Ekspozycja i tryby fotografowania

Transkrypt

1 Ekspozycja i tryby fotografowania Ekspozycja to ilość światła padającego na matrycę (w przypadku analogowych aparatów na film) potrzebna do zrobienia prawidło naświetlonego zdjęcia. Główny wpływ na naświetlenie mają trzy elementy: przesłona, czas naświetlania i ekwiwalent czułości matrycy/filmu. Operowanie tymi wielkościami stanowi o całej sztuce fotografii. Mogą być one w pełni regulowane przez fotografa w trybie manualnym (M) lub przez aparat w trybie auto, a także częściowo przez człowieka i częściowo przez aparat w trybach półautomatycznych. Obecnie wielu profesjonalnych fotografów posługuje się głównie trybami półautomatycznymi, gdyż zaoszczędza to sporo czasu, ułatwia prawidłowe naświetlenie zdjęcia i przy tym pozwala fotografowi osiągnąć zamierzony efekt. Oczywiście pełniejszą kontrolę nad fotografią zapewnia tryb manualny, ale na tym trybie osoby początkujące mogą mieć problemy z prawidłowym naświetleniem zdjęcia. Półautomatyczny tryb pozwala na wykorzystania danego parametru do osiągnięcia zamierzonego efektu, a ustawienie pozostałych reguluje aparat. Czas naświetlania (czas migawki) Czas naświetlania jest to czas otwarcia migawki, w którym naświetlany jest element światłoczuły w aparacie. Czasy otwarcia migawki liczone są w ułamkach sekundy (1/4000, 1/2000, 1/1000, 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8, 1/4, 1/2) gdzie np. 1/2 oznacza pół sekundy, a 1/30 jedna trzydziestą część sekundy. Migawka może być także otwarta dłużej, wtedy liczy się ją w całkowitych sekundach (1", 2", 4", 8"...). Jak można zauważyć, każda kolejna wartość jest dwukrotnie większa od poprzedniej. Czas naświetlania obok przysłony jest jednym z najistotniejszych parametrów robionego zdjęcia. W warunkach słabego oświetlenia konieczne są dłuższe czasy naświetlania, a przy mocnym świetle krótsze. Jeżeli wybierzemy długi czas naświetlania np. kilka sekund, każdy ruch w kadrze zostanie odwzorowany na zdjęciu. Dlatego też robiąc zdjęcia nocne, zwykle konieczne jest zamontowanie aparatu na statywie, a często nawet trzeba korzystać z wyzwalacza, gdyż przyciśnięcie spustu może poruszyć aparat. Zrobienie zdjęcia z ręki nocą jest niezwykle trudne, ponieważ nawet najbardziej sztywna i spokojna ręka nie jest nieruchoma. Podobnie jest w sytuacji, gdy robimy zdjęcie przy dużej przesłonie w średnich warunkach oświetleniowych. Ilość światła zatrzymana przez przysłonę musi być zrównoważona wydłużeniem czasu naświetlania. W przeciwnym wypadku zdjęcie wyjdzie nam niedoświetlone. Z kolei jeśli ustawimy zbyt długi czas naświetlania, otrzymamy prześwietlony obraz. Regulacja czasu otwarcia migawki pozwala osiągnąć bardzo zróżnicowane efekty stosując krótkie czasy naświetlania można "zamrozić" obiekt np. sportowca w locie, czy spadającą kroplę wody. Z kolei długie czasy pozwalają nam osiągnąć efekt smug świetlnych,

2 czy też jednolitą spływającą wodę z wodospadu. Długie czasy pozwalają fotografowi wyrazić ruch na zdjęciu. Jednak świadome stosowanie parametru czasu, podobnie jak i innych, wymaga nieco wprawy i doświadczenia. Poza tym jeszcze trzeba dostosować czas naświetlania do innych parametrów ekspozycji. fot. 1. Krótki czas naświetlania fot. 2. Długi czas naświetlania

3 fot. 3. Wpływ czasu naświetlania na wygląd zdjęcia fot. 4. Zdjęcie wodospadu z różnymi ustawieniami czasu naświetlania

4 Czułość ISO Czułość ISO to parametr określający, w jakim stopniu element światłoczuły jest wrażliwy na światło. Inaczej mówiąc określa ilość światła potrzebną do prawidłowego naświetlenia filmu/matrycy. Obecnie czułości określa się w skali ISO. Na przykład w kompaktowych aparatach cyfrowych pojawiają się najczęściej czułości ISO 50, 100, 200, 400, w niektórych 800. Im mniejsza wartość ISO tym element światłoczuły jest mniej wrażliwy na światło i potrzeba więcej światła do prawidłowego naświetlenia zdjęcia. W sytuacji słabych warunków oświetleniowych stosuje się wyższe wartości ISO. Jeżeli chcemy zrobić fotkę przy danej wartości przesłony i długości czasu naświetlania, a przy tych ustawieniach warunki oświetleniowe są niewystarczające do zrobienia prawidłowo naświetlonego zdjęcia, wtedy możemy wybrnąć z sytuacji podnosząc parametr ISO. Warunki oświetleniowe mogą być tak słabe, że nawet przy najmniejszej przysłonie konieczne jest zastosowanie tak długiego czasu naświetlania, który uniemożliwia zrobienie nieporuszonego zdjęcia. Wtedy jedynym wyjściem jest zwiększenie czułości. Jednak podnoszenie czułości pociąga za sobą pewne konsekwencje, mianowicie wyższe wartości ISO powodują tak zwane szumy, czyli zakłócenia objawiające się widocznymi pikselami sprawiającymi, że zdjęcie jest bardziej ziarniste. Wprawdzie przy dużych rozdzielczościach dopiero wysokie wartości ISO (powyżej 200) powodują widoczną, przeszkadzającą ziarnistość, jednak przy niskich rozdzielczościach granica ta się obniża. Szumy często są widoczne w powiększeniu zdjęcia, co może utrudnić nam późniejsze wykadrowanie zdjęcia, gdy na przykład chcemy wyciąć jego kawałek. W przypadku lustrzanek jest nieco inaczej. Próg wartości ISO powodujący ziarnistość jest znacznie wyższy niż w przypadku kompaktów. Wynika to z zastosowania w lustrzankach lepszych matryc. Tak więc na tym samym zdjęciu z kompaktu przy ISO 200 osiągniemy podobny poziom szumów, co na zdjęciu lustrzanką przy ISO 800. Dlatego też zakres czułości ISO w lustrzankach jest nieco szerszy. Począwszy od 100 (Nikony zaczynają od 200) wartości ISO dochodzą nawet do 1600, w rozszerzeniach nawet do Użycie wysokiego ISO pozwala na zrobienie zdjęcia z dużą przysłoną przy słabych warunkach oświetleniowych, co daje możliwość osiągnięcia dużej głębi ostrości. Podobnie jest jeżeli chcemy w słabym świetle uchwycić szybki obiekt przez zastosowanie krótkiego czasu naświetlania, wtedy również możemy wykorzystać wyższe ISO.

5 fot. 5 i 6. Różne ustawienia czułości ISO