RAPORT POLSKA ATRAKCYJNYM PRODUCENTEM I DOSTAWCĄ ŻYWNOŚCI. V Konferencja Nauka Biznes - Rolnictwo Puławy 2015 r.

Transkrypt

1 RAPORT POLSKA ATRAKCYJNYM PRODUCENTEM I DOSTAWCĄ ŻYWNOŚCI V Konferencja Nauka Biznes - Rolnictwo Puławy 2015 r.

2 Raport Polska atrakcyjnym producentem i dostawcą żywności to już druga publikacja wydana pod szyldem Centrum Kompetencji Puławy CELEM raportu jest wywołanie dyskusji nad modelem rozwoju polskiego biznesu rolnego w przyszłos ci. DLACZEGO? Bo to włas nie rolnictwo, wraz z przemysłem spożywczym, tworzą kluczowy dla dynamiki rozwoju Polski w najbliższych latach sektor gospodarki. Raport prezentuje dynamikę eksportu polskich artykułów rolno-spożywczych i wzrost salda bilansu eksportu, co powinno zachęcić przedsiębiorców do zintensyfikowania działan promujących polską markę. W opracowaniu zawarta została Rolnicza Mapa Polski obrazująca m.in. nakłady inwestycyjne na rolnictwo w województwach. Autorzy raportu analizują możliwości finansowania działalnos ci przedsiębiorców rolnych.

3 Redakcja naukowa Nadzór merytoryczny nad opracowaniem objął prof. dr hab. inż. Janusz Igras Dyrektor Naukowy w Instytucie Nowych Syntez Chemicznych w Puławach prof. dr hab. Andrzej Kowalski dr Zenon Pokojski Wojciech Nalazek Raport powstał przy współpracy z: - Zespołem Analiz Rynkowych Grupy Azoty Puławy - Bankiem PKO BP - Firmą Osadkowski S.A.

4 FAKTY Przez ostatnie 25 lat polska gospodarka podwoiła swoją wielkość mierzoną realnym PKB. Polska zmniejszyła dystans do krajów Zachodniej Europy (UE-15) z 32 do 60 proc. s redniej dla tych krajów pod względem PKB na głowę mieszkańca (według parytetu siły nabywczej). W latach PKB rósł w tempie 3,9 proc. rocznie, a tempo wzrostu było znaczenie szybsze niż w UE 0,8 proc. WYZWANIE Polska, chcąc dogonić np. Portugalię, Hiszpanię czy Włochy pod względem PKB per capita do 2025 roku musi się rozwijać w tempie ponad 4 proc. rocznie.

5 Polska, chcąc stać się jedną z najbardziej zaawansowanych gospodarek świata będzie musiała rozwijać się w jeszcze szybszym tempie Warunki wzrostu wg autorów raportu McKinsey & Company 1. Przezwyciężanie barier hamujących wzrost (głównie w obszarach: górnictwo, energetyka oraz rolnictwo). 2. Rozwój branż o dużym potencjale wzrostu (przede wszystkim zaawansowane usługi dla biznesu, produkcja przemysłowa oraz przetwórstwo żywnos ci). 3. Osiągniecie efektywnego kosztowo przyspieszenia w dziedzinie technologii (np. zaawansowana produkcja przemysłowa czy branża farmaceutyczna). 4. Zahamowanie presji demograficznej. Potencjał wzrostu wartos ci dodanej sektora przy osiągnięciu poziomu produktywnos ci UE-15 (w mld euro) Rolnictwo Produkcja Górnictwo Energetyka Transport Telekomunikacja i poczta Raport McKinsey&Company, Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie, Warszawa

6 Polska centrum przemysłu spożywczego dla Europy Dogodne położenie Polski powoduje, że kraj może stać się znaczącym dostawcą żywności dla Europy W promieniu km od Polski mieszka ponad 200 milionów mieszkan ców UE Polska zajmuje 4 miejsce w UE pod względem powierzchni terenów uprawnych Pow. gruntów ornych, mln ha, kilometrów Kopenhaga Francja 18 Amsterdam Bruksela Kolonia Frankfurt Zurych Monachium Mediolan Berlin Praga Wiedeń Lublana Zagrzeb Warszawa Bratysława Budapeszt Bukareszt Hiszpania Niemcy Polska Rumunia Włochy Wlk. Brytania Węgry 4 Bułgaria 3 Czechy 3 Dania 2 Źródła: Eurostat, OrganizAcja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, ViaMichelin, analiza McKinsey

7 Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia Lata gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe Zasadnicze zawodowe Średnie i policealne Wyższe Wieś ,3% 29,2% 22,4% 4,3% ,6% 26,5% 25,5% 9,9% I kw ,7% 30,5% 28,1% 12,8% Miasto % 21,1% 38,5% 13,7% % 18,5% 35,3% 21,4% I kw ,9% 20,6% 36,5% 28% Badania ankietowe prowadzone przez IERiGŻ-PIB w 2011 roku wskazały, że ws ród ogółu mieszkańców wsi 11,3 % znało jeden język obcy, w tym 7,3% język angielski.

8 Warunki zdynamizowania rozwoju sektora rolno - spożywczego

9 Działania sprzyjające rozwojowi przetwórstwa żywności w Polsce Zwiększanie stopnia przetworzenia produktów rolno-spożywczych i dążenie do wyższej pozycji w łańcuchu wartos ci. Wzmacnianie zdolności konkurowania rolniczych gospodarstw towarowych. Rozwój brand marketingu - budowa polskiej marki produktów rolno-spożywczych. Przyspieszenie konsolidacji firm sektora przetwórstwa żywności w celu poprawy zdolnos ci rywalizacji na rynkach zagranicznych. Poprawa warunków finansowania aktywnos ci gospodarczej uczestników rynku rolnego. Poprawa wykorzystania rezultatów prac badawczo-rozwojowych uczelni i instytutów przez biznes rolno-spożywczy oraz rozwój systemu doradztwa rolniczego. Rozwój systemu wsparcia dla sprzedaży polskich produktów rolno-spożywczych na nowe rynki zbytu. Rozwijanie projektów związanych z gospodarowaniem wodą do celów rolniczych.

10 Tworzenie wartości w łan cuchu wartości Od ziarna do stołu Zarządzanie łan cuchem zaopatrzenia Zarządzanie sferą B+R, doradztwo Zarządzanie produkcją rolną Kanały dystrybucji i formy sprzedaży Zarządzanie relacjami z klientami Obsługa klientów Postrzegana wartość produktu, firmy Podstawą sukcesu każdej firmy jest stosowany przez nią pomysł na tworzenie i przechwytywanie (zatrzymywanie dla siebie) wartości, czyli uzyskiwanie najwyższych marż w łan cuchu podmiotów, które uczestniczą w wytworzeniu produktu i dostarczeniu go odbiorcy.

11 Zdolność konkurowania rolniczych gospodarstw towarowych Liczba gospodarstw ze zdolnością konkurencyjną i tych z przesłankami, by ją osiągnąć Grupy gospodarstw Gospodarstwa ze zdolnością konkurencyjną Gospodarstwa z potencjalnymi możliwościami uzyskania zdolności konkurencyjnej Gospodarstwa bez zdolności konkurencyjnej Lata Liczba (tys.) Udział (%) Liczba (tys.) Udział (%) 90,7 5,2 90,3 7,1 83,8 4,8 119,1 8, ,1 90, ,8 84,9 Szacuje się, że gospodarstwa ze zdolnos cią konkurencyjną i z potencjalnymi możliwos ciami jej uzyskania użytkowały w 2010 roku około 52,5% powierzchni użytków rolnych będących w posiadaniu gospodarstw rolnych osób fizycznych.

12 Brand marketing budowa polskich marek produktów rolno-spożywczych Marka produktu - służy identyfikacji, jest cechą wyróżniającą sprzedającego od wielu innych. Efektywny branding - wzrost sprzedaży nie tylko jednego produktu, ale i innych produktów związanych z marką. Markowe produkty pozwalają na akceptację wyższych cen. Firmy zorientowane rynkowo nie sprzedają produktów, sprzedają wartos ci jakie te produkty dostarczają. Branding Nation - istotny w przypadku produktów rolno-spożywczych, służy badaniu, budowaniu i zarządzaniu reputacją krajów jako miejsc powstawania okres lonych produktów. WYZWANIE: Dobry wizerunek Polski jako miejsca produkcji wysokiej jakości, zdrowych artykułów rolno-spożywczych ujętych w haśle Dobre bo Polskie, który należy przenosić do eksportu produktów firm sektora.

13 Przyspieszanie konsolidacji firm sektora przetwórstwa żywnos ci poprawa zdolnos ci rywalizacji na rynkach zagranicznych Wykorzystanie modelu konsolidacji spółdzielczej Zróżnicowanie poziomu rozwoju Uwarunkowania historyczne są utrudnieniem dla skutecznos ci działań zmierzających do szybszego podnoszenia produktywnos ci polskiego rolnictwa. Poziom rozwoju Wysoki Średni Należy wzmocnić działanie instrumentów zachęcających drobnych rolników i pozostałych mieszkańców wsi do konsolidacji gruntów, bez obniżania ich dotychczasowego standardu życia. Można to osiągnąć poprzez zróżnicowanie warunków dopłat unijnych czy system ulg podatkowych i ubezpieczeniowych. Niski Z ródło: Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, 2012.

14 Poprawa warunków finansowania aktywności gospodarczej uczestników rynku rolnego Możliwos ci i bariery finansowania sektora rolno spożywczego. Jednym z najważniejszych problemów w przypadku finansowania rolnictwa jest mocno ograniczony dostęp do rzetelnych danych o wielkości prowadzonej działalności. Oferta bankowa i pozabankowa skierowana do sektora rolno-spożywczego (przedsiębiorcy rolnicy indywidualni). Alternatywne źródła finansowania i wsparcia rozwoju w sektorze rolno spożywczym (kredyty preferencyjne ARiMR, finansowanie unijne, wsparcie eksportu KUKE). Ryzyka prowadzonej działalności rolniczej i specyfika związana z jej finansowaniem przyczyniają się do porównywalnie wyższych kosztów kredytu oferowanych przez banki, co w zestawieniu z niższą rentownością produkcji rolnej dodatkowo negatywnie wpływa na atrakcyjność proponowanych rozwiązan.

15 Poprawa wykorzystania rezultatów prac badawczo-rozwojowych uczelni i instytutów przez biznes rolno-spożywczy Wprowadzenie zmian w programach kształcenia przyszłych menedżerów rolnych - większy nacisk na różne aspekty zarządzania (np. zarządzania ryzykiem, zmianą, projektami, finansami), marketingu czy technik komunikacji (np. technik interpersonalnych, negocjacji, autoprezentacji). Rozszerzanie ofert kształcenia i dokształcania realizowanych w ramach partnerstwa biznesu, uczelni i firm doradczych czy konsultingowych. Zdecydowanie poprawić chłonność sektora na wdrażanie innowacji. Jakość dostarczanej wiedzy agrarnej - zależeć będzie od kondycji doradztwa rolniczego. Doradztwo to potencjał kapitału intelektualnego, który powinien być zamieniany na wzrost wartos ci rynkowej polskiego rolnika. Należy zmienić system doradztwa rolniczego i uzupełnić go o podmioty prywatne. Konkurencja podmiotów doradczych o klientów i źródła zasilania finansowego powinna prowadzić do systematycznego podnoszenia poziomu i jakos ci usług w oparciu o transfer wiedzy z os rodków naukowych, jednostek badawczych producentów krajowych

16

17 Badania socjologiczne wśród przedsiębiorców rolnych KORZYSTANIE Z INTERNETU Dostęp do Internetu w swoim gospodarstwie domowym posiada ponad ¾ badanych przedsiębiorców rolnych. Jednak z wiedzy dostępnej w Internecie dotyczącej prowadzenia przedsiębiorstwa rolnego lub podejmowania decyzji ekonomicznych korzysta na ten moment niewiele więcej niż ⅓ wszystkich ankietowanych. Czy posiada Pan(i) dostęp do Internetu? Czy korzysta Pan(i) z wiedzy dostępnej w Internecie na temat prowadzenia przedsiębiorstwa lub podejmowania decyzji biznesowych? 22,8% 36,7% Tak Nie 63,3% Tak Nie 77,2% Źródła: Instytut Badań Rynkowych i Społecznych na zlecenie CKP

18 Badania socjologiczne wśród przedsiębiorców rolnych PODNOSZENIE KOMPETENCJI Respondenci, którzy odczuwają potrzebę podnoszenia swoich kompetencji zawodowych najbardziej chcieliby podnosić poziom swojej wiedzy w obszarach związanych z zarządzaniem gospodarstwem rolnym i nawożeniem. Co piąty zapytany chciałby poszerzyć swoją wiedzę o finansowanie działalnos ci rolnej. Jakie są najważniejsze obszary, w których chce Pan(i) podnosić poziom swojej wiedzy? Zarządzanie gospodarstwem rolnym (ryzykiem, zmianą, projektami itp.) 28,1% Nawożenie 25,8% Finansowanie działalności rolnej 20,6% Marketing sprzedaży 18,3% Podnoszenie kultury agrarnej 13,4% Informatyzacja rolnictwa Nie wiem/ trudno powiedzieć 8,8% 8,2% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Źródła: Instytut Badań Rynkowych i Społecznych na zlecenie CKP

19 Badania socjologiczne wśród przedsiębiorców rolnych Atrakcyjność polskich produktów rolno spożywczych Największy wpływ na atrakcyjnos ć polskiej produkcji rolnej ma zdaniem zapytanych wysoka jakość (co drugi zapytany). Prawie czterech na dziesięciu respondentów uznało, że najważniejszym czynnikiem jest niska cena. Jakie Pana(i) zdaniem czynniki mają największy wpływ na atrakcyjność polskiej produkcji rolnej na rynkach zagranicznych? Wysoka jakość 54,9% Niska cena 39,7% Dotacje z Unii Europejskiej 26,9% Elastyczność i umiejętność dopasowania się do potrzeb odbiorców 21,8% Nie wiem/ trudno powiedzieć 11,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Źródła: Instytut Badań Rynkowych i Społecznych na zlecenie CKP

20 Centrum Kompetencji w Puławach Misją CK Puławy jest promowanie modelu nowoczesnego przedsiębiorcy rolnego oraz dostarczanie wymiernych korzyści wszystkim uczestnikom rynku rolnego. CK Puławy powstało w 2011 r. To pierwszy polski think-tank rolniczy, który skupia w sobie trzy różne punkty widzenia: - wrażliwos ć i dos wiadczenie przedsiębiorców rolnych, - know - how producentów s rodków produkcji, - wiedzę i wizję instytucji naukowych zajmujących się tematyką AGRO. To instytucja, która stanowi dzis prężną platformę dla współpracy nauki i biznesu w rolnictwie. To nowoczesny os rodek współpracy, a przede wszystkim wymiany informacji i dos wiadczeń dla rolników, doradców, instytucji nauki oraz szeroko rozumianego biznesu.

21 Etapy rozwoju Centrum Kompetencji Puławy - lider innowacji Stan Docelowy Integracja celów innowacji w obszarze nawozów Lider/kluczowy partner inicjatyw krajowych i europejskich w obszarze nawozów Zarządzanie klastrami technologicznymi Stan Obecny Ramię dla otwartych innowacji w GK Azoty Strategiczne, interdyscyplinarne międzynarodowe B+R Strategiczny foresight Kompleksowe programy innowacji Funkcje Koordynacja B+R Edukacja Organizacja wydarzeń branżowych Biznes Strategiczne interdyscplinarne B+R Think Tank Reprezentacja interesów branży Edukacja, doradztwo Komercjalizacja B+R Otoczenie regulacyjne Nauka Otwarta Innowacja Tworzenie standardów branżowych, bazy best practices Interesariusze na poziomie kraju i międzynarodowym Współtworzenie polityk europejskich Internacjonalizacja Interdyscyplinarne zespoły ekspertów Partnerzy biznesowi Ścieżka rozwoju Centrum Kompetencji Zasięg Regionalny obszar nawozów, Puławy Lider innowacji obszar Agro/nawozy w Polsce Transformacja Centrum Kompetencji Lider innowacji w ekosystemie europejskiego sektora chemicznego w obszarze nawozów Otoczenie Kompetencje/funkcje CK (elastyczna struktura, organizacja projektowa) Źródło: Na podstawie materiałów PWC

22 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ