Znaczenie logistyki w strategii rozwoju miasta 1
|
|
- Aniela Walczak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Maja Kiba-Janiak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Znaczenie logistyki w strategii rozwoju miasta 1 Świat od wielu lat boryka się z coraz to poważniejszymi problemami degradacji środowiska, w wyniku których następuje między innymi stopniowe ocieplenie klimatu. Unia Europejska podjęła szereg działań w tym kierunku, między innymi poprzez obniżenie emisji gazów cieplarnianych zgodnie z celami ujętymi w protokole z Kioto. Pomimo tych działań, światowe emisje CO 2 są wyższe o 40% w stosunku do 1990 roku. Emisja gazów cieplarnianych w żadnym sektorze tak bardzo nie wzrosła, jak w transporcie. Branża ta w znacznym stopniu zwiększyła swoją aktywność w przeciągu ostatnich kilkunastu lat. Niestety nie znajduje to bezpośredniego odzwierciedlenia w ograniczeniu energii i poziomu emisji gazów cieplarnianych. Na przykład nadal większość pojazdów dostawczych, podobnie jak i samochodów osobowych, napędzana jest w sposób konwencjonalny [7]. Problem zanieczyszczenia powietrza występuje przede wszystkim w dużych miastach, gdzie natężenie ruchu osobowego i towarowego jest znaczne W miastach obecnie zamieszkuje około 72% ludności i odsetek ten nadal rośnie. Prognozy przewidują, że w 2050 roku liczba społeczności miejskiej wzrośnie nawet do 84% [28]. Zmiany demograficzne przyczyniają się do powstawania kongestii wynikającej zarówno z większej liczby samochodów osobowych, jak i również samochodów towarowych, dostarczających produkty do sklepów lub bezpośrednio do indywidualnych klientów. Wzrost ruchu samochodowego wpływa nie tylko na tworzenie się kongestii, ale również powoduje zanieczyszczenie powietrza i zwiększony hałas. Problemy te wpisują się w cele stawiane logistyce miejskiej, która zdaniem autorki obejmuje planowanie, wdrażanie, koordynację i kontrolę procesów związanych z przemieszczaniem osób, ładunków i informacji z nimi związanych na obszarach zurbanizowanych w celu obniżenia kosztów i podniesienia jakości życia, uzyskanych w wyniku kompromisu wypracowanego pomiędzy zróżnicowanymi potrzebami interesariuszy. Celem artykułu jest opracowanie założeń do formułowania strategii funkcjonalnej dla logistyki miejskiej. W artykule zostanie zaprezentowane studium przypadku miasta Londyn w zakresie planowania strategicznego w obszarze transportu osobowego i towarowego. Aby zrealizować cel główny, sformułowano następujące pytania badawcze: Jaka jest rola i miejsce logistyki w strategii rozwoju miasta? Jakie problemy występują w planowaniu strategicznym miasta w obszarze logistyki? Jakie obszary powinno obejmować holistyczne podejścia do planowania przepływów osób i dóbr w ramach logistycznej strategii miasta? W jakim zakresie przykład planowania strategicznego w obszarze logistyki w Londynie może stanowić wzorzec dla innych stolic UE? W pracy wykorzystano następujące metody badawcze: analiza dokumentów strategicznych opracowanych przez Komisję Europejską oraz analiza dokumentów strategicznych opracowanych dla miasta Londyn wywiady zogniskowane z menedżerem projektów ds. miejskiego transportu towarowego w instytucji London for Transport oraz z członkiem Central London Freight Quality Partnership oraz London s Business Improvement District - Baker Street Quarter Partnership metoda obserwacyjna w ramach spotkań: Central London Freight Quality Partnership oraz London s Business Improvement District - Baker Street Quarter Partnership. Struktura artykułu wygląda następująco: w pierwszym rozdziale została przedstawiona istota logistyki miejskiej w dokumentach strategicznych UE, drugi rozdział zawiera przesłanki formułowania strategii logistycznej miasta. W trzecim rozdziale autorka przedstawiła sposób planowania strategicznego w obszarze przepływów osób i ładunków na przykładzie miasta Londyn. Istota logistyki miejskiej w dokumentach strategicznych UE Logistyka miejska stanowi istotne wyzwanie dla UE. Zmniejszenie kongestii, zanieczyszczenia powietrza i hałasu w mieście wymaga długofalowych rozwiązań, uwzględniających nie tylko obecne potrzeby poszczególnych interesariuszy, ale również trendy i zmiany na przykład w zakresie zachowań komunikacyjnych, które nastąpią w przyszłości. Według Komisji Europejskiej, wśród tych zmian i trendów można wyróżnić [7]: starzejące się społeczeństwo prognozy przewidują, iż do 2060 roku średni wiek społeczeństwa w Europie będzie o 7 lat wyższy, niż obecnie. Liczba populacji w wieku 65 lat i więcej będzie stanowiła 30% całej populacji (obecnie społeczeństwo europejskie w tej grupie wiekowej stanowi zaledwie 17% całej populacji) [10]. Sytuacja ta będzie stanowiła wyzwanie dla transportu zbiorowego w zakresie dostosowania się do potrzeb transportowych ludzi w podeszłym wieku migracja i wewnętrzna mobilność w ciągu kolejnych 50 lat ludność UE może znacznie wzrosnąć. Migracja może odegrać ważną rolę w łagodzeniu skutków starzenia się na rynku pracy. Migranci to z reguły osoby młode i mieszkające głównie na obszarach miejskich. Przewiduje się, że w związku z tym liczba ludności, zróżnicowanej kulturowo, wzrośnie w miastach urbanizacja rozwój miast powoduje większe zapotrzebowanie na transport indywidualny, który w konsekwen- 1 Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2013/09/B/HS4/ Artykuł recenzowany. 18
2 cji przyczynia się do powstawania kongestii i problemów w obszarze ochrony środowiska. Transport drogowy w mieście odpowiedzialny jest za 40% emisji CO 2 i 70% emisji pozostałych zanieczyszczeń [31]. Zarówno transport pasażerski jak i towarowy, w większości przypadków zaczyna się lub kończy na obszarach miejskich. Zatem lepsza organizacja transportu pasażerskiego i towarowego, wzbogaconego o alternatywne źródła energii, jest ogromnym wyzwaniem dla wielu miast europejskich wyzwania w zakresie ochrony środowiska istnieje rosnąca potrzeba obniżenia negatywnego wpływu sektora transportowego na środowisko. Unia Europejska przyjęła w 2008 roku pakiet klimatyczny i energetyczny, który wyznacza cele dotyczące redukcji o 20% emisji gazów cieplarnianych w UE w stosunku do 1990 roku. Raport TERM z 2008 roku, opracowany przez Europejską Agencję Środowiska pokazuje, że wielu Europejczyków narażonych jest nadal na wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza oraz hałasu. W szczególności, koncentracja pyłu PM 10, którego głównym źródłem jest transport, przekracza w wielu miejscach w Europie przyjęte normy [8] wzrastający niedobór paliw kopalnianych w przeciągu kolejnych kilkudziesięciu lat nastąpi wzrost cen paliw kopalnianych, a popyt na tego rodzaju paliwo wzrośnie, co w konsekwencji może spowodować wyższe ceny tego surowca. Konieczność przejścia na gospodarkę niskoemisyjną oraz rosnące obawy co do bezpieczeństwa dostaw energii, spowodują większe zapotrzebowanie na dostawy energii odnawialnej, wytwarzanej taniej dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym i produkcji masowej światowe tendencje wpływające na europejską politykę transportową globalizacja to widoczny trend w przeciągu ostatnich dziesięcioleci. Do wzrostu znaczenia tego zjawiska przyczyniły się: liberalizacja handlu i rewolucyjne zmiany w technologiach transportowych i komunikacyjnych (od kontenerów do radionawigacji satelitarnej), które doprowadziły do zmniejszenia barier czasowych i odległościowych. Badania przeprowadzone przez Chamon, Mauro and Okawa wskazują, że liczba samochodów na świecie wzrośnie z około 700 mln obecnie do ponad 3 mld w 2050 roku [3], stwarzając poważne problemy dla zrównoważonego rozwoju, chyba że nastąpi przełom w wykorzystaniu pojazdów ekologicznych. Uwzględniając powyższe przesłanki, Komisja Europejska opracowała wiele dokumentów strategicznych określających długofalowe cele dla transportu oraz ochrony środowiska w mieście (tabela 1). Pierwszymi dokumentami unijnymi poruszającymi kwestie ochrony środowiska, zwłaszcza w kontekście transportu osobowego i towarowego, były: Ramowa Konwencja ONZ w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) z 1992 roku oraz Protokół z Kioto z 1997 roku. W ramach tych dokumentów została podjęta dyskusja oraz ustalono konkretne cele dotyczące obniżenia emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. W wyniku porozumienia w Kioto zostały przyjęte normy redukcji gazów cieplarnianych przez kraje, które przystąpiły do deklaracji. Kolejnym istotnym krokiem było opracowanie Zrównoważonej Strategii Rozwoju Unii Europejskiej w 2002, a następnie Odnowionej Strategii Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej w Głównym założeniem strategii jest dążenie do tego, by systemy transportowe spełniały gospodarcze, społeczne i środowiskowe potrzeby społeczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu ich niekorzystnych skutków dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. Kolejnym krokiem było opracowanie założeń dla nowej kultury mobilności w mieście poprzez realizację wspólnych działań na rzecz innowacyjnych rozwiązań dla transportu miejskiego, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia, kongestii oraz zapewnienia dostępu do transportu publicznego. Założenia te zostały przedstawione w dokumencie Zielona Księga w kierunku nowej kultury mobilności w mieście w 2007 roku [31]. W tym samym roku zostały opracowane kolejne istotne dokumenty, poruszające kwestię ekologicznego transportu w mieście: Plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego z 2007 roku [6] oraz Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 24 października 2007 roku W sprawie wspólnotowej strategii na rzecz zmniejszenia emisji CO 2 pochodzących z samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych [15]. Dwa lata później, w 2009 roku, powstały kolejne dokumenty: Komunikat Plan działań na rzecz mobilności miejskiej [15] oraz Zrównoważona przyszłość transportu: w kierunku zintegrowanego, zaawansowanego technologicznie i przyjaznego dla użytkowników systemu [1]. Plan działania określa spójne ramy dla unijnych inicjatyw w obszarze mobilności w miastach, natomiast w drugim dokumencie sformułowano cele dotyczące rozwoju ekologicznego i sprawnego transportu w mieście. Ostatnim znaczącym dokumentem, w którym zostały opracowane cele w zakresie ekologicznego transportu w mieście, jest Biała Księga, Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu [2]. Dokument ten wyznacza ramy czasowe oraz konkretne wskaźniki dotyczące obniżenia liczby samochodów o napędzie konwencjonalnym w mieście, zmniejszenia emisji CO 2 oraz zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym w mieście. Przedstawione w tabeli 1 dokumenty strategiczne stanowią wytyczne dla członków UE w zakresie formułowania strategii dotyczącej ekologicznego transportu osób i towarów w mieście na poziomie krajowym i samorządowych. Założenia do opracowania strategii logistycznej miasta Według R. Kaplana i D. Nortona, strategie formułuje się po to, by przedstawić sposób tworzenia przez organizację wartości dla klientów, akcjonariuszy czy obywateli. Ważne, aby tworzenie wartości dotyczyło długotrwałego okresu. Ponadto wizja, będąca istotnym elementem strategii, powinna być formułowana w sposób holistyczny, tak, aby obejmowała w sposób kompletny spojrzenie na organizację i jej otoczenie [14]. Z badań przeprowadzonych na temat realizacji strategii wynika, że źródłem niepowodzeń jest zazwyczaj nie tyle błędnie opracowana strategia, co jej nieprawidłowe wykonanie [4]. Dlatego tak bardzo istotną rolę odgrywa zarządzanie strategiczne, które można zdefiniować jako proces obejmujący trzy etapy: analizę, planowanie i realizowanie opracowanej strategii [11]. Współczesne zarządzanie strategiczne odbiega od tradycyjnego, w ramach którego planowanie i realizowanie strategii było odgórne i scentralizowane (zgodnie z zasadą top-bottom). Coraz częściej zarządzanie strategiczne ma cha- 19
3 Tab. 1. Długofalowe cele dla transportu oraz ochrony środowiska w miastach w unijnych dokumentach strategicznych. Dokumenty unijne Ramowa Konwencja ONZ w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) z 1992 r. uzupełniona Protokołem z Kioto z 1997 r. [21] Zrównoważona Strategia Rozwoju Unii Europejskiej z 2002 r. oraz Odnowiona Strategia Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej z 2006 [22] Zielona Księga, w kierunku nowej kultury mobilności w mieście z 2007 r. [31] Plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego, COM (2007) 607. [6] Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 24 października 2007 r. W sprawie wspólnotowej strategii na rzecz zmniejszenia emisji CO 2 pochodzących z samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych /2119(INI). [23] Komunikat Plan działań na rzecz mobilności miejskiej COM (2009) 490. [15] Zrównoważona przyszłość transportu: w kierunku zintegrowanego, zaawansowanego technologicznie i przyjaznego dla użytkowników systemu, Komisja Europejska, [1] Biała Księga, Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu z 2011 r. [2] Cele w obszarze logistyki miejskiej Celem Konwencji było ustabilizowanie ilości emitowanych gazów cieplarnianych do atmosfery, w celu zmniejszenia zmian zachodzących w klimacie oraz przystosowania ekosystemów do tych zmian [21]. Uzupełnieniem Konwencji jest porozumienie zawarte w Kioto *, w którym zostały przyjęte normy redukcji gazów cieplarnianych dla krajów, które podpisały deklarację. Głównym założeniem strategii jest dążenie do tego by systemy transportowe spełniały potrzeby społeczeństwa przy jednoczesnym minimalizowaniu niekorzystnych skutków transportu dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. Wskazane w strategii cele operacyjne dotyczą zarówno transportu pasażerskiego, jak i towarowego. Głównym celem utworzonego dokumentu było opracowanie założeń dla nowej kultury mobilności w mieście poprzez realizację wspólnych działań na rzecz innowacyjnych rozwiązań dla transportu miejskiego w celu zmniejszenia zanieczyszczeń kongestii oraz zapewnienia dostępu do transportu publicznego. Dokument zwraca uwagę na istotną rolę transportu towarowego w mieście. Sugeruje wzmocnienie części dotyczącej transportu towarowego w inicjatywie Civitas, w szczególności w zakresie integracji transportu pasażerskiego i towarowego w mieście. W dokumencie zostały określone grupy celów (związane ze zmniejszeniem emisji CO 2 przez pojazdy) w odniesieniu do strony podażowej (czyli producentów) i popytowej (konsumentów). Z jednej strony producenci mają być zachęcani do produkowania coraz to nowocześniejszych i bardziej ekologicznych pojazdów z drugiej strony dokument postuluje wprowadzenie pewnych zachęt (promocyjnych i finansowych) w stosunku do konsumentów tak by zmienić ich zachowania komunikacyjne (zachęcić ich do korzystania z transportu ekologicznego lub publicznego). Plan działania określa spójne ramy dla unijnych inicjatyw w obszarze mobilności w miastach. Dotyczą one optymalizacji logistyki transportowej w miastach, w tym: usprawnienia połączeń pomiędzy transportem dalekobieżnym, transportem pomiędzy miastami a miejskim transportem towarowym. Celem podejmowanych działań ma być zapewnienie wydajnego transportu na ostatnim etapie dostawy do odbiorcy (ang. last mile delivery ). Szczególna uwaga została zwrócona na lepsze włączenie transportu towarowego w lokalną politykę i planowanie długofalowe. W dokumencie zostały przyjęte następujące cele: rozwinięcie w mieście transportu ekologicznego i wysokiej jakości transportu publicznego, który jest pewny i bezpieczny zapewnienie w pełni zintegrowanej i zadbanej sieci transportowej wprowadzenie bardziej zrównoważonego dla środowiska transportu, utrzymanie UE w czołówce usług oraz technologii transportowych zapewnienie ochrony i rozwoju kapitału ludzkiego planowanie z myślą o transporcie np. zwiększenie dostępności do taniego transportu publicznego Smart prices as traffic signals Inteligentne ceny jako sygnalizacje świetlne (zróżnicowane opłat w poszczególnych strefach miasta w zależności od natężenia ruchu). Kontynuacja działań uwzględnionych w Białej Księdze z 2001 r. w zakresie tworzenia wewnętrznego rynku transportu z ogromnym naciskiem na rozwój konkurencyjnego i zrównoważonego transportu. W dokumencie tym również przedstawiono cele dotyczące ekologicznego transportu miejskiego: obniżenie o połowę liczby samochodów o napędzie konwencjonalnym w transporcie miejskim do 2030 r.; wyeliminowanie ich z miast do 2050 r. uzyskanie wolnej od emisji CO 2 logistyki w dużych miastach do 2030 r. uzyskanie prawie zerowej liczby ofiar śmiertelnych w transporcie drogowym do [2] Źródło: opracowanie własne. * Traktat wszedł w życie w 2005 roku. rakter zdecentralizowany, w ramach którego w realizację planów strategicznych zaangażowani są pracownicy średniego szczebla oraz jednostek biznesowych (zgodnie z zasadą bottom-up) [19]. Jeszcze inny charakter zarządzania strategicznego można zauważyć w przypadku samorządów lokalnych. W literaturze przedmiotu [24, 31] można spotkać pojęcie samorządowe zarządzanie strategiczne, które rozumiane jest jako formułowanie lub redefiniowanie, realizowanie i kontrolowanie strategii jednostki samorządu terytorialnego. Zarządzanie to powinno uwzględniać racjonalność polityczną, potrzeby różnych interesariuszy [23] oraz uwarunkowania prawne, ekonomiczne, środowiskowe i społeczne w otoczeniu dalszym i bliższym. W istocie można zauważyć, iż w przypadku samorządów lokalnych mamy do czynienia z tak zwanym zarządzaniem wielopasmowym (Multilevel Governance), w którym przenikają się różne szczeble zarządzania terytorialnego oraz sektory angażujące wielu aktorów [25]. 20
4 Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki można przyjąć, iż strategia rozwoju miasta powinna w sposób holistyczny obejmować różnorodne sfery miejskie, tak, by w wyniku jej wdrożenia podnieść jakość życia oraz konkurencyjność miasta. W ramach poszczególnych obszarów zarządzania miastem opracowywane są długofalowe plany funkcjonalne. Jednym z takich obszarów jest logistyka miejska, która powinna ułatwić dostępność do różnorodnej przestrzeni publicznej [25]. Według badań przeprowadzonych przez autorkę na przełomie 2012 i 2013 roku w 36 polskich miastach na prawach powiatu (szerzej na temat badań zob. Witkowski J., Kiba-Janiak M.) [29] wynika, iż zadania z zakresu logistyki miejskiej realizowane są przez miasta w sposób fragmentaryczny. Ponadto wiele samorządów lokalnych koncentruje się głównie na planach dotyczących komunikacji publicznej i infrastruktury transportowej, pomijając w dużej mierze transport towarowy [16, 12, 30]. Wśród najbardziej zauważalnych problemów w obszarze logistyki miejskiej, identyfikowalnych z perspektywy samorządów lokalnych, można wymienić: fragmentaryczność oraz duże rozproszenie realizowanych zadań z zakresu logistyki miejskiej brak osób odpowiedzialnych za koordynację działań z zakresu logistyki miejskiej brak lub znikoma współpraca samorządu lokalnego z interesariuszami logistyki miejskiej znikomy zakres realizowanych zadań z zakresu transportu towarowego brak lub marginalny udział zadań z zakresu transportu towarowego w długofalowych planach miast. Pierwszym krokiem w celu rozwiązania powyższych problemów powinna być identyfikacja działów/osób, które realizują zadania z zakresu logistyki miejskiej. W wielu polskich miastach (rozpatrywane były miasta na prawach powiatu) nie ma wyodrębnionych stanowisk lub działów realizujących zadania z zakresu logistyki miejskiej lub chociażby z zakresu transportu towarowego [29]. Często zadania w obszarze transportu i ochrony środowiska są realizowane przez różne działy w samorządach lokalnych. Sytuacja ta powoduje brak koordynacji przepływów osób i towarów w mieście. Dlatego też konieczne jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za koordynację zadań z zakresu logistyki miejskiej (może to być na przykład menedżer logistyki miejskiej, specjalista ds. logistyki miejskiej, zewnętrzny ekspert ds. logistyki miejskiej, itp.). Kolejnym działaniem jest określenie zbioru celów z zakresu logistyki miejskiej, które wkomponowują się w strategię rozwoju miasta oraz kluczowe dokumenty strategiczne opracowane na poziomie krajowym i europejskim. Te działania powinny stanowić podstawę do opracowania strategii logistycznej miasta. Według J. Witkowskiego, nie wypracowano dotychczas założeń teoretycznych i empirycznych do formułowania i realizowania strategii logistycznej miasta, rozumianej jako kompozycję długookresowych, skoordynowanych wewnętrznie i zewnętrznie decyzji oraz działań służących sprawnemu i efektywnemu przepływowi osób, ładunków oraz towarzyszących im informacji na obszarach zurbanizowanych w celu poprawy jakości życia mieszkańców [30]. Zdaniem autorki, strategia logistyczna miasta opracowana w postaci długofalowych i ujętych w sposób holistycznych celów oraz działań, powinna umożliwiać uzyskanie kompromisu pomiędzy zróżnicowanymi potrzebami interesariuszy w zakresie zwiększenia na obszarach zurbanizowanych wartości procesów związanych z przepływem osób, ładunków i informacji z nimi związanych, tak, by obniżyć koszty oraz podnieść jakość życia. W celu skutecznej realizacji strategii samorząd lokalny powinien opracować narzędzia i procedury umożliwiające jej wdrażanie, ewaluację i udoskonalanie. Strategia logistyczna miasta, jako jedna ze strategii funkcjonalnych, powinna być opracowywana przez samorząd lokalny przy współudziale Rys. 1. Miejsce logistyki w strategii rozwoju miasta. Źródło: opracowanie własne. 21
5 interesariuszy logistyki miejskiej, takich jak: mieszkańcy/ turyści, podmioty/osoby wysyłające ładunki/towary, podmioty/osoby odbierające ładunki/towary, przedsiębiorstwa spedycyjno-transportowe oraz operatorzy transportu zbiorowego. Przy formułowaniu strategii powinny również brać udział różnego rodzaju stowarzyszenia, instytucje oraz spółki wyodrębnione przez samorząd lokalny. Na podstawie strategii logistycznej miasta można formułować długofalowe plany w zakresie na przykład transportu publicznego, towarowego czy systemów ICT oraz realizować konkretne projekty z zakresu logistyki miejskiej (rysunek 1). Formułowanie strategii logistycznej miasta stanowi wyzwanie dla polskich miast, które w większości opracowują jedynie plany transportowe, uwzględniające przede wszystkim transport publiczny (zbiorowy). Zdecydowana większość badanych miast na prawach powiatu nie uwzględnia w swoich planach transportowych oraz strategiach rozwoju miasta długofalowych celów w obszarze transportu towarowego, nie mówiąc już o kompleksowych strategiach logistycznych miasta. Jednym z pierwszych miast na świecie, które zaczęło włączać zagadnienia transportu towarowego do planów strategicznych miasta, jest Londyn. Logistyka miejska w dokumentach strategicznych Londynu Londyn składa się z 33 gmin, które posiadają swoje władze lokalne oraz z City of London. Wszystkie gminy wchodzą w skład tak zwanego Greater London, którego łączna populacja wynosi osób [9]. Za strategiczne planowanie w Londynie odpowiedzialny jest Burmistrz Greater London. Najważniejszym dokumentem strategicznym Londynu jest Plan Londynu - Strategia Zagospodarowania Przestrzennego Londynu [27], opracowywana zgodnie z wytycznymi strategicznymi rządu. Na potrzeby realizacji planu strategicznego Londyn podzielony jest na 5 podregionów: centralny, północny, wschodni, południowy i zachodni. W oparciu o Plan Londynu opracowywane są strategie funkcjonalne, takie jak Strategia Transportowa Burmistrza, Strategia Rozwoju Gospodarczego, Plan Działania Burmistrza w Zakresie Poprawy Ekonomicznej, itp. Następnie gminy oraz podległe Burmistrzowi Londynu jednostki, instytucje i spółki opracowują dokumenty dotyczące rozwoju lokalnego, które muszą być spójne z Planem Londynu oraz konsultowane z Burmistrzem. Przy formułowaniu dokumentów strategicznych, zarówno w przypadku Greater London, jak i poszczególnych Rys. 2. Model planowania strategicznego w Londynie. Źródło: opracowanie własne. 22
6 Jest to grupa instytucji, przedsiębiorstw, stowarzyszeń, reprezentujących wszystkich interesariuszy logistyki miejskiej, która spotyka się kilka razy w roku w celu wymiany doświadczeń, dobrych praktyk czy też w celu rozwiązywania zaistniałych problemów. Drugą ciekawą inicjatywą jest Business Improvement District (Rejon Poprawy Biznesu). Przedsiębiorstwa, instytucje zlokalizowane w tym samym rejonie podejmują działania w celu na przykład poprawy wizerunku danego rejonu lub w celu konsolidacji dostaw. Tego rodzaju oddolne inicjatywy pozwalają sprawnie i skutecznie wdrażać projekty, które realizują cele strategiczne miasta w obszarze logistyki miejskiej. Wnioski końcowe gmin, biorą udział różne stowarzyszenia, partnerstwa i inne instytucje [13] (rysunek 2). Londyn nie posiada kompleksowej strategii logistycznej miasta, jednak działają w nim wyodrębnione strategie funkcjonalne dotyczące logistyki miejskiej. Głównym takim dokumentem jest Strategia Transportowa Burmistrza, która obejmuje plany strategiczne w obszarze transportu dla całego Londynu (tak zwana Greater London). Cele strategiczne ujęte w tym dokumencie są spójne z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym i unijnym, i dotyczą: poprawy jakości życia, bezpieczeństwa oraz zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska. Dokument ten jest spójny z innymi funkcjonalnymi strategiami Londynu [18]. Na podstawie Strategii Transportowej Burmistrza opracowane zostały dokumenty strategiczne dotyczące transportu publicznego oraz transportu towarowego. Dokumenty te stworzone zostały przez instytucję Transport dla Londynu i uzgadniane były z innymi dokumentami strategicznymi na poziomie lokalnym (rysunek 3). Poszczególne plany, takie jak na przykład Plan Transportu Towarowego w Londynie czy Plan Wdrażania Dostępności Transportu Publicznego opracowywane były we współpracy z różnego rodzaju partnerami, jak na przykład: Partnerstwo Na Rzecz Zrównoważonej Dystrybucji w Londynie, lokalne partnerstwa na rzecz jakości transportu towarowego, przedsiębiorstwa biznesowe, rady wszystkich gmin, British Waterways The Port of London Authority, The Thames Gateway Development Corporation i inne instytucje oraz stowarzyszenia [17]. Na szczególną uwagę zasługują dwie inicjatywy, które przyczyniają się do realizacji celów strategicznych w obszarze logistyki miejskiej. Jedną z nich stanowi lokalne partner- Rys. 3. Logistyka w planach strategicznych Londynu. stwo Źródło: na opracowanie rzecz jakości własne. transportu towarowego w Londynie. Logistyka miejska stanowi wyzwanie dla władz miast w krajach Unii Europejskiej. Analizując cele strategiczne UE w odniesieniu do rozwoju miast można zauważyć znaczący nacisk, który kładzie się na różnorodne kwestie z zakresu logistyki miejskiej. Wśród nich można wymienić wiele celów związanych przede wszystkim z redukcją zanieczyszczeń powietrza oraz obniżeniem hałasu w mieście, takich jak: redukcja liczby samochodów osobowych i towarowych o napędzie konwencjonalnym, poprawa efektywności transportu towarowego, zachęcanie mieszkańców do korzystania ze środków transportu publicznego. Realizacja tych wszystkich celów w określonych przez Unię Europejską ramach czasowych wymaga uwzględnienia ich w kluczowych dokumentach strategicznych miast. Dlatego też opracowanie strategii logistycznej miasta, stanowiącej holistyczne ujęcie wszystkich celów 23
7 i działań związanych z przepływem osób, zasobów materialnych i informacji z nimi związanych, uwzględniając w sposób kompromisowy interesy i oczekiwania poszczególnych interesariuszy, może w sprawny i skuteczny sposób wdrożyć cele przyjęte przez UE. Formułowanie strategii logistycznej miasta powinno odbywać się w sposób wielowymiarowy, a nie tylko odgórny. Wyodrębnienie jednostki lub osoby w strukturze organizacyjnej samorządu, odpowiedzialnej za koordynację działań na rzecz logistyki miejskiej, usprawniłoby wdrażanie i ewaluację strategii logistycznej miasta. W tworzeniu strategii powinny uczestniczyć różne grupy interesariuszy, reprezentujące oddolne inicjatywy w zakresie działań na rzecz usprawnienia logistyki miejskiej. Miasta powinny wzorować się na doświadczeniach i wiedzy innych miast, które już wdrożyły pewne rozwiązania w tym obszarze. W tym przypadku dobrym benchmarkiem może być miasto Londyn. Streszczenie Problemy związane z kongestią oraz zanieczyszczeniem powietrza stanowią coraz poważniejszy problem w wielu miastach. Pomimo tego w strategiach rozwoju miast brakuje holistycznego podejścia do długofalowych rozwiązań z zakresu przemieszczania osób i ładunków oraz informacji z nimi związanych. Nierzadko plany transportowe odnoszą się wyłącznie do sfery transportu zbiorowego natomiast brakuje planów uwzględniających długofalowe cele w odniesieniu do transportu towarowego. Celem artykułu jest opracowanie założeń do formułowania strategii funkcjonalnej dla logistyki miejskiej. W pracy zaprezentowano studium przypadku miasta Londyn w zakresie planowania strategicznego, w obszarze transportu osobowego i towarowego. Słowa kluczowe: logistyka miejska, strategia logistyczna miasta, plan transportowy miasta. The Importance of Logistics in a City Development Strategy Abstract The problems associated with congestion and air pollution are becoming an increasingly serious issue in many cities. Despite this fact, holistic approaches to long-term solutions for the movement of people and goods and related information in city development strategies are missing. Transport plans often refer only to the sphere of public transport while longterm targets for freight transport are neglected. The purpose of this article is to develop the assumption for the formulation of functional strategies for urban logistics. In the paper a case study of strategic planning in the area of passenger and freight transport for London will be presented. Keywords: city logistics, city logistics strategy, city transport plan. Project is financed from the source of National Science Centre granted pursuant to Decision No DEC-2013/09/B/HS4/ Literatura / Bibliography 1. A Sustainable Future for Transport: Towards an Integrated, Technology-led and User-Friendly System, Brussels, Directorate General for Energy and Transport, European Commission, Biała Księga - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, KOM(2011) 144 wersja ostateczna, Bruksela, Chamon, M., Mauro, P. and Okawa, Y., Mass car ownership in the emerging market giants, Economic Policy, Volume 23, Issue 54, Charan R., Colvin G., Why CEOs Fail, Fortune, Cheba K., Analysis of development trends of standard of living for medium- -sized cities in Poland, Econometrics 32/ Communication of 18 October 2007 from the Commission: Freight Transport Logistics Action Plan [COM (2007) 607 final Not published in the Official Journal], European Commission, A Sustainable Future for Transport: Towards an Integrated, Technology-led and User-Friendly System, Brussels, European Environment Agency, Transport at a crossroads, TERM 2008: indicators tracking transport and environment in the European Union, EEA Report No 3/ Eurostat, Focus on European Cities, Eurostat, Statistics in Focus No 72/2008; and European Commission, Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2003, s Kaplan R., Norton D., Mapy strategii w biznesie. Jak przełożyć wartość na mierzalne wyniki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2011, s Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego i Komitetu Regionów, Plan działania na rzecz mobilności w miastach, Bruksela, , KOM(2009) Lindholm M., How Local Authority Decision Makers Address Freight Transport in the Urban Area, Social and Behavioral Sciences. Edited by Eiichi Taniguchi and Russel G. Thompson. Proceedings of the 7th International Conference on City Logistics (Mallorca, Spain, 7-9 June 2011). Elsevier, 2012, London Freight Plan, Sustainable Freight Distribution: A Plan for London, Mayor of London, Transport for London, London Mayor s Transport Strategy, Part One, Vision and Context, London Obłój K., Strategia organizacji, PWE, Warszawa 2007, s Polityka klimatyczno-energetyczna UE, Załącznik nr 1 do Zielonej Księgi Narodowego Programu Redukcji Emisji Gazów Cieplarnianych, Grupa Robocza ds. Czystych Technologii Węglowych, Społeczna Rada Narodowego Programu Redukcji Emisji, Warszawa Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UN FCCC) oraz Protokół z Kioto do tej Konwencji, Ministerstwo Środowiska, Warszawa Review of the EU Sustainable Development Strategy (EU SDS) - Renewed EU Sustainable Development Strategy, COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, 10917/06, Brussels, 26 June Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 24 października 2007 r., W sprawie wspólnotowej strategii na rzecz zmniejszenia emisji CO2 pochodzących z samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych /2119(INI). 24. Strategiczne zarządzanie miastem w teorii i praktyce urzędu miasta Poznania, Redakcja naukowa Barbara Kożuch, Cezary Kochalski, Monografie i Studia Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Szczerski K., Administracja publiczna w modelu zarządzania wielopasmowego. Wyzwania dla rozszerzonej Unii Europejskiej przypadek Polski, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa Szołtysek J., Perspektywy logistyki miasta, Logistyka 4/2014, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań The London Plan, Spatial Development Strategy for Greater London, Mayor of London, Greater London Authority, London United Nations, Department of Economic and Social Affairs/Population Division (2008), World urbanisation prospects The 2007 revision, Witkowski J., Kiba-Janiak M., The Role of Local Governments in the Development of City Logistics, 8th International Conference on City Logistics, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Elsevier, Witkowski J., Logistyka w strategii rozwoju miasta w Modelowanie logistyki miejskiej, red. Kiba-Janiak M., Witkowski J., PWE, Warszawa Zielona Księga - w kierunku nowej kultury mobilności w mieście, KOM (2007) 551 wersja ostateczna, Bruksela, dnia Ziółkowski M., Zarządzanie strategiczne w polskim samorządzie terytorialnym, w: A. Zalewski, Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, SGH, Warszawa
Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu
Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Rafał Rowiński, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Inwestycje w badania i rozwój są jednym ze sposobów wyjścia z kryzysu gospodarczego. Średni
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z 10 centrów międzynarodowej
Transport i mobilność miejska wyzwania dla miast
Transport i mobilność miejska wyzwania dla miast dr Aneta Pluta-Zaremba Konferencja Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (ang. SUMP) kluczem do pozyskiwania środków europejskich Płock, 11 czerwca 2015
Przejście od planów transportowych do Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej
dr Katarzyna HEBEL Prof. dr hab. Olgierd WYSZOMIRSKI Conference Baltic Sea Region advancing towards Sustainable Urban Mobility Planning Gdynia 22-24th of October 2014 Przejście od planów transportowych
I FORUM INNOWACJI TRANSPORTOWYCH - dobre praktyki na rzecz zrównoważonego rozwoju
Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna I FORUM INNOWACJI TRANSPORTOWYCH - dobre praktyki na rzecz zrównoważonego rozwoju Badania i innowacje
WPROWADZENIE DO DYSKUSJI PANELOWEJ PROF. WOJCIECH SUCHORZEWSKI
WPROWADZENIE DO DYSKUSJI PANELOWEJ PROF. WOJCIECH SUCHORZEWSKI Politechnika Warszawska Transport w miastach w polityce Temat miasta i transport we wszystkich dokumentach dot. polityki wybrane: UE: Biała
Plany Gospodarki Niskoemisyjnej a Strategia ZIT. Piotr Zygadło Warszawa, 3 czerwca 2015 r.
Plany Gospodarki Niskoemisyjnej a Strategia ZIT Piotr Zygadło Warszawa, 3 czerwca 2015 r. Podstawy prawne Obowiązek sporządzania Planów Gospodarki Niskoemisyjnej wynika z Umowy Partnerstwa Wszystkie projekty
Wybrane aspekty transportu zrównoważonego
[1 000 toe] Logistyka - nauka Urszula Motowidlak Uniwersytet Łódzki Wybrane aspekty transportu zrównoważonego Transport, obok rolnictwa i przemysłu, stał się jednym z podstawowych działów europejskiej
APAKIET ENERGETYCZNY I INNE REGULACJE PRAWNE ŚWIATOWE TENDENCJE
APAKIET ENERGETYCZNY I INNE REGULACJE PRAWNE ŚWIATOWE TENDENCJE. . Dokąd zmierza świat?... eksploatacja Ziemi Musiało upłynąć 100 tysięcy lat byśmy osiągnęli 1 miliard. Następnie 100 lat byśmy to podwoili.
Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw
Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce 2 Trendy yglobalne Globalizacja Zmiany demograficzne Zmiany klimatu WYZWANIE: Konieczność budowania trwałych podstaw wzrostu umożliwiających realizację aspiracji rozwojowych
Skierniewice, 18.02.2015 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Skierniewice, 18.02.2015 r. 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 2 Agenda spotkania 1. Czym jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i w jakim celu się go tworzy? 2. Uwarunkowania krajowe i międzynarodowe 3. Szczególne
Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Projekt ENDURANCE. Krajowa sieć miast wspierająca przygotowanie i wdrożenie SUMP. CIFAL Płock
Projekt ENDURANCE Krajowa sieć miast wspierająca przygotowanie i wdrożenie SUMP CIFAL Płock SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z kilkunastu centrów międzynarodowej sieci ośrodków szkoleniowych dla władz i
Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny
Cities act - we must, we can and we will. Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny Leszek Drogosz Urząd Miasta Stołecznego Warszawy Warszawa, 21.11.2012 r. Znaczenie procesu międzynarodowych negocjacji
Redukcja emisji dwutlenku węgla a zwiększenie udziału kolei w rynku transportowym
Redukcja emisji dwutlenku węgla a zwiększenie udziału kolei w rynku transportowym Warszawa, 23 lutego 2010 r. 1 Transport kolejowy przyjazny środowisku i zasadzie zrównowaŝonego rozwoju Jednym z podstawowych
Uchwała nr 35/2016. Zarządu Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach z dnia 17 maja 2016 roku
Uchwała nr 35/2016 Zarządu Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach z dnia 17 maja 2016 roku w sprawie: przyjęcia założeń dotyczących wdrażania zasad polityki
Joanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Joanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1 22 grudnia 2014 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjęta przez Radę
Nowe kierunki planowania transportu w świetle doświadczeń projektu ELTIS+
Nowe kierunki planowania transportu w świetle doświadczeń projektu ELTIS+ dr Marcin Wołek, prof. dr hab. Olgierd Wyszomirski Katedra Rynku Transportowego, Uniwersytet Gdański warsztaty promocyjne Zrównoważone
Proces tworzenia Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej w Gdyni
Proces tworzenia Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej w Gdyni Region Morza Bałtyckiego zmierzający ku Planowaniu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej Gdynia, 23-24 października 2014 r. Aleksandra Romanowska,
Elementy zrównoważonej mobilności miejskiej Suplement do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Czerwonak przyjętego Uchwałą Nr 137/XVII/2016 Rady
Elementy zrównoważonej mobilności miejskiej Suplement do Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Czerwonak przyjętego Uchwałą Nr 137/XVII/2016 Rady Gminy Czerwonak z dnia 21 stycznia 2016 r. Wstęp W drugim
TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.
PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju
VIII FORUM ENERGETYCZNE
VIII Forum Energetyczne 1 VIII FORUM ENERGETYCZNE Sopot, 16 18 Grudnia 2013 r. Europa znalazła się w sytuacji paradoksu energetycznego. Spowolnienie gospodarcze, wzrost efektywności energetycznej i udziału
Lokalne strategie w zakresie zrównoważonego rozwoju
Konferencja Lokalne inicjatywy na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Warszawa, 11 stycznia 2017 r. Lokalne strategie w zakresie zrównoważonego rozwoju Antonina Kaniszewska Kierownik Działu Gospodarki
PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU
PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W ŚWIETLE PROJEKTÓW ROZPORZĄDZEŃ DOTYCZĄCYCH POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo
Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej
Akademia Finansów Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej dr Konrad Prandecki kprand@interia.pl Plan wystąpienia Znaczenie energii we
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.8.2014 r. COM(2014) 527 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO dotyczący strategii UE i planu działania
Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji
Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO MGR RADOSŁAW DZIUBA KATEDRA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ UNIWERSYTET ŁÓDZKI CEL STRATEGII EUROPA 2020 Inteligentny, zielony
PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0409/11. Poprawka. Angelo Ciocca w imieniu grupy ENF
6.12.2018 A8-0409/11 11 Motyw 3 (3) Celem programu powinno być wspieranie projektów łagodzących zmianę klimatu, zrównoważonych pod względem środowiskowym i społecznym oraz, w stosownych przypadkach, działań
Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju
STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6
Polityka i Agenda Miejska Unii Europejskiej
Polityka i Agenda Miejska Unii Europejskiej Zakres prezentacji Szanse i wyzwania miast w UE Wymiar miejski polityki spójności 2014-2020 Agenda miejska Zagrożenia dla modelu europejskiego Wyzwania Wzrost
Zrównoważona mobilność miejska w Szczecińskim Obszarze Metropolitalnym
Zrównoważona mobilność miejska w Szczecińskim Obszarze Metropolitalnym Stowarzyszenie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego 2005-2016 15.04.2005 9 JST 04.09.2009 13 JST 2014 15 JST członkowie SOM (wg
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO BIAŁA PODLASKA NA LATA (Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030)
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU MIEJSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO BIAŁA PODLASKA NA LATA 2015-2020 2020 (Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030) Michał Romanowski 5 wrzesień 2014 r. 375 km² 75,5 tys. mieszkańców Horyzont
Dr Aranka Ignasiak-Szulc. Kruszwica, 19-20 lipca 2015 r.
Działania i formy wsparcia dla rozwiązań z zakresu smart cities w EU oraz koncepcja smart cities w strategiach i programach rozwojowych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym w Polsce Dr Aranka Ignasiak-Szulc
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
CO 2 w transporcie. Tomasz Chruszczow Dyrektor Departamentu Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery
CO 2 w transporcie Tomasz Chruszczow Dyrektor Departamentu Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery 1 Ochrona klimatu Ochrona klimatu jest od co najmniej 15 lat jednym z najwaŝniejszych globalnych zagadnień obejmujących
Klastry Energii. Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o. Jednostka Realizująca Projekt Doradztwa Poznań, 25 kwietnia 2017 r.
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Klastry Energii Jednostka Realizująca Projekt Doradztwa Poznań, 25 kwietnia 2017 r. Plan
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.6.2016 r. COM(2016) 395 final 2016/0184 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, porozumienia paryskiego przyjętego w ramach Ramowej
Dokument z posiedzenia B7-0000/2013 PROJEKT REZOLUCJI. złożony w następstwie pytania wymagającego odpowiedzi ustnej B7-0000/2013
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Dokument z posiedzenia 22.4.2013 B7-0000/2013 PROJEKT REZOLUCJI złożony w następstwie pytania wymagającego odpowiedzi ustnej B7-0000/2013 zgodnie z art. 115 ust. 5 Regulaminu
Wstęp do polityki UE dot. infrastruktury transportowej i jej rewizji
Wstęp do polityki UE dot. infrastruktury transportowej i jej rewizji 28 lutego 2012 1 Podstawa prawna Traktat o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r., Nr. 90, poz. 864/30) Art. 3 cel UE to wspieranie spójności
Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze
Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze dr Elżbieta Kozubek Dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania
W drodze do Zrównoważonego Planu Mobilności Miejskiej: polskie doświadczenia w planowaniu zrównoważonej mobilności
W drodze do Zrównoważonego Planu Mobilności Miejskiej: polskie doświadczenia w planowaniu zrównoważonej mobilności dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański Warszawa, 26.02.2015
Nowe kierunki planowania transportu w świetle doświadczeń projektu ELTIS Andrzej Rajkiewicz
Nowe kierunki planowania transportu w świetle doświadczeń projektu ELTIS Andrzej Rajkiewicz Propagowanie rozwoju Planu Działań na rzecz Zrównoważonego Wykorzystania Energii w Wielkopolsce 17-18 października
Transformacja Energetyczna
Transformacja Energetyczna Znaczenie Transformacji Energetycznej Transformacja energetyki wymaga długofalowej zmiany strukturalnej w naszym podejściu do systemów energetycznych, tworząc bardziej zintegrowany
PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0258/36. Poprawka. Peter Liese w imieniu grupy PPE
8.9.2017 A8-0258/36 36 Artykuł 1 akapit 1 punkt -1 a (new) Dyrektywa 2003/87/WE Artykuł 3 d ustęp 2 Tekst obowiązujący 2. Od dnia 1 stycznia 2013 r. odsetek przydziałów rozdzielany w drodze sprzedaży aukcyjnej
Obszary wiejskie w polityce spójności - założenia na okres 2014 2020
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Obszary wiejskie w polityce spójności - założenia na okres 2014 2020 Konferencja Wiejska Polska 25 26 maja 2013 r. Konin/Licheń Krajowe podstawy strategiczne polityki
Oferta programów współpracy transnarodowej Interreg - wsparcie ośrodków akademickich na Warmii i Mazurach. Olsztyn, 09 maja 2017 r.
Oferta programów współpracy transnarodowej Interreg - wsparcie ośrodków akademickich na Warmii i Mazurach Olsztyn, 09 maja 2017 r. Europejska Polityka Spójności 2014-2020 Cele na lata 2014-2020 Inwestycje
PROGRAM SMART METROPOLIA LISTOPADA (ŚRODA)
PROGRAM SMART METROPOLIA 2016 23 LISTOPADA (ŚRODA) 9:30 9:45 Uroczyste otwarcie Smart Metropolia 2016 9:45 10:15 10:15 11:00 11:00 11:45 Wykład wprowadzający do sesji plenarnej: Dlaczego metropolie? Silne
Miasta w polityce spójności 2014-2020 Negocjacje międzyinstytucjonalne. Jan Olbrycht Poseł do Parlamentu Europejskiego
Miasta w polityce spójności 2014-2020 Negocjacje międzyinstytucjonalne Jan Olbrycht Poseł do Parlamentu Europejskiego Architektura rozporządzeń Rozporządzenie Ogólne Rozporządzenie dla Europejskiego Funduszu
Główne problemy. Wysokie koszty importu ropy: 1 mld dziennie w 2011 Deficyt w bilansie handlowym: ~ 2.5 % of PKB 7% wydatków gospodarstw domowych
Pakiet "Czysta Energia dla u" Europejska strategia dotycząca paliw alternatywnych i towarzyszącej im infrastruktury Warszawa, 15 kwietnia 2013 Katarzyna Drabicka, Policy Officer, European Commission, DG
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Mamy energię,
Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności
Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności ci Unii Europejskiej dr hab. Diana Pietruch-Reizes, prof. ŚWSZ w Katowicach IX Krajowe FORUM
FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015
FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 Książki Małgorzata Sikora- Gaca, Urszula Kosowska (Fundusze Europejskie w teorii i praktyce, Warszawa 2014 Magdalena Krasuska, Fundusze Unijne w
dr hab. Adam Przybyłowski Katedra Logistyki i Systemów Transportowych Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa Akademia Morska w Gdyni
dr hab. Adam Przybyłowski Katedra Logistyki i Systemów Transportowych Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa Akademia Morska w Gdyni 1. Wprowadzenie 2. Zrównoważony rozwój transportu i spójność terytorialna
projekt ENDURANCE Krajowa sieć miast wspierająca przygotowanie i wdrożenie SUMP CIFAL Płock
projekt ENDURANCE Krajowa sieć miast wspierająca przygotowanie i wdrożenie SUMP CIFAL Płock Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z kilkunastu centrów międzynarodowej sieci ośrodków szkoleniowych
SPIS TREŚCI. Polityka dotyczy następujących kwestii: Jørgen Buhl Rasmussen prezes i dyrektor generalny. 1. Systemu i dokumentacji
Ochrona środowiska odgrywa istotną rolę w naszej działalności. Większość surowców i składników naszych produktów pochodzi prosto z natury. Trwały sukces naszej firmy jest więc bezpośrednio związany ze
Definicja rozwoju «proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych; także pewne (
Rozwój lokalny, a Program LEADER Krzysztof Kwatera LM Consulting Krzysztof Kwatera Trener FAOW Definicja rozwoju «proces przeobrażeń, zmian, przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod
Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. Program powinności wobec pokoleń
Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego Program powinności wobec pokoleń Podstawa prawna Krajowe akty prawne: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa Ustawa z dnia 6 grudnia
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego
ATMOTERM S.A. Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdański Obszar Metropolitalny 2015 Projekt Plan gospodarki niskoemisyjnej dla
Wyznaczanie granic miejskich obszarów funkcjonalnych a zasięg działania rzeczywistych partnerstw między-samorządowych
Wyznaczanie granic miejskich obszarów funkcjonalnych a zasięg działania rzeczywistych partnerstw między-samorządowych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast Polskich
Nowoczesne platformy współpracy mające na celu kształtowanie i wdrażanie lokalnej oraz regionalnej polityki energetycznej
Nowoczesne platformy współpracy mające na celu kształtowanie i wdrażanie lokalnej oraz regionalnej polityki energetycznej II SPOTKANIE KOALICJI Katowice 12.06.2014r. BOŻENA HERBUŚ NACZELNIK WYDZIAŁU KOMUNALNEGO
RAMOWA STRATEGIA SMART CITY 2030+
RAMOWA STRATEGIA SMART CITY 2030+ Jadwiga Skrobacka Kierownik Biura ds. Inteligentnego Zarządzania Zrównoważonym Rozwojem Urząd Miasta Kielce Wydział Systemów Zarządzania i Usług Informatycznych KRAJOWA
Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego. Konferencja inauguracyjna Nowa Sól, 21 stycznia 2019 r.
Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego Konferencja inauguracyjna Nowa Sól, 21 stycznia 2019 r. Strategie Rozwoju Województwa Lubuskiego Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 Uchwała
Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków. z UE. Barbara Pędzich-Ciach. ekspertka: prowadząca: Dorota Kostowska
Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków ekspertka: z UE. Barbara Pędzich-Ciach prowadząca: Dorota Kostowska Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc
Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska
Główne założenia aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska Planowanie rozwoju Raport Polska 2030 -opracowany przez ZespółDoradców
Gospodarka niskoemisyjna
Pracownia Badań Strategicznych, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Gospodarka niskoemisyjna dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH, mgr Marcin Cholewa Kraków, 02.06.2015
STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA projekt
STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA 2030 projekt Strategia Rozwoju Krakowa 2030 (projekt) wizja i misja Nowa Wizja rozwoju Krakowa Kraków nowoczesna metropolia tętniąca kulturą, otwarta, bogata, bezpieczna i przyjazna,
WYTYCZNE UNII EUROPEJSKIEJ W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO. Ilona Buttler
WYTYCZNE UNII EUROPEJSKIEJ W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO Ilona Buttler KILKA LICZB Ruch w miastach odpowiada za 40 % emisji CO2 i 70 % emisji pozostałych zanieczyszczeń powodowanych przez transport
Porozumienie Burmistrzów
Porozumienie Burmistrzów Porozumienie między burmistrzami to popularna inicjatywa UE (oddolny ruch europejski) skupiająca władze lokalne i regionalne we wspólnym dążeniu do poprawy jakości życia obywateli
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla GminyMiejskiej Turek
Projekt Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Turek współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Polityka ekologiczna na szczeblu europejskim. Tomasz Poskrobko
Polityka ekologiczna na szczeblu europejskim Tomasz Poskrobko Etapy rozwoju PE w UE Traktat rzymski tworzący EWG (1957) Strategia lizbońska (1999) Strategia z Goteborga (2001) Środowiskowe plany działania
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 marca 2019 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 marca 2019 r. (OR. en) 7672/19 NOTA Od: Do: Prezydencja Nr dok. Kom.: 15011/18 Dotyczy: Specjalny Komitet ds. Rolnictwa / Rada AGRI 159 ENV 313 CLIMA 84 ONU 31 Czysta
ŹRÓDŁA I METODY FINANSOWANIA PROJEKTÓW SMART
ŹRÓDŁA I METODY FINANSOWANIA PROJEKTÓW SMART PANELIŚCI Przedstawiciel MIiR: Agnieszka Dawydzik, Dyrektor Departamentu Koordynacji Strategii i Polityk Rozwoju w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju Przedstawiciel
Kierunki wspierania. Wyniki projektu Insight 2030
Warszawa, 1 marca 2012 Kierunki wspierania innowacyjności ci przedsiębiorstw. Wyniki projektu Insight 2030 Beata Lubos, Naczelnik Wydziału Polityki Innowacyjności, Departament Rozwoju Gospodarki, Ministerstwo
MINISTERSTWO GOSPODARKI. Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju
Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji zasad trwałego, zrównoważonego rozwoju 1 Uwarunkowania realizacji strategii Zewnętrzne (dokumenty międzynarodowe: Unii Europejskiej,
Wydatkowanie czy rozwój
Wydatkowanie czy rozwój priorytety Polityki Spójności 2014-2020 i nowego RPO Województwa Łódzkiego Agnieszka Dawydzik Dyrektor Departamentu Koordynacji Strategii i Polityk Rozwoju Łódź, 27 maja 2015 r.
12.08.2014, Łódź. Szkolenie z zakresu krajowych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020
12.08.2014, Łódź Szkolenie z zakresu krajowych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 12.08.2014, Łódź PLAN PREZENTACJI 1. Opis Programu Operacyjnego
Marlena Ballak Obowiązki podmiotów publicznych i podmiotów gospodarczych w ramach narodowego programu rozwoju gospodarki niskoemisyjnej
Marlena Ballak Obowiązki podmiotów publicznych i podmiotów gospodarczych w ramach narodowego programu rozwoju gospodarki niskoemisyjnej Szczecin, 15 kwietnia 2016 r. GOSPODARKA NIESKOEMISYJNA zapewnienie
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej filarem systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej filarem systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
Opracowanie i przygotowanie do wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Opola
Opracowanie i przygotowanie do wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Opola Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. Styczeń 2015 Plan gospodarki niskoemisyjnej Realizowany w ramach projektu
Plany gospodarki niskoemisyjnej
Plany gospodarki niskoemisyjnej Beneficjenci: gminy oraz ich grupy (związki, stowarzyszenia, porozumienia) Termin naboru: 02.09.2013 31.10.2013 Budżet konkursu: 10,0 mln PLN Dofinansowanie: dotacja w wysokości
Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej. Warszawa, 21 maja 2012
Konferencja Rola Miast w Polityce Rozwoju: Prezentacja Projektu ZałoŜeń Krajowej Polityki Miejskiej Warszawa, 21 maja 2012 1 ZałoŜenia Krajowej Polityki Miejskiej Piotr śuber Dyrektor Departamentu Koordynacji
POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Tematyka seminariów. Logistyka. Studia stacjonarne, I stopnia. Rok II. ZAPISY: 18 lutego 2015 r. godz. 13.15
Tematyka seminariów Logistyka Studia stacjonarne, I stopnia Rok II ZAPISY: 18 lutego 2015 r. godz. 13.15 prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Pastuszak tel. 537 53 61, e-mail: z.pastuszak@umcs.lublin.pl 1. Rola
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 lutego 2017 r. (OR. en)
Conseil UE Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 lutego 2017 r. (OR. en) 6626/17 NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady LIMITE DEVGEN 27 CLIMA 45 ENER 85 COPS 65 CFSP/PESC 170 ENV
inwestowanie w działania na rzecz klimatu inwestowanie w program LIFE
inwestowanie w działania na rzecz klimatu inwestowanie w program LIFE PRZEGLĄD NOWEGO PODPROGRAMU LIFE DOTYCZĄCEGO DZIAŁAŃ NA RZECZ KLIMATU NA LATA 2014 2020 Czym jest nowy podprogram LIFE dotyczący działań
IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu
IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH Społeczna Odpowiedzialność Biznesu Społeczna Odpowiedzialność Biznesu SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU TO koncepcja, wedle której
Aktualizacja Strategii Rozwoju Krakowa 2030 Warsztat: Inteligentna / nowoczesna metropolia. Moderator: Aleksander Noworól 12 maja 2014
Aktualizacja Strategii Rozwoju Krakowa 2030 Warsztat: Inteligentna / nowoczesna metropolia Moderator: Aleksander Noworól 12 maja 2014 Ramowymi celami aktualizacji dokumentu Strategii jest przygotowanie
Kształtowanie mobilności miejskiej w Szczecińskim Obszarze Metropolitalnym. Gdańsk, września 2018
Kształtowanie mobilności miejskiej w Szczecińskim Obszarze Metropolitalnym Gdańsk, 26-27 września 2018 Zaludnienie Ziemi Rok 1800 Rok 2018 Rok 2050 Populacja 1 mld Populacja 7,5 mld Populacja 10 mld Kierunek
POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014 2020
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014 2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie przyjęła nowe zasady i przepisy dotyczące
ZRÓWNOWAŻONY MIEJSKI SYSTEM TRANSPORTOWY
Norbert CHAMIER-GLISZCZYŃSKI ZRÓWNOWAŻONY MIEJSKI SYSTEM TRANSPORTOWY Streszczenie W pracy zaprezentowano problematykę modelowania zrównoważonego miejskiego systemu transportowego. Przedstawiono również
Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Warszawa, 20 marca 2015 r.
Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Warszawa, 20 marca 2015 r. UMOWA PARTNERSTWA Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera W ostatnich latach ukazało się wiele opracowań poświęconych ocenie wymiany handlowej
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast
Piotr Kukla. Katowice 28.08.2013r.
Omówienie zasad składania wniosku w zakresie ogłoszonego konkursu przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej konkursu w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013,
Inteligentna Energia Program dla Europy
Inteligentna Energia Program dla Europy informacje ogólne, priorytety. Antonina Kaniszewska Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (2007-2013) Competitiveness and Innovation framework Programme
Kierunek polityki rozwoju województwa śląskiego. Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów 31 stycznia 1 lutego 2019 r.
Kierunek polityki rozwoju województwa śląskiego Konwent Burmistrzów i Wójtów Śląskiego Związku Gmin i Powiatów 31 stycznia 1 lutego 2019 r. Główne priorytety Zarządu Województwa Śląskiego NAJWAŻNIEJSZY