Katarzyna Martowska Zespół Ekspertów Bolońskich STUDIA DOKTORANCKIE NA POLSKICH UCZELNIACH OCZAMI DOKTORANTÓW. UAM w Poznaniu r.

Transkrypt

1 Katarzyna Martowska Zespół Ekspertów Bolońskich STUDIA DOKTORANCKIE NA POLSKICH UCZELNIACH OCZAMI DOKTORANTÓW UAM w Poznaniu r.

2 Plan wystąpienia Wprowadzenie Diagnoza kształcenia doktorantów ankieta KRD Wyniki konkursu na najbardziej prodoktorancką uczelnię Podsumowanie

3 Studia doktoranckie w Polsce umasowienie studiów; zróżnicowane kształcenie; niejednakowy status młodych naukowców; odmienne umocowanie studiów doktoranckich w uczelnianych strategiach; zróżnicowane finansowanie; brak spójnych i wspólnych działań na rzecz jakości kształcenia i dobrego funkcjonowania studiów doktoranckich.

4 Raport z badań nad doktorantami 2007 r. ( Sztabiński (prof. M. Dąbrowa Szefler, prof. P. Wnioski: 1. Model doktorantury model kształcenia przyszłych naukowców (połowa doktorantów planuje po doktoracie podjąć pracę w ( uczelni 2. Przedstawiciele przedsiębiorstw doktorat nie jest wartością samą w sobie. Chętniej przyjmują absolwentów II stopnia ( profilu (kształtowanie 3. Konieczność modyfikacji istniejących typowo naukowych programów studiów

5 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Ankieta przeprowadzona przez Zarząd Krajowej Reprezentacji Doktorantów w grudniu 2007 roku. Przebadano 21 uczelni, w których prowadzone są studia doktoranckie, na których kształci się łącznie doktorantów.

6 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Program studiów Z ilu godzin zajęć zorganizowanych (suma wszystkich lat) składa się program studiów doktoranckich stacjonarnych (bez lektoratów)? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 15 Wartość średnia: 418, 6 h ( uczelni Wartość najniższa: 120 h (na 1 ( uczelni Wartość najwyższa: 1050 h (na 1

7 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Program studiów Z ilu godzin zajęć zorganizowanych (suma wszystkich lat) składa się program studiów doktoranckich niestacjonarnych (bez lektoratów)? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 8 Wartość średnia: 403,8 h ( uczelni Wartość najniższa: 130 h (na 1 ( uczelni Wartość najwyższa: 800 h (na 1

8 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Czy doktoranci zaliczają zorganizowane dla nich zajęcia na ocenę? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 21 Tak: 16 Nie: 2 Różnie: 3

9 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Lektoraty Z ilu nieodpłatnych godzin zajęć z języka obcego może skorzystać doktorant podczas studiów stacjonarnych? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 11 Wartość średnia: 55 h ( uczelniach Wartość najniższa: 0 h (na 3 ( uczelni Wartość najwyższa: bez ograniczeń (na 1

10 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Lektoraty Z ilu wliczonych w czesne godzin zajęć z języka obcego może skorzystać doktorant podczas studiów niestacjonarnych? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 8 Wartość średnia: 72,5 h ( uczelni Wartość najniższa: 0 h (na 1 ( uczelni Wartość najwyższa: 240 h (na 1

11 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Warunki materialne doktorantów Doktoranci pobierający stypendium Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 19 Wartość średnia: 46,16% ( uczelniach Wartość najniższa: 0% (na 4 ( uczelniach Wartość najwyższa: 100% (na 4

12 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Procent doktorantów ze stypendium doktoranckim w poszczególnych uczelniach Średnia

13 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Warunki materialne doktorantów Przez ile miesięcy wypłacane jest stypendium doktoranckie? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 21 ( uczelni 9 miesięcy (na 1 ( uczelniach 10 miesięcy (na 3 ( uczelniach 12 miesięcy (na 13

14 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Zajęcia dydaktyczne Ile godzin dydaktyki w ramach praktyki zawodowej muszą zrealizować doktoranci pobierający stypendium? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 17 Wartość średnia: 78,3 h ( uczelniach Wartość najniższa: 45 h (na 2 ( uczelniach Wartość najwyższa: 90 h (na 13

15 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Zajęcia dydaktyczne Ile godzin dydaktyki w ramach praktyki zawodowej muszą zrealizować doktoranci niepobierający stypendium? Liczba odpowiedzi wziętych pod uwagę: 14 Wartość średnia: 40,8 h ( uczelniach Wartość najniższa: 0 h (na 6 ( uczelniach Wartość najwyższa: 90 h (na 6

16 Funkcjonowanie studiów doktoranckich Zajęcia dydaktyczne Czy dydaktyka realizowana w ramach praktyki zawodowej jest zaliczana na ocenę? Tak Nie

17 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Skład Kapituły Konkursowej I edycji konkursu Najbardziej prodoktorancka uczelnia w Polsce : Eksperci: prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski prof. dr hab. inż. Andrzej Kraśniewski prof. dr hab. inż. Bogusław Smólski Doktoranci: mgr inż. Paweł Kos mgr Katarzyna Martowska mgr inż. Mateusz Molasy mgr Paweł Pachuta mgr Bartłomiej Stawiarski mgr inż. Urszula Szachowicz

18 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Rozstrzygnięcie konkursu: r. W konkursie wzięło udział 29 uczelni. Zgodnie z założeniami konkursu głównymi kryteriami oceny było: promowanie odpowiednich warunków odbywania studiów, promowanie odpowiednich warunków badań naukowych, promowanie wysokiej jakości kształcenia na studiach doktoranckich.

19 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Kapituła oceniająca ankiety nadesłane przez uczelnie dostrzega konieczność uwzględnienia również dodatkowych kryteriów, takich jak: podejmowane przez uczelnie działania na rzecz podniesienia jakości kształcenia na studiach doktoranckich wykraczające poza minima określone przepisami prawa, stwarzanie warunków do rozwijania aktywności społecznej doktorantów, w tym umożliwianie organom przedstawicielskim środowiska doktorantów aktywnego włączania się w życie uczelni i współudziału w decydowaniu o jej przyszłości,

20 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. stwarzanie odpowiednich warunków do prowadzenia badań naukowych i upowszechniania ich wyników, w tym refundacja kosztów udziału w konferencjach naukowych, sposoby informowania doktorantów o możliwościach pozyskiwania pozabudżetowych środków wspierających naukę i pośrednictwo w pozyskiwaniu z nich funduszy.

21 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Za szczególnie ważne Kapituła uznała podejmowanie przez uczelnie własnych inicjatyw w zakresie poprawy warunków odbywania studiów doktoranckich inicjatyw w istotny sposób wykraczających poza wymogi określone w przepisach prawa, przy jednoczesnym spełnieniu i rygorystycznym przestrzeganiu obowiązujących wymogów określonych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym, rozporządzeniu MNiSW w sprawie studiów doktoranckich prowadzonych przez jednostki organizacyjne uczelni i innych.

22 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. I miejsce w konkursie przyznano: Uniwersytetowi im. Adam Mickiewicza w Poznaniu z uwagi na najbardziej prodoktorancką postawę wynikającą ze spełnienia przyjętych założeń, w tym postulatów niejednokrotnie zgłaszanych przez środowisko doktorantów.

23 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 1. Liczba doktorantów otrzymujących stypendia doktoranckie 83% 2. Maksymalny poziom funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów 3% 3. Partycypacja w kosztach konferencji organizowanych dla doktorantów 4. Możliwość swobodnego i bezpłatnego korzystania z lektoratów językowych i kursów językowych 5. Możliwość bezpłatnego uczestnictwa w studiach podyplomowych prowadzonych w uczelni 6. Możliwość bezpłatnego uczestnictwa w kursach tj. Nowoczesna metodyka uczenia się, Rozwijanie osobowości

24 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 7. Możliwość prowadzenia firm przez doktorantów na preferencyjnych zasadach w Inkubatorze Przedsiębiorczości Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM 8. Możliwość uzyskiwania dodatkowych stypendiów naukowych dla wybitnych doktorantów w wysokości 1500zł/miesięcznie 9. Obecność przedstawicieli doktorantów w organach uczelni ( Wydziałowe (Senat, Rada Wydziału, Komisje Senackie i 10. Refinansowanie i zakup legitymacji kolejowych dla doktorantów, co pozwala na podróżowanie z 50% zniżką 11. Dodatkowe (poza stypendiami) świadczenia wakacyjne i świąteczne w wysokości kilkuset złotych każde z nich 12. Umożliwienie poprawy sytuacji materialnej poprzez odpłatne prowadzenie zajęć dydaktycznych na studiach niestacjonarnych

25 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. II miejsce w konkursie przyznano: Uniwersytetowi Jagiellońskiemu

26 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 1. Ustalenie górnej granicy wysokości stypendium doktoranckiego na poziomie ponad przeciętnym w skali kraju czyli 1544zł 2. Stwarzanie możliwości ubiegania się o stypendia z bogatego katalogu własnych funduszy stypendialnych 3. Obecność przedstawicieli doktorantów w organach uczelni ( Wydziałowe (Senat, Rada Wydziału, Komisje Senackie i 4. Utworzenie Wszechnicy UJ w celu rozwoju umiejętności dydaktycznych (trenerskich) doktorantów oraz stworzenia im możliwości poprawy sytuacji materialnej 5. Uruchomienie cyklu wykładów otwartych dla doktorantów UJ Artes Liberales, który obejmuje cztery jednosemestralne wykłady w wymiarze 30 godzin każdy

27 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 6. Uruchomienie Uniwersyteckiego kursu Ars Docendi, w ramach którego początkujący nauczyciele akademiccy mogą rozwijać swoje umiejętności dydaktyczne 7. Umożliwienie przed egzaminem z języka obcego w ramach przewodu doktorskiego bezpłatnych konsultacji co pozwala na zapoznanie się z wymogami egzaminu oraz gruntowne przygotowanie się do egzaminu

28 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. III miejsce w konkursie przyznano: Politechnice Warszawskiej

29 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 1. Utworzenie Centrum Studiów Zaawansowanych o szerokich kompetencjach, obejmujących m.in. działania związane z kształceniem doktorantów, które obejmują przygotowanie i koordynację następujących elementów oferty dydaktycznej: coroczna oferta wykładów podstawowych dla studiów doktoranckich (z zakresu matematyki, fizyki i chemii); oferta wykładów specjalnych oraz wykładów masterclass; konwersatorium stanowiące stałe forum dyskusyjne prezentacji i popularyzacji współczesnych osiągnięć nauki i techniki; Seminaria Doktoranckie będące interaktywną formą prezentacji swoich własnych dokonań

30 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 2. Pozyskiwanie finansowania stypendiów dla doktorantów przez Centrum Studiów Zaawansowanych PW, którego część (22mln zł) przeznaczona jest na rozwój studiów doktoranckich, w tym na finansowanie stypendiów i staży dla doktorantów (również ( zagranicznych 3. Rozpowszechnianie informacji o stypendiach i stażach na wszystkich szczeblach uczelni 4. Obecność przedstawicieli doktorantów w organach uczelni ( Wydziałowe (Senat, Rada Wydziału, Komisje Senackie i 5. Uznanie przez Senat Uczelni Europejskiej Karty Naukowca jako punktu odniesienia przy interpretacji przyjętych regulacji oraz rozwiązywaniu konfliktów

31 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 6. Uchwalenie przez Senat Uczelni przyszłościowego modelu kształcenia doktorantów na PW, który zawiera wiele nowych prodoktoranckich rozwiązań, w szczególności: nowe rozwiązania w zakresie sprawowania opieki nad doktorantem, w tym kształcenie i ocenianie opiekunów naukowych czy też stosowne gwarancje finansowe 7. Ustanowienie Medalu Młodego Uczonego, który jest nadawany za wybitne i uznane osiągnięcia w dziedzinie nauki, innowacji technicznej oraz inne wybitne osiągnięcia twórcze

32 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Wyróżnienie przyznano Uniwersytetowi Warszawskiemu

33 Najbardziej prodoktorancka uczelnia 2008 r. Uzasadnienie: 1. Prowadzenie przez Biuro Obsługi Badań kursu internetowego w zakresie pozyskiwania środków na badania 2. Zagwarantowane w budżecie uczelni środki na działanie samorządu doktorantów 3. Utworzenie Biura ds. Studiów Doktoranckich i Kształcenia Podyplomowego 4. Objęcie doktorantów systemem USOS 5. Utworzenie we współpracy z SGH Międzyuczelnianego Ośrodka Kształcenia Doktorantów w obszarze ekonomii 6. Umożliwienie doktorantom korzystania z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych 7. Bale doktorantów

34 Studia doktoranckie w Procesie Bolońskim Konferencje Ministrów ( Berlin-{Salzburg}-Bergen-Londyn ) 1. Postulat włączenia w PB studiów doktoranckich. 2. Dostosowanie kwalifikacji na poziomie doktoratu do założeń ramowej struktury kwalifikacji, przyjmując podejście oparte na efektach kształcenia. 3. Nacisk na szeroką ofertę na studiach, elastyczność, interdyscyplinarność, kształcenie umiejętności pozadziedzinowych zatrudnialność (oczekiwania kształconych i wymagania rynku pracy).

35 Studia doktoranckie w Procesie Bolońskim Konferencje Ministrów ( Berlin-{Salzburg}-Bergen-Londyn ) 8. Umocowanie studiów doktoranckich w uczelnianych strategiach. 9. Unikanie nadmiernych uregulowań prawnych. 10. Konieczne jest odpowiednie i współmierne do znaczenia finansowanie na studiach III stopnia.

36 Studia doktoranckie w Procesie Bolońskim Konferencje Ministrów ( Berlin-{Salzburg}-Bergen-Londyn ) 4. Promowanie i wspomaganie mobilności. 5. Konieczność stworzenia jasnych, przejrzystych procedur rekrutacji, procedur oceny i kontroli. 6. Konieczność sprecyzowania roli opiekunów naukowych i uczelni. 7. Podjęcie działań na rzecz poprawy sytuacji doktorantów (status, perspektywy kariery zawodowej, finansowanie).

37 Wśród celów kształcenia doktorantów w kontekście Procesu Bolońskiego ważna jest: Zatrudnialność (przygotowanie absolwentów do rynku pracy): ( postaw określony profil doktoranta (wiedzy, umiejętności i Kształcenie umiejętności pozadziedzinowych (chociażby ( społecznej poprzez zachęcanie do działalności -umiejętność zarządzania projektem -umiejętność pracy w zespole -umiejętność zarządzania zespołem -umiejętność prezentowania wyników badań Praktyki zawodowe Tylko zajęcia ze studentami czy także praktyki realizowane poza obszarem szkolnictwa wyższego?

38 Wśród celów kształcenia doktorantów w kontekście Procesu Bolońskiego ważna jest: Przygotowanie aktywnych, twórczych obywateli troszczących się o dobro wspólne odpowiedzialność społeczna Wspieranie aktywności społecznej doktorantów -włączanie doktorantów do realizacji przedsięwzięć pozaprogramowych, k naukowych, organizacji uczelnianych -dowartościowanie podejmowanej działalności społecznej (stypendia, (. itp nagrody Badania: związek między zaangażowaniem społecznym

39 Dziękuję za uwagę.