Spis treści Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XXI XXIII Wprowadzenie Umowa spółki cywilnej jako model konstrukcyjny dla wszelkiego typu umó

Transkrypt

1 Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XXI XXIII Wprowadzenie Umowa spółki cywilnej jako model konstrukcyjny dla wszelkiego typu umów partycypacyjnych niepodmiototwórczych Brak ogólnej regulacji rozstrzygającej o środkach ochrony prawnej w przypadku naruszenia umów wielostronnych, niewzajemnych oraz ciągłych, jako luka legislacyjna zagrażająca bezpieczeństwu obrotu gospodarczego Systematyka prowadzonej analizy... 9 Rozdział I. Umowa spółki cywilnej jako model konstrukcyjny dla wszelkiego typu zrzeszeń prywatnoprawnych nietworzących odrębnego od ich uczestników podmiotu prawa (umowy partycypacyjne niepodmiototwórcze) Wstęp Umowa spółki jako umowa partycypacyjna I. Cel umowy II. Minimalna treść (necessaria negotii) umowy spółki Umowa spółki jako umowa o charakterze wielostronnym, niewzajemnym oraz ciągłym I. Wielostronny charakter umowy spółki II. Niewzajemność świadczeń ze stosunku członkostwa III. Ciągły charakter umowy (stosunku) spółki Umowa spółki jako umowa o charakterze niepodmiototwórczym I. Spółka czyli kto? II. Spółka jako wierzyciel co do świadczeń ze stosunku członkostwa Wprowadzenie Spółka jako wierzyciel w zobowiązaniu do lojalnego współdziałania Spółka jako wierzyciel w zobowiązaniu do wniesienia wkładu Spółka jako wierzyciel w zobowiązaniu do prowadzenia spraw VII

2 5. Trzy modele konstrukcyjne spółki cywilnej ( wewnętrzna, konsorcjalna oraz klasyczna ) a reżim prawny art KC. 44 I. Wprowadzenie II. Spółka wewnętrzna, czyli czysty kontrakt, w którym nie istnieje majątek wspólny ani wspólny reprezentant III. Spółka konsorcjalna, czyli konstrukcja, w której istnieje wspólny reprezentant, nie istnieje jednak majątek wspólny IV. Spółka klasyczna, czyli konstrukcja, w której istnieje majątek wspólny i wspólny reprezentant Empiryczne modele umów o charakterze wielostronnym i niewzajemnym będące podtypami umowy spółki cywilnej I. Wprowadzenie II. Umowa wspólników jako postać spółki wewnętrznej III. Umowa inwestycyjna jako postać spółki wewnętrznej IV. Umowa joint-venture jako postać spółki wewnętrznej bądź klasycznej V. Konsorcjum jako postać spółki konsorcjalnej bądź wewnętrznej VI. Umowa poolu jako postać spółki wewnętrznej VII. Spółka cicha jako postać spółki wewnętrznej Rozdział II. Środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia umowy spółki zagadnienia ogólne Reżim prawny I. Wprowadzenie II. Przepisy regulujące skutki naruszenia zobowiązań z umowy spółki jako umowy o charakterze wielostronnym, niewzajemnym oraz ciągłym III. Prowadzenie spraw spółki w przypadku sporu pomiędzy spółką a wspólnikiem (art i 3 w zw. z art. 5 KC) Dopuszczalność stosowania regulacji dotyczących prowadzenia spraw w przypadku naruszenia zobowiązań ze stosunku członkostwa przez wspólnika Prowadzenie spraw w przypadku sporu ze wspólnikiem spółki klasycznej Prowadzenie spraw w przypadku sporu ze wspólnikiem spółki konsorcjalnej Prowadzenie spraw w przypadku sporu ze wspólnikiem spółki wewnętrznej IV. Reprezentacja spółki w przypadku sporu ze wspólnikiem VIII

3 1. Reprezentacja spółki jako postać pełnomocnictwa o charakterze rodzajowym (art. 866 w zw. z art. 96 in fine KC) Wyłączenie umocowania do reprezentacji jako konsekwencja zastosowania art. 108 KC Możliwość powołania przez ogół pozostałych uczestników pełnomocnika reprezentującego ich w sporze ze wspólnikiem dłużnikiem Stosowanie regulacji dotyczących reprezentacji spółki w przypadku sporu ze wspólnikiem do spółki klasycznej, konsorcjalnej oraz wewnętrznej V. Przepisy dotyczące majątku (mienia) wspólnego odesłanie Dyrektywa kontynuacji i jej zastosowanie I. Wprowadzenie: ochrona trwałości stosunków umownych jako wartość systemowa II. Treść i uzasadnienie obowiązywania III. Naruszenie skutkujące ustaniem umowy spółki (tj. jej nieważnością/uzasadniające rozwiązanie umowy przez sąd w trybie art KC) charakterystyka Wprowadzenie Konieczność naruszenia zobowiązania o charakterze kluczowym Wymóg istotności naruszenia Domniemanie, że naruszane zobowiązanie nie zalicza się do kluczowych IV. Naruszenie polegające na braku możliwości spełnienia świadczenia istniejącym w momencie zawierania umowy charakterystyka Wprowadzenie Dlaczego tylko brak możliwości spełnienia świadczenia istniejący w momencie zawierania umowy będzie skutkował nieważnością umowy? Wpływ braku możliwości spełnienia świadczenia istniejącego w momencie zawierania umowy na dotknięte nim zobowiązanie V. Środki ochrony prawnej jako pochodna ustaleń wynikających z dyrektywy kontynuacji Brak możliwości spełnienia świadczenia skutkujący nieważnością umowy spółki I. Nieważność umowy jako konsekwencja braku możliwości spełnienia świadczenia o charakterze kluczowym IX

4 1. Wprowadzenie Dyrektywa kontynuacji jako wskazówka interpretacyjna podczas stosowania art KC Dyrektywa kontynuacji jako uzasadnienie uznania umowy spółki za nieważną ze względu na naruszenie art KC II. Roszczenia odszkodowawcze III. Brak możliwości domagania się surogatów/korzyści uzyskanych przez wspólnika, którego świadczenie nie było możliwe do spełnienia Brak możliwości spełnienia świadczenia, pomimo którego umowa spółki dochodzi do skutku I. Dyrektywa kontynuacji jako wskazówka interpretacyjna II. Roszczenie odszkodowawcze Podmioty legitymowane, przesłanki i zakres odpowiedzialności Zasady obliczania szkody III. Roszczenie o wydanie surogatów/korzyści uzyskanych z tytułu naruszenia art KC IV. Możliwość wykluczenia wspólnika, który dopuścił się naruszenia Wprowadzenie Dopuszczalność wykluczenia wspólnika de lege lata Przesłanki wykluczenia wspólnika Procedura domagania się wykluczenia wspólnika ze spółki Zobowiązanie się wspólnika, że wystąpi on ze spółki w przypadku zaistnienia określonych zdarzeń (wzmianka) V. Brak możliwości powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia VI. Uprawnienie do wystąpienia ze spółki (art. 869 KC) Naruszenie uzasadniające rozwiązanie umowy spółki przez sąd I. Istotne naruszenie zobowiązania o charakterze kluczowym jako ważny powód do rozwiązania umowy spółki II. Obowiązki stron w okresie pomiędzy zaistnieniem naruszenia a ustaniem umowy spółki uwagi generalne Wprowadzenie Okres od momentu złożenia pozwu o rozwiązanie do uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki 154 X

5 3. Okres od uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu do ustania spółki III. Roszczenia przeciwko wspólnikowi, który dopuścił się naruszenia IV. Uprawnienia prawokształtujące Naruszenie niestanowiące podstawy do rozwiązania umowy spółki przez sąd I. Wprowadzenie II. Roszczenia przysługujące pozostałym wspólnikom Wprowadzenie Roszczenia wykonawcze Roszczenia odszkodowawcze III. Uprawnienia prawokształtujące Dyrektywa kontynuacji jako wskazówka interpretacyjna dla rozstrzygania o skutkach upadłości likwidacyjnej wspólnika (art KC w zw. z art. 543 PrUp) I. Możliwość dalszego istnienia umowy spółki pomimo ogłoszenia upadłości likwidacyjnej wspólnika II. Rozwiązanie umowy spółki, w sytuacji gdy upadłość likwidacyjna wspólnika uniemożliwia w sposób zupełny, trwały i obiektywny dalsze prowadzenie wspólnej działalności III. Środki ochrony prawnej przeciwko niewypłacalnemu wspólnikowi (wzmianka) Rozdział III. Naruszenie zobowiązania do lojalnego współdziałania (non facere) Obowiązek lojalności charakterystyka I. Ewolucja pojęcia obowiązku lojalności w literaturze zagranicznej II. Obowiązek lojalności w przypadku wspólników spółki cywilnej uzasadnienie obowiązywania III. Obowiązek lojalności jako źródło zobowiązań ze stosunku członkostwa polegających na facere oraz non facere IV. Obowiązek lojalnego współdziałania polegającego na non facere w stosunkach wewnętrznych (pro foro interno) oraz w stosunkach zewnętrznych (zakaz konkurencji) Zobowiązanie do lojalnego współdziałania w stosunkach wewnętrznych i skutki jego naruszenia I. Naruszenie obowiązku lojalnego współdziałania charakterystyka XI

6 II. Naruszenie uzasadniające rozwiązanie umowy spółki przez sąd Kiedy nadużycie/przekroczenie uprawnień ze stosunku członkostwa będzie stanowić ważny powód w rozumieniu art KC? Środki ochrony prawnej III. Naruszenie nieuzasadniające rozwiązanie umowy spółki Kiedy nadużycie (przekroczenie) uprawnień ze stosunku członkostwa nie stanowi ważnego powodu w rozumieniu art KC? Roszczenia o charakterze wykonawczym Roszczenia odszkodowawcze Pozbawienie prawa prowadzenia spraw spółki/ wykluczenie wspólnika Zobowiązanie do zaniechania działalności konkurencyjnej (lojalnego współdziałania w stosunkach zewnętrznych) charakterystyka I. Podmioty II. Treść i przedmiot Uwagi ogólne Rozszerzenie/zawężenie zakazu konkurencji w umowie spółki III. Działalność konkurencyjna na etapie zawierania umowy (art KC) IV. Zobowiązanie do zaniechania działalności konkurencyjnej od momentu orzeczenia o rozwiązaniu umowy (art KC w zw. z art. 69 KSH, stosowany per analogiam) V. Akcesoryjność wobec stosunku członkostwa Naruszenie zobowiązania do zaniechania działalności konkurencyjnej zagadnienia ogólne I. Wprowadzenie II. Roszczenie odszkodowawcze (art. 471 i KC) III. Brak możliwości domagania się wykonania zastępczego IV. Roszczenie o wydanie utraconych korzyści (per analogiam z art in medio KSH) V. Wykluczenie wspólnika naruszającego zakaz konkurencji (odesłanie) VI. Uprawnienie do domagania się rozwiązania umowy przez sąd (art KC) Skutki naruszenia art KC XII

7 I. Kiedy naruszenie art KC będzie skutkować nieważnością umowy spółki? II. Środki ochrony prawnej z tytułu naruszenia art KC Podjęcie działalności konkurencyjnej uzasadniające rozwiązanie umowy spółki przez sąd (art KC) I. Wprowadzenie II. Roszczenia odszkodowawcze III. Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści IV. Brak możliwości wykluczenia wspólnika V. Pozostałe środki ochrony prawnej Podjęcie działalności konkurencyjnej nieuzasadniające rozwiązania umowy I. Dyrektywa kontynuacji jako wskazówka, kiedy podjęcie działalności konkurencyjnej nie będzie uzasadniać rozwiązania umowy spółki II. Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści III. Roszczenie odszkodowawcze IV. Uprawnienie do wykluczenia wspólnika V. Pozostałe środki ochrony prawnej Środki ochrony prawnej przewidziane w ZNKU i ich stosowanie do naruszenia zakazu działalności konkurencyjnej I. Wprowadzenie II. Czy naruszenie zakazu konkurencji może być jednocześnie czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ZNKU? Wprowadzenie Naruszenie zobowiązania do zaniechania działalności konkurencyjnej jako działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami (art. 3 ust. 1 ab initio ZNKU) Działalność konkurencyjna jako działanie naruszające interesy innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. 1 ab initio ZNKU) Naruszenie zakazu konkurencji polegające na ujawnieniu informacji poufnych (art. 11 ZNKU) bądź rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o innym przedsiębiorcy (art. 14 ZNKU) Poglądy doktrynalne III. Przydatność dyrektywy kontynuacji podczas stosowania art. 18 ZNKU IV. Naruszenie zobowiązania do nieujawniania informacji poufnych (art KC) a środki ochrony prawnej przewidziane w art. 18 ZNKU XIII

8 V. Stosowanie ZNKU w sytuacji, gdy konsekwencją naruszenia zakazu konkurencji jest rozwiązanie umowy spółki VI. Stosowanie ZNKU do naruszeń zakazu konkurencji nieuzasadniających rozwiązania umowy spółki przez sąd Rozdział IV. Naruszenie zobowiązania do wniesienia wkładu Uwagi wstępne I. Dwa modele wnoszenia wkładu, tj. wnoszenie do spółki (w sposób tworzący wspólne mienie) lub wnoszenie przez spełnianie świadczeń bezpośrednio na rzecz osób trzecich (kontrahentów spółki) II. Odpowiednie stosowanie przepisów o umowie sprzedaży do umów wielostronnych, niewzajemnych oraz ciągłych (art. 862 w zw. z art. 535 i n. KC) jako podstawa do rozstrzygania o skutkach naruszenia klauzul typu: pre-emtpive rights, right of the first refusal, drag-along, tag-along, call option, put option, vesting itp Zobowiązanie do wniesienia wkładu do spółki w sposób powodujący powstanie wspólnego majątku (art w zw. art. 863 KC) charakterystyka I. Wkład, treść i podmioty (wierzyciel i dłużnicy) w zobowiązaniu do wniesienia wkładu Wprowadzenie Podmioty (wspólnik i spółka ) Wniesienie jako treść świadczenia wspólnika Pojęcie wkładu II. Wniesienie wkładu na własność Charakterystyka Zobowiązanie do dopuszczenia pozostałych uczestników do współwłasności charakterystyka Zobowiązanie do wydania pozostałym wspólnikom przedmiotu wkładu Reżim prawny III. Wniesienie wkładu polegające na ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego Dopuszczalność Charakterystyka czynności rozporządzającej Reżim prawny IV. Wniesienie wkładu polegające na umożliwieniu używania lub pobierania pożytków z przedmiotu wkładu Charakterystyka Reżim prawny XIV

9 V. Wniesienie wkładu polegające na świadczeniu usług Charakterystyka Reżim prawny VI. Przegląd koncepcji doktrynalnych dotyczących pojęcia wniesienia wkładu do spółki Wniesienie wkładu przez spełnianie świadczeń bezpośrednio na rzecz osób trzecich (art in fine w zw. z art. 393 KC) charakterystyka (wzmianka) I. Dopuszczalność wnoszenia wkładu polegającego na świadczeniu bezpośrednio na rzecz osób trzecich II. Reżim prawny III. Podmioty (wspólnik, spółka i osoba trzecia), wkład i jego wniesienie Środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia klauzul regulujących obrót prawami udziałowymi zawartych w umowach wspólników (inwestycyjnych/joint-venture) jako konsekwencja odpowiedniego stosowania do umów wielostronnych, niewzajemnych i ciągłych przepisów o sprzedaży (art. 862 w zw. z art. 535 KC) Brak możliwości wniesienia wkładu I. Brak możliwości wniesienia wkładu istniejący w momencie zawierania umowy spółki Pojęcie Nieistnienie prawa wnoszonego na własność wada prawna (art KC) czy niemożliwość spełnienia świadczenia (art KC)? II. Brak możliwości wniesienia wkładu skutkujący nieważnością umowy Brak możliwości wniesienia wkładu o charakterze kluczowym jako podstawa dla nieważności umowy spółki Roszczenia przeciwko wspólnikowi, w przypadku gdy brak możliwości wniesienia przez niego wkładu spowodował nieważność umowy spółki III. Pierwotna niemożliwość wniesienia wkładu, pomimo której umowa spółki dochodzi do skutku Dojście umowy do skutku pomimo braku możliwości świadczenia jako konsekwencja zastosowania dyrektywy kontynuacji Roszczenia Uprawnienia prawokształtujące XV

10 IV. Następcza niemożliwość wniesienia wkładu (art. 475 KC) i jej skutki (wzmianka) Wprowadzenie Przydatność dyrektywy kontynuacji dla rozstrzygania o skutkach następczej niemożliwości wniesienia wkładu Roszczenia i uprawnienia prawokształtujące przysługujące stronom (odesłanie) Nieterminowe wykonanie zobowiązania do wniesienia wkładu I. Wprowadzenie Pojęcie nieterminowego wykonania zobowiązania do wniesienia wkładu Reżim prawny II. Rozwiązanie/dalsze istnienie umowy spółki III. Środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia skutkujące rozwiązaniem umowy spółki IV. Środki ochrony prawnej w przypadku gdy pomimo opóźnienia bądź zwłoki umowa spółki może istnieć dalej V. Problematyka art. 54 ust. 2 PrAut (wzmianka) Wniesienie wkładu mającego wady I. Wprowadzenie: struktura przepisów regulujących wadliwość wniesionego wkładu II. Pojęcie wad (fizycznych lub prawnych) przedmiotu wkładu III. Rozwiązanie umowy/możliwość jej dalszego istnienia IV. Środki ochrony prawnej Wprowadzenie Brak możliwości domagania się obniżenia ceny Roszczenie odszkodowawcze Roszczenie o usunięcie wad/wymianę rzeczy na wolną od wad/demontaż i ponowne zamontowanie Wykluczenie wspólnika Pozostałe środki ochrony prawnej odesłanie Rozdział V. Naruszenie zobowiązania do prowadzenia spraw Prowadzenie spraw charakterystyka I. Wprowadzenie Pojęcie Funkcja Prowadzenie spraw a konstrukcja spółki klasycznej, konsorcjalnej oraz wewnętrznej II. Mechanizm udzielania uprawnienia Komu i kiedy przysługuje prawo głosu? XVI

11 2. Czynności, o dokonaniu których wspólnik zawsze może decydować samodzielnie (art KC) Sprawy, które zawsze wymagają uchwały wszystkich wspólników (a contrario z art KC) Sprawy, których dokonanie może wymagać uchwały wszystkich wspólników (art zd. 2 KC) III. Dług polegający na obowiązku dokonania czynności zgodnie z treścią nałożonego na wspólnika uprawnienia (art w zw. art KC) Treść świadczenia Przedmiot świadczenia Naruszenie zobowiązania do prowadzenia spraw zagadnienia ogólne I. Pojęcie II. Reżim prawny Naruszenie nieuzasadniające rozwiązania umowy spółki I. Wprowadzenie II. Kiedy naruszenie zobowiązania do prowadzenia spraw nie będzie uzasadniać rozwiązania umowy spółki w trybie art KC? III. Roszczenia odszkodowawcze IV. Uprawnienie do wykonania zastępczego V. Możliwość pozbawienia wspólnika prawa reprezentacji VI. Pozostałe środki ochrony prawnej (odesłanie) Podsumowanie Umowy wspólników, inwestycyjne, konsorcja, joint-venture itp. jako podtypy spółki cywilnej a jednocześnie umowy, których skutki naruszenia nie zostały wyczerpująco uregulowane w KC I. Umowa spółki cywilnej jako umowa o charakterze partycypacyjnym, niepodmiotowórczym, wielostronnym, niewzajemnym i ciągłym II. Minimalna treść umowy, modele konstrukcyjne spółki ( wewnętrzna, konsorcjalna oraz klasyczna ), empiryczne modele umów stanowiące podtypy spółki cywilnej III. Potrzeba określenia środków ochrony prawnej przysługujących stronom w przypadku naruszenia umowy spółki cywilnej jako umowy wielostronnej, niewzajemnej oraz ciągłej Naruszenie zobowiązania do lojalnego współdziałania (non facere) roszczenia i uprawnienia przysługujące pozostałym uczestnikom 339 XVII

12 I. Charakterystyka zobowiązania do lojalnego współdziałania polegającego na non facere II. Ujawnienie/wykorzystanie informacji poufnych uzyskanych na etapie zawierania umowy spółki (art. 721 KC) III. Naruszenie zobowiązania do lojalnego współdziałania (non facere) po zawarciu umowy Naruszenie zobowiązania do wniesienia wkładu roszczenia i uprawnienia przysługujące pozostałym uczestnikom I. Charakterystyka zobowiązania do wniesienia wkładu II. Brak możliwości wniesienia wkładu istniejący w momencie zawierania umowy spółki (art. 387/art. 475 KC) i jego skutki III. Naruszenia zobowiązania do wniesienia wkładu zaistniałe po zawarciu umowy spółki Naruszenie zobowiązania do prowadzenia spraw roszczenia i uprawnienia przysługujące pozostałym uczestnikom I. Charakterystyka zobowiązania do prowadzenia spraw II. Naruszenie uzasadniające rozwiązanie umowy spółki przez sąd w trybie art KC III. Naruszenia nieuzasadniające rozwiązania umowy spółki Możliwość kontynuacji umowy, pomimo upadłości uczestnika umowy konsorcjum, umowy wspólników, umowy inwestycyjnej, umowy joint-venture, itp. (art KC w zw. z art. 543 PrUp) I. Dyspozytywny charakter regulacji art KC II. Środki ochrony prawnej w sytuacji, gdy upadłość stanowić będzie ważny powód do rozwiązania umowy spółki w trybie art KC III. Środki ochrony prawnej w sytuacji, gdy pomimo upadłości wspólnika (uczestnika) umowa spółki może istnieć dalej Środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia klauzul dotyczących obrotu prawami udziałowymi (pre-emptive rights, right of the first refusal, drag-along, tag-along, russian roulette itp.) jako pochodna odpowiedniego stosowania przepisów o sprzedaży do umów o charakterze wielostronnym, niewzajemnym i ciągłym (art. 862 w zw. z art. 535 i n. KC) I. Umowa sprzedaży i jej podtypy jako modele konstrukcyjne dla klauzul regulujących obrót prawami udziałowymi zamieszczanych w umowach wspólników/ inwestycyjnych/joint-venture XVIII

13 II. Naruszenia klauzul dotyczących obrotu prawami udziałowymi na etapie zawierania umowy wspólników/ inwestycyjnej/joint-venture skutki oraz środki ochrony prawnej III. Naruszenia klauzul dotyczących obrotu prawami udziałowymi po zawarciu umowy wspólników/ inwestycyjnej/joint-venture skutki oraz środki ochrony prawnej Indeks rzeczowy XIX