Czym jest alergia? VADEMECUM ALERGIKA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Czym jest alergia? VADEMECUM ALERGIKA"

Transkrypt

1 Czym jest alergia?...uczulenie to nic innego jak dziwna lub omyłkowa odpowiedź układu odpornościowego. Tak, jakby organizm źle rozpoznał bodziec i zareagował na nieszkodliwą substancję w sposób wręcz... paniczny. Natura wyposażyła każdego człowieka w niepowtarzalny system obronny, chroniący go przed inwazją szkodliwych substancji z zewnątrz i umożliwiający bezpieczne funkcjonowanie w środowisku czynników, które w mniejszym lub większym stopniu mogą człowiekowi zagrażać. System immunologiczny alergika traktuje nieszkodliwe dla większości innych ludzi substancje, zwane alergenami, jak niebezpiecznego wroga i podejmuje z nimi walkę. Bronią układu odpornościowego jest histamina (substancja wytwarzana w tkankach ciała przez tzw. komórki tuczne), która uruchamia siły obronne organizmu. Na dany sygnał produkcja histaminy lawinowo wzrasta, powodując mniejszy lub większy atak histerii. Alergeny mogą przeniknąć przez skórę oraz błony śluzowe. Konkretne objawy zależą od miejsca, przez które przeniknął alergen. Może to być zaczerwienienie i pieczenie skóry, łuszczenie się jej i/lub swędząca wysypka; ból, pieczenie i/lub łzawienie oczu; obfity wodnisty katar lub uczucie zatkanego nosa; kaszel i/lub duszności; bóle brzucha i/lub biegunka itp. Reakcją jest zawsze stan zapalny. Obciążeni cechą nadwrażliwości ludzie, różnią się od pozostałych tym, że ich układ odpornościowy niewspółmiernie szybciej i silniej reaguje na wszelkie szkodliwe czynniki z zewnątrz, jest tym samym bardziej czuły i wrażliwy. To, co dla w pełni 8

2 zdrowego człowieka jest dobre, wskazane lub obojętne, dla alergika może być źródłem dolegliwości, a niekiedy nawet zagrożeniem życia. Choroba alergiczna to inaczej alergiczny stan zapalny dotyczący jednego lub kilku narządów. Proces zapalny jest związany z reakcją alergenu i swoistych dla niego przeciwciał, które muszą się połączyć, aby doszło do wystąpienia objawów. 9

3 Jaki wpływ na powstawanie chorób alergicznych ma środowisko? Aby zrozumieć istotę problemu, trzeba cofnąć się w czasie... Nasi przodkowie cierpieli na alergie znacznie rzadziej. Na co dzień ich system odpornościowy musiał radzić sobie z olbrzymią ilością bakterii, wirusów i innych drobnoustrojów. Z biegiem czasu postęp medycyny oraz wzrost dbałości o higienę doprowadziły do eliminacji wielu groźnych dla ludzi czynników. Najprawdopodobniej w wyniku mniejszego narażenia na kontakty z nimi układ odpornościowy zaczął kierować swoje siły przeciwko fałszywym wrogom, czyli alergenom. Dodatkowo, do powstawania chorób alergicznych przyczyniają się zmiany w środowisku, w którym żyjemy. Obecne w nim zanieczyszczenia chemiczne niszczą naturalną warstwę ochronną błony śluzowe nosa i żołądka powodując to, że alergeny łatwo przedostają się do organizmu. Ciągła walka z substancjami trującymi z powietrza i wody wyczerpuje układ immunologiczny. Alergia jest reakcją na życie w przekształconym przez człowieka środowisku. Ewolucja przyzwyczaiła organizm ludzki do walki z zarazkami, cywilizacja pozbawiła go tego zajęcia. W krajach słabiej rozwiniętych gospodarczo, gdzie wielu ludzi choruje na choroby zakaźne, żyje w niehigienicznych warunkach i cierpi z powodu niedożywienia, alergie należą do rzadkości. Wzrost zawartości toksyn w ziemi i powietrzu, które docierają do naszego ciała bezpośrednio przez układ pokarmowy, to tylko część problemu. Na nasz organizm działają toksyczne materiały budowlane, farby, lakiery, kosmetyki, detergenty i wiele innych substancji, których on nie potrafi przetworzyć. Obciążenie tymi substancjami staje się zbyt duże. Reakcja alergiczna stanowi jakby wentyl bezpieczeństwa i sygnał ostrzegawczy zarazem. 10

4 Czy alergia jest dziedziczna? Alergia choroby alergiczne mają podłoże genetyczne i mogą być dziedziczone, choć przez swoją złożoność, zjawisko to nie zostało jeszcze dobrze poznane i opisane. Szacuje się, że jeśli alergię ma jedno z rodziców, to istnieje 30-procentowe prawdopodobieństwo, że choroba dotknie również dziecko. Jeśli na alergię cierpią oboje rodzice prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u dziecka wzrasta do 70 procent. Oczywiście nie dzieje się to automatycznie: koniecznym warunkiem, by alergia rozwinęła się w młodym organizmie, jest szybkie (jeszcze w wieku niemowlęcym) zetknięcie się z substancją uczulającą, i to w odpowiednio dużym stężeniu. Dziedziczy się jednak tylko ogólną skłonność do alergii. Oznacza to, że jeśli oboje rodzice są astmatykami, to dziecko nie musi cierpieć na astmę, lecz np. chorować na katar sienny. Alergia może jednak powstać na skutek nowych zmian mutacji w obrębie zapisu genetycznego i pojawiać się w rodzinach, w których dotąd ich nie obserwowano. Można mieć zakodowaną w genach predyspozycję do uczuleń, a mimo to nigdy nie mieć objawów alergii. Genetykom udało się jak dotąd zdemaskować kilka chromosomów związanych z dziedziczeniem chorób alergicznych. Ludzi cierpiących na dziedziczną alergię określa się mianem atopików. Dla własnego bezpieczeństwa lepiej założyć, że każdemu może się to przytrafić. 11

5 Jaki wpływ na powstawanie chorób alergicznych ma stres? Stres i emocje mogą nasilić objawy chorób alergicznych. Wszelkie niekorzystne stany psychiczne, nadmierne pobudzenie emocjonalne, stany lękowe czy też zły nastrój nie służą uczuleniowcom. Obawa przed reakcją uczuleniową czy niespodziewanym atakiem choroby może jej objawy wywołać lub nasilić. Dlatego alergikom zaleca się spokojny, uregulowany tryb życia. Ważne jest wyciszenie po intensywnie spędzonym dniu, oddalenie trosk i zdrowy sen. Relaks psychiczny motywuje do prawidłowego funkcjonowania cały organizm! I choć stresu nie sposób uniknąć, spróbujmy go obłaskawić. Znajdźmy czas nie tylko na obowiązki i pracę, lecz również odpoczynek, przyjaźń, miłość... Jaki wpływ na powstawanie alergii ma dieta? Współczesny tryb życia, z całą jego nerwowością, pośpiechem i pogonią za sukcesem, w połączeniu z niezdrowymi nawykami żywieniowymi sprzyja rozwojowi chorób alergicznych na dużą skalę. Wystarczy spojrzeć na listę dodatków do żywności. Zwykły bochenek chleba może zawierać uszlachetnioną mąkę pszenną, konserwanty, syntetyczne witaminy, benzoesany i inne środki chemiczne utrwalające puszystość i gładkość ciasta. A przecież kromka chleba to tylko niewielka część naszej codziennej diety. Dlatego ważne jest, abyśmy starali się wprowadzać do naszej diety produkty jak najmniej przetworzone, zawierające jak najmniej konserwantów i innych dodatków chemicznych. Zaleca się żywność pochodzącą z tzw. upraw ekologicznych. Ważne jest też to, aby nasze codzienne menu było jak najbardziej urozmaicone. Nadmierne spożywanie niektórych pokarmów może bowiem prowadzić do alergii. 12

6 Jakie są objawy chorób alergicznych? Aby doszło do powstania uczulenia nadwrażliwości na dany alergen, musi zajść pewien proces. Proces ten złożony jest z dwóch faz: Fazy uczulenia się, czyli wyzwalania reakcji immunologicznej przez alergen. Fazy reakcji alergicznej, alergicznego procesu zapalnego, w wyniku której pojawiają się charakterystyczne objawy. Gdy alergen jest już w organizmie, ten broni się, zwiększając produkcję histaminy. Wywołuje ona np. miejscowe zaczerwienienie skóry, obrzmienie i ból. Powstaje długotrwały stan zapalny. Drażniona jego objawami błona śluzowa reaguje wyciekiem. Nos swędzi, kicha, jest pełen wodnistego kataru, utrudniając swobodne oddychanie. Pojawia się łzawienie z oczu, swędzenie podniebienia, gardła, światłowstręt, zaczerwienienie całej twarzy, a nawet obrzęk (nosa, warg). Mogą pojawić się bóle głowy, brak apetytu. Histamina zmienia właściwości błony komórkowej, powodując skurcze mięśni okrężnych oskrzeli, co utrudnia astmatykom oddychanie. Z kolei błona śluzowa żołądka reaguje biegunką. Skóra uczulona na alergen reaguje zaczerwienieniem, swędzeniem, pokrzywką. Do najbardziej nieprzyjemnych objawów reakcji alergicznej należą objawy ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka), oddechowego (obrzęk krtani, objawy astmatyczne) oraz nerwowego (drażliwość, nieustający niepokój). 14

7 Jakie są typy reakcji uczuleniowych? Typ I zwany natychmiastowym zależy od udziału przeciwciał IgE produkowanych w odpowiedzi na swoisty alergen. W tej grupie znajduje się większość chorób alergicznych, m.in. astma na tle alergicznym, katar sienny, atopowe zapalenie skóry, alergiczne zapalenie spojówek. Typ II czyli reakcje alergiczne zwane cytotoksycznymi. Biorą w nich udział inne rodzaje przeciwciał, które spłaszczają konkretny rodzaj komórek, np. erytrocytów. Kontakt z alergenem prowadzi do rozpadu tych komórek. Reakcje takie mogą powodować zażywane lekarstwa. Mamy wtedy do czynienia z tzw. cytotoksycznymi odczynami polekowymi. Typ III zwany typem choroby posurowiczej związany jest z obecnością we krwi połączonych z sobą alergenów i przeciwciał, tworzących tzw. kompleksy immunologiczne. Taki typ reakcji wystąpić może po przetoczeniu niezgodnej grupowo krwi, obcego gatunkowo białka (np. surowicy odpornościowej), ale także po użądleniu przez niektóre owady. Typ IV komórkowy to nadwrażliwość typu późnego, zależna od udziału komórek układu odpornościowego zwanych limfocytami. Przykład stanowi reakcja na tuberkulinę, którą obserwuje się w próbie tuberkulinowej. Po godzinach dochodzi do powstania bąbla na skórze w miejscu wstrzyknięcia tuberkuliny. 15

8 Co powinniśmy wiedzieć o alergenach? Oprócz ochronnych przeciwciał, nasz system odpornościowy może także wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko cząsteczkom, przed którymi niekoniecznie musimy się bronić. U ludzi ze skłonnością do alergii narażenie na kontakt z substancjami zwanymi alergenami, czyli wyzwalaczami alergii, może spowodować produkcję lub nadprodukcję przeciwciał. Dlatego poznanie alergenów jest tak bardzo istotne. Alergen jest substancją mogącą wchodzić w reakcje z układem immunologicznym i odpowiednio go modulować. W wyniku tego procesu powstaje pamięć immunologiczna i może rozwijać się alergia. W obu zjawiskach biorą udział komór - ki układu immunologicznego zwane limfocytami. Są to pewne szcze gólne odmiany białych krwinek. Jedne z nich limfocyty T, walczą z obcymi komórkami bezpośrednio i eliminują je (np. komórki zakażone wirusem). Inne natomiast tzw. limfocyty B produkują przeciwciała, które opłaszczają nieprzyjaciela i pomagają w jego usunięciu. Wszystkie gwałtowne reakcje alergiczne zależą właśnie od krążących stale we krwi, a zatem wszechobecnych, przeciwciał należących do klasy IgE. Reakcje alergiczne rozwijające się dłużej w czasie zależą od limfocytów T 1. Nie wiadomo nadal, dlaczego nasz organizm myli niektóre substancje z groźnymi toksynami i zaciekle je zwalcza. Normalnie 1 A. Szmurło, Czy moje dziecko ma alergię?, Wydawca GlaxoWellcome, Warszawa 1998, s

9 powinien je po prostu usunąć. Tymczasem (przy pierwszym kontakcie) zapamiętuje sobie daną substancję jako groźną i gdy ta ponownie pojawi się w naszym otoczeniu, natychmiast przystępuje do kontrataku. Jakie są rodzaje alergenów? Alergenami może być wszystko, co znajduje się w naszym otoczeniu i naszym organizmie. Substancje te występują niemal wszędzie w domu, na dworze, w miejscu pracy, szkole itp. Najczęściej reakcję alergiczną powodują: Alergeny wziewne, które dostają się do naszego ciała drogami oddechowymi, np.: alergeny kurzu domowego są mieszaniną wielu alergenów środowiskowych, m.in. roztoczy, karaczanów, sierści zwierząt domowych, pleśni, pyłków roślin; alergeny roztoczy kurzu domowego występują wszędzie, dlatego są najczęstszą przyczyną alergii; alergeny pyłków traw, drzew, krzewów, chwastów pojawiają się w okresie pylenia niektórych roślin, dlatego są określane jako sezonowe; alergeny zwierzęce ich źródłem są zwierzęta domowe; najsilniej alergizują koty, w mniejszym stopniu psy, rzadziej ptaki lub gryzonie; alergeny grzybów najczęściej występują w źle wentylowanych lub zawilgoconych pomieszczeniach. Alergeny pokarmowe, które dostają się do naszego ciała drogami pokarmowymi, np. białko mleka krowiego, gluten, jajka, warzywa, owoce. Alergeny kontaktowe, które przez swoje stałe działanie miejscowe na skórę wytwarzają stan uczulenia zwanego wypryskiem kontaktowym, np. związki chemiczne, kosmetyki, wełna, dym papierosowy, metale (zwłaszcza nikiel, chrom). Alergeny zawodowe są to różnorodne substancje ściśle związane z określonym miejscem i rodzajem pracy. 17

10 Alergeny iniekcyjne, m.in. jad owadów. Leki. Drobnoustroje alergenami są części składowe bakterii lub wirusów albo wytwarzane przez nie substancje. Pod ich wpływem powstają w organizmie uczulone komórki, które biorą udział w dalszych etapach uczulenia. Czasami stosowany jest system klasyfikacyjny odnoszący się do pochodzenia alergenu. Mówimy wówczas o: alergenach zwierzęcych, np. białko zwierzęce, sierść; alergenach roślinnych, np. pyłek kwiatowy, olejki eteryczne, grzyby pleśniowe; alergenach chemicznych, np. konserwanty, pyły przemysłowe, kosmetyki. Niestety lista alergenów jest bardzo długa i jeszcze niezamknięta, gdyż chemizacja naszego życia sprzyja powstawaniu ciągle nowych substancji, które mogą stać się alergenami. 18

ISBN 978-83-7277-438-5

ISBN 978-83-7277-438-5 Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o. Wrocław 2004 Wszelkie prawa zastrzeżone Redakcja Zespół Wydawnictwa Korekta Stanisława Trela Redakcja techniczna Elżbieta Bursztynowicz Projekt okładki Andrzej

Bardziej szczegółowo

Nakładem Wydawnictwa ASTRUM ukazały się także książki:

Nakładem Wydawnictwa ASTRUM ukazały się także książki: Nakładem Wydawnictwa ASTRUM ukazały się także książki: Paweł Albrzykowski, Kuchnia koreańska Małgorzata Borgman, Jedz zgodnie ze swoim charakterem Artur Ciesielka, Kuchnia włoska z przyprawami leczącymi

Bardziej szczegółowo

NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA

NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA NIETOLERANCJA A ALERGIA POKARMOWA Nietolerancja i alergia pokarmowa to dwie mylone ze sobą reakcje organizmu na pokarmy, które dla zdrowych osób są nieszkodliwe. Nietolerancja pokarmowa w objawach przypomina

Bardziej szczegółowo

Jesteśmy tym czym oddychamy?

Jesteśmy tym czym oddychamy? Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU

Bardziej szczegółowo

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII 3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość

Bardziej szczegółowo

Alergia. Ciesz się pełnią życia z Systemem oczyszczania powietrza Atmosphere Sky!

Alergia. Ciesz się pełnią życia z Systemem oczyszczania powietrza Atmosphere Sky! Alergia Ciesz się pełnią życia z Systemem oczyszczania powietrza Atmosphere Sky! 01 Wprowadzenie Alergie są często występującym schorzeniem, a liczba dotkniętych nimi osób rośnie z każdym rokiem. Ponad

Bardziej szczegółowo

Dlaczego płuca chorują?

Dlaczego płuca chorują? Dlaczego płuca chorują? Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Budowa płuc Płuca to parzysty narząd o budowie pęcherzykowatej

Bardziej szczegółowo

Podstawy immunologii. Odporność. Odporność nabyta. nieswoista. swoista

Podstawy immunologii. Odporność. Odporność nabyta. nieswoista. swoista Podstawy immunologii dr n. med. Jolanta Meller Odporność nieswoista mechanizmy obronne skóry i błon śluzowych substancje biologicznie czynne: interferon, lizozym, dopełniacz leukocyty (fagocyty) swoista

Bardziej szczegółowo

pteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko

pteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko 8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy

Bardziej szczegółowo

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego.

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,

Bardziej szczegółowo

Porady dotyczące jakości powietrza i alergii od Fundacji Allergy UK

Porady dotyczące jakości powietrza i alergii od Fundacji Allergy UK Porady dotyczące jakości powietrza i alergii od Fundacji Allergy UK Czyste powietrze w pomieszczeniu ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia, a rozwiązania firmy LG Electronics pomagają w stworzeniu

Bardziej szczegółowo

Co piąte dziecko w Polsce ma AZS. Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła choroba skóry o podłożu alergicznym.

Co piąte dziecko w Polsce ma AZS. Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła choroba skóry o podłożu alergicznym. Co piąte dziecko w Polsce ma AZS. Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła choroba skóry o podłożu alergicznym. Jest objawem atopii, czyli wyrazem patologicznej reakcji immunologicznej. Pojawia się najczęściej

Bardziej szczegółowo

Alergia jest nadmierną reakcją układu immunologicznego organizmu na tzw. alergeny, czyli substancje, które w warunkach prawidłowych są nieszkodliwe.

Alergia jest nadmierną reakcją układu immunologicznego organizmu na tzw. alergeny, czyli substancje, które w warunkach prawidłowych są nieszkodliwe. Alergie Alergia jest nadmierną reakcją układu immunologicznego organizmu na tzw. alergeny, czyli substancje, które w warunkach prawidłowych są nieszkodliwe. Prawie wszystko może wywołać alergie: kurz domowy,

Bardziej szczegółowo

ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych przez SportFun

ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych przez SportFun NAZWISKO i IMIĘ DZIECKA Data urodzenia dziecka MIEJSCE i TERMIN turnusu TELEFON do rodzica/opiekuna ANKIETA DLA RODZICÓW dotycząca ALERGII oraz NIETOLERANCJI ŻYWIENIOWYCH dla uczestników obozów organizowanych

Bardziej szczegółowo

GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?

GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST

Bardziej szczegółowo

Jak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy alergii?

Jak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy alergii? Jak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Czy alergia układu oddechowego to często spotykany problem? Choroby alergiczne występują obecnie z bardzo dużą częstością. Szacuje się, że na

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania. mgr Marek Gerlic

Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania. mgr Marek Gerlic Czynniki ryzyka powstania i rozwoju astmy oraz możliwości jej zapobiegania mgr Marek Gerlic U osób zdrowych płuca i drogi oddechowe pracują w następujący sposób: oskrzela, czyli tzw. drogi oddechowe, są

Bardziej szczegółowo

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych

Bardziej szczegółowo

Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski

Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski 1. Błona śluzowa nosa i zatok. Budowa i znaczenie dla organizmu Bariera przeciw zakażeniom i zanieczyszczeniom

Bardziej szczegółowo

ALERGIE, NIETOLERANCJE POKARMOWE W ŻYWIENIU ZBIOROWYM

ALERGIE, NIETOLERANCJE POKARMOWE W ŻYWIENIU ZBIOROWYM Bożena Kropka- dietetyk, promotor zdrowia Autor poradnika Pokonaj Alergię www.wydawnictworodzina.pl ALERGIE, NIETOLERANCJE POKARMOWE W ŻYWIENIU ZBIOROWYM Alergia-zdezorientowany układ odpornościowy. Choroby

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Domowe oczyszczacze powietrza. Jak wybrać urządzenie do walki z alergenami?

Dom.pl Domowe oczyszczacze powietrza. Jak wybrać urządzenie do walki z alergenami? Domowe oczyszczacze powietrza. Jak wybrać urządzenie do walki z alergenami? Wiosna to trudny czas dla alergików. W powietrzu unoszą się pyłki drzew i roślin zielonych, które łatwo przedostają się do domu.

Bardziej szczegółowo

Szkolenie okresowe - OSP. Zagrożenia wypadkowe

Szkolenie okresowe - OSP. Zagrożenia wypadkowe Zagrożenia wypadkowe 1 Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy Zagrożenie -stan środowiska pracy, który może spowodować wypadek lub chorobę Czynniki zagrożenia zawodowego dzieli się na dwie

Bardziej szczegółowo

5 PRODUKTÓW, KTÓRE NISZCZĄ TWOJE JELITA

5 PRODUKTÓW, KTÓRE NISZCZĄ TWOJE JELITA 5 PRODUKTÓW, KTÓRE NISZCZĄ TWOJE JELITA Jestem maniaczką jelitową :) Uważam, że są one podstawą, by zachować zdrowie, dobrą kondycję i dobre samopoczucie. Jak to możliwe? Otóż coraz więcej prac naukowych

Bardziej szczegółowo

Antyalergiczne filtry kabinowe. Czerwiec 2016

Antyalergiczne filtry kabinowe. Czerwiec 2016 Antyalergiczne filtry kabinowe Czerwiec 2016 Alergia na pyłki Rosnący problem na całym świecie 30% osób na świecie cierpi na alergię na pyłki * Liczba ta podwoiła się w ciągu 10 lat * Rosnące zanieczyszczenia

Bardziej szczegółowo

Uzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.

Uzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią

Bardziej szczegółowo

Jelita korzenie organizmu

Jelita korzenie organizmu II Jelita korzenie organizmu Albert Hesse, Ralf Mayer Niniejszy rozdział ma na celu dostarczyć czytelnikowi ważnych informacji dotyczących zdrowia jelit. Chore jelito może być powodem wielu schorzeń. Migreny,

Bardziej szczegółowo

błony śluzowej na czynniki mechaniczne i fizyczne

błony śluzowej na czynniki mechaniczne i fizyczne Istnieje wiele czynników o zróżnicowanym charakterze, które przyczyniają się do zaburzeń funkcjonowania narządu głosowego. Zostały one usystematyzowane w poniższej tabeli. Największym zagrożeniem dla głosu

Bardziej szczegółowo

NIE NARAŻAJ SWOJEGO ZDROWIA! STOP PRZEDSTAWIAMY RECEPTĘ NA SKUTECZNĄ PROFILAKTYKĘ

NIE NARAŻAJ SWOJEGO ZDROWIA! STOP PRZEDSTAWIAMY RECEPTĘ NA SKUTECZNĄ PROFILAKTYKĘ NIE NARAŻAJ SWOJEGO ZDROWIA! POWIEDZ grypie STOP PRZEDSTAWIAMY RECEPTĘ NA SKUTECZNĄ PROFILAKTYKĘ Jedną z najpowszechniej występujących i wciąż niedocenianych chorób jest grypa, choroba, która w sezonie

Bardziej szczegółowo

Kilka słów na temat trucizn nas otaczających

Kilka słów na temat trucizn nas otaczających Kilka słów na temat trucizn nas otaczających Tlumaczenie Aleksandra Maciejewska Co jadłeś dzisiaj na śniadanie? Czy miałeś miskę owoców lub inne zdrowe jedzenie? Ludzie stają się bardziej świadomi tego,

Bardziej szczegółowo

Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl

Gluten. Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem. dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Gluten Jeść, albo nie jeść. Oto jest pytanie! Choroby związane z glutenem dr Maciej Starachowski www.swiatzdrowia.pl Spis treści 1. Wstęp 2. Podział chorób związanych z glutenem 3. Jaka jest różnica pomiędzy

Bardziej szczegółowo

Co Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii

Co Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii Co Polacy wiedzą o oddychaniu raport z badania opinii Prawidłowe oddychanie, znaczenie nosa i jego funkcje to tylko wybrane zagadnienia poruszane w ramach kampanii edukacyjnej Oddychaj przez nos, oddychaj

Bardziej szczegółowo

01 Co warto wiedzieć o leczeniu alergii?

01 Co warto wiedzieć o leczeniu alergii? 01 Co warto wiedzieć o leczeniu alergii? Spis treści Czym właściwie jest alergia?... 1 Dlaczego leczenie w ogóle jest konieczne?... 1 Jakie formy leczenia są możliwe?... 2 Co oznacza pojęcie "immunoterapia

Bardziej szczegółowo

Astma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.

Astma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce. Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych

Bardziej szczegółowo

Alergiczne choroby oczu

Alergiczne choroby oczu Alergiczne choroby oczu Podział alergicznych chorób oczu wg obrazu klinicznego Do alergicznych chorób oczu zaliczamy obecnie następujące jednostki chorobowe (podział zaproponowany przez polskich autorów)*:

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA. Spis treści ulotki:

ULOTKA DLA PACJENTA. Spis treści ulotki: ULOTKA DLA PACJENTA Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem szczepionki. Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc ją ponownie przeczytać. Należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty,

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)

SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą

Bardziej szczegółowo

Szczepienia fakty i mity

Szczepienia fakty i mity GRUPA Co to są szczepionki? Szczepionka zawiera odpowiednio przygotowane, osłabione lub martwe drobnoustroje albo ich części, pozbawione zdolności wywołania choroby. Po wprowadzeniu ich do organizmu układ

Bardziej szczegółowo

Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila.

Dobierając optymalny program szczepień, jesteśmy w stanie zapobiec chorobom, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia Państwa pupila. SZCZEPIENIA KOTÓW Działamy według zasady: Lepiej zapobiegać niż leczyć Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom oraz dbając o dobro Waszych pupili opisaliśmy program profilaktyczny chorób zakaźnych psów,

Bardziej szczegółowo

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),

Bardziej szczegółowo

Przeciwwskazania zdrowotne ograniczające możliwości wyboru kierunku kształcenia

Przeciwwskazania zdrowotne ograniczające możliwości wyboru kierunku kształcenia Wybór zawodu a warunki zdrowotne Wkrótce podejmiecie decyzję edukacyjno-zawodową (dotyczącą wyboru szkół ponadgimnazjalnych i zawodu). Ważnym czynnikiem decydującym o tym czy zostaniecie przyjęci do danego

Bardziej szczegółowo

SMOG NIE TAKI STRASZNY?

SMOG NIE TAKI STRASZNY? SMOG NIE TAKI STRASZNY? Przygotowywanie zdrowych posiłków, aktywny tryb życia (siłownia, fitness, basen), czy wszystko co z eco związane to czynności, które w ostatnim czasie stały się bardzo popularne.

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU

KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Rekomendacja nr 21/2012 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 11 czerwca 2011 r. w sprawie objęcia refundacją środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego Nutramigen 1 LGG, preparat

Bardziej szczegółowo

CHOROBY CYWILIZACYJNE EMILIA MUSIAŁ

CHOROBY CYWILIZACYJNE EMILIA MUSIAŁ CHOROBY CYWILIZACYJNE EMILIA MUSIAŁ CO TO SĄ CHOROBY CYWILIZACYJNE? PRZYKŁADY CHORÓB CYWILIZACYJNYCH PRZYCZYNY CHORÓB CYWILIZACYJNYCH POŚREDNIE BEZPOŚREDNIE CUKRZYCA OTYŁOŚĆ UDAR MÓZGU SPIS TREŚCI ASTMA

Bardziej szczegółowo

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480 Zwroty R R1 - Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 - Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu. R3 - Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia,

Bardziej szczegółowo

Olopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór. Abdi Farma, Unipessoal Lda

Olopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór. Abdi Farma, Unipessoal Lda Plan zarządzania ryzykiem Olopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór Abdi Farma, Unipessoal Lda Data: 23 maja 2013 r. NINIEJSZY DOKUMENT ZAWIERA INFORMACJE POUFNE. KOPIOWANIE I ROZPOWSZECHNIANIE BEZ PISEMNEGO

Bardziej szczegółowo

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Specjalista chorób wewnętrznych i chorób płuc Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady

Bardziej szczegółowo

CIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK

CIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK CIAŁ I ZDRWIE WSZECHŚWIAT KMÓREK RGANIZM RGANY TKANKA SKŁADNIKI DŻYWCZE x x KMÓRKA x FUNDAMENT ZDRWEG ŻYCIA x PRZEMIANA MATERII WSZECHŚWIAT KMÓREK Komórki są budulcem wszystkich żywych istot, również nasze

Bardziej szczegółowo

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach 4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że

Bardziej szczegółowo

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich

Bardziej szczegółowo

wzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na

wzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na Hasło tegorocznych Światowych Dni Zdrowia obchodzonych 7 kwietnia brzmi: Depresja - porozmawiajmy o niej. Specjaliści pracujący w naszej szkole zachęcają wszystkich rodziców do pogłębienia wiedzy na temat

Bardziej szczegółowo

Niebezpieczne substancje. Maj 2015 r.

Niebezpieczne substancje. Maj 2015 r. Maj 2015 r. ? Na jakie obciążenia i zanieczyszczenia narażone są płuca podczas pracy? Jaki wpływ mają na nas różnego rodzaju obciążenia i zanieczyszczenia?? 2 10 Co stanowi potencjalne zagrożenie? Aerozole

Bardziej szczegółowo

Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych.

Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych. Warszawa, dn. 26.08.2013 Informacja prasowa Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych. Aż 75% Polaków nie wie, czym są choroby autoimmunologiczne. Tylko niewielki odsetek badanych

Bardziej szczegółowo

Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś

Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś Substancja bezpieczna Zalecana ostrożność Lepiej uważać Dodaje się ją do wyrobów cukierniczych, przetworów owocowych. Zapobiega

Bardziej szczegółowo

WELLMUNE. (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE

WELLMUNE. (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE WELLMUNE (składnik IMMUNOSTART) BADANIA KLINICZNE KLINICZNE #1 Grupa otrzymująca 250mg Beta-Glukanów w formie płynnej Wellmune w stosunku do grupy placebo odznaczała się: 45% mniejszymi objawami zapalenia

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO CROTAMITON FARMAPOL płyn do stosowania na skórę, 100 mg/g 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNEJ 1 g płynu do stosowania

Bardziej szczegółowo

PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH

PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej

Bardziej szczegółowo

SWOICH ŻYWICIELI. = wirusy = priony = bakterie pasoŝytnicze = grzyby. = robaki = kleszcze = owady

SWOICH ŻYWICIELI. = wirusy = priony = bakterie pasoŝytnicze = grzyby. = robaki = kleszcze = owady Wszystkie prawa zastrzeżone CALIVITA INTERNATIONAL INTERNATIONAL--POLSKA 2006 ParaProteX OSOBISTY OCHRONIARZ www.calivita.com.pl PASOŻYTY ORGANIZMY ŻYJĄCE KOSZTEM SWOICH ŻYWICIELI Mikroparazyty = wirusy

Bardziej szczegółowo

Substancje i mieszaniny niebezpieczne w miejscu pracy

Substancje i mieszaniny niebezpieczne w miejscu pracy Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy Światowy Dzień Ofiar Wypadków Przy Pracy i Chorób Zawodowych Substancje i mieszaniny niebezpieczne w miejscu pracy mgr inż. Anna Dynia Oddział Higieny

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Bardziej szczegółowo

ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit

ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI. Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit ZDROWE JELITA NOWE SPOSOBY PROFILAKTYKI Poradnik dla pacjenta o diagnozowaniu i leczeniu chorób jelit W przypadku choroby nasze jelita mają niewiele możliwości zwrócenia na siebie naszej uwagi. Typowe

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1.3, Szkodliwe Mikroby, prezentuje uczniom różne zagadnienia dotyczące wpływu szkodliwych mikrobów na zdrowie.

Rozdział 1.3, Szkodliwe Mikroby, prezentuje uczniom różne zagadnienia dotyczące wpływu szkodliwych mikrobów na zdrowie. SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Cele kształcenia: I, II, III, IV i V Treści nauczania wymagania szczegółowe: 1 (1, 2), 5 (1, 2, 5), 9 (1, 4, 9, 13) Czas realizacji materiału

Bardziej szczegółowo

Przegląd pojęć. Podział reakcji z nietolerancji:

Przegląd pojęć. Podział reakcji z nietolerancji: Halina Kańtoch Plan wykładu I. Przegląd pojęć II. Najczęstsze choroby u podłoża, których leży mechanizm z nadwrażliwości III. Epidemiologia schorzeń alergologicznych u dzieci i młodzieży IV. Przyczyny

Bardziej szczegółowo

Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R)

Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R) Numer Zwrotu R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12 R14 R15 R16 R17 R18 R19 R20 R21 R22 R23 R24 R25 Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (Zwrot R) Produkt wybuchowy w stanie suchym Zagrożenie wybuchem wskutek

Bardziej szczegółowo

DiReset. Moja odporność to moja twierdza

DiReset. Moja odporność to moja twierdza DiReset Moja odporność to moja twierdza Nasza odporność Odporność (inaczej układ immunologiczny od łacińskiego słowa immunitas wolny od chorób, uwolniony z obciążeń) jest reakcją obronną organizmu na różnego

Bardziej szczegółowo

Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami

Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami Zwrot Znaczenie R1 Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu. R3 Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia,

Bardziej szczegółowo

ISBN 978-83-7277-441-5

ISBN 978-83-7277-441-5 Copyright by Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o. Wrocław 2005 Wszelkie prawa zastrzeżone Redakcja Iwona Huchla Redakcja techniczna Elżbieta Bursztynowicz Projekt okładki Andrzej Szot Wydanie II Żadna część tej

Bardziej szczegółowo

SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA.

SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży Promieniotwórczość (radioaktywność)

Bardziej szczegółowo

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa

Bardziej szczegółowo

MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ?

MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? MOJE SZCZENIĘ MA BIEGUNKĘ! CO ROBIĆ? Biegunka to nic innego jak oddawanie przez szczenię, z większą niż zazwyczaj częstotliwością, rzadkiego, nieuformowanego kału. Jeżeli dodatkowo podczas biegunki występują

Bardziej szczegółowo

H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202

H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202 http://www.msds-europe.com H200 Materiały wybuchowe niestabilne. H201 Materiał wybuchowy; zagrożenie wybuchem masowym. H202 Materiał wybuchowy, poważne zagrożenie rozrzutem. H203 Materiał wybuchowy; zagrożenie

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Brzesku NIE PAL! NIE TRUJ! OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA PSSE BRZESKO - ANNA PIECHNIK PAPIEROS CO TO TAKIEGO? Wyrób tytoniowy składający się z rurki

Bardziej szczegółowo

Klub Honorowych Dawców Krwi PCK

Klub Honorowych Dawców Krwi PCK O krwi Czym jest krew? Krew to płynna tkanka w skład której wchodzą: - Krwinki czerwone(erytrocyty) są to komórkowe składniki krwi nie zawierające jądra, zawierające barwnik krwi hemoglobinę, odpowiedzialne

Bardziej szczegółowo

Procedura postępowania z dzieckiem chorym w tym z dzieckiem przewlekle chorym w Przedszkolu Publicznym nr 28 im. Czesława Janczarskiego w Opolu

Procedura postępowania z dzieckiem chorym w tym z dzieckiem przewlekle chorym w Przedszkolu Publicznym nr 28 im. Czesława Janczarskiego w Opolu Procedura postępowania z dzieckiem chorym Podstawa prawna: Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 59 z późn.zm.), Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.:

Bardziej szczegółowo

Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów

Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,

Bardziej szczegółowo

Dobór zabiegów terapeutycznych

Dobór zabiegów terapeutycznych Dobór zabiegów terapeutycznych Rodzaje zabiegów terapeutycznych dobierane są indywidualnie do potrzeb klientów w czasie pierwszej wizyty, na podstawie krótkiego wywiadu oraz diagnozy wykonywanej w trakcie

Bardziej szczegółowo

Poźniak Ewa, Aneta Mielnik. Podmioty Ratownicze w Systemie Bezpieczeństwa Państwa Sanok 24 25. 10. 2013 r.

Poźniak Ewa, Aneta Mielnik. Podmioty Ratownicze w Systemie Bezpieczeństwa Państwa Sanok 24 25. 10. 2013 r. Poźniak Ewa, Aneta Mielnik Podmioty Ratownicze w Systemie Bezpieczeństwa Państwa Sanok 24 25. 10. 2013 r. Cel badań- określenie zagrożeń występujących w pracy ratowników medycznych. Materiał - badania

Bardziej szczegółowo

Logo BRM (A1) PANTONE 185 C PANTONE 1795 C PANTONE 656 C

Logo BRM (A1) PANTONE 185 C PANTONE 1795 C PANTONE 656 C PANTONE 1795 C Logo BRM (A1) PANTONE 185 C PANTONE 656 C Oczyszczacze powietrza Seria oczyszczaczy powietrza Lavender marki BLAUPUNKT sprawi, że każdy oddech będzie lżejszy i zdrowszy z pomocą systemu

Bardziej szczegółowo

Załącznik 2. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases)

Załącznik 2. Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases) . Międzynarodowe kody zagrożeń i zaleceń bezpieczeństwa (Risk and Safety Phrases) Poniższe kody umieszczane są na opakowaniach odczynników chemicznych oraz w katalogach firmowych producentów odczynników

Bardziej szczegółowo

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego

Bardziej szczegółowo

Raport z ankiety dotyczącej. Atopowego Zapalenia Skóry

Raport z ankiety dotyczącej. Atopowego Zapalenia Skóry Raport z ankiety dotyczącej Atopowego Zapalenia Skóry Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba zapalna przebiegająca z okresami zaostrzeń i remisji. Podstawowym objawem jest uporczywy świąd i suchość

Bardziej szczegółowo

ZATRUCIA. Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży

ZATRUCIA. Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży ZATRUCIA Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA Opracował: mgr Mirosław Chorąży ZATRUCIA TO ZESPÓŁ OBJAWÓW WYWOŁANYCH DZIAŁANIEM TRUCIZNY NA ORGANIZM

Bardziej szczegółowo

Podstawa prawna. Postanowienia ogólne

Podstawa prawna. Postanowienia ogólne 1 Podstawa prawna Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.), Art.5 ust.7 pkt 1 oraz art.1 ust.1 pkt 10 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata ZESPÓŁ SUCHEGO OKA Zespól suchego oka (ZSO) jest nieprawidłowością filmu łzowego wynikającą z niedoboru łez lub nadmiernego parowania, powodującą uszkodzenie powierzchni między- powiekowej oka, skutkującą

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie METODYKA PROGRAMU WIĘCEJ WIEM MNIEJ CHORUJĘ

Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie METODYKA PROGRAMU WIĘCEJ WIEM MNIEJ CHORUJĘ METODYKA PROGRAMU WIĘCEJ WIEM MNIEJ CHORUJĘ STRUKTURA PROGRAMU Bloki tematyczne : I. POZNAJEMY CHOROBY ZAKAŹNE i drogi ich szerzenia II. Profilaktyka chorób zakaźnych (higiena zachowań, szczepienia ochronne)

Bardziej szczegółowo

ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK

ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK Nasz organizm jest wspaniale działającym samoregulującym się systemem Czynniki zewnętrzne: Pożywienie Gazy oddechowe Informacja NASZE ZDROWIE W DUŻEJ MIERZE ZALEŻY OD TEGO CO I

Bardziej szczegółowo

ANKIETA dla dzieci (w szczególności w wieku 6-7 lat)

ANKIETA dla dzieci (w szczególności w wieku 6-7 lat) pieczęć jednostki realizującej Program profilaktyki chorób alergicznych realizowany w ramach środków będących w dyspozycji Dzielnicy II Miasta Krakowa ANKIETA dla dzieci (w szczególności w wieku 6-7 lat)

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Zwalczania zagrożeń chemicznych i ekologicznych Rozwiązania interdyscyplinarne POLEKO 2013

KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Zwalczania zagrożeń chemicznych i ekologicznych Rozwiązania interdyscyplinarne POLEKO 2013 Awaryjny wyciek amoniaku ze składu cystern kolejowych na terenie stacji PKP Poznań Franowo. Doświadczenia i wnioski. st. bryg. dr inż. Jerzy Ranecki KONFERENCJA NAUKOWO TECHNICZNA Doświadczenia i wnioski

Bardziej szczegółowo

07 Co warto wiedzieć o alergiach na jad owadów?

07 Co warto wiedzieć o alergiach na jad owadów? 07 Co warto wiedzieć o alergiach na jad owadów? Spis treści Czym właściwie jest alergia na jad owadów?... 1 Dlaczego konieczne jest leczenie?... 2 Co należy zrobić, jeśli istnieje podejrzenie alergii na

Bardziej szczegółowo

Żel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE

Żel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE Czym jest cellulit? cellulit= skórka pomarańczowa = nierównomierne rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, wody i produktów przemiany materii w tkankach skóry, widoczne wgłębienia i guzkowatość skóry, występująca

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal Omówienie rozpowszechnienia choroby Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest najczęściej występującym zaburzeniem zapalnym w obrębie

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

Atopia, alergia, atopowe zapalanie skóry czy to to samo?

Atopia, alergia, atopowe zapalanie skóry czy to to samo? Atopia, alergia, atopowe zapalanie skóry czy to to samo? Czy jak mam AZS, to zawsze mam alergię? Czy każdy z atopią ma AZS? Wiele osób stara sie zrozumieć, co im właściwie dolega. Razem z Fundacją Pokonać

Bardziej szczegółowo

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne

Bardziej szczegółowo

GRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w

GRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec

Bardziej szczegółowo

NIEDOBÓR ALFA-1 ANTYTRYPSYNY

NIEDOBÓR ALFA-1 ANTYTRYPSYNY NIEDOBÓR ALFA-1 ANTYTRYPSYNY Diagnoza. I co dalej? POMOC CHORYM LECZENIE PROFILAKTYKA CO TO JEST NIEDOBÓR A1AT OBJAWY NIEDOBORU A1AT DZIEDZICZENIE CHOROBY NIEDOBÓR A1AT Niedobór alfa-1 antytrypsyny (A1AT)

Bardziej szczegółowo