Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Transkrypt

1 Sklepiki szkolne - Grupy środków spożywczych przeznaczonych/rekomendowanych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w świetle nowych regulacji prawnych Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

2 Ogólne informacje o nowych przepisach prawnych Od 1 września 2015 r. obowiązuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia regulujące, jakie produkty spożywcze i posiłki mogą być udostępniane dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Rozporządzenie składa się z dwóch załączników: pierwszy dotyczy żywności, która może być sprzedawana w szkolnych sklepikach, bufetach i automatach drugi natomiast zawiera szczegółowe wymagania dotyczące żywienia zbiorowego, a więc tego, co może być podawane w stołówkach przedszkolnych i szkolnych. Główną przesłanką nowych przepisów jest ograniczenie spożycia cukrów i substancji słodzących, soli (sodu), tłuszczu przy jednoczesnym promowaniu spożycia owoców i warzyw, mleka i produktów mlecznych oraz posiłków (kanapek, sałatek) zamiast przekąsek.

3 Lista produktów rekomendowanych do sprzedaży w sklepikach szkolnych tworzona jest w oparciu o: normy żywienia zalecenia żywieniowe (np. piramida zdrowego żywienia) badania naukowe (ocena stanu odżywienia i sposobu żywienia, badania składu żywności) informacje o składzie i wartości odżywczej żywności 3

4 Produkty przeznaczone do sprzedaży w sklepikach szkolnych Kanapki 1) na bazie pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego; 2) z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego do spożycia lub przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków w 100 g produktu gotowego do spożycia, lub jajami, lub serem, z wyłączeniem topionego, lub wyrobami z nasion roślin strączkowych, orzechami, nasionami, olejem, tłuszczami mlecznymi do smarowania, w tym masłem, ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi bez dodatku soli 3) z warzywami lub owocami, o których mowa w ust. 7 9 załącznika I rozporządzenia; 4) bez soli oraz sosów, w tym majonezu, z wyłączeniem ketchupu, w przypadku którego zużyto nie mniej niż 120 g pomidorów do przygotowania 100 g produktu gotowego do spożycia.

5 Kanapki PYTANIE? Czy kanapki i tosty mogą być sprzedawane na ciepło? Odp. Kanapki i tosty mogą być sprzedawane na ciepło, jeśli produkty wykorzystane do ich przygotowania spełniają wymogi rozporządzenia. PYTANIE? Czy można sprzedawać kanapki z białych kajzerek? Odp. Nie mogą być sprzedawane kanapki z białych kajzerek. W myśl rozporządzenia kanapki mogą być przygotowywane z pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego. PYTANIE? Czy do kanapek można dodawać dżem? Odp. Nie, ponieważ nie jest wymieniony w rozporządzeniu jako dodatek.

6 Sałatki i surówki w opakowaniach jednostkowych 1) na bazie warzyw lub owoców, o których mowa w ust. 7 i 8 zał. I rozporządzenia; 2) z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego do spożycia lub przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków w 100 g produktu gotowego do spożycia, lub jajami, lub serem, z wyłączeniem topionego, lub produktami mlecznymi, lub produktami zbożowymi, wyrobami z nasion roślin strączkowych, suszonymi warzywami i owocami, lub orzechami oraz nasionami, olejem, ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi bez dodatku soli ZGODNYMI Z WYMAGANIAMI ZAŁĄCZNIKA I omawianego rozporządzenia

7 Mleko bez dodatku cukrów i substancji słodzących

8 Napoje zastępujące mleko czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy: 1) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 ml produktu gotowego do spożycia, bez dodatku substancji słodzących Informacja o zawartości cukrów umieszczona na etykiecie środka spożywczego odnosi się do sumarycznej ilości cukrów występujących w produkcie, a więc cukrów naturalnie występujących w produkcie oraz dodanych w procesie produkcyjnym 2) o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% z podobnym produktem

9 Produkty mleczne jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany lub produkty zastępujące produkty mleczne na bazie soi, ryżu, owsa, orzechów lub migdałów: 1) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia 2) bez dodatku substancji słodzących 3) zawierające nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia.

10 Zbożowe produkty śniadaniowe oraz inne produkty zbożowe bez dodatku cukrów i substancji słodzących o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% z podobnym produktem, z wyłączeniem pieczywa o zawartości sodu nie wyższej niż 450 mg w 100 g produktu gotowego do spożycia. Pytanie? Czy w sklepikach mogą być sprzedawane batony zbożowe? Odp. NIE Pytanie? Czy w sklepikach można sprzedawać drożdżówki? Odp. Zgodnie ze zdefiniowanymi w załączniku I wymogami dotyczącymi zbożowych produktów śniadaniowych oraz innych produktów zbożowych (pkt 6) słodkie drożdżówki nie mogą być sprzedawane w sklepikach.

11 Warzywa: 1) surowe lub przetworzone, z wyłączeniem warzyw suszonych; 2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących 3) w przypadku przetworzonych o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta oraz kwaszone ogórki 4) przygotowane do bezpośredniego spożycia 5) podawane w całości lub podzielone na porcje, jeżeli istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych.

12 Owoce: 1) surowe lub przetworzone, z wyłączeniem owoców suszonych 2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących 3) przygotowane do bezpośredniego spożycia 4) podawane w całości lub podzielone na porcje, jeżeli istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych.

13 Suszone warzywa i owoce, orzechy oraz nasiona 1) bez dodatku cukrów i substancji słodzących, soli oraz tłuszczu; 2) w opakowaniach jednostkowych, w porcji nieprzekraczającej 100 g.

14 Soki owocowe, warzywne, owocowowarzywne 1) w opakowaniach nieprzekraczających 330 ml 2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących w przypadku soków warzywnych i owocowo-warzywnych 3) o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli PYTANIE? Dlaczego w rozporządzeniu wprowadzono ograniczenia w zakresie objętości sprzedawanych soków? Odp. soki owocowe zawierają naturalnie występujące cukry np. sok jabłkowy ok. 10 g/100ml (w 330 ml będzie już 33 g cukrów). Dlaczego z rozporządzenia wykluczono napoje i nektary owocowe? Napoje i nektary zawierają duże ilości cukru (jest to rozcieńczony wodą sok (świeży lub z koncentratu), z dodatkiem cukru i czasem kwasku cytrynowego). Do nektaru producenci dosypują cukier (około 20 łyżeczek w litrze). Nie możemy traktować nektarów i napojów jako substytutów soków czy musów owocowych. Ilości cukrów zwyczajowo zawarte w napojach i nektarach znacznie przekraczają zalecenia/zasady racjonalnego żywienia dzieci i młodzieży.

15 Przeciery, musy owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne 1) bez dodatku cukrów i substancji słodzących 2) bez dodatku soli

16 Koktajle Koktajle owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne na bazie mleka, napojów zastępujących mleko, czyli napoju: sojowego, ryżowego, owsianego, kukurydzianego, gryczanego, orzechowego lub migdałowego, produktów mlecznych lub produktów zastępujących produkty mleczne zgodnych z wymaganiami. PYTANIE? Czy do koktajlu można dodawać cukier i inne substancje słodzące? Wobec koktajli nie zdefiniowano wymogu zakazującego dodatku cukrów i substancji słodzących.

17 Woda Naturalna woda mineralna nisko- lub średnio zmineralizowana, woda źródlana i woda stołowa, w opakowaniach jednostkowych. PYTANIE? Czy rozporządzenie wyklucza wodę gazowaną? W sprzedaży na terenie jednostek systemu oświaty dopuszcza się zarówno wody gazowane, jak i niegazowane.

18 Inne napoje przygotowywane na miejscu bez dodatku cukrów i substancji słodzących 1) herbata, w tym z: owocami, mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym 2) napary owocowe z naturalnym aromatem, w tym z owocami 3) kawa zbożowa, w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko Dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim. PYTANIE? Czy jest dopuszczalna osobna sprzedaż (dla dorosłych) produktów niespełniających norm (np. kawa słodzona cukrem dla nauczycieli)? Odp. Osoby nie stosujące się do rozporządzenia podlegają karze pieniężnej w wysokości do 5000zł, nie mniej niż 1000zł.

19 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z r. ( j.t. Dz. U. z 2015r. poz. 594 z późn. zm.) W jednostkach systemu oświaty zabrania się reklamy oraz promocji polegającej na prowadzeniu działalności zachęcającej do nabywania środków spożywczych innych niż objęte grupami środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w tych jednostkach określonymi w przepisach

20 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z r. Dyrektor przedszkola, a także osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego albo dyrektor szkoły może ustalić, w porozumieniu z radą rodziców, szczegółową listę produktów dopuszczonych do sprzedaży lub stosowania w ramach żywienia zbiorowego w oparciu o obowiązujące przepisy

21 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z r. W jednostkach systemu oświaty, w których nie funkcjonuje rada rodziców, listę produktów, może ustalić dyrektor przedszkola, a także osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego albo dyrektor szkoły

22 Inne formy sprzedaży żywności - Urządzenia dystrybucyjne Podstawa prawna rejestracji: Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z r. Podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o wpis do rejestru zakładów w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności, w formie pisemnej, według wzoru określonego w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( Dz. U. Nr 106, poz. 730 )

23 Wniosek o wpis do rejestru zakładów zawiera: imię, nazwisko i numer PESEL, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, numer identyfikacyjny REGON, jeżeli taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, jeżeli wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą; określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie, w tym rodzaju żywności, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu; określenie lokalizacji zakładu lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku zgłoszenia urządzeń dystrybucyjnych Do wniosku dołącza się: - wykaz tych urządzeń zawierający typ urządzenia, nazwę producenta i rok jego produkcji oraz datę uruchomienia. WNIOSEK O WPIS ZAKŁADU DO REJESTRU ZAKŁADÓW PODLEGAJĄCYCH URZĘDOWEJ KONTROLI ORGANÓW PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ... (miejscowość, data) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w... Na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j Dz. U. z 2015r. poz. 594 z późn. zm. ), w związku z art. 6 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z , str. 1;Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319): Piotr Kowalski (imię, nazwisko/nazwa wnioskodawcy) ul. Sympatyczna 20, Warszawa (adres/siedziba wnioskodawcy wg KRS lub EDG, lub numeru identyfikacyjnego ARMiR)1) , (PESEL2)/numer identyfikacji podatkowej NIP) wnosi o wpis do rejestru zakładów urządzenie dystrybucyjne do sprzedaży żywności usytuowane w Szkole Podstawowej nr 1 w Warszawie (należy wymienić odrębnie nazwy i siedziby wszystkich zakładów objętych wnioskiem)3)... (należy wymienić i opisać zmiany objęte wnioskiem odrębnie dla każdego zakładu)... Rodzaj i zakres prowadzonej działalności, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), określonej w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) lub Ewidencji Działalności Gospodarczej (EDG)4) PKD nr... artykuły spożywcze trwałe i łatwo psujące się ( kanapki, sałatki, produkty mleczne ) w opakowaniach jednostkowych Piotr Kowalski Rodzaj żywności będącej przedmiotem produkcji lub obrotu5): (pieczęć i podpisy wnioskodawcy lub osoby reprezentującej wnioskodawcę)

24 Urządzenia dystrybucyjne do sprzedaży żywności Urządzenia dystrybucyjne, muszą być oznakowane w sposób umożliwiający identyfikację zakładu, w tym w szczególności informacjami obejmującymi: - imię, nazwisko, adres i numer telefonu - albo nazwę, siedzibę, adres zakładu i numer telefonu

25 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z r. Wprowadzane do obrotu środki spożywcze muszą być oznakowane. Informacje na temat żywności opakowanej muszą się znajdować bezpośrednio na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie.

26 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności Obowiązkowe informacje w przypadku żywności opakowanej: a) nazwa żywności b) wykaz składników c) wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym ( podkreślone za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła ) d) ilość określonych składników lub kategorii składników e) ilość netto żywności f) data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia g) wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia h) nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym i) kraj lub miejsce pochodzenia j) instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione

27 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności W przypadku oferowania środków spożywczych do sprzedaży konsumentom finalnym lub zakładom żywienia zbiorowego bez opakowania lub w przypadku pakowania środków spożywczych w pomieszczeniu sprzedaży na życzenie konsumenta przekazanie danych szczegółowych takich jak - składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie powodujących alergie lub reakcje nietolerancji jest obowiązkowe ( dot. także żywienia zbiorowego ) Informacje podaje się w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu.

28 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności ZAŁĄCZNIK II SUBSTANCJE LUB PRODUKTY POWODUJĄCE ALERGIE LUB REAKCJE NIETOLERANCJI 1. Zboża zawierające gluten, tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne 2. Skorupiaki i produkty pochodne; 3. Jaja i produkty pochodne; 4. Ryby i produkty pochodne 5. Orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne; 6. Soja i produkty pochodne 7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą) 8. Orzechy, tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzeszki pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzechy pistacjowe, orzechy makadamia lub orzechy Queensland, a także produkty pochodne

29 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności SUBSTANCJE LUB PRODUKTY POWODUJĄCE ALERGIE LUB REAKCJE NIETOLERANCJI 9. Seler i produkty pochodne; 10. Gorczyca i produkty pochodne; 11. Nasiona sezamu i produkty pochodne; 12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO 2 dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców; 13. Łubin i produkty pochodne; 14. Mięczaki i produkty pochodne.

30 Przykłady nieprawidłowego oznakowania produktów pakowanych jednostkowo - Kanapka z szynką - Użyto nieprawidłowego określenia waga zamiast masa netto - Użyto nieprawidłowego określenia skład zamiast wyrazu składniki - Nie wymieniono składników w kolejności malejącej ( masło roślinne wymienione bezpośrednio po bułce ) - Jeżeli szynkę wymieniono po serze żółtym to wskazuje, że jest jej mniej niż sera a kanapka w takim przypadku powinna w nazwie zawierać ser zamiast szynki - W wykazie składników Ilość składnika użytego w nazwie produktu powinna być podana w wartości procentowej - Nie wymieniono szczegółowego składu składników złożonych ( bułka z pieca, masło roślinne, ser żółty, szynka ), przypraw - Nie podkreślono za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie powodujących alergie lub reakcje nietolerancji ( mąka pszenna, mleko ) - Nie podano terminu przydatności do spożycia, warunków przechowywania

31 Analiza etykiety w kontekście ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty (...) Do przygotowania kanapki z szynką użyto niedozwolonych składników: - bułki pszennej zamiast pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego - masła roślinnego podczas gdy zgodne z rozporządzeniem są kanapki z tłuszczami mlecznymi do smarowania Tłuszcze mleczne to: - masło nie mniej niż 80% i mniej niż 90% tłuszczu mlecznego; - masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu produkt zawierający nie mniej niż 60% i nie więcej niż 62% tłuszczu mlecznego; - masło półtłuste produkt zawierający nie mniej niż 39% i nie więcej niż 41% tłuszczu mlecznego; - tłuszcz mleczny do smarowania produkt zawierający następujące ilości tłuszczu mlecznego: a) poniżej 39%, b) powyżej 62% i poniżej 80%. - nie wymieniono składników szynki podczas, gdy zgodne z rozporządzeniem są kanapki z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego do spożycia

32 Analiza etykiety w kontekście ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach Do przygotowania kanapki gyros użyto niedozwolonych składników: - bułki pszennej zamiast pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego - sosu, przyprawy ( nazwa gyros wskazuje, że dodano przyprawę zawierającą sól oraz prawdopodobnie wzmacniacz smaku i zapachu: glutaminian sodu ) - dodano kukurydzę konserwową, która zawiera sól w ilości 0,40g w 100g produktu gotowego. Natomiast dozwolone są warzywa przetworzone o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% z podobnym produktem

33 Analiza etykiety w kontekście ROZPORZĄDZENIA w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty (...) Do przygotowania kanapki z jajkiem użyto niedozwolonych składników: - bułki pszennej zamiast pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego - margaryny podczas gdy zgodne z rozporządzeniem są kanapki z tłuszczami mlecznymi do smarowania - majonezu

34 Warto skorzystać z informacji: Artykuł pt.: Najczęściej zadawane pytania dotyczące rozporządzenia "sklepikowego" Artykuł pt.: Sklepiki i stołówki szkolne w świetle nowych przepisów