J E R Z Y PELC. kich, czy szerzej nawet. ryki i dramatu. problematyce narracji histo- W najnowszej polskiej Metodologii historii 1.

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "J E R Z Y PELC. kich, czy szerzej nawet. ryki i dramatu. problematyce narracji histo- W najnowszej polskiej Metodologii historii 1."

Krystyna Marek
6 lat temu
Przeglądów:

1 J E R Z Y PELC I kich, czy szerzej nawet W najnowszej polskiej Metodologii historii 1 ryki i dramatu. problematyce narracji histo ania badawcze bywamy narratorami lub odbiorcami narracji 1 J. Topolski, Metodologia historii, Warszawa 1968.

2 230 JERZY PELC Oto w pier (deskryptywnymi). II teatr i film, radio i telewizja, muzyka i balet, nauka i technika, polityka i reklama i last not least dej z tych wszystkie tamte. Pozostawmy na razie poza zakre A, B, odb A przekazuje ustnie osobie B. tyce czy teorii informacji. Nie jest to jeszcze schemat sytuacji narracyjnej (deskryptywnej). Komunikat nadawcy A (opisuje) (1) Przede wszystkim, to (2)

3 231 A, natomiast znaczenie. Oto np. zdanie (3) przestrzenny, np. jeden tylko jej etap, ztowna. Ale skoro umowa opowiada. e w potocznym poczuciu p. (4) Co w tej chwili robi Jan? Albo: (5) (6) nej wypowiedzi rzeniach. je Ni Ni w szerszym

4 232 JERZY PELC na pytanie JAK JEST 2. Nie chodzi tu o to, A jest w czasie jest figuruje tu jako niezdeterminowane pod niekiedy nadawca A, lecz i jego odbiorca B. dana wypowi oro zna lub widzi przedmiot narracji (opisu) 3 wiada/ dziwyc raczej Gdy natomiast przedmiot narracji (opisu) jest fikcyjny, czyli gdy przyncja, mamy do czynienia z quasi (quasi opisem) Quasinarracja (quasiopis) rednim infor 2 K. Ajdukiewicz,, [w:], t. II, s. 401 nn., Warszawa S. E. Toulmin, K. Baier, On Describing, (1952), s. 13 nn.

5 233 i w literaturze. Quasinarracja ocen narracji w tym, co decyduje o narracyjnym (deskryptywnym) pytanie DLACZEGO JEST TAK A TAK Dotyczy to np. zdania (7) na Mutatis mutandis, 4. ierwszej III RODZAJE NARRACJI, CZYLI OPISU, W SZERSZYM ZNACZENIU w szerszym rozumie Wypowiedzi narracyjne, czyli deskryptywne niu 4 Cf. przypis nr 2.

6 234 JERZY PELC literatury, gdy jako rodzaje narracji literackiej w szerszym zi na pytanie tanych dialogami lub monolog postaci Przeciwstawia narracji monolog j narracji w se literatury, to zdania typu:, to zdania typu: Osoba (lub rzecz) A jest taka a taka. (9) zdaniem o osobie (8) odzaju podmiot gramazgodnie z sugestiami punktowych, czyli bard i za wybuch bomby,

7 235 samochodu z autobusem, itd., takie, jak: bomba,, autobus, Jan, Piotr np. a zdaniem o rzeczy (10) (11) a w podmiocie zdania (11) lub rzeczowy charakter podmiotu 5. zdarzeniowy o rzeczach wreszcie za zadania o zdarzeniach i rzeczach zdanie wreszcie zdanie (11) o rzeczach. (12) o zdarzeniu i rzeczy, 6 nie o zdarzen w pewnym czasie i miejscu pojmowaniem zdarzenia to zdania typu de facto teraz i tutaj taka a taka. (13) 5 H. Reichenbach, Elements of Symbolic Logic, New York 1948, Macmillan. Rozdz. 6 K. Ajdukiewicz, O do, [w:], t. I, s. 211 nn. Warszawa 1960.

8 236 JERZY PELC ciu U opowiadanie, oraz opis Z lub przyczynowo do rzeczy lub zdarz jest szym Waverleya oraz nazwom prostym, takim jak pies 7. autor Jan, opisu, czym X opisuje to a to. (14) 7 8 zdanie (14) m X skrypcji, imion nazw prostych wymaga analizow Imi prolegomena do teorii, [w:] Fragmenty filozoficzne, [...], Warszawa 1967, s. 185 nn., oraz Funk, Mouton 8 Cf. przypis nr 3. Studies in Functional Logical Semiotics of Natural Language, The Hague 1971,

9 237 rzeczy opisywanej. Natomiast, zdaniu: X opisuje to a to jako to a to, (15) wczas mamy do czynienia z opisywaniem na pytanie? odpowiadam: Jamnik, to niczego nie k..., takie..., taki ogon jak... itd., ciem opisu, jako przydatniejszym w badaniach literackich. Istotnie, zdaniom typu A jest B, gdzie na miejscu orzecznika B figuruje nazwa prosta, np. (l6), odmawia opisem danej rzeczy lub zdarzenia. zastosowania w literaturze, w staje cha To tym, funkcja zdeteropisu,

10 238 JERZY PELC JAKIE JEST TO A TO tury 9, anali ementy z nich przede wszystkim. Poszukiwan typu dobry, z jednej strony, a opisowych, betonowa, (17) czy w danym wypadku mamy do czynienia z o niem a ocenianiem, 10 i sytuacyjnego wyra 9 Cf. przypis nr Cf. M. Ossowska, Ocena i opis, s. 273 nn.

11 239 obu tych tylko i nie przede wszystkim od jej funkcji semantycznej, mianowicie tekstu i tekst, ale i relacje pozornie pragmatyczne, de facto tyczne, mianowicie przedstawiony stosunek fikcyjnego narratora do tego, IV NARRATOR (opisu) w szerszym sensie mamy W schemacie tym relacja semantyczna jest jednokierunkowa i zachodzi kiem i w kierunku

12 240 JERZY PELC lub Zdanie Z opowiada o tym a tym (18) Zdanie Z opisuje to a to (19) albo nierealnym, fikcyjnym przedm znaku. samego). W a tej czyn malarzem i zarazem modelem. kowym odpowiednikiem zachodzi relacja semantyczna. Pozostanie ona (opis) a narratorem jak nej tycznej. an dowca, niemal nigdy nie opowiada

13 241 i z upodobaniem o sobie samych; on i terenie teorii literatury. a przedstawionego w utworze gdzie miast podmiot literacki jest narra stopniem autonomii. Z JA liryczne. W epice nato torem jest nie zawsze ten, kto de facio opow w za e narrator (czyli autor go explicite. osoby;

14 242 JERZY PELC czasownika w drugiej osobie; natomiast w dramacie wymienia go explicite, dramatis personae. kiem samego autora utworu nie jest narratorem de facto. Powstaje stopni, mianowic Poza dramatem em autor opo wymienionymi po imieniu. Nie j JA liryczne, ani narraper procura. Wydaje narrator pozorny pierwszego stopnia w tym a tym miejscu tekstu stanowi porte parole plikacja ma fikcyjnych; a wi Cf., 1967; s. 317 nn. Te Studies... (zob. przypis nr 7).

15 O DESKRYPTYWNYM U 243 literackiego jako narratora pozornego Rozpatrywana z punktu widzenia semiotyki, struktura narracji to wykonawca wszystkic owa mniejsza narratora. dmiotu literackiego, jako narratora pozornego pierwszego stopnia, a ten z kolei w swoim opowiadaniu umieszcza Arab. w pierwszej osobie liczby pojedynczej pierwszego stopnia, Araba. Ta przytoczona nar (20) rzekomo wypowiedzianego, zapewne po arabsku, przez Araba. Z kolei utworu i w tym wypadku narratorki pozornej drugiego stopnia. Jej narracja... (21) zapewne

16 244 JERZY PELC (21) a grobem Solima o grobie nie (21) jako meta wypadku fik miejsca wiecznego spoczynku Solima. i wreszcie ko instancji do semantyczne denotowania i konotowania. Np. Frege 12 toczonego Ajdukiewicz 13 jami semantycznymi 12 G. Frege,, (1892)., wyd. Jerzy Pelc, Warszawa 1967, s. 225 nn. 13 K. Ajdukiewicz, Intensional Expressions, s. 63 nn. Proposition as the Connotation of Sentence, s. 87 nn.,, t. II, s. 344 nn. (zob. przypis nr 2). [w:] t. II, s. 365 nn. A Method of Eliminating Intensional Sentences and Sentential Formulae, [w:] Atti del XII Congresso Internazionale di Filosofia, t. V., Firenze, s. 17 nn.

17 O DESKRYPT 245 z Ni ego znaczeniem (22) nianego faktu dopiero w ostatniej instancji. Komplikacji ule go i sytuacyjnego, sprawia, m.in. znak. zyli akiej pustyni itd. R to w tego rodzaju wypadkach jedyna faktyczna relacja pragmatyczna. Ale olejno, o stosunek Araba oraz o stosunek dla krytyka literackie R 1 : dziewica i odwrotna, R 1. jest on pragmatyczny. Ale tylko z pozoru, bo nasza

18 246 JERZY PELC ; co R 1, owiednim Arabem, a odpowiednim fragmentem jego narracji, oraz nade wszystko matycznych, z drugiej strony. Warszawa, czerwiec lipiec 1969 r.

Podobne dokumenty

Prezentacja przygotowana przez uczniów w uczęszczaj

Prezentacja przygotowana przez uczniów w uczęszczaj szczającychcych na zajęcia realizowane w projekcie To Lubię...... w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój j Zasobów w Ludzkich 2004-2006 2006