BIULETYN INFORMACYJNY POLSKIEJ IZBY LNU I KONOPI SPIS TREŚCI. 1. Przewidywany potencjał uprawy konopi włóknistych w Polsce w roku

Transkrypt

1

2 BIULETYN INFORMACYJNY POLSKIEJ IZBY LNU I KONOPI SPIS TREŚCI 1. Przewidywany potencjał uprawy konopi włóknistych w Polsce w roku J. Mańkowski, J Kołodziej, J. Zachwieja 2. Informacja dotycząca wykorzystania konopi siewnych do rekultywacji gleb oraz zwiększenia ich żyzności.. 10 W. Maksymiuk, R. Kozłowski, J. Mańkowski, J. Kołodziej, K. Pudełko 3. Zawartość kannabinoidów w wybranych odmianach konopi siewnych Cannabis sativa L. zgromadzonych w Banku Genów Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu. 25 G. Mańkowska, G. Oleszak 4. Kompendium wiedzy o konopiach.. 29 R. Kaniewski, I. Pniewska, A. Kubacki, M. Strzelczyk, M. Chudy, G. Oleszak Czasopismo informacyjne przeznaczone dla plantatorów, przetwórców roślin włóknistych oraz przedstawicieli przemysłu wykorzystujących włókno lniane i konopne. Tematyka czasopisma obejmuje zagadnienia związane z uprawą, przetwórstwem lnu i konopi, wykorzystaniem włókien łykowych w przemyśle tekstylnym jak również ich zastosowanie poza włókiennicze oraz kierunki wykorzystania surowców odpadowych. Zespół redakcyjny: dr hab. inż. Jerzy Mańkowski, prof. IWNiRZ mgr inż. Marek Radwański dr inż. Janusz Gawryś dr inż. Jacek Kołodziej Adres Redakcji: ul. Wojska Polskiego 71 B Poznań Tel. 061/ Fax. 061 / pilik@iwnirz.pl Biuletyn Informacyjny PILiK wydawany jest przy współpracy z Instytutem Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu

3 Zawartość kannabinoidów w wybranych odmianach konopi siewnych Cannabis sativa L. zgromadzonych w Banku Genów Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu Grażyna Mańkowska, Grzegorz Oleszak Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich posiada bogatą kolekcję konopi składającą się z 176 obiektów pochodzących z różnych rejonów świata. Są to odmiany jedno - i dwupienne oraz rody hodowlane o ustabilizowanym genotypie, wyróżniające się np. zawartością Δ 9 THC, CBD, plonem nasion, jakością włókna oraz składem kwasów tłuszczowych. Kolekcja IWNiRZ prowadzona jest w ramach ogólnopolskiego Programu Wieloletniego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju finansowanego przez IHAR w Radzikowie. Do niedawna w wielu krajach uprawa tej rośliny z uwagi na zagrożenie narkomanią była zabroniona. Zniszczono wówczas cenne materiały hodowlane jak również populacje miejscowe. Ważna jest zatem ochrona odmian i ekotypów konopi wykorzystywanych w dalszych pracach genetyczno-hodowlanych. Zebrana kolekcja jest przedmiotem szczegółowych doświadczeń i analiz cech użytkowych, zarówno w warunkach polowych, szklarniowych jak i laboratoryjnych. Obecnie, tradycyjne włókiennicze wykorzystanie konopi w Europie ma znaczenie marginalne. Surowiec konopny wykorzystuje się głównie w branżach poza włókienniczych głównie w przemyśle celulozowym, samochodowym i w budowlanych. W ostatnich latach wykazano wzrost zainteresowania konopiami jako rośliną atrakcyjną zarówno dla rolnictwa, jaki i wielu gałęzi przemysłu, np. papierniczego, motoryzacyjnego, energetycznego, chemicznego, kosmetycznego a także materiałów budowlanych. Szeroka uprawa konopi z 25

4 przeznaczeniem na celulozę i włókno pozwala ograniczać między innymi postępującą degradację lasów na całym świecie. Ponadto zastosowanie konopi w medycynie nabiera coraz większego znaczenia ze względu na farmakologiczne właściwości kannabinoidów. THC (Δ9- tetrahydrokannabinolu) i CBD (kannabidiolu). Z surowca konopnego wyizolowano do tej pory ponad 61 różnych związków zwanych kannabinoidami, przy czym szczególnie THC (Δ9-tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol) cieszą się szerokim zainteresowaniem. W celu określenia cech użytkowych obiektów zgromadzonych w kolekcji IWNiRZ, zakładane są doświadczenia w hali wegetacyjnej oraz w warunkach polowych w Zakładzie Doświadczalnym- Pętkowo (woj. wielkopolskie). W czasie wegetacji prowadzone są obserwacje faz rozwojowych konopi (wschody, kwitnienie, dojrzewanie), stanu roślin na jednostce powierzchni oraz występowania chorób i szkodników. Po zbiorze roślin dokonuje się pomiarów cech morfologicznych (długości ogólne, długości techniczne łodyg, oraz grubości łodyg konopnych). Wskaźnikiem jakości nasion jest ocena masy tysiąca nasion (MTN), którą określa się zgodnie z przyjętymi zasadami ISTA. W badaniach jakościowych materiału siewnego obiektów wykonuje się również tzw. badania specjalne. W okresie kwitnienia pobierane są próbki kwiatostanów w celu oznaczenia zawartości substancji halucynogennej Δ 9 THC tetrahydrokannabinolu (THC) oraz kannabidiolu (CBD). Zawartość substancji narkotycznej w konopiach - Δ 9 THC - (tetrahydrokannabinolu) oraz CBD (kannabidiolu) jest wynikiem współdziałania zarówno czynników dziedzicznych jak i środowiskowych. Niewątpliwie decydującą rolę odgrywają czynniki genetyczne. Predyspozycje genetyczne, warunki środowiskowe, różne fazy rozwojowe i fragmenty roślin, mogą sprawiać, że wahania substancji THC i CBD są znaczne. Kolekcja Instytutu obejmuje odmiany typowo narkotyczne (Kush, Mighty Mite) oraz odmiany, które nie stanowią zagrożenia narkotycznego tzn. zawierające poniżej 0,2% substancji halucynogennej (He Bei, Juso 11, Uniko B). W tabeli 1 i 2 przedstawiono wyniki zawartości Δ 9 THC i CBD, wykonanego według metodyki unijnej zawartej w Załączniku nr XIII do rozporządzenia Komisji (WE) nr 2860/2000) w roku 2007 dla wybranych odmian konopi. 26

5 Tabela 1 Zawartość THC i CBD dla odmian konopi dwupiennych Odmiana /kraj Pochodzenie Δ9-THC (%) CBD (%) Yuma/Chiny Chiny 0,2720 0,6578 Yunnbanna B Chiny 0,8885 0,1152 Bama Chiny 0,2506 0,0150 Fenma Chiny 0,1110 0,0886 Połtawskie Ukraina 0,0766 0,2822 Tibolaj Węgry 0,0497 0,0999 Kon. Fińskie Finlandia 0,4585 0,4036 K-1125 Węgry 0,0033 0,0023 K-53 Węgry 0,0066 0,1735 Yunnan Chiny 0,0004 0,0003 XY01 Chiny 0,3429 0,0057 Novosadska Jugoslawia 0,0275 0,1894 K-195 Polska 1,2836 0,6318 Yungama Chiny 0,4288 0,0094 Giganthea Włochy 0,1617 0,3307 B-7 Węgry 0,1415 0,0239 Jermakowska Rosja 0,3533 0,5934 Tiumen Turcja 0,0992 0,4850 C.S Włochy 0,0370 0,4479 K-448 Węgry 0,2998 0,3445 Carmagnola Włochy 0,0462 0,5939 Zenica Rosja 0,0076 0,0950 Krasnodarska Rosja 0,1716 0,1558 Jus 8 Ukraina 0,0208 0,3075 Romtra Rumunia 0,0358 0,3122 Diana Rosja 0,0584 0,2020 K-365 Rosja 0,3024 0,2943 Gigantheus Francja 0,3738 0,0022 Lipko Węgry 0,0285 0,4394 Wir 8 Węgry 1,050 1,61 W-1 Polska 0,050 1,05 Hungary 139 Węgry 0,46 2,00 Jużanka Ukraina 0,090 2,85 Lovrin 200 Rumunia 0,265 0,40 Kush Indie 0,196 0,326 Dziki Polski Polska 0,052 0,505 Silistrenskie Bułgaria 0,067 0,925 Mighty Mite Indie 0,245 0,085 Rastislavicke Słowacja 0,055 0,456 He Bei Chiny 0,226 0,125 27

6 Tabela 2 Zawartość THC i CBD dla odmian konopi jednopiennych Odmiana /kraj Pochodzenie Δ9-THC (%) CBD (%) K-542 Ukraina 0,0185 0,0001 Fibranova Włochy 0,0276 0,2365 Juso 1 Ukraina 0,0754 0,1955 Juso 15 Ukraina 0,0048 0,0336 Juso 11 Ukraina 0,0180 0,0986 Tygra Polska 0,0886 0,0006 Codimono Włochy 0,0319 0,0021 Rajan Polska 0,1134 0,1783 Beniko Polska 0,0268 0,3942 Białobrzeskie Polska 0,0227 0,3529 Wojko Polska 0,0218 0,2931 K-1665/98 Ukraina Nd 0,26 Fibrimon 24 Francja 0,040 0,90 Ferimon 12 Francja 0,730 2,42 Fedora 17 Francja 0,031 0,37 Fedora 77 Francja 0,017 0,27 Fedrina 74 Francja 0,206 0,37 K Ukraina 0,065 0,825 Juso 31 Ukraina 0,024 0,811 Juso 14 Ukraina 0,022 0,556 Zołotonoska 11 Ukraina 0,025 0,756 Zołotonoska 26 Ukraina 0,032 0,812 Gromadzenie kolekcji konopi umożliwia; zachowanie różnorodności biologicznej, wykorzystanie zasobów genowych dla potrzeb rolnictwa oraz w medycynie, podejmowanie badań naukowych, podnoszenie świadomości społecznej. 28