ŚMIERĆ MÓZGOWA ZMIANA W ROZUMIENIU
|
|
- Sławomir Matusiak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Diametros 56 (2018): doi: /diam ŚMIERĆ MÓZGOWA ZMIANA W ROZUMIENIU CZŁOWIEKA? Jacek Meller * Grzegorz Hołub, Piotr Duchliński (red.), Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków 2017 Leczenie drogą przeszczepiania narządów, rozwijane i udoskonalane od ponad półwiecza, utrwaliło swoją pozycję we współczesnej medycynie, zostało także zasadniczo zaakceptowane przez społeczeństwa różnych kultur. Również Kościół katolicki, będący surowym cenzorem nowych badań i terapii w swoich oficjalnych dokumentach zaaprobował transplantację jako odpowiadający godności osoby ludzkiej sposób leczenia. Zgoda na przeszczepy nie oznacza jednak, że rozwiane zostały wszystkie wątpliwości i wygasły dyskusje. Dotyczą one sposobu autoryzacji pobrania części zwłok, możliwości komercjalizacji części ludzkiego ciała i metod wybierania biorców spośród dużej grupy oczekujących na zabieg. Najpoważniejsze jednak spory toczą się wokół kryterium stwierdzania śmierci. Dyskusja ta jest tym ważniejsza, że odnosi się nie tylko do przeszczepiania części ludzkiego ciała, ale również do postępowania wobec osób w różnych stanach związanych ze śmiercią lub umieraniem: stanach terminalnych, przedłużonej śpiączce czy stanie wegetatywnym. Wybór takiego lub innego kryterium stwierdzenia śmierci ma więc liczne skutki nie tylko w samej praktyce medycznej, ale także w stanowieniu i wykonywaniu prawa, w ekonomii i relacjach społecznych. W dyskusję tę wpisuje się tom wydany w 2017 r. przez Akademię Ignatianum w Krakowie i Wydawnictwo WAM Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania. Zebrano w nim jedenaście tekstów poświęconych różnym aspektom spotkania człowieka ze śmiercią. Tematyka prac Jacek Meller jameller@poczta.onet.pl Wydział Filozofii Chrześcijańskiej UKSW ul. Wóycickiego 1/3 bud. 23, Warszawa 151
2 odnosi się do szerokiej gamy zagadnień: od ściśle medycznych przez filozoficzne i psychologiczne do teologicznych. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje problem kryterium śmierci mózgu (autorzy używają także określenia śmierć mózgowa ), wzbudzający kontrowersje zarówno wśród przedstawicieli nauk medycznych, jak i filozofów, i etyków. Wątpliwości związane są zarówno z adekwatnością tego kryterium (czy śmierć mózgu jest rzeczywiście śmiercią człowieka?), sposobem stwierdzenia jego spełnienia (czy wyniki testów potwierdzają śmierć mózgu?), filozoficzną koncepcją osoby stojącą za uznaniem tego kryterium (jaki jest człowiek, którego śmierć stwierdzamy w ten sposób?), jak i prawnymi i etycznymi konsekwencjami jego przyjęcia (np. czy reguła martwego dawcy jest zachowana? czy prawo do życia jest odpowiednio chronione?). Dwie prace 1 prezentują medyczne zagadnienia umierania i śmierci. Zakończenie życia jest procesem, przebiegającym wolniej lub szybciej i nie zawsze w tej samej kolejności zanikaniem poszczególnych funkcji. Śmierć jest określana jako dezintegracja ciała, które nie stanowi już więcej organizmu, a jedynie zbiór niepowiązanych części i działań, które trwać mogą jakiś czas po rozpadzie całości. Problemem, który rozstrzygnąć ma medycyna, jest wskazanie tej fazy procesu umierania, w której nieodwracalnie następuje rozpad organizmu jako całości. Oparcie orzeczenia o śmierci na stwierdzeniu nieodnawialnego ustania krążenia krwi i pojawieniu się oznak śmierci stosowane od początków medycyny w ostatnim półwieczu okazało się niezadowalające. Dotyczy to zwłaszcza dwóch sytuacji: możliwego pobrania tkanek do przeszczepu oraz prowadzenia działań terapeutycznych, które jeśli by miały za przedmiot zwłoki byłyby niecelowe i nieetyczne. Począwszy od lat 60. XX w. wprowadzono więc alternatywne kryterium, oparte na stwierdzeniu śmierci mózgu (lub jego części) jako integratora całego organizmu. W ciągu kilkudziesięciu lat kryterium to podlegało modyfikacjom, zarówno gdy chodzi o niektóre jego założenia, jak i wskazania co do prowadzenia procedur diagnostycznych. Autorzy prezentują spór toczący się na gruncie medycyny co do podstawowych założeń uznania śmierci mózgu (lub pnia mózgu) za kryterium zgonu. Krytyce podlegają w nim przede wszystkim twierdzenia o wyjątkowej roli mózgu jako organu integrującego somatyczną i poznawczą płaszczyznę życia człowieka, kwestionowane jest także podejście predyktywne, niepewność wnioskowania o śmierci czy selektywność zalecanych badań (nie jest jednak wzmiankowana krytyka adekwatności tych badań). 1 Pawlikowski (2017); Larrivee (2017). 152
3 Ciekawy, ukazujący przecinanie się płaszczyzn medycznej, filozoficznej, etycznej i prawnej w dyskusji nad kryterium śmierci mózgu, jest tekst Tadeusza Biesagi 2 poświęcony tworzeniu i ewolucji tego kryterium na gruncie amerykańskim. Z jednej strony postęp w rozumieniu procesu umierania, a z drugiej wątpliwości co do filozoficznych podstaw skłoniły do przeformułowania, a w końcu do odrzucenia pierwotnej propozycji Komisji Harwardzkiej z 1968 r. Kolejne artykuły prezentują różne aspekty zjawiska śmierci z perspektywy filozoficznej i spory wokół jego interpretacji. Piotr Mazur 3 odwołując się do Arystotelesowskiego pojęcia celu, podejmuje problem relacji między kresem ludzkiego życia a jego celem. Podkreśla, że śmierć rozumiana także jako śmierć mózgu będąc kresem istnienia ciała, nie jest celem ludzkiego istnienia. Cel ten przekracza ramy życia doczesnego, stąd śmierć jest krokiem w drodze do niego; nie powinna być przyspieszana, a zwłoki powinny być otaczane szacunkiem. Piotr Aszyk 4 przedstawiając różne stanowiska filozoficzne i etyczne wobec faktu śmierci i kryteriów jego stwierdzania podkreśla konieczność prowadzenia otwartej dyskusji, zarówno na płaszczyźnie medycznej, jak i filozoficznej. Jest ona potrzebna, by móc rozwiewać wątpliwości i weryfikować zaproponowane dotąd ustalenia. Ważny spór odnoszący się nie tylko do rozumienia śmierci i jej kryteriów omawia Grzegorz Hołub 5. To spór o rozumienie osoby: cielesno-duchowej substancji lub wiązki wrażeń, procesów czy funkcji. W zależności od przyjętej koncepcji różne definiowana będzie śmierć, a zatem inne będą etyczne wskazania co do postępowania wobec ludzi u kresu życia. Autor zdecydowanie opowiada się za koncepcją substancjalną i stwierdzeniem śmiercią osoby jest śmierć człowieka rozpad jego organizmu. Wsród zamieszczonych zbiorze tekstów na szczególną uwagę zasługuje ten Sebastiana Gałeckiego Kontrowersje ontologiczne wokół kryterium śmierci mózgowej 6. Autor nie tyle relacjonuje poglądy innych, ale podejmuje się zadania rekonstrukcji koncepcji antropologicznej, która jest podstawą dla uznania śmierci mózgu za adekwatne kryterium śmierci człowieka. Z tego względu artykuł ten można uważać za centralny tekst całego zbioru. Na wstępie rozróżnione zostają cztery sfery, w których toczy się spór: moment śmierci, kryteria stwierdzenia tego momentu, 2 Biesaga (2017). 3 Mazur (2017). 4 Aszczyk (2017). 5 Hołub (2017). 6 Gałecki (2017). 153
4 kryteria pobrania narządów do przeszczepu i istota śmierci. Autor skupia się na pierwszym i czwartym zagadnieniu, pozostałe uznając za domenę biomedycyny i jak się wydaje nie kwestionując jej ustaleń. Wychodząc od obowiązujących standardów medycznych, szuka filozoficznej koncepcji człowieka, z której te standardy wynikają. W tym miejscu pojawia się jednak pewna wątpliwość: autor mówi, że posługuje się dedukcją 7, jednak przeprowadzone w pracy wnioskowanie biegnie od zdań opisujących kryterium śmierci do szerszej teorii, która ma je uzasadniać ( dopiero w świetle filozoficznych założeń biomedycyna może i powinna ustalać empiryczne kryteria pozwalające określić, czy mamy do czynienia z umierającym, ale wciąż żywym człowiekiem, czy wyłącznie z martwymi zwłokami ludzkimi 8 ). Jest to więc rozumowanie redukcyjne, wyjaśniające, którego wnioski nie muszą być prawdziwe, nawet przy całkowitej pewności co do przesłanek. Autor nie ukrywa swoich zastrzeżeń wobec kryterium śmierci mózgu, dlatego swoje poglądy formułuje w postaci pięciu wątpliwości. Pierwsza dotyczy rozumienia śmierci, czy wprowadzenie nowego kryterium stwierdzania nie prowadzi do przyjęcia dwóch różnych (i nierównoważnych) definicji śmierci, które mogą być stosowane zamiennie, zależnie od potrzeby. Nie odrzucając z góry takiej możliwości, trzeba jednak wskazać, że w rozumieniu śmierci istotna jest dezintegracja organizmu. Dojść do niej może zarówno przez zatrzymanie krążenia, zanik funkcji mózgu czy nagłe rozczłonkowanie ciała. Zastosowane kryterium, o ile jest uzasadnione medycznie, nie musi zmieniać rozumienia śmierci człowieka jako rozpadu jego organizmu. Pozostaje kwestia właściwego doboru i uzasadnienia medycznego sposobu, w jaki stwierdza się zgon; tę sprawę autor pozostawia jednak lekarzom. Wątpliwość druga zbliżona jest do pierwszej: jak różne kryteria śmierci mogą suponować różne jej definicje, tak mogą też wskazywać na różne koncepcje życia człowieka. Skoro bowiem życie jest funkcjonowaniem organizmu jako zintegrowanej całości, a kryteria stwierdzania śmierci wskazują na co najmniej dwa elementy integrujące, to można mówić o co najmniej dwóch koncepcjach życia. Problem natury życia biologicznego i czynnika integrującego organizm należy do domeny biologii. Nie jest to zagadnienie błahe wobec faktu, że w rozwoju człowieka jego genom aktywuje się w drugiej lub trzeciej dobie po zapłodnieniu, serce pod koniec 3. tygodnia życia (układ naczyniowy nieco później), podobnie płytka nerwowa zaczątek układu nerwowego (przy czym mózg może kontrolować np. temperaturę ciała dopiero w 7. miesiącu ciąży). Trudno więc znaleźć ten czynnik, 7 Ibidem: 127, Ibidem:
5 który przez całe życie scala i kieruje funkcjonowaniem ludzkiego ciała. Należy się zgodzić z Autorem, że fakt ten może rodzić poważne problemy nie tylko medyczne, ale i etyczne czy prawne. Stanowią one wyzwanie dla filozofii, choć niekoniecznie prowadzą do zakwestionowania koncepcji człowieka jako jedności psychofizycznej obdarzonej godnością osoby od początku do kresu swego istnienia. Z powyższą związana jest wątpliwość trzecia: jeśli za jedyny czynnik integrujący uznany zostanie mózg, to nie można będzie nazywać żywym człowiekiem embrionu we wczesnych fazach rozwoju ani noworodka anencefalicznego 9. Należy tu podkreślić słowo jedyny, czego Autor nie czyni. Tymczasem przyjmowane kryteria śmierci inny element integrujący widzą w układzie krążeniowooddechowym, z czym wiązać można identyczną wątpliwość: zarodek, uznawany przez biologów za żyjący organizm, zaś przez filozofów za osobę nie dysponuje sercem, naczyniami ani płucami, przez co można by uznać go za nieżywy. Rozwiązaniem tej sytuacji wydaje się to, którego Autor nie jest skłonny przyjąć: uznanie zmiennego czynnika integrującego ludzki organizm, w zależności od fazy rozwojowej i ewentualnych uszkodzeń. Wątpliwość czwartą formułuje Autor pytając, czy przyjmując medyczne kryterium śmierci mózgu można uniknąć radykalnego oddzielenia ciała człowieka od jego świadomości i osobowości. Szukając odpowiedzi, odwołuje się do myśli Petera Singera, który takie oddzielenie uznaje. Konsekwencją jest podwójna śmierć : śmierć osoby związana z nieodwracalną utratą świadomości i innych funkcji wyższych i śmierć człowieka (istoty ludzkiej) rozpad ciała. Dla Singera istotna jest śmierć pierwsza, ciało pozostaje jedynie nieosobowym (pozbawionym godności i praw) przedmiotem, który można usunąć, na przykład ze względów ekonomicznych. Jednak stan głębokiej śpiączki (dla Singera śmierć osoby) jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym stwierdzenia śmierci. Aby móc orzec zgon, należy wykazać, że przestały funkcjonować ośrodki koordynujące podstawowe funkcje organizmu. To kryterium śmierci nie kłóci się z rozumieniem człowieka jako istoty psychofizycznej, której śmierć jest rozpadem jej ciała. Można żywić pewne obawy, czy w przyszłości kryterium śmierci nie zostanie dostosowane do fenomenalistycznej koncepcji osoby, ale i można mieć nadzieję, że zostanie dopracowane tak, by lepiej potwierdzało fakt dezintegracji organizmu. Ostatnie zastrzeżenie wobec kryterium śmierci mózgu ma odmienny charakter niż poprzednie. Autor stwierdza, że jeśli istnieją wątpliwości co do pewności stwierdzenia śmierci, nie powinno być ono stosowane. Jest to zgodne z zasadą, 9 Autor posługuje się skrótem myślowym, gdyż część dzieci bezmózgowych ma wykształcony, w różnym stopniu, pień mózgu. 155
6 że w wątpliwości nie wolno działać lub że w sytuacji niepewnej należy wybierać rozwiązanie bezpieczniejsze moralnie. Podsumowując należy stwierdzić, że tom Człowiek na granicy istnienia jest ważnym głosem w dyskusji wokół śmierci człowieka, a zwłaszcza współcześnie stosowanych kryteriów. A jak w każdej dyskusji padają głosy, z którymi trudno się zgodzić tak jest też i z omawianą publikacją. Bibliografia Aszczyk P. (2017), Współczesny dyskurs wokół śmierci, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia Biesaga T. (2017), Reinterpretować czy porzucić harwardzką definicję śmierci?, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków. Gałecki S. (2017), Kontrowersje ontologiczne wokół kryterium śmierci mózgowej, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński, Akademia Hołub G. (2017), Śmierć człowieka a śmierć osoby, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia Hołub G., Duchliński P. (red.) (2017), Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków. Larrivee D. (2017), Reconfiguring the Neural Paradigm: Embodied Cognition, Brain Failure, and the Somatic Integrity Thesis, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia Mazur P.S. (2017), Kres życia a cel życia ludzkiego, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia Pawlikowski J. (2017), Śmierć człowieka z perspektywy biologiczno-medycznej w kontekście dyskusji wokół kryteriów śmierci mózgu, [w:] Człowiek na granicy istnienia. Dyskusje o śmierci mózgowej i innych aspektach umierania, G. Hołób, P. Duchliński (red.), Akademia 156
CZŁOWIEK NA GRANICY ISTNIENIA
CZŁOWIEK NA GRANICY ISTNIENIA DYSKUSJE O ŚMIERCI MÓZGOWEJ CZŁOWIEK I INNYCH ASPEKTACH NA GRANICY UMIERANIA ISTNIENIA. DYSKUSJE MAN ON O THE ŚMIERCI EDGE OF EXISTENCE A DISCUSSION ON BRAIN DEATH MÓZGOWEJ
PRZESZCZEPY NARZĄDÓW
PRZESZCZEPY NARZĄDÓW TRANSPLANTACJE - zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu na inne miejsce, wykonywane w celach
Bioetyka teologiczna cz. 10
Bioetyka teologiczna cz. 10 Transplantacje Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL Transplantacja zastąpienie chorego (zniszczonego lub wadliwie działającego) organu przez Organ lub
XX lat transplantacji w Łodzi- korzyści ze współpracy.
XX lat transplantacji w Łodzi- korzyści ze współpracy. PIOTR EDYKO ODDZIAŁ UROLOGII I TRANSPLANTACJI NEREK SZPITAL IM. M. PIROGOWA Spis treści: u Statystyki przeszczepiania nerek za lata 1996-2016 u Kontrowersje
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
TRANSPLANTACJA KKK 2296,
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
GENOWEFA REJMAN ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa 11 Spis treści Wstęp 7 Rozdział I Pojęcie odpowiedzialności i różne jej formy 9 1. Analiza odpowiedzialności
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 marca 2010 r.
Dziennik Ustaw Nr 64 5552 Poz. 403 403 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie szkoleń osób, których czynności bezpośrednio wpływają na jakość komórek, tkanek lub narządów,
Oblicza śmierci mózgowej
Rocznik Filozoficzny Ignatianum The Ignatianum Philosophical Yearbook PL ISSN 2300 1402 www.ignatianum.edu.pl/rfi XXI / 2 (2015), s. 100 104 Sprawozdania i referaty Reports and Papers Paulina W Uniwersytet
Co 5 dni w Polsce umiera jedna z osób oczekujących na przeszczepienie narządu. Umiera nie z powodu. powodu braku narządów do transplantacji
Akcja informacyjno-edukacyjna Drugie życie Co 5 dni w Polsce umiera jedna z osób oczekujących na przeszczepienie narządu Umiera nie z powodu braku leczenia, ale z powodu braku narządów do transplantacji
Odpowiedzialność karna lekarza
Sławomir Turkowski Odpowiedzialność karna lekarza Zakres i skuteczne ograniczenie odpowiedzialności karnej Warszawa 2012 2 Odpowiedzialność karna lekarza Zakres i skuteczne ograniczenie odpowiedzialności
MASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE
MASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE Organizm człowieka jest zbudowany z narządów i tkanek. Czasem mogą być uszkodzone od urodzenia (np. w skutek wad genetycznych), częściej w ciągu życia może dojść do poważnego
Spis treści VII. Przedmowa... Wykaz skrótów...
Przedmowa Wykaz skrótów V XIII Rozdział 1 Pojęcie i podstawy prawne szczególnych świadczeń zdrowotnych 1 11 Uwagi wstępne 2 12 Pojęcie świadczenia zdrowotnego w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 10 DziałLeczU
Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie
Dz. U. 2009 nr 213. Data publikacji: 16 grudnia 2009 r. poz. 1655 Rozporządzenie Ministra Zdrowia 1) z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie Na podstawie
Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawnych... Wykaz pozostałych dokumentów... XIII XVII
Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawnych... Wykaz pozostałych dokumentów... XIII XVII XXI XXXIII XXXIX Rozdział I. Rekonstrukcja koncepcji demokratycznego
2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16
INTENSYWNA TERAPIA STANU ASTMATYCZNEGO 1. Definicja... 13 2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16 3. Obraz kliniczny... 17 3.1. Rozpoznanie... 17 3.2. Diagnostyka
Spis treści Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Wykaz skrótów... XI Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Wprowadzenie. Rozwój rozwiązań prawnych... 1 2. Umiejscowienie regulacji w systemie
USTAWA z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów
Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 26 października 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów Opracowano na podstawie: Dz.U. z 1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1997 r. Nr 88, poz.
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 013/014 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo
Panorama etyki tomistycznej
Panorama współczesnej etyki tomistycznej w Polsce Artur Andrzejuk Ramy organizacyjne organizacyjne 1946 - Wydział Filozoficzny KUL J. Keller, W. Bednarski, K. Wojtyła, T. Styczeń, A. Szostek. J. Gałkowski,
Spis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki..................................... 1 1.2. Pojęcia dobra
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO Dokumentacja związana z programem studiów program kształcenia Nazwa kierunku studiów i kod programu wg USOS Studia Podyplomowe Bioetyki i Prawa Medycznego
Wykaz zastrzeżeń wniesionych w odniesieniu do aktu nr 164
Wykaz zastrzeżeń wniesionych w odniesieniu do aktu nr 164 Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w odniesieniu do zastosowań biologii i medycyny: konwencja o prawach człowieka i
1. Podstawa prawna oraz kryteria przyjęte do oceny rozprawy doktorskiej
Szczecin, 20.04. 2015 Prof. Dr hab. Waldemar Gos, prof. zw. US Uniwersytet Szczeciński Instytut Rachunkowości Ocena rozprawy doktorskiej mgr. Artura Jastrzębowskiego pt. Zakres i znaczenie współcześnie
Zdzisława Piątek. o śmierci. seksie. i metodzie in vitro. universitas
Zdzisława Piątek o śmierci seksie i metodzie in vitro universitas Na ironię zakrawa fakt, iż nauka, która nigdy nie dążyła do odkrycia prawd absolutnych, a wręcz odcinała się od takich poszukiwań,
Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku
Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku Gdańsk, dnia 10 listopada 2010 r. LGD-4101-018-02/2010 P/10/095 Pani Ewa Książek-Bator Dyrektor Naczelny Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku WYSTĄPIENIE
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE SEMINARIUM OPCJONALNE: ETYKA, BIOETYKA, ETYKA MEDYCZNA
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Studia stacjonarne WF AIK NAZWA PRZEDMIOTU: SEMINARIUM OPCJONALNE: ETYKA, BIOETYKA, ETYKA MEDYCZNA NAZWA PRZEDMIOTU PO ANGIELSKU: ELECTIVE SEMINAR: ETHICS, BIOETHICS, MEDICAL
Katedra Nauk Społecznych
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : FILOZOFIA MEDYCYNY 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Studia stacjonarne WF AIK NAZWA PRZEDMIOTU: SEMINARIUM LICENCJACKIE NAZWA PRZEDMIOTU PO ANGIELSKU: BA DIPLOMA SEMINAR I. KARTA PRZEDMIOTU CELE PRZEDMIOTU C1. Analiza wybranych
Akcja informacyjno-edukacyjna Drugie życie
Akcja informacyjno-edukacyjna Drugie życie Podstawa prawna Ustawa Transplantacyjna ustawa z 1 lipca 2005r o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Transplantologia to
PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
Or.A.0713/841/19 UWAGI W RAMACH UZGODNIEŃ Z KOMISJĄ WSPÓLNĄ RZĄDU I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Or.A.0713/841/19 UWAGI W RAMACH UZGODNIEŃ Z KOMISJĄ WSPÓLNĄ RZĄDU I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Informacja o projekcie: Tytuł Ustawa o stwierdzaniu, dokumentowaniu i rejestracji zgonów Autor Minister Zdrowia
Spis treści Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Spis treści Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Wprowadzenie. Rozwój rozwiązań prawnych... 1 2. Umiejscowienie
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku
1 Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku W Brzesku rozmawiano o przyszłości transplantacji Społeczne i medyczne aspekty transplantacji - to tytuł konferencji jaka odbyła się w Regionalnym
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)
SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)...11
SPIS TREŚCI WSTĘP (Wiesław Stawiński)........................ 9 ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)..................11 1.1. Problemy globalizacji........................
1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka
1 2 Spis treści Bibliografia......5 Wstęp......6 1. Krótka historia homeopatii......9 2. Podział homeopatii.... 10 3. Produkcja leków homeopatycznych.... 11 4. Koncepcja medycyny w homeopatii.... 14 a)
Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00
Postanowienie z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00 Określenie osoby spadkobiercy w drodze wykładni testamentu jest możliwe wtedy, gdy w testamencie zawarto jednoznaczne kryteria, pozwalające ustalić
POSTANOWIENIE. Sygn. akt V CZ 162/12. Dnia 28 maja 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt V CZ 162/12 POSTANOWIENIE Dnia 28 maja 2013 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Anna Kozłowska (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Marian Kocon SSN Marta Romańska w sprawie z wniosku E. S.-F. przy
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. z przedmiotu etyka
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z przedmiotu etyka Klasa 5, rok szkolny 2017/2018 dr Grzegorz Rostkowski Odniesienia do podstawy
Stosunek Polaków do transplantologii
Stosunek Polaków do transplantologii Badanie zostało zrealizowane metodą wywiadów bezpośrednich CAPI, na próbie 1001 Polaków w wieku 15 lat i więcej w dniach 2-7 października przez TNS Polska na potrzeby
SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE - FILOZOFIA JAKO TYP POZNANIA. 1. Człowiek poznający Poznanie naukowe... 16
SPIS TREŚCI P r z e d m o w a... 5 P r z e d m o w a do d r u g i e g o w y d a n i a... 7 P r z e d m o w a do t r z e c i e g o w y d a n i a... 9 P r z e d m o w a do c z w a r t e g o w y d a n i a...
Etyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC
Etyka pomiędzy teorią a praktyką Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC marszyn@amu.edu.pl Normy Moralne Obyczajowe Prawne Różnice: - Źródło - Sankcja - Zakres (za: M.Ś.) Etyka (ethos) Dział
Międzykulturowa opieka pielęgniarska na oddziałach OIT struktura kursu online
Międzykulturowa opieka pielęgniarska na oddziałach OIT struktura kursu online Omówione zagadnienia Cele Zawartość Efekty uczenia się Forma aktywności Filozoficzne, etyczne, prawne i zawodowe podstawy niedyskryminacji
Maria Nowacka "Etyka a transplantacje", Maria Nowacka, Warszawa 2003 : [recenzja] Seminare. Poszukiwania naukowe 20,
Maria Nowacka "Etyka a transplantacje", Maria Nowacka, Warszawa 2003 : [recenzja] Seminare. Poszukiwania naukowe 20, 550-553 2004 550 RECENZJE I SPRAWOZDANIA które przewija się przez całą książkę, jest
SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
Śmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Dylematy w pracy socjalnej. psychicznymi
Dylematy w pracy socjalnej z osobami z zaburzeniami psychicznymi W ramach Specjalistycznego Zespołu Pracy Socjalnej w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Poznaniu Misja Zespołu Pracownicy Specjalistycznego
Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
SZCZEGÓŁOWE PRAWA PACJENTA W PRZEPISACH PRAWNYCH
SZCZEGÓŁOWE PRAWA PACJENTA W PRZEPISACH PRAWNYCH 1. Prawo do ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji RP). 2. Prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych,
KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA XIV GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO
KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA XIV GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO Imię, nazwisko Imię ojca Data i miejsce urodzenia Klasa Adres i nazwa szkoły (z kodem i telefonem) Imię, nazwisko oraz adres e-mail
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO Plan zajęć na rok akad. 2013/2014 ZJAZD I (12-13 października 2013) (16h) 10.00-10.45 Organizatorzy Studiów Podyplomowych 10.45-11.30 Ks. prof. dr hab. Wojciech
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Podstawy komunikacji z pacjentem 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 236/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 8 maja 2012 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Romualda Spyt SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO (dla stażystów lekarzy i lekarzy dentysów, którzy rozpoczęli staż podyplomowy 01.10.2016 r. i 01.03.2017 r.) - szkolenie od 27 marca
W toku analizy przepisów prawa dotyczących autonomii pacjentów w zakresie leczenia
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-634333-X-09/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53 Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia W toku analizy przepisów
EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Klucz punktowania odpowiedzi MAJ 2010 2 Zadanie 1. (0 2) problemów i tez z zakresu ontologii, epistemologii,
O R Z E C Z E N I E GŁÓWNEJ KOMISJI ORZEK A J Ą C E J W S P R A W A C H O N A R U S Z E N I E D Y S C Y P L I N Y F I N A N S Ó W P U B L I C Z N Y CH
O R Z E C Z E N I E GŁÓWNEJ KOMISJI ORZEK A J Ą C E J W S P R A W A C H O N A R U S Z E N I E D Y S C Y P L I N Y F I N A N S Ó W P U B L I C Z N Y CH Warszawa, dnia 16 października 2014 r. Główna Komisja
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 12 października 2016 r. Poz. 1674 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 29 września 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków pobierania, przechowywania
EKONOMIA Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2012
Leszek Jasiński EKONOMIA etyka i Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2012 Spis treści WSTĘP.... 11 1. CZY CENY MOGĄ BYĆ SPRAWIEDLIWE?... 13 Problem ekonomiczny... 13 Problem etyczny.... 17 2. CZY JEST
Koordynator w zespole transplantacyjnym Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie. Iwona Podlińska
Koordynator w zespole transplantacyjnym Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie Iwona Podlińska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie Oddziały Szpitalne Izba Przyjęć Oddział Ratunkowy Intensywnej
I nforma c j e ogólne. Nie dotyczy
S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod RE modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Etyka zawodu ratownika medycznego
PODMIOTY PRAWA PRYWATNEGO
PODMIOTY PRAWA PRYWATNEGO Literatura: red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014 red. E Gniewek, Kodeks Cywilny. Komentarz, Wydanie 4, Warszawa 2010 Z. Radwański, Prawo cywilne
Spis treści Wybór antropologii filozoficznej Antropologia przyrodnicza i antropologia kulturowa... 31
Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XIII Część I. Prawo jako porządek budowany na antropologii Wprowadzenie... 1 Rozdział I. Prawo i antropologia... 17 1. Homo iuridicus... 17 1.1. Porządek prawny a obraz
KARTA KURSU. Bioetyka w badaniach przyrodniczych Bioethics in science research. Biologia, studia stacjonarne I stopnia,, 2018/2019, I semestr
Biologia, studia stacjonarne I stopnia,, 2018/2019, I semestr KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioetyka w badaniach przyrodniczych Bioethics in science research Koordynator Dr hab. Alicja Walosik Prof.
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty
ZAKRES I ZASADY UDZIELANIA POZWOLEŃ MINISTRA ZDROWIA NA POBIERANIE, POZYSKIWANIE, PRZECHOWYWANIE I PRZESZCZEPIANIE NARZĄDÓW
ZAKRES I ZASADY UDZIELANIA POZWOLEŃ MINISTRA ZDROWIA NA POBIERANIE, POZYSKIWANIE, PRZECHOWYWANIE I PRZESZCZEPIANIE NARZĄDÓW Procedura udzielania pozwoleń Ministra Zdrowia na czynności polegające na pobieraniu,
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 1/01 Rektora PWSZ w Koninie z dnia 8 lutego 01 w sprawie ustalenia wzoru sylabusa PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO (dla stażystów lekarzy i lekarzy dentysów, którzy rozpoczęli staż podyplomowy 01.10.2014 r. i 01.03.2015 r.) - szkolenie od 13 kwietnia
ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE
WOJEWODA MAZOWIECKI LEX-I.4131.79.2016.MK Warszawa, 25 kwietnia 2016 r. ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz.
M1_W04 M1_W10 K_W 01 M1_W01 M1_W02 M1_W10 K_W 02 M1_W05 M1_W03 K_W 03 M1_W08 M1_W11, M1_W12 M1_W01 M1_W02 M1_W03 M1_W07 M1_W10 M1_W01 M1_W07 M1_W10
TABELA ODNIESIENIA EFEKTÓW KIERUNKOWYCH DO EFEKTÓW OBSZAROWYCH KIERUNEK FIZJOTERAPIA POZIOM KSZTAŁCENIA - studia i stopnia PROFIL KSZTAŁCENIA - praktyczny OBSZAR KSZTAŁCENIA - obszar nauk medycznych, nauk
Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół
Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie Autora: Maria Krzyślak-Kowalik
Warszawa, dnia 6 listopada 2012 r. Poz. 1215
Warszawa, dnia 6 listopada 2012 r. Poz. 1215 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 19 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu ustalania kosztów czynności związanych
Bioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka
Zagadnienia antropologii filozoficznej
Zagadnienia antropologii filozoficznej 1. Człowiek najciekawszym przedmiotem poznania. 2. Człowiek najbardziej zainteresowanym podmiotem poznania. 3. Refleksja nad człowiekiem refleksja nad sobą. 4. Pierwotne
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro.
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro. Dotychczas powstały dwa projekty ustaw Jarosława Gowina
Filozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2010-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Podział nauk Arystoteles podzielił wszystkie dyscypliny wiedzy na trzy grupy:
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo wobec nowych technologii medycznych. na kierunku Prawo
Prof. UAM dr hab. Adam Olejniczak Kierownik Katedry Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego Poznań, dnia 1 września 2012 r. OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo wobec nowych technologii
POSTANOWIENIE. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 4/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 czerwca 2018 r. Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Krzysztof Strzelczyk SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Protokolant
In hora mortis meae voca me, et iube me venire ad te. w godzinę śmierci wezwij mnie i każ mi przyjść do Siebie. wieku,17)
In hora mortis meae voca me, et iube me venire ad te w godzinę śmierci wezwij mnie i każ mi przyjść do Siebie. (Jan Paweł II, List do ludzi w podeszłym wieku,17) W GODZINĘ ŚMIERCI WEZWIJ MNIE UPORCZYWA
Kontrowersje wokół nowej definicji śmierci
Kontrowersje wokół nowej definicji śmierci prof. PAT dr hab. Tadeusz Biesaga SDB Katedra Bioetyki Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie Ewolucja definicji śmierci Przez setki lat medycyna posługiwała
Kierunkowe efekty kształcenia. dla kierunku KULTUROZNAWSTWO. Studia pierwszego stopnia
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 41/2014/2015 Senatu Akademickiego Akademii Ignatianum w Krakowie z dnia 26 maja 2015 r. Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku KULTUROZNAWSTWO Studia pierwszego stopnia
Sylabus przedmiotu. Wydział Nauki o Zdrowiu. Semestr I. Kierunkowy
Sylabus przedmiotu 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia Wydział Nauki o Zdrowiu Pielęgniarstwo, studia II stopnia, profil praktyczny, studia niestacjonarne Rok akademicki: 2017/2018 Nazwa modułu/przedmiotu:
O argumentach sceptyckich w filozofii
O argumentach sceptyckich w filozofii - Czy cokolwiek można wiedzieć na pewno? - Czy cokolwiek można stwierdzić na pewno? Co myśli i czyni prawdziwy SCEPTYK? poddaje w wątpliwość wszelkie metody zdobywania
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:
Załącznik nr 1 do uchwały nr 445/06/2012 Senatu UR z dnia 21 czerwca 2012 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta I stopień
POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt I UK 206/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 marca 2018 r. SSN Krzysztof Staryk w sprawie z odwołania I. J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. o ustalenie
ZAGADNIENIE PRAWNE. Sygn. akt I PZP 6/14
Sygn. akt I PZP 6/14 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 5 marca 2014 roku w wykonaniu punktu 2 postanowienia
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. 2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia średniowieczna a starożytna 2 3 Ogólna charakterystyka filozofii średniowiecznej Ogólna charakterystyka filozofii
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (POZIOM 6) PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie oznaczeń: P6S kod składnika opisu kwalifikacji
1. Definicja zamówienia tego samego rodzaju na gruncie prawa zamówień publicznych
II. Zamówienia tego samego rodzaju 1. Definicja zamówienia tego samego rodzaju na gruncie prawa zamówień publicznych Jak już wspomniano, w oparciu o art. 32 ust. 1 Ustawy podstawą ustalenia wartości zamówienia
CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła
CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE Beata Pituła Kłopoty z kulturą Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura Johann Gottfried Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1952,
Ku wolności jako odpowiedzialności
Marcin Kilanowski Ku wolności jako odpowiedzialności Dewey, Rorty, Habermas o nowej jakości w demokracji Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 2013 Spis treści Od Autora 11 Wstęp 13
Spis treści Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XIX Rozdział I. Zasady sprawowania opieki zdrowotnej w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Wprowadzenie. Rozwój rozwiązań prawnych... 1 2. Umiejscowienie
A Marek Piechowiak FILOZOFIA PRAW CZŁOWIEKA. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony
A 345459 Marek Piechowiak V FILOZOFIA PRAW CZŁOWIEKA Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony Lublin 1999 Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego SPIS TREŚCI WSTĘP 1. Wstępna
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant 2011-10-01 Plan wykładu 1 Immanuel Kant - uwagi biograficzne 2 3 4 5 6 7 Immanuel Kant (1724-1804) Rysunek: Immanuel Kant - niemiecki filozof, całe życie