Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy

Transkrypt

1 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy 1z9 17 kwietnia 2010, 20:41 Autor: Dawid Petka czytano: razy Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Kompozycja jest niezwykle istotnym etapem tworzenia zdjęcia od znajomości jej reguł (stosowania się do nich bądź świadomego ich łamania) zależy powodzenie każdej fotografii. Pomimo swej niebagatelnej roli, często jest marginalizowana i uznawana za zbiór sztywnych, martwych zasad. O tym, że jest to fałszywe mniemanie, a znajomość teorii pomaga w prawdziwie twórczym procesie, dowiecie się z poradnika Kompozycja w fotografii krajobrazu. W pierwszej części tego cyklu zajmiemy się elementarnymi jej prawami. Czytaj także: cz. 2 Kierunek i równowaga cz. 3 Linia, kształt i kolor cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję cz. 5 Jak kompozycja wpływa na znaczenie fotogafii. Podsumowanie cyklu Oglądając dzieła mistrzów fotografii doświadczamy uczucia pełni. Ich obrazy są skończone, a ta zamknięta całość zawsze jest spójna i harmonijna. Decyduje o tym głównie stosowanie przez nich zasad kompozycji. Słowo to pochodzi od łacińskiego wyrazu compositio i oznacza "połączenie". Oczywiście w interesującym nas kontekście chodzi o połączenie elementów składowych obrazu w jednolitą całość :25

2 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Ziemia niczyja, Fot. D.Petka Kompozycja tego zdjęcia w całości oparta została na zasadzie złotego podziału. Pozioma ściana i słup umieszczone są w 1/3 i 2/3 długości podstawy kadru, podobnie linie tworzone przez padające światło i przewody. [kn_advert] Wstęp Zasada trójpodziału Pustynia Solińska, Fot. D.Petka Deska umieszczona jest w jednym z czterech mocnych punktów kompozycyjnych, a ciemniejsza (górna) część fotografii podzielona według zasady trójpodziału. Współcześnie pojmowana kompozycja w ujęciu europejskim (w tym cyklu będziemy zajmowali się jedynie estetyką zachodnią) bazuje oczywiście na wzorcach antycznych. To właśnie starożytni Grecy uznali, że podział prostokąta tak, by stosunek boku krótszego do dłuższego wynosił 2:3, jest podziałem idealnym. Wkrótce taką figurę zaczęto dzielić na dziewięć części, będących efektem nałożenia nań dwóch linii poziomych i dwóch pionowych, przecinających boki w 1/3 i 2/3 ich długości. W ten sposób doprowadzono do powstania tzw. reguły trójpodziału, uznawanej za podstawową w procesie kompozycji obrazu. Przecięcie pionowych i poziomych linii wyznacza mocne punkty kompozycji. Elementy umieszczone w tych punktach i wzdłuż linii stają się dominującym motywem fotografii. Klasycznym przykładem zastosowania tej reguły są zdjęcia przedstawiające rozległe krajobrazy z horyzontem: 2 z :25

3 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Wzgórze, Fot. D.Petka Podział między ziemią a niebem zachowany jest w proporcji 1:2, dodatkowo to, co ponad horyzontem, podzielone zostało na połowę. Rezultatem jest podział poziomych płaszczyzn na trzy równe części. Tego typu kompozycje prezentują się najlepiej, a co za tym idzie najskuteczniej oddziałują na odbiorcę, gdy linia horyzontu umieszczona jest wzdłuż jednej z mocnych prostych. Proszę zauważyć, że (w większości przypadków) efekt uznawany jest za nieciekawy, gdy przejście nieba i ziemi umieścimy w połowie kadru, czyli gdy zastosujemy proporcje 50/50. Zasady te odnoszą się także do rozmieszczenia elementów w poziomie. [kn_advert] Oczywiście podział "pół na pół" nie zawsze jest zły. Czasem okazuje się dużo bardziej skuteczny niż asymetryczny. Charakter tych proporcji dobrze oddają nazwy, odpowiednio: kompozycja statyczna i dynamiczna. Nadmienić można, że kompozycja statyczna sprawdza się w przypadku kadrów kwadratowych. 3 z :25

4 ompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Bajka, Fot. D.Petka Kadr dzielony jest w poziomie "na pół". Linia podziału przebiega między grubszym a cieńszym drzewem. W pionie zastosowano regułę trójpodziału. Warto ćwiczyć układanie elementów pejzażu także poza aparatem. Bryan Peterson proponuje wykonanie małego "urządzenia" pomocnego przy kadrowaniu. Jest nim zwykła koszulka na dokumenty w sztywnej ramce z naniesionymi na folii czterema liniami. Używanie tego "aparatu" systematycznie rozwija wyobraźnię i widzenie fotografa, by mógł on swobodnie tworzyć zdjęcia intuicyjnie kadrując. Reguła trójpodziału Spójność fotografii 4 z :25

5 ompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Śnieg, Fot. D.Petka Prezentowana fotografia może być rozpatrywana w kontekście minimalizmu. Wyjątkowo uproszczona kompozycja zyskuje sporo na znacznym zawężeniu palety barw. Na wrażenie spójności (lub jego brak) wpływa głównie wybór motywu zdjęcia. Niezwykle ważne jest, by zdjęcie posiadało jeden temat - wzrok widza musi być poprowadzony skutecznie przez wszystkie elementy kompozycji. Nadmiar składowych obrazu może skutkować zniechęceniem odbiorcy, którego oko nie może skupić się na tym, co istotne. Wiele zdjęć początkujących adeptów fotografii prezentuje się inkoherentnie, a co za tym idzie - źle. Wyróżnić można dwie przyczyny tego zjawiska: [kn_advert] Wspomniane wyżej przeładowanie tematyczno-motywiczne. Niechlujność kompozycji kadru poza obszarem tematu. Rozwiązanie pierwszego problemu polega na odrzucaniu tego, co zbędne na zdjęciu, na przykład poprzez upraszczanie motywów. Jeśli fotografujemy dziecko bawiące się klockami, a celem fotografii ma być ukazanie jego czystej radości z zabawy, nasze starania muszą doprowadzić do takiego wypełnienia kadru, żeby to maluch i jego klocki dominowały. Jeśli gdzieś w tle, przez uchylone drzwi, widoczna jest mamusia krzątająca się w kuchni bądź tatuś oglądający Fakty, powinniśmy zmienić pozycję aparatu tak, by nie ujmować ich w kadrze. W fotografii krajobrazu sytuacja jest analogiczna, tyle że selekcja bardziej subtelna np. gdy celem zdjęcia jest pokazanie piękna Czarnego Stawu Gąsienicowego, warto uniknąć umieszczania na zdjęciu turystów bądź też drzew, przez które ów staw będzie prześwitywał. z :25

6 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy Dłonie ziemi, Fot. D.Petka Problem drugi dotyczy najczęściej obrzeży zdjęcia. Ileż to fotografii zostało zepsutych przez pojawiające się nie wiadomo skąd drzewa czy skały? Szczególną uwagę należy zwracać na narożniki kadru, które siłą rzeczy stają się źródłem napięć kompozycji oraz ją akcentują. 6z :25

7 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy 7z9 Jabłoń, Fot. D.Petka Temat fotografii - drzewo - jest wyjątkowo klarowny i umieszczony według podziału 50/50. Dynamizmu nadaje scenie ukośna linia tworzona przez konar i warstwy stworzone przez ciemne i jasne niebo oraz trawę, według trójpodziału. Boki fotografii, czyli linie kadrujące, stanowią ramę ograniczającą obraz. W stosunku do nich ustalane są proporcje elementów. Są też ostatnią częścią kompozycji, na którą widz powinien zwrócić uwagę, zwłaszcza w pejzażu. Gdy zachowamy czystość owych linii i zarazem ich neutralność, mamy szanse na subtelne oszukanie mózgu, sprawiające, że widzi on obraz w oderwaniu od jego "obrazowatości". Dzięki temu sprawiamy, że fotografia "wylewa się" poza swoje granice, całkowicie pochłaniając widza. Mistrzem tej techniki był z pewnością Galen Rowell, którego pejzaże dosłownie wciągają odbiorcę :25

8 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy 8 z :25 f Fot. Galen Rowell Fot. Galen Rowell

9 Kompozycja w fotografii krajobrazu, cz.1 - Podstawy 9 z :25 Podsumowanie Te dwie naczelne zasady mogą już wystarczyć do tworzenia zadowalających kompozycji krajobrazowych. Jednak do pełnego zrozumienia problemu kompozycji konieczne będzie dalsze zagłębienie się w jej tajniki, co też postaramy się uczynić w kolejnej części tego cyklu. Przypatrzymy się również wyborowi motywu, problemowi rozmaicie pojmowanego kontrastu. Omówimy też podstawowe elementy graficzne obrazu i postaramy się, by wiedza ta przekładała się na świadome tworzenie zdjęć krajobrazowych. Na koniec przejdziemy do kwestii perspektywy, wyboru obiektywu (i wpływu tej decyzji na kompozycję) oraz do operowania głębią ostrości. Czytaj także: cz. 2 Kierunek i równowaga cz. 3 Linia, kształt i kolor cz. 4 Wpływ obiektywu na kompozycję cz. 5 Jak kompozycja wpływa na znaczenie fotogafii. Podsumowanie cyklu