OCENA BÓLU W MEDYCYNIE PALIATYWNEJ

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "OCENA BÓLU W MEDYCYNIE PALIATYWNEJ"

Amalia Skrzypczak
5 lat temu
Przeglądów:

1 Poradnia Medycyny Paliatywnej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. Prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach OCENA BÓLU W MEDYCYNIE PALIATYWNEJ JADWIGA PYSZKOWSKA Warszawa marzec 2017 rok

2 JAKOŚĆ ŻYCIA JAKOŚĆ BÓLU JAKOŚĆ TERAPII

3 DEFINICJA ( International Association for the Study of Pain ) BÓL jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek, albo opisywane w kategoriach takiego uszkodzenia.

4 KOMPONENTY DOZNANIA BÓLOWEGO SENSORYCZNY Nocycepcja: wykrywanie bodźca bólowego receptor sygnalizowanie nerwy drogi przewodzenia ośrodki OUN percepcja EMOCJONALNY Procesy poznawcze Procesy motywacyjno-emocjonalne Czynniki społeczno-kulturowe

5 NA TOLERANCJĘ BÓLU WPŁYWA: Bezsenność Zmęczenie Lęk i niepokój Smutek Nuda Izolacja Brak bodźców Brak interakcji Słaba komunikacja Stres i uraz rodzinny Niewiedza. [Hemming i Maher 2005]

6 KLINICZNE CECHY BÓLU lokalizacja natężenie czas trwania jakość (charakter)

7 LOKALIZACJA służy do postawienia diagnozy * ból miejscowy ból rozlany ból uogólniony * ból powierzchowny ból głęboki *

8 Mapa ciała

9 NATĘŻENIE skala cierpienia ból słaby ból umiarkowany ból silny ból bardzo silny ból niewyobrażalnie silny zależny od: cech osobniczych - wytrzymałość i tolerancja, siły bodźca bólowego

10 NATĘŻENIE ból słaby ból umiarkowany skala cierpienia Skala NRS (Numerical Rating Scale) oceny liczbowej (numerycznej lub %) ból silny ból bardzo silny ból niewyobrażalnie silny zależny od: cech osobniczych - wytrzymałość i tolerancja, siły bodźca bólowego

NATĘŻENIE ból słaby ból umiarkowany skala cierpienia Skala NRS (Numerical Rating Scale) oceny liczbowej (numerycznej lub %) ból silny ból bardzo silny

11 NATĘŻENIE ból słaby ból umiarkowany skala cierpienia Skala NRS (Numerical Rating Scale) oceny liczbowej (numerycznej lub %) ból silny ból bardzo silny Skala VAS (Visual Analogue Scale) wzrokowo-analogowa ból niewyobrażalnie silny zależny od: cech osobniczych - wytrzymałość i tolerancja, siły bodźca bólowego

12 CZAS TRWANIA odróżnia ból ostry od przewlekłego odróżnia ból neurogenny, przebijający > ból okresowy > ból ciągły > ból napadowy regularny > ból napadowy nieregularny > ból narastający > ból zwalniający

13 JAKOŚĆ (CHARAKTER) zależny od etiopatogenezy bólu BÓL kostny mięśniowy n a r z ą d o w y n a c z y n i o w y n e u r o p a t y c z n y w s z e c h o g a r n i a j ą c y

14 KOMPONENTY DOZNANIA BÓLOWEGO SENSORYCZNY Nocycepcja: wykrywanie bodźca bólowego receptor sygnalizowanie nerwy drogi przewodzenia ośrodki OUN percepcja EMOCJONALNY Procesy poznawcze Procesy motywacyjno-emocjonalne Czynniki społeczno-kulturowe

15 OCENA KLINICZNA POMIAR BÓLU OCENA ILOŚCIOWA BÓLU OCENA JAKOŚCIOWA BÓLU

16 OCENA KLINICZNA badanie podmiotowe badanie przedmiotowe badania dodatkowe morfologiczne biochemiczne obrazowe

17 POMIAR BÓLU skale oceny natężenia bólu kwestionariusze oceny bólu skale oceny objawów somatycznych kwestionariusze oceny jakości życia

18 OCENA BÓLU W PRZEWLEKŁEGO MEDYCYNIE PALIATYWNEJ JADWIGA PYSZKOWSKA OCENA ILOŚCIOWA BÓLU Słowne (opisowe) skale oceny (VRS Verbal Rating Scale). Pięciostopniowa skala psychometryczna Likerta. Skale porządkowe Skale oceny liczbowej (numerycznej) - Numerical Rating Scale NRS) Skala wzrokowo-analogowa (Visual Analogue Scale VAS) Graficzne skale opisowe

19 U chorych z trudnościami oceny bólu - stosuje się najczęściej pięciostopniową skalę psychometryczną Likerta, w której liczby odpowiadają stopniowi nasilenia bólu, gdzie 0 to brak bólu, 1 jest bólem łagodnym, 2 jest bólem znośnym, 3 to ból dotkliwy, 4 to ból nieznośny, a 5 to ból nie do wytrzymania.

23 Skala Laitinena - subiektywne i punktowe narzędzie do oceny poziomu bólu. Pacjenci mają możliwość oceny czterech wskaźników: - nasilenia bólu, - częstotliwości występowania bólu, - częstotliwości zażywania leków p/bólowych, - ograniczenia aktywności ruchowej. Każdemu ze wskaźników przypisuje się punkty od 0 do 4, gdzie 0 oznacza brak problemu, a 4 maksymalny problem.

24 OCENA JAKOŚCIOWA BÓLU KOMPONENT SENSORYCZNY Tętniący, pulsujący. Przeszywający, przenikający. Kłujący, świdrujący. Wrzynający się, rozcinający. Ściskający, uciskający, lub zgniatający. Rwący, rozrywający, szarpiący lub rozdzierający. Palący, gorący. Szczypiący, swędzący, mrowiący lub piekący. Tępy, głuchy. Łupiący, łamiący. Mdlący, duszący. Oślepiający, porażający. Promieniujący. Kurczowy, odrętwiający. Zimny. KOMPONENT EMOCJONALNY Męczący, wyczerpujący. Niepokojący, przerażający. Nękający, dręczący. Dokuczliwy, przykry. Wstrętny, obrzydliwy.

25 A R K U S Z O C E N Y B Ó L U (wg K. Szatanika) Instrukcja: niektóre z niżej podanych grup słów charakteryzują aktualnie doznawany przez Pana(ią) ból lub ostatni atak bólu. Przy każdej grupie słów, które nie charakteryzują aktualnie doznawanego bólu /lub ostatniego ataku bólu/ proszę postawić "x" w rubryce "nie", natomiast przy określeniach, które odpowiadają, charakteryzują aktualnie doznawany ból /lub ostatni atak bólu/ proszę określić jak silne są w tej chwili te doznania / lub były w czasie ostatniego ataku / i wstawić " x " w odpowiedniej rubryce. 1. Tętniący, pulsujący Przeszywający, przenikający Kłujący, świdrujący Wrzynający się, rozcinający Ściskający, uciskający, lub zgniatający Rwący, rozrywający, szarpiący lub rozdzierający Palący, gorący Szczypiący, swędzący, mrowiący lub piekący Tępy, głuchy Łupiący, łamiący Mdlący, duszący Oślepiający, porażający Promieniujący Kurczowy, odrętwiający Zimny Męczący, wyczerpujący Niepokojący, przerażający Nękający, dręczący Dokuczliwy, przykry Wstrętny, obrzydliwy

26 METODY OCENY SKUTECZNOŚCI LECZENIA : I - pomiar bólu w kategoriach ilościowych: natężenie >> wizualna skala analogowa VAS numeryczna skala (%); II - pomiar bólu w kategoriach jakościowych: sensorycznych i emocjonalnych >>> Arkusz Oceny Bólu; III - ocena nastroju >>> test Becka; IV - metoda oceny jakości życia RSCL.

27 Kwestionariusz SF-36. Jest to obecnie najczęściej używany kwestionariusz służący do oceny jakości życia związanej ze zdrowiem. Stosuje się go zwykle do porównywania różnych metod leczenia. Składa się z 36 pytań odnoszących się do sprawności fizycznej, odczuwanego bólu, poziomu energii, nastroju oraz wpływu stanu zdrowia na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Wypełnienie kwestionariusza zajmuje około 5 10 minut.

28 ZADANIA OCENY BÓLU Ustalenie rozpoznania choroby. Ustalenie przyczyny i rodzaju bólu. Określenie charakteru, natężenia i umiejscowienia bólu. Ocena skuteczności zastosowanych metod leczenia. Ustalenie czynników wpływających na natężenie bólu. Ocena QL.

29 SCHEMAT ABCDE: A. Ask pytaj pacjenta, oceniaj regularnie i systematycznie. B. Believe wierz pacjentowi: to on jest ekspertem odnośnie do swojego bólu. C. Choose dostosuj działania i leczenie do konkretnego pacjenta. D. Deliver zapewnij leczenie w odpowiednim czasie. E. Empower umożliw pacjentowi lub osobie, którą on wybierze, kontrolę nad sytuacją. [Brant 2003]

30 JAKOŚĆ ŻYCIA JAKOŚĆ BÓLU JAKOŚĆ TERAPII

Podobne dokumenty

CZY WIEMY WSZYSTKO NA TEMAT BÓLU U CHORYCH NA NOWOTWORY RÓŻNE RODZAJE BÓLU I OCENA KLINICZNA

CZY WIEMY WSZYSTKO NA TEMAT BÓLU U CHORYCH NA NOWOTWORY RÓŻNE RODZAJE BÓLU I OCENA KLINICZNA Wojciech Leppert Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu