,17 7,38 54,51 AC x AB 0,79 0,06 3,77 0,49 0,98 0,96 WYJŚCIOWE MS8 B. CAMP. SSP TRILOCULARI B. CAMP. SSP PEKINENSIS B. CARINATA B. JUNCEA 2,12 0,94 0,30 34,73 48,26 0,08 0,03 0,06 26,78 37,14 5,86 1,68 0,55 50,90 56,42 Tabela 10 Zestawienie linii mieszańców oddalonych powstałych z krzyŝowania rzepaku ozimego (linia MS8) z B. campestris, B. juncea i B. carinata, które poddano działaniu chemomutagenów (SA i MNUA) Kombinacja krzyŝowania Liczba traktowanych linii Nr linii B. napus r zepak ozimy linia MS 8 B. carinata gorczyca etiopska 1 113/09 B. campestris ssp. garson rzepik jary Ŝółtonassienny 5 1/09, 39/09, 114/09, 115/09, 116/09 B. campestris ssp. pekinensis kapusta pekińska 2 7/09 i 112/09 B. juncea gorczyca sarepska 1 117/09

14 Celem badań jest określenie w jakim stopniu oddalone krzyŝowanie rzepaku z róŝnymi gatunkami z rodzaju Brassica umoŝliwia poszerzenie zakresu zmienności cech jakościowych oraz wpływu środowiska na testowane cechy. Harmonogram prac w bieŝącym roku sprawozdawczym był realizowany zgodnie z tym jaki został przyjęty. W jakim stopniu cel badania został osiągnięty Zadawalający 7. NajwaŜniejsze osiągnięcia. w przypadku wszystkich czterech kombinacji mieszańcowych wyselekcjonowano linie o takich wartościowych z punktu uŝytkowego rzepaku cechach jak: obniŝona zawartość glukozynolanów 7,54 15,76 µmol/g.s.m, obniŝona zawartość kwasu erukowego 0,24 0,99 %, podwyŝszona zawartość kwasu oleinowego 60,80 74,11%, wyŝsza zawartość tłuszczu > 48% otrzymanie mieszańców międzygatunkowych z krzyŝowania rzepaku z B. fruticulosa, B. campestris oraz B. carinata i B. juncea. 8. Forma upowszechnienia wyników Wyniki będą dostępne na specjalnej stronie internetowej w zakładce menue w zakładce granty 9. Wykaz prac opublikowanych w roku sprawozdawczym dot. danego tematu: 10. Wykaz prac złoŝonych do druku. Spektrum kwasów tłuszczowych oraz zawartość tłuszczu w nasionach międzygatunkowych mieszańców w rodzaju Brassica 11. Przyczyny ewentualnych odstępstw od harmonogramu zapisanego w karcie realizacji tematu. 12. Informacja o wynikach współpracy naukowotechnicznej krajowej i z zagranicą (przy współpracy z zagranicą podać kraj, firmę, temat). 13. W przypadku udziału w konferencjach, sympozjach, szkoleniach i warsztatach itp, w szczególności zagranicznych: a) cel i korzyści oraz stopień wykorzystania do realizacji zadania; b) w jaki sposób wyjazd podniósł wartość merytoryczną realizowanego zadania. Andrzej Wojciechowski Data r. Podpis kierownika tematu