Aktywnoœæ nitrogenazy endofitów bakteryjnych w glebie gliniasto-piaszczystej pod upraw¹ traw

Transkrypt

1 ¹krstwo w Polsce (Grsslnd Science in Polnd), 16, Copyright by Polish Grsslnd Society, Poznñ, 2013 PL ISSN ISBN Aktywnoœæ nitrogenzy endofitów bkteryjnych w glebie glinisto-piszczystej pod uprw¹ trw J. STARZYK,D.SWÊDRZYÑSKA Ktedr Mikrobiologii Ogólnej i Œrodowiskowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznniu Nitrogense ctivity of bil endophytes in the sndy-lom soil under grss cultivtion Abstrct: A dinitrogen fixtion by bi living in symbiosis with leguminous plnts is widespred nd well-known phenomenon. However, lso some free-living bi, frequently entering into ssocitions with vrious plnts, revel cpbilities of fixing moleculr nitrogen. Such endophytes include bi like Acetob dizotro nd Herbs seropedicee, discovered in countries of the tropicl climte, where they lived in ssocitins with plnts christic for this climte s: sugr cne, sorgo nd grsses. Until now, however, very little is known bout the occurrence of these bi in the climte of the temperte zone. Therefore, the objective of this experiment ws to find out the influence of the inocultion of Itlin ryegrss, Bromus willdenowii nd Festulolium brunii with Acetob dizotro nd Herbspillirum seropediee on N 2 fixtion. Keywords: grss, dinitrogen fixtion, Acetob dizotro, Herbs seropedicee 1. Wstêp Zpotrzebownie gleby w zot, szczególnie n obszrch o rozwiniêtym rolnictwie, uzupe³nine jest przede wszystkim nwozmi sztucznymi. Jednk ze wzglêdu n wysok¹ koszto- i energoch³onnoœæ tego procesu nle y zwróciæ uwgê n mo liwoœæ pe³niejszego wykorzystni przez cz³owiek zdolnoœci wielu drobnoustrojów do wi¹zni zotu cz¹steczkowego (KRUPKA, 1984). Zdolnoœæ wi¹zni tego pierwistk posidj¹ tylko te orgnizmy prokriotyczne, które potrfi¹ syntetyzowæ nitrogenzê. Jest to enzym mj¹cy decyduj¹ce znczenie w procesie biologicznego wi¹zni zotu tmosferycznego (SAWICKA,1983; BARA- BASZ, 1991). Proces ten dostrcz oko³o 60% wystêpuj¹cego n Ziemi zotu w formie zredukownej (MAZUR, 1991). Powszechnie znnym zjwiskiem jest wi¹znie tego pierwistk przez bkterie wchodz¹ce w symbiozê z roœlinmi motylkowtymi. Jednk e, równie bkterie swobodnie yj¹ce w glebie, wchodz¹c czêsto w socjcje z roœlin¹, wykzuj¹ zdolnoœæ wi¹zni zotu cz¹steczkowego (BURNS i WSP., 1975).

2 100 J. Strzyk, D. Swêdrzyñsk Jko typowe endofity mog¹ zsiedlæ tknki roœlin, nie wywo³uj¹c ich objwów chorobowych. Do tkich endofitów nle ¹ bkterie Acetob dizotro i Herbs seropedicee, po rz pierwszy odkryte w krjch klimtu tropiklnego. Obecnoœæ tych bkterii stwierdzono pod uprwmi roœlin chrkterystycznych dl tego regionu, m.in. pod uprwmi trzciny cukrowej, sorgo, s³odkich ziemników i trw (DÖBEREINER i WSP., 1992). Jednk dotychczs niewiele widomo n temt ich wystêpowni w strefie klimtu umirkownego. Celem niniejszych bdñ by³o zbdnie ktywnoœci wi¹zni zotu tmosferycznego Acetob dizotro i Herbs seropedicee w klimcie umirkownym w uprwie trw mj¹cych du e znczenie gospodrcze w Polsce. 2. Mteri³ i metody W doœwidczeniu wykorzystno dw szczepy bkterii: Acetob dizotro (nr 5601) i Herbs seropedicee (nr 6445) pochodz¹ce z Niemieckiej Kolekcji Mikroorgnizmów i Kultur Komórkowych w Brunschweigu. Do doœwidczeñ wzonowych u yto trzy gtunki trw: stok³os obiedkowt (Bromus willdenowii Humb. et Kunth), odmin Brom festulolium (Festulolium brunii K. Richter, A. Cmus), odmin Felop ycic wielokwitow (Lolium multiflorum Lm.), form tetrploidln, odmin Kroto. Nsion wszystkich gtunków trw pochodzi³y ze spó³ki Hodowl Roœlin Szelejewo. W doœwidczenich wzonowych zstosowno gleby pochodz¹ce z dwóch ró nych zk³dów doœwidczlnych: gleb z terenu Zk³du Doœwidczlno-Dydktycznego w Z³otnikch Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznniu, nzywn dlej gleb¹ z³otnick¹ orz gleb pobrn z terenu zk³du Hodowli Roœlin Szelejewo, nzywn dlej gleb¹ szelejewsk¹. Pol doœwidczlne, z których pochodzi³y obie gleby by³y terenmi nieuprwinymi rolniczo, po³o one n wysoczyÿnie morenowej zbudownej z utworów zw³owych. Gleby okreœlono jko piski gliniste mocne, zliczono do typu gleb p³owych, w klsyfikcji rolniczej nle ¹ce do kompleksu ytniego brdzo dobrego i dobrego. Szczegó³owe nlizy chemiczne gleb przedstwij¹ siê nstêpuj¹co: Gleb z³otnick: ph 1M KCl 6,39 P 2 O 5 25,2 mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci K 2 O 30,6 mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci Mg 14,9 mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci C 0,46% N 0,052% próchnic 0,79% grup grnulometryczn gleby œrednie Gleb szelejewsk: ph 1M KCl 7,1 P 2 O mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci K 2 O 39,5 mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci PT, ¹krstwo w Polsce, 16, 2013

3 Aktywnoœæ nitrogenzy endofitów bkteryjnych w glebie glinisto-piszczystej Mg 14,2 mg 100g 1 gleby, I kl. zsobnoœci C 0,42% N 0,049% próchnic 0,83% grup grnulometryczn gleby œrednie. Bdni prowdzono w hli wegetcyjnej. Doœwidczenie z³o ono w skrzynich zwierj¹cych po 25 kg gleby. Nsion trw inokulowno bezpoœrednio przed siewem zwiesinmi bkterii Acetob dizotro i Herbs seropedicee, w czterech kombincjch doœwidczlnych: roœliny nieszczepione (kontrol), szczepione Acetob dizotro, szczepione Herbs seropedice, szczepione Acetob dizotro + Herbs seropedice. Zgêszczenie komórek w zstosownych inokultch wynosi³o od 10 7 do 10 8 w 1 ml. Nsion trw wysiewno w skrzynich w sposób rzutowy. Terminy orz normy wysiewu przeprowdzone by³y zgodnie zsdmi przyjêtymi w wrunkch produkcyjnych. Pomiru wi¹zni zotu tmosferycznego pod trwmi dokonno metod¹ redukcji cetylenu do etylenu (SAWICKA, 1978) po 3, 7, 9i12tygodnich od wysiewu. Wyniki podno w nnomolch etylenu wykorzystuj¹c do przeliczeñ teoretyczny wspó³czynnik zminy 3 (N 2 :C 2 H 4 = 1 : 3). Etylen oznczno n chromtogrfie gzowym CHROM Wyniki i dyskusj Uzyskne wyniki wskzuj¹, e szczepienie trw Acetob dizotro i Herbs seropedicee powodow³o wzrost ktywnoœci wi¹zni zotu tmosferycznego wrz z ich rozwojem. Aktywnoœæ nitrogenzy w obu glebch pod uprw¹ ycicy wielokwitowej wzrst³ do 9-tego tygodni rozwoju œrednio od 0,8 nm etylenu w glebie nieszczepionej po 3 tygodnich od wysiewu do œrednio 17 nm etylenu w dziewi¹tym tygodniu doœwidczeni w przypdku szczepieni Acetob dizotro. Jednk w osttnim terminie znotowno obni enie ktywnoœci nitrogenzy œrednio o 74% w porównniu z 9 tygodniem doœwidczeni (tb. 1). W przypdku stok³osy obiedkowtej ktywnoœæ nitrogenzy w obu glebch wzrst³ stopniowo do 12-tego tygodni rozwoju œrednio od 0,6 nm etylenu w pierwszym terminie do œrednio 9,13 nm etylenu w 12-stym tygodniu doœwidczeni, co stnowi wzrost ktywnoœci enzymtycznej o 94%. Njefektywniejsz¹ kombincj¹ w przypdku stok³osy obiedkowtej okz³o siê zstosownie obu szczepów bkterii ³¹cznie, co d³o 50% wzrost zwi¹znego gzu w porównniu do kontroli w przypdku gleby z³otnickiej i 39% wzrost w przypdku gleby szelejewskiej (tb. 2). Zdecydownie njni sz¹ ktywnoœæ nitrogenzy uzyskno pod festulolium, choæ równie w tym przypdku obserwowno tendencjê wzrostu ktywnoœci enzymtycznej w czsie, notuj¹c njwiêksze wrtoœci w 12-tym tygodniu trwni doœwidczeni. Njskuteczniejszym sposobem szczepieni festulolium równie okz³o siê zstosownie PT, Grsslnd Science in Polnd, 16, 2013

4 bel 1 Aktywnoœæ nitrogenzy pod ycic¹ wielokwitow¹ szczepion¹ Acetob dizotro i Herbs seropedice ble 1. Nitrogense ctivity under Itlin ryegrss inoculted with Acetob dizotro nd Herbs seropedicee incj dczln imentl tment ice + ice + œredni men 3 tydzieñ 3 week œredni men Aktywnoœci nitrogenzy (nm C 2 H 4 h 1 roœlin 1 ) Nitrogense ctivity (nm C 2 H 5 h 1 plnt 1 ) 7 tydzieñ 7 week œredni men Gleb z³otnick z³otnick soil 9 tydzieñ 9 week œredni men 12 tydzieñ 12 week 0,68 0,24 7,18 0,20 9,70 1,22 3,40 0,26 1,50*** 0,28 11,49*** 0,27 18,42*** 0,63 7,10*** 0,30 1,31*** 0,20 7,40** 0,27 10,37* 0,70 4,36*** 0,25 1,74*** 0,17 9,53*** 0,30 14,63*** 0,30 5,54*** 0,33 Gleb szelejewsk szelejewsk soil 0,95 0,27 7,79 0,36 10,06 0,30 3,98 0,24 2,05*** 0,21 11,92*** 0,33 15,06*** 0,24 3,99 0,40 1,59*** 0,30 7,88 0,28 10,53*** 0,25 4,83*** 0,25 1,90*** 0,25 9,95*** 0,30 18,92*** 0,33 5,90*** 0,37 hylenie stndrdowe stndrd devition wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,05 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,01 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,001 comprison of tretments to control by significnt level <

5 2 Aktywnoœæ nitrogenzy pod Bromus willdenowii obiedkowt¹ szczepion¹ Acetob dizotro i Herbs serope le 2. Nitrogense ctivity under Bromus willdenowii inoculted with Acetob dizotro nd Herbs seropedice incj dczln imentl tment ice + ice + 3 tydzieñ 3 week œredni men œredni men Aktywnoœci nitrogenzy (nm C 2 H 4 h 1 roœlin 1 ) Nitrogense ctivity (nm C 2 H 5 h 1 plnt 1 ) 7 tydzieñ 7 week œredni men Gleb z³otnick z³otnick soil 9 tydzieñ 9 week œredni men 12 tydzieñ 12 week 0,27 0,13 3,29 0,25 6,32 0,24 6,12 0,40 0,35* 0,11 3,55** 0,18 6,08* 0,33 6,54** 0,49 0,21 0,11 4,16*** 0,26 6,77*** 0,43 8,32*** 0,33 0,75*** 0,25 9,05*** 0,27 10,99*** 0,48 10,93*** 0,49 Gleb szelejewsk szelejewsk soil 0,36 0,17 3,62 0,25 7,14 0,25 11,92 0,41 0,57*** 0,19 4,09*** 0,30 8,14*** 0,28 8,51*** 0,36 0,34 0,15 4,54*** 0,29 8,70*** 0,28 8,07*** 0,46 1,68*** 0,16 10,72*** 0,39 12,73*** 0,29 12,65*** 0,37 hylenie stndrdowe stndrd devition wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,05 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,01 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,001 comprison of tretments to control by significnt level <

6 104 J. Strzyk, D. Swêdrzyñsk kombincji obu testownych endofitów, co d³o oko³o 43% wzrost ktywnoœci nitrogenzy w obu glebch w porównniu do roœlin nieszczepionych (tb. 3). Porównuj¹c ktywnoœæ enzymtyczn¹ nlizownych gleb zrysow³ siê tendencj podwy szeni ktywnoœci nitrogenzy w glebie szelejewskiej zrówno w poszczególnych terminch, jk i kombincjch doœwidczlnych. Ró nice w ktywnoœci enzymtycznej obu zstosownych w doœwidczeniu gleb przedstwiono w tbeli 4. Niskie wrtoœci zwi¹znego przez trwy zotu po trzech tygodnich od wysiewu nsion (œrednio 1,5 nm etylenu w przypdku ycicy wielokwitowej, 0,56 nm etylenu w przypdku stok³osy uniolowtej i 0,16 nm etylenu w przypdku festulolium) mog¹ œwidczyæ o tym, i wprowdzone do gleby bkterie nie zd¹ y³y siê jeszcze nmno yæ w tkiej iloœci, któr pozwoli³by n odnotownie zncz¹cych efektów ich ktywnoœci enzymtcznej. W tym czsie wprowdzone do gleby drobnoustroje przechodzi³y prwdopodobnie okres dptcji do nowych wrunków œrodowisk. Powszechnie widomo, e intensywnoœæ prowdzonego przez roœliny procesu fotosyntezy jest wprost proporcjonln do ich ktywnoœci wi¹zni zotu tmosferycznego. Powstj¹ce w procesie fotosyntezy zwi¹zki orgniczne stnowi¹ Ÿród³o wêgl i energii dl bkterii. Stwierdzono, e czynniki, które mj¹ wp³yw n przebieg fotosyntezy (wy - sze stê enie CO 2 ), decyduj¹ o ktywnoœci wi¹zni zotu przez mikroorgnizmy. Liczne bdni procesu fotosyntezy u roœlin potwierdzi³y zle noœæ, i im wiêkszy wskÿnik powierzchni liœci roœliny, tym wiêksze ntê enie fotosyntezy. Oko³o 80% pdj¹cego n roœlinê œwit³ uleg bsorpcji przez chlorofil chloroplstów (FOGG, 1972). Wzrost ktywnoœci nitrogenzy w 9. i 12. tygodniu rozwoju trw sugeruje nsilenie procesu fotosyntezy zwi¹zne z rozwojem roœlin, tym smym zwiêkszeniem powierzchni liœci i iloœci zwrtego w nich chlorofilu. Przeprowdzono liczne doœwidczeni polowe, zrówno w strefie klimtu tropiklnego jk i umirkownego, w których stwierdzno wi¹znie zotu tmosferycznego (DE CONINCK i WSP., 1988; SAWICKA, 1996, 1997). Choæ n sumê zwi¹znego zotu sk³d siê ktywnoœæ licznych drobnoustrojów dizotroficznych, to niektóre z nich, jk Azos, potrfi¹ zwi¹zæ kg zotu rocznie w socjcji z trwmi i do 200 kg w socjcji z trzcin¹ cukrow¹ (CHALK, 1991). DÖBEREINER i WSP., [1972] stwierdzi³, e w ryzosferze tropiklnej trwy Psplum nottum brdzo licznie wystêpuje bkteri Azotob pspli, któr potrfi w obecnoœci tej roœliny zwi¹zæ 90 kg N h 1 rocznie. Przedstwione w niniejszej prcy wyniki ktywnoœci wi¹zni zotu przez szczepy Acetob dizotro i Herbs seropedicee w klimcie umirkownym pod testownymi gtunkmi trw s¹ zncznie ni sze ni wyniki podobnych bdñ prowdzonych w krjch tropiklnych, potwierdzj¹ce zdolnoœæ tych szczepów bkterii do zoptrywni uprw w zot w iloœcich nwet pond 100 kg/h rocznie (BODDEY i WSP., 1991; KLAMA, 2004; KLAMA, 2004b). Równie bdni nd wi¹zniem zotu przez Azos prowdzone w Polsce nie d³y pozytywnych wyników. SWÊDRZYÑSKA (1998) prowdz¹c bdni nd Azos brsilense nie stwierdzi³ wi¹zni przez nie zotu w uprwch zbó klimtu umirkownego. Bkterie Acetob dizotro i Herbs seropedicee, tk e Azos nle ¹ do bkterii swobodnie yj¹cych w glebie, jednoczeœnie do bkterii symbiotroficznych, yj¹cych nie tylko w ryzosferze roœlin, le tk e n ich powierzchni orz PT, ¹krstwo w Polsce, 16, 2013

7 bel 3. Aktywnoœæ nitrogenzy pod Festulolium brunii szczepion¹ Acetob dizotro i Herbs seropedicee le 3. Nitrogense ctivity under Festulolium brunii inoculted with Acetob dizotro nd Herbs seropedice incj dczln mentl ment ice + ice + 3 tydzieñ 3 week Œredni men Œredni men Aktywnoœci nitrogenzy (nm C 2 H 4 h 1 roœlin 1 ) Nitrogense ctivity (nm C 2 H 5 h 1 plnt 1 ) 7 tydzieñ 7 week Gleb z³otnick z³otnick soil Œredni men 9 tydzieñ 9 week Œredni men 12 tydzieñ 12 week 0,12 0,02 2,04 0,16 2,39 0,27 2,39 0,1 0,15*** 0,01 2,16* 0,19 2,39 0,28 2,50 0,2 0,11* 0,02 2,97*** 0,22 4,33 *** 0,23 3,31*** 0,1 0,23*** 0,02 4,05*** 0,23 3,19*** 0,27 4,48*** 0,2 Gleb szelejewsk szelejewsk soil 0,14 0,02 2,15 0,20 2,69 0,16 2,56 0,1 0,16 0,02 2,45*** 0,18 3,00*** 0,23 3,08*** 0,3 0,12*** 0,02 3,27*** 0,24 3,56*** 0,21 3,53*** 0,2 0,26*** 0,02 4,14*** 0,26 4,61*** 0,21 4,63*** 0,1 hylenie stndrdowe stndrd devition wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,05 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,01 comprison of tretments to control by significnt level < wnnie kombincji do kontroli przy poziomie istotnoœci < 0,001 comprison of tretments to control by significnt level <

8 . Porównnie ktywnoœci nitrogenzy w glebie z³otnickiej i szelejewskiej w obrêbie tych smych kombincji doœwidczlny poszczególnych trw 4. Comprison of nitrogense ctivity in z³otnick nd szelejewsk soils within the sme experimentl tretments for prticulr g incj dczln mentl ment ice + ice + 3 tydzieñ 3 week ró nic difference % p Ró nic procentow ktywnoœci nitrogenzy w glebch Percentge difference nitrogense ctivity in soils 7 tydzieñ 7 week ró nic p difference % Bromus willdenowii ró nic difference % 9 tydzieñ 9 week p ró nic difference % 12 tydzieñ 12 week 31% NS 10% p < 0,001 13% p < 0,001 95% p < 0, 63% p < 0,001 15% p < 0,001 34% p < 0,001 30% p < 0, 64% p = 0,003 9% p < 0,001 29% p < 0,001 3% NS 125% p < 0,001 18% p < 0,001 16% p < 0,001 16% p < 0, Lolium multiflorum 40% p < 0,001 9% p = 0,002 4% NS 17% p < 0, 18% p < 0,001 4% p < 0,001 3% p = 0,002 44% p < 0, 22% p = 0,001 6% p < 0,001 2% NS 11% p < 0, 27% p < 0,001 4% p < 0,001 3% p < 0,001 7% p = 0, p

9 ice + Festulolium brunii 15% p = 0,002 6% NS 12% p < 0,001 7% p = 0, 6% NS 13% p < 0,001 26% p < 0,001 23% p < 0, 9% NS 10% p < 0,001 12% p < 0,001 6% p = 0, 15% p < 0,001 2% NS 6% p = 0,001 3% p = 0, czny by³ z ró nicy miêdzy œredni¹ ktywnoœci¹ nitrogenzy w glebie z³otnickiej szelejewskiej dzielone przez ktywnoœæ w glebie z³otnickiej difference between verge nitrogense ctivity in the z³otnick nd szelejewsk soils divided by ctivity in z³otnick soil. m istotnoœci level of significnce. istotne (p > 0,05) no significnt (p > 0.05).

10 108 J. Strzyk, D. Swêdrzyñsk w przestworch miêdzykomórkowych tknek korzeni, czsem liœci i ³odyg roœlin (PAULA i WSP., 1991; OLIVARES, 1996). S¹ to mikroorgnizmy o specyficznych wymgnich w stosunku do tlenu, produkownych przez roœlinê symiltów, tym smym du ¹ wybiórczoœci¹ wzglêdem roœliny gospodrz (PRERIA, 1995, KLAMA, 2006). Fkt ten mo e stnowiæ uzsdnienie ni szych wrtoœci zwi¹zywnego zotu przez bkterie w obecnoœci testownych roœlin klimtu umirkownego. 4. Wnioski Szczepy Acetob dizotro i Herbs seropedicee ró ni¹ siê miêdzy sob¹ ktywnoœci¹ nitrogenzy w glebie pod testownymi trwmi. Njlepszy efekt d³o szczepienie ycicy wielokwitowej Acetob dizotro, stok³osy obiedkowtej i festulolium po³¹czeniem obu szczepów bkterii, dj¹c zncznie wy sze wrtoœci ktywnoœci wi¹zni zotu w porównniu z pozost³ymi kombincjmi doœwidczlnymi. Niezle nie od rodzju bkterii njwy sz¹ wrtoœæ zwi¹znego zotu znotowno w 9-tym tygodniu od wysiewu nsion pod ycic¹ wielokwitow¹, orz 12-tym tygodniu pod pozost³ymi trwmi, co wi¹ e siê zrówno z rozwojem bkterii, jk i wzrostem kondycji roœliny. Niezbyt du e wrtoœci zwi¹znego zotu przez Acetob i Herbs pod testownymi gtunkmi trw nie wykluczj¹ zsdnoœci poszukiwñ innych uk³dów roœlin dizotrofy, dj¹cych jeszcze lepsze rezultty. Litertur BARABASZ W., Mikrobiologiczne przeminy zotu glebowego. Biogeochemi zotu glebowego. Postêpy Mikrobiologii, 30, (4), BODDEY R.M., URQUIAGA S., REIS V., DÖBEREINER J., Biologicl nitrogen fixtion ssocited with sugr cne. Plnt nd Soil, 137, BURNS R.C., HARDY R.W.F., Nitrogen fixtion in Bi nd Higher Plnts. Springer Berlin, Heidelberg, New York, 124. CHALK P.M., The contribution of ssocitive nd symbiotic nitrogen fixtion to the nitrogen nutrition of non-legumes. Plnt nd Soil,132, DE CONINCK K., HOREMANS S., RANDOMBAGE S., VLASSAK K., Occurence nd survivl of Azos spp. in temperte regions. Plnt nd Soil, 110, DÖBEREINER J., DAY J.M., DART P.J., Nitrogense ctivity nd oxygen sensitivity of the Psplum nottum Azotob pspli ssocition. Journl of Generl Microbiology, 71, DÖBEREINER J., REIS V.M., PAULA M.A., OLIVARES F., Endophytic dizotrophs in sugr cne, cereles nd tuber plnts. New horizons in nitrogen fixtion. Proceedings of the 9 th Int. Congress on Nitrogen Fixtion, Cncun, Mexico, FOGG G.E., Fotosyntez. PWN. Wrszw, PT, ¹krstwo w Polsce, 16, 2013

11 Aktywnoœæ nitrogenzy endofitów bkteryjnych w glebie glinisto-piszczystej KLAMA J., Wspó³ ycie endofitów bkteryjnych z roœlinmi. Act Scientirum Polonorum, Agricultur, 3, (1), KLAMA J., 2004b. Herbs seropedice efektywny dizotrof klimtu umirkownego? Kosmos, 53, (2), KLAMA J., NIEWIADOMSKA A., WOLNA-MARUWKA A., Wp³yw bkterii endofitycznych n zminy liczebnoœci drobnoustrojów glebowych. Act Agrri et Silvestri, Seri Agrni, 49, KRUPKA H.M., Wybrne problemy biologicznego wi¹zni zotu tmosferycznego. Widomoœci Ekologiczne, 30, (3), MAZUR T., CZUBA R., GORLACH E., KALEMBASA S., OGINOW W., Azot w glebch uprwnych. PWN, Wrszw, 226. OLIVARES F.J., BALDANI V.L.D., REIS V.M., BALDANI J.I., DÖBEREINER J., Occurence of the endophytic dizotrophs Herbs spp. in roots, stems, nd leves, predominntly of Grminee. Biology nd Fertility of Soils, 21, PAULA M.A., REIS V.M., DÖBEREINER J., Interctions of Glomus clrum with Acetob dizotro in infection of sweet potto (Ipomoe btts), sugrcnen (Scchrum spp.), nd sweet sorghum (Sorghum vulgre). Biol. Fertil. Soils, 11, PEREIRA J.O., Microorgnismos endofiticos em especies tropicis. Reunio Annul de Genetic de Microorgnismos, 3, 20. SAWICKA A., Aktywnoœæ wi¹zni zotu w glebie oznczon metod¹ redukcji cetylenu. Roczniki AR w Poznniu, 102, SAWICKA A., Ekologiczne spekty wi¹zni zotu tmosferycznego. Roczniki AR w Poznniu. Rozprwy nukowe, 134. SAWICKA A., Nitrogen fixtion in soils of the Turew griculturl lndscpe. W: Dynmics of n Agriculturl Lndscpe. Eds. Ryszkowski L., Frencz N.R., Kêdzior A. PWRiL, Poznñ, SAWICKA A., Czynniki ogrniczj¹ce wi¹znie zotu tmosferycznego u roœlin motylkowych i u trw. Biuletyn Oceny Odmin, 29, SWÊDRZYÑSKA D., Ocen mo liwoœci wykorzystni bkterii z rodzju Azos w uprwch wybrnych zbó. Mszynopis rozprwy doktorskiej, Ktedr Mikrobiologii Rolnej, AR Poznñ, ss Nitrogense ctivity of bil endophytes in the sndy lom soil under grss cultivtion J. STARZYK, D.SWÊDRZYÑSKA Deprtment of Generl nd Environmentl Microbiology, Poznñ University of Life Siences Summry Pot experiment ws estblished on sndy lom soil under cultivtion of three grss species: Itlin ryegrss, Bromus willdenowii nd Festulolium brunii. The seeds of grsses were inoculted with Acetob dizotro, Herbs seropedicee nd mixture of both bi PT, Grsslnd Science in Polnd, 16, 2013

12 110 J. Strzyk, D. Swêdrzyñsk species. The nitrogense ctivity in the soil under cultivted grss ws mesured fter 3, 7, 9, nd 12 weeks from the time of sowing. It ws noted differences beetween enzymtic ctivity under tested plnts. The highest ctivity ws noted under Itlin ryegrs nd the lowest level of the nitrogense ctivity under Festulolium cultivtion. The enzymtic ctivity in ll cses incresed long wiht grss development. The highest nitrogense ctivity ws noted fter 9 nd 12 weeks under inoculted grss. The best effect ws recorded in Itlin ryegrs inoculted with Acetob dizotro nd in ppliction mixture of both bil species ih other grsses. In this tretments the dinitrogen fixtion ctivity reched up to 48% under Itlin ryegrs, 44.5% under Bromus willdenowii nd 43% under Festulolium brunii in comprsion with control combintions. Adres do korespondencji Adress for correspondence: Dr in. Justyn Strzyk Ktedr Mikrobiologii Ogólnej i Œrodowiskowej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznniu ul. Szyd³owsk 50, Poznñ tel , fx e-mil: jstrzyk@up.poznn.pl PT, ¹krstwo w Polsce, 16, 2013