PODSTAWY EKONOMII INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
|
|
- Wiktor Malinowski
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ANNA ZIELIŃSKA-GŁĘBOCKA PODSTAWY EKONOMII INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
2
3
4
5 Recenzent prof. dr hab. Piotr Dominiak Redaktor Wydawnictwa Dorota Zgaińska Projekt okładki i stron tytułowych Filip Sendal Skład i łamanie Maksymilian Biniakiewicz Publikacja sfinansowana ze środków Prorektora ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą Uniwersytetu Gdańskiego oraz z działalności statutowej Dziekana Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego Copyright by Uniwersytet Gdański Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego e-isbn Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, Sopot tel./fax , tel wydawnictwo@ug.edu.pl Księgarnia internetowa:
6 Spis treści Przedmowa... 7 FUNDAMENTY UNII EUROPEJSKIEJ Historia integracji europejskiej od ruchu paneuropejskiego okresu międzywojennego do powojennych inicjatyw integracyjnych Ruch paneuropejski lat dwudziestych XX wieku Inicjatywy zjednoczeniowe po zakończeniu II wojny światowej Chronologia procesów integracyjnych w Europie Pogłębianie integracji od wspólnot do Unii Europejskiej Poszerzanie integracji Modele integracji regionalnej ekonomiczne oraz politologiczne PODSTAWY GOSPODARCZE UNII EUROPEJSKIEJ Populacja, wielkość gospodarek i finanse Unii Europejskiej Populacja i poziom dochodów w Unii Europejskiej Wielkość gospodarek krajów członkowskich i stopień ich integracji Finanse Unii Europejskiej Budżet ogólny Unii Europejskiej Finanse pozabudżetowe Unia celna teoria i praktyka Unii Europejskiej Teoretyczne podstawy unii celnej Graficzna prezentacja krótkookresowych skutków unii celnej Unia celna w Unii Europejskiej Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej Cele i narzędzia wspólnej polityki handlowej Etapy rozwoju wspólnej polityki handlowej Rynek wewnętrzny podstawy funkcjonowania Od wspólnego rynku do rynku wewnętrznego Ochrona konkurencji na rynku wewnętrznym Fundamenty ochrony konkurencji na rynku wewnętrznym
7 Specyfika konkurencji na rynku wewnętrznym Struktura europejskiej polityki konkurencji Funkcjonowanie czterech wolności rynku wewnętrznego Spójność rynkowa Przedsiębiorstwo na rynku wewnętrznym Swoboda przepływu dóbr, usług i kapitału Swoboda przepływu dóbr Swoboda świadczenia usług i przepływu kapitału Swoboda przepływu osób Nieefektywności i braki rynku wewnętrznego Zróżnicowanie rozwoju jako podstawa polityki spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej Europejski model socjalny Europejska polityka ochrony środowiska i klimatu Wspólna polityka rolna i rybołówstwa Programy wsparcia efektywności rynku wewnętrznego Unii Europejskiej Wspieranie przedsiębiorczości Wspieranie konkurencyjności i innowacyjności MAKROEKONOMIA UNII EUROPEJSKIEJ Sytuacja makroekonomiczna Unii Europejskiej Integracja monetarna w Unii Europejskiej Teoretyczne podstawy integracji monetarnej Powstanie i funkcjonowanie unii gospodarczej i walutowej Historia integracji monetarnej w Unii Europejskiej od Europejskiego Systemu Walutowego do powstania strefy euro Funkcjonowanie i reforma strefy euro w ramach unii gospodarczej i walutowej Literatura
8 Przedmowa Od momentu, gdy we wrześniu 1946 roku Winston Churchiil wygłosił w Zurychu przemówienie przypominające dorobek międzywojennych pan-europeistów (Aristide a Brianda i Ryszarda Coudenhove-Calergi), zachęcając jednocześnie do zbudowania jakiejś formy Stanów Zjednoczonych Europy, integracja europejska nabrała wyraźnej dynamiki. Minęło ponad 60 lat od utworzenia wspólnot europejskich (Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Euratomu), które stały się siłą napędową procesów integracyjnych w Europie. Funkcjonująca obecnie Unia Europejska (UE) przejęła i rozwinęła dorobek wspólnot, tworząc nie tylko unię gospodarczą, lecz także unię polityczną. W niniejszej książce są omówione główne ekonomiczne problemy UE, z uwzględnieniem fundamentów politycznych oraz instytucjonalnych determinujących jej funkcjonowanie. W pierwszej części w sposób syntetyczny przedstawiono historię integracji, chronologię procesów integracyjnych oraz różne modele integracji regionalnej wyróżniane w teoriach integracji. W drugiej części zaprezentowano podstawy gospodarcze UE, w tym jej potencjał ekonomiczny, finanse budżet ogólny oraz finanse pozabudżetowe, oraz dwa wielkie programy tworzenia otwartej i konkurencyjnej gospodarki program unii celnej oraz czterech wolności jednolitego rynku wewnętrznego. W rozdziałach 5 i 6 tej części przedstawiono teoretyczne podstawy oraz praktykę funkcjonowania unii celnej oraz związanej z nią wspólnej polityki handlowej UE. Kolejne rozdziały są poświęcone zasadom i formom działania czterech wolności rynku wewnętrznego, swobodzie przepływu dóbr, osób, usług i kapitału, a także zawodnościom i brakom tego rynku. Omówione zostały główne kierunki unijnej polityki związane z rynkiem wewnętrznym, w tym polityka konkurencji, polityka społeczna, polityka spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej, wspólna polityka rolna i rybołówstwa, polityka ochrony środowiska i klimatu, polityka przedsiębiorczości oraz innowacyjności. Trzecia część książki jest poświęcona problemom makroekonomicznym UE, w tym integracji walutowej w ramach unii gospodarczej i walutowej (UGW). Przedstawiono koncepcje teoretyczne integracji w ramach optymalnych obszarów walutowych, historię i funkcjonowanie UGW, a także doświadczenia utworzonej w 1999 roku strefy euro, jej kryzys oraz programy naprawcze. W tej części szczególne miejsce zajęło omówienie działań podjętych dla 7
9 ratowania i reformowania strefy euro, zwłaszcza w kontekście debaty na temat spełniania przez strefę kryteriów optymalności, w rozumieniu twórców teorii optymalnego obszaru walutowego Roberta Mundella, Petera Kenena i Ronalda McKinnona. Przedstawiono także wymogi niezależności działania krajowych banków centralnych oraz Europejskiego Banku Centralnego. Książka została pomyślana jako podręcznik do nauczania podstaw integracji europejskiej na kierunkach ekonomicznych oraz na kierunku stosunków międzynarodowych i studiach politologicznych. Ze względu na to, że prezentuje bardzo aktualny materiał informacyjny dotyczący funkcjonowania UE, może być przydatna także praktykom gospodarczym. Dziękuję mgr. Jakubowi Kwiatkowskiemu za pomoc w gromadzeniu i opracowaniu danych statystycznych dotyczących integracji europejskiej. Mam nadzieję, że książka spotka się z zainteresowaniem szerokiego grona czytelników. Anna Zielińska-Głębocka
10 FUNDAMENTY UNII EUROPEJSKIEJ 1. Historia integracji europejskiej od ruchu paneuropejskiego okresu międzywojennego do powojennych inicjatyw integracyjnych Po I wojnie światowej, nazywanej wielką wojną, miały miejsce dramatyczne wydarzenia: podpisanie traktatu wersalskiego (28 czerwca 1919), na mocy którego Niemcy poniosły ogromne straty terytorialne na rzecz Francji (Alzację i północno- wschodnią Lotaryngię), Belgii, Polski, Danii, Czechosłowacji i Luksemburga, zasądzono także wysokie reparacje wojenne sięgające 3% rocznego PKB; powstanie i upadek Republiki Weimarskiej; rewolucja bolszewicka i powstanie Rosji Radzieckiej; odzyskanie niepodległości przez Polskę; narodziny faszyzmu włoskiego i narodowego socjalizmu w Niemczech; dojście do władzy Hitlera w dużej mierze w wyniku sprzeciwu wobec drakońskich postanowień traktatu wersalskiego; militaryzacja nazistowskich Niemiec. Na tym tle jasną kartą zapisał się ruch paneuropejski z lat dwudziestych Ruch paneuropejski lat dwudziestych XX wieku Początki jednoczenia się nowożytnej Europy należy wiązać z ruchem paneuropejskim lat dwudziestych XX wieku. Główne postaci ruchu to Ryszard Coudenhove-Kalergi i Aristide Briand. W 1923 roku Kalergi publikuje książkę Pan-Europe, w której definiuje koncepcję jednoczenia się Europy po strasznych doświadczeniach wielkiej wojny, wywołanych wrogością, konfliktami i nacjonalizmami dzielącymi narody europejskie. Kluczowe jest upowszechnienie się paneuropejskiego ducha wspólnoty i europejskiego patriotyzmu jako ukoronowania i uzupełnienia uczucia narodowego. Jedność Europy nie wymaga zaniku narodów, gdyż naród to zjawisko kulturowe, wspólnota ducha. Proces jednoczenia może przybrać różne formy od federacji przez konfederację, aż do europejskiej wersji stanów zjednoczonych. Jak pisze Łukaszewski (2002, s ), według koncepcji Coudenhove-Kalergi droga od anarchii europejskiej do organizacji paneuropejskiej wymaga etapów pośrednich, takich jak: zwołanie konferencji paneuropejskiej; zawarcie paktów i gwarancji wiążących wszystkie demokratyczne kraje Europy kontynentalnej; 9
11 utworzenie unii celnej i jednolitego obszaru gospodarczego; ewentualne powstanie stanów zjednoczonych Europy. Pierwszy kongres paneuropejski został zwołany w dniach 3 6 października 1926 roku w Wiedniu. Na kongresie przyjęto program i statut Unii Paneuropejskiej. W maju 1927 roku honorowe przewodnictwo unii przejął Aristide Briand. W czarny czwartek, 24 października 1929 roku, rozpoczął się wielki kryzys światowy, który doprowadził także do kryzysu Unii Paneuropejskiej. Jej twórca wyjechał do Stanów Zjednoczonych; do Europy wrócił dopiero w 1946 roku Inicjatywy zjednoczeniowe po zakończeniu II wojny światowej Idea jednoczenia się Europy powróciła po zakończeniu II wojny światowej w inicjatywach wielkich polityków europejskich uznawanych obecnie za ojców założycieli integracji europejskiej (tab. 1.1). Z działalności ojców założycieli narodziło się wiele inicjatyw, spośród których trzy miały kluczowe znaczenie dla stworzenia fundamentów jednoczącej się Europy. Inicjatywy te służyły budowaniu Europy, w której możliwe byłoby uniknięcie kolejnych konfliktów zbrojnych, zapewnienie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności ekonomicznej dzięki: europejskiemu pojednaniu narodów i państw; europejskiej solidarności; współpracy i rozwiązywaniu sporów w sposób pokojowy, przez szukanie konsensusu, bez użycia siły zbrojnej. Powstanie Rady Europy (Council of Europe) Po wojnie rozwinął się ruch europejski na rzecz zjednoczenia Europy, nawiązujący do międzywojennych idei zjednoczeniowych Ryszarda Coudenhove-Kalergi i Aristide a Brianda. Narodziny tego ruchu są związane z Kongresem Europejskim z maja 1948 roku, w którym uczestniczyli ojcowie założyciele, Robert Schuman, Alcide de Gasperi, Paul-Henri Spaak i Konrad Adenauer, a także ponad tysiąc działaczy na rzecz jedności Europy. Na kongresie została przyjęta deklaracja polityczna, nawołująca do politycznego i gospodarczego jednoczenia się Europy przy ograniczonej roli państwa narodowego. Uczestnicy zaapelowali też o rozpoczęcie debaty w sprawie utworzenia międzynarodowej organizacji wspierającej demokrację i prawa człowieka. Rezultatem kongresu było podpisanie przez 10 państw traktatu londyńskiego, 5 maja 1949, powołującego Radę Europy jako międzynarodową organizację, której celem jest promocja i ochrona demokracji, praw człowieka, a także współpraca w zakresie kultury i problemów społecznych 1. 1 Traktat londyński podpisały: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy. Obecnie w skład Rady Europy wchodzi prawie 50 państw europejskich. Polska jest jej członkiem od 1991 roku. Rada Europy nie jest organem UE. 10
12 Tab Altiero Spinelli Jean Monnet Robert Schuman Alcide de Gasperi Politycy uważani za ojców założycieli zjednoczonej Europy Polityk włoski, internowany i więziony przez włoskich faszystów, założyciel europejskiego ruchu federalistycznego, zwolennik budowania jedności europejskiej w oparciu o europejską konstytucję lub traktat unijny Polityk francuski, zwolennik jednoczenia Europy etapami, w miarę gromadzenia doświadczenia i osiągania praktycznych sukcesów. Propagator idei europejskiego pojednania, w tym z Niemcami, podkreślający potrzebę europejskiej solidarności. Po wojnie zostaje przewodniczącym Państwowego Komisariatu Planu, organizującego odbudowę kraju po zniszczeniach wojennych. Proponuje sektorowe podejście do integracji, co znalazło wyraz w przygotowaniu projektu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, utworzonej na podstawie traktatu paryskiego, podpisanego 18 kwietnia 1951 przez sześć państw założycielskich, który wszedł w życie 23 lipca Monnet był pierwszym przewodniczącym Wysokiej Władzy, organu decyzyjnego EWWiS. Opracował także projekt Europejskiej Wspólnoty Obronnej, który jednak nie wszedł w życie ze względu na odmowę ratyfikacji przez Zgromadzenie Narodowe Francji 30 sierpnia Razem z Robertem Schumanem przygotował ideową deklarację, kładącą podwaliny pod integrację europejską, ogłoszoną na konferencji prasowej w Paryżu 9 maja 1950, znaną jako deklaracja Schumana Polityk francuski pochodzący z Lotaryngii, deklarujący się jako człowiek pogranicza Francji i Niemiec, zwolennik pojednania francusko- niemieckiego. Uważał, że tylko zjednoczenie i solidarność państw i narodów europejskich pozwoli zachować pokój i odpowiedzieć na wyzwania XX i XXI wieku. Warto przytoczyć jego ważne zdanie: Europejczyk, który myśli, nie może już z makiaweliczną satysfakcją cieszyć się z niepowodzenia swego sąsiada: wspólne przeznaczenie jednoczy wszystkich na dobre i na złe (cyt. za: Łukaszewski 2002, s. 126). Było to wyraźne potępienie nacjonalizmu. W rządzie francuskim Schuman pełnił funkcję ministra finansów oraz ministra spraw zagranicznych. W Paryżu 9 maja 1950 ogłosił deklarację ideową deklarację Schumana Polityk włoski, jako premier rządu w latach był zaangażowany we włączenie Włoch do procesu jednoczenia Europy. Uważał, że nie wolno koncentrować się tylko na sprawach własnego narodu, potrzebna jest solidarność i współpraca europejska. Zwolennik silnej jedności europejskiej, zaangażowany w projekt Europejskiej Wspólnoty Obronnej 11
13 cd. tab. 1.1 Paul Henri Spaak Konrad Adenauer Polityk belgijski, zaangażowany w opracowanie traktatów rzymskich, uznawany za autora koncepcji Beneluksu unii celnej i ekonomicznej Belgii, Holandii i Luksemburga, która weszła w życie 1 stycznia 1948 na podstawie konwencji podpisanej 5 września Premier rządu belgijskiego przed wojną i w latach , pełnił także wiele funkcji w organizacjach międzynarodowych, w Zgromadzeniu Ogólnym Narodów Zjednoczonych, w NATO, był także przewodniczącym Europejskiej Organizacji Współpracy Ekonomicznej, utworzonej w 1948 w celu koordynacji pomocy udzielonej 16 państwom europejskim w ramach amerykańskiego planu Marshalla Polityk niemiecki, zdecydowany przeciwnik nazizmu, kanclerz Niemiec w latach , przewodniczący Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU) od 1946 roku. Demokrata wierzący w niezbywalne prawa każdej jednostki ludzkiej i podstawowe wartości demokratyczne. Zwolennik włączenia Niemiec w struktury europejskie; uważał, że wyczerpały się możliwości tradycyjnego państwa narodowego, a przyszłość należy do wielkich ugrupowań wielonarodowych budowanych na zasadzie dobrowolności i równouprawnienia. Uważany za ojca proeuropejskiej polityki całej klasy politycznej Niemiec Rada Europy, w trakcie prawie 70 lat istnienia, opracowała ponad 220 konwencji i protokołów, wśród których najważniejsze to Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 roku, Europejska Karta Społeczna oraz karty dotyczące samorządu terytorialnego (lokalnego i regionalnego). Z Radą Europy są związane liczne instytucje, przede wszystkim Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu oraz Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) organ doradczy składający się z ekspertów w dziedzinie prawa konstytucyjnego i międzynarodowego, opiniujących wydawane przez władze państwowe akty prawne i decyzje, które mają konsekwencje w zakresie demokracji, praworządności, praw człowieka. Rada Europy i jej organy nie należą do ram instytucjonalnych Unii Europejskiej, ale członkostwo w Radzie jest kluczowym warunkiem przystąpienia do Unii. Deklaracja Schumana Na konferencji prasowej w Paryżu 9 maja 1950 minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman ogłosił przygotowaną razem z Jeanem Monnetem deklarację ideową, określającą zasady jednoczenia się Europy. W deklaracji znalazły się trzy ważne przesłania: idea stworzenia wspólnoty europejskiej na podstawie połączenia interesów państw członkowskich, ich obywateli i społeczności, zwłaszcza w sferze ekonomicznej; propozycja stopniowego jednoczenia Europy na bazie jej kolejnych praktycznych osiągnięć (czyli zgodnie z zasadą, wykonujemy następny krok, 12
14 kiedy poprzedni przyniósł efekty ) i kształtowania się realnej solidarności między krajami; apel o przełamanie tradycyjnej wrogości między Francją i Niemcami oraz wykorzystanie francusko-niemieckiej współpracy jako zaproszenia kolejnych krajów europejskich do budowy wspólnoty europejskiej; urzeczywistnieniem tej idei miało być poddanie francuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali pod wspólny zarząd wysokiej władzy i w perspektywie budowa pierwszej z europejskich wspólnot Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS). Deklaracja zapowiadała ewolucyjne, stopniowe podejście do integracji europejskiej, rozpoczętej od integracji sektorowej w sferze gospodarczej z możliwością pogłębiania współpracy w kolejnych obszarach, a także rozszerzania składu członkowskiego o kolejne zainteresowane kraje. Odłożona została koncepcja, promowana m.in. przez Altiero Spinelliego i ówczesnych federalistów, rozpoczęcia jednoczenia Europy od stworzenia europejskiej konstytucji lub traktatu unijnego. Efektem deklaracji było podpisanie 18 kwietnia 1951, przez sześć krajów: Francję, Włochy, Niemcy, Belgię, Holandię i Luksemburg, traktatu paryskiego, ustanawiającego EWWiS na okres 50 lat. Traktat wszedł w życie 23 lipca 1952 i wygasł w lipcu 2002 roku. Do dzisiaj 9 maja dzień ogłoszenia deklaracji Schumana, jest obchodzony jako Dzień Europy. Plan Marshalla Dla tworzenia fundamentów ekonomicznych jednoczącej się Europy duże znaczenie miała realizacja planu pomocy amerykańskiej dla Europy w latach tzw. planu Marshalla (European Recovery Program). Z pomocy technicznej i ekonomicznej wartej 13 mld dolarów (według obecnej wyceny byłoby to ponad 100 mld dolarów) skorzystało 16 państw, które dla potrzeb koordynacji Planu i stabilizacji kursów walut utworzyły Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC). Program pomocy dla Rosji został odrzucony przez Stalina, a na jego polecenie także przez władze Polski i Czechosłowacji. W miarę rozwoju programu pomocy OEEC stała się forum dobrowolnej współpracy między krajami europejskimi na rzecz handlu, płatności i tworzenia dużych zintegrowanych rynków. Jej sukcesorem była utworzona przez 20 wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw, w grudniu 1960 roku, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), skupiająca obecnie 35 państw, w tym od 1996 roku Polskę. Problemy do dyskusji 1. Kierując się doświadczeniami Europy w zakresie pojednania narodów po konflikcie zbrojnym, podejmij dyskusję na temat możliwości pojednania krajów bałkańskich po wojnie lat dziewięćdziesiątych XX wieku. 2. Wyjaśnij rolę Rady Europy (Council of Europe) w procesie paneuropejskiej integracji. 13
15 3. Wyjaśnij, dlaczego integracja europejska promuje pokój. Oceń wpływ tych założeń na kształt współczesnej Europy. 4. Wyjaśnij, dlaczego niektóre kraje organizują referenda przed decyzją o wstąpieniu do UE. Sprawdź, jak to wygląda w krajach członkowskich. 5. Podejmij dyskusję z twierdzeniem, że dla procesów współpracy europejskiej ważna jest obecność w polityce charyzmatycznych przywódców. 6. Opracuj własną treść preambuły do traktatu twoich marzeń.
16 2. Chronologia procesów integracyjnych w Europie Przebieg procesów integracyjnych od lat pięćdziesiątych stanowi potwierdzenie wyboru metody stopniowej, ewolucyjnej integracji zgodnie z deklaracją Schumana. Jest zgodny także z koncepcją teoretyczną stadiów integracji opracowaną przez Béla Balassę, wyróżniającego kolejne etapy, przez jakie mogą przechodzić kraje podejmujące współpracę regionalną (tab. 2.1). Koncepcja Balassy była rozwijana przez kolejnych ekonomistów zajmujących się integracją regionalną. Tab Stadia integracji według Béla Balassy i następców 1. Strefa wolnego handlu (Free Trade Areas, Free Trade Arrangements FTAs; Preferential Trade Arrangements PTAs) 2. Unia celna (Customs Union) pełna niepełna, np. ograniczona do produktów przemysłowych 3. Wspólny rynek (w UE jednolity rynek europejski rynek wewnętrzny) pełny niepełny, np. bez swobody przepływu osób, usług, technologii 4. Unia ekonomiczna / gospodarcza pełna (ujednolicenie polityki gospodarczej, np. wspólne systemy podatkowe, wspólny budżet, wspólna polityka fiskalna) niepełna (koordynacja wybranych kierunków polityki strukturalnej, regionalnej, makroekonomicznej) Obszar krajów, na którym znoszone są cła i inne ograniczenia handlowe, udzielane są specjalne preferencje krajom członkowskim. Kraje utrzymują jednak swoją autonomię w kształtowaniu relacji z krajami trzecimi, w tym w zakresie ceł i narzędzi pozataryfowych Grupa krajów, które poza strefą wolnego handlu wprowadzają wspólną zewnętrzną taryfę celną, mogą także prowadzić wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich Grupa krajów, które poza unią celną wprowadzają swobodę przepływu czynników produkcji: pracy, kapitału ludzkiego, kapitału fizycznego, technologii, a także wspólne regulacje dotyczące tej swobody Kraje będące wspólnym rynkiem podejmują koordynację swoich działań w dziedzinie polityki gospodarczej lub realizują wspólną politykę na szczeblu ponadnarodowym 15
17 5. Unia monetarna / walutowa Kraje tworzą obszar walutowy ze wspólną walutą i wspólną polityką monetarną. Mogą budować nowe ponadnarodowe instytucje obsługujące unię walutową, jak wspólny bank centralny, wspólny fundusz monetarny 6. Unia gospodarcza i walutowa Formuła przyjęta w UE, łącząca unię walutową strefy euro z koordynacją polityki gospodarczej 7. Unia polityczna / unia obywatelska / unia narodów cd. tab. 2.1 Zintegrowane gospodarczo kraje decydują się na objęcie wspólnymi regułami dziedzin pozagospodarczych, jak wspólna polityka bezpieczeństwa, wspólna polityka zagraniczna i obronna, polityka azylowa, współpraca wymiaru sprawiedliwości, wspólnotowe obywatelstwo, wspólnotowe wartości, wspólne prawo nadrzędne nad prawem krajowym itd. Przechodzenie na kolejne etapy integracji znajduje potwierdzenie w sześćdziesięcioletniej historii procesów integracyjnych. Krótki przegląd najważniejszych wydarzeń z tego okresu przedstawione w tab Tab Chronologia ważnych wydarzeń integracji europejskiej Lata 50. XX wieku Europejska Wspólnota Węgla i Stali (traktat paryski podpisany 18 kwietnia 1951, wszedł w życie 23 lipca 1952, wygasł w 2002) powołana na 50 lat przez tzw. Szóstkę kraje założycielskie: Francję, Włochy, Niemcy, Holandię, Belgię i Luksemburg traktaty rzymskie podpisane przez Szóstkę, powołujące Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej Euratom (zawarte 25 marca 1957, weszły w życie 1 stycznia 1958) Lata XX wieku powstanie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu EFTA (1960); kraje członkowskie: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania fuzja organów EWWiS, EWG i Euratomu powstanie jednolitych ram instytucjonalnych (traktat o fuzji podpisany 8 kwietnia 1965, wszedł w życie 1 lipca 1967) wejście w życie unii celnej (od 1 lipca 1968) rozszerzenie wspólnot o Wielką Brytanię, Irlandię i Danię (traktaty akcesyjne podpisane 22 stycznia 1972, wchodzą w życie 1 stycznia 1973) powstanie Europejskiego Systemu Walutowego (1 stycznia 1979) podpisanie układu z Schengen między Belgią, RFN, Francją, Luksemburgiem i Holandią (14 czerwca 1985) rozszerzenie wspólnot o Grecję (od 1 stycznia 1981) oraz o Hiszpanię i Portugalię (od 1 stycznia 1986)
18 cd. tab. 2.2 jednolity akt europejski pierwsza modyfikacja traktatów (podpisany w 1986, wszedł w życie 1 lipca 1987) Lata 90. XX wieku wejście w życie Konwencji wykonawczej do układu z Schengen (19 czerwca 1990) i włączenie całości układów do traktatu amsterdamskiego (z 1997) Traktat o UE (podpisany w Maastricht 7 lutego 1992, wchodzi w życie 1 listopada 1993) zmiana nazwy EWG na Wspólnota, ustanowienie trzech filarów integracji europejskiej podpisanie układów europejskich z krajami Europy Środkowo-Wschodniej 10 krajów składa wnioski o członkostwo w UE, rozpoczynają się negocjacje akcesyjne (30 marca 1998) czwarte rozszerzenie UE Austria, Finlandia i Szwecja dołączają do UE (1 stycznia 1995) traktat amsterdamski (podpisany 2 października 1997, wchodzi w życie 1 maja 1999) uruchomienie programu budowy unii gospodarczej i walutowej (trzy etapy, od 1 lipca 1990 do 1 stycznia 1999) wprowadzenie wspólnej waluty (od 1 stycznia 1999), powstanie strefy euro XXI wiek przyjęcie (2000) strategii lizbońskiej poprawy konkurencyjności UE do 2010 roku podpisanie traktatu nicejskiego (26 lutego 2001); traktat wchodzi w życie (1 lutego 2003) i potwierdza warunki rozszerzenia UE o kolejne kraje Grecja w strefie euro (1 stycznia 2001) wprowadzenie do obiegu banknotów i monet euro / centy zakończenie procesu przejścia na euro (change-over to euro) (luty 2002) szczyt w Atenach podpisanie traktatów akcesyjnych z 10 krajami kandydującymi (16 kwietnia 2003) rozszerzenie UE o 10 krajów Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Słowenia, Cypr, Malta (1 maja 2004) Bułgaria i Rumunia przystępują do UE (1 stycznia 2007), a Słowenia do strefy euro Polska przystępuje do układu z Schengen (21 grudnia 2007) podpisanie traktatu lizbońskiego, obejmującego Traktat o UE (TUE) oraz Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE) (13 grudnia 2007, wchodzi w życie 1 grudnia 2009) Cypr i Malta przystępują do strefy euro (1 stycznia 2008) zaczyna się głęboki kryzys finansowy i gospodarczy, zwłaszcza w strefie euro (wrzesień 2008) Słowacja w strefie euro (1 stycznia 2009) przyjęcie (2010) strategii Europa 2020 na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na okres Estonia w strefie euro (1 stycznia 2011), Łotwa w strefie euro (1 stycznia 2014), Litwa w strefie euro (1 stycznia 2015) pakiet reform strefy euro (2012) przystąpienie Chorwacji do UE (1 lipca 2013) rozpoczęcie nowej perspektywy finansowej UE na lata uruchomienie procedury wyjścia Wielkiej Brytanii z UE (Brexit) (29 marca 2017) 17
19 2.1. Pogłębianie integracji od wspólnot do Unii Europejskiej Pogłębianie integracji w sferze gospodarczej oznaczało przejście od pierwotnej współpracy sektorowej, którą tworzyła Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej Euratom), do współpracy horyzontalnej obejmującej całe gospodarki, czego wyrazem było utworzenie w 1957 roku Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), jej kolejne modyfikacje, a także wejście w życie w 1999 roku unii gospodarczej i walutowej ze wspólną walutą euro. W trakcie sześćdziesięcioletniej praktyki integracyjnej znacząco poszerzył się katalog zadań gospodarczych, obejmując nie tylko unię celną, rynek wewnętrzny, politykę rolną, społeczną i transportową, lecz także integrację monetarną, problemy zatrudnienia, ochrony środowiska, badań naukowych, ochrony zdrowia, spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej, zmian klimatycznych, problemów energetycznych itd. Do zadań gospodarczych dołączono też cele pozagospodarcze, takie jak wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa oraz polityka w zakresie tworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Pogłębianie integracji w sferze politycznej wiązało się z rozszerzaniem kompetencji organów ponadnarodowych w wyniku pojawiania się nowych zadań integracyjnych, co teoria integracji określa jako proces rozlewania się (spill over), czyli generowania nowych wyzwań w miarę efektywnej realizacji celów bieżących. Towarzyszy temu powstawanie nowych instytucji, takich jak Europejski Bank Centralny oraz liczne europejskie zdecentralizowane agencje i urzędy, np. Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), Europejska Agencja Środowiska (EEA), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Europejska Agencja Leków (EMA), Europejski Urząd Policji (Europol), Europejska Jednostka Współpracy Sądowej (Eurojust); realizowane są nowe programy działania (np. strategia lizbońska, strategia Europa 2020), zawierane są nowe porozumienia międzyrządowe, np. układ z Schengen, pakt stabilności i wzrostu, pakt fiskalny itd. W celu realizacji procesu pogłębiania integracji została wybrana metoda kooperatywnego federalizmu, łącząca funkcje wykonawcze instytucji narodowych i wspólnotowych. Federalizacja, nazywana metodą wspólnotową, oznacza, że kraje zgadzają się na wspólne zasady i cele oraz na działania instytucji wspólnotowych (ponadnarodowych) niezbędne do ich osiągnięcia. Z kolei kooperacja, określana też jako metoda współpracy międzyrządowej, przejawia się we współdziałaniu krajów w imię narodowych i wspólnotowych interesów, przy zagwarantowaniu państwom członkowskim pewnego poziomu autonomii. W ostatnich dekadach dokonały się w ugrupowaniu europejskim kluczowe zmiany ustrojowe, nastąpiło przejście do nowego etapu integracji, przewidującego tworzenie coraz ściślejszego związku między narodami Europy w formie Unii Europejskiej. Początki tych zmian zostały wprowadzone w traktacie z Maastricht (Traktacie o UE), podpisanym 7 lutego 1992 (wszedł w życie 1 listopada 1993). 18
20 Traktat ten ustanawiał UE opartą na trzech filarach: pierwszy stanowiła Wspólnota Europejska (zastępująca EWG, EWWiS, oraz Euratom), drugi wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, a trzeci współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych. Zapowiadał także powstanie unii gospodarczej i walutowej, określając jednocześnie kryteria przystąpienia do unii walutowej, znane jako kryteria z Maastricht. Kolejny krok w budowie UE przyniósł traktat z Lizbony podpisany 13 grudnia 2007 (wszedł w życie 1 grudnia 2009), który objął dwa traktaty o takiej samej mocy prawnej: Traktat o UE (TUE), który w sposób ogólny definiuje podstawowe zasady, wartości i cele UE, oraz Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE), koncentrujący się głównie na jej problemach społeczno-gospodarczych. Traktat z Lizbony zniósł, pochodzący z Maastricht, podział UE na trzy filary, postanawiając, że UE zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym. Zgodnie z traktatem lizbońskim, państwa członkowskie przyznają UE kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów i są zdecydowane kontynuować proces tworzenia coraz ściślejszego związku między narodami Europy. Traktat z Lizbony potwierdził UE jako wspólnotę wartości przywiązaną do zasad wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego. Katalog wspólnych wartości został zdefiniowany w art. 2 TUE: Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. O konsekwencjach naruszenia tych wartości mówi art. 7 TUE, określając tryb postępowania w przypadku wystąpienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, o których stanowi art. 2 TUE 2. W wyniku zmian dokonanych w europejskich traktatach ukształtował się obowiązujący obecnie ustrój polityczny UE oparty przede wszystkim na wspólnych wartościach i wspólnym prawie. Unia obejmuje trzon gospodarczy, na który składają się unia celna, rynek wewnętrzny, unia walutowa i unia gospodarcza, oraz trzon społeczno-polityczny z unią obywatelską i polityczną (unią narodów). Oba trzony są obudowane wspólnymi wartościami i wspólnym prawem. Ustrój ten charakteryzuje się kilkoma ważnymi zasadami. 2 Art. 7 TUE ust. 1: Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej, Rada, stanowiąc większością czterech piątych swych członków, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2. Przed dokonaniem takiego stwierdzenia Rada wysłuchuje dane państwo członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą, może skierować do niego zalecenia ; ust. 3: ( ) Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania traktatów dla tego państwa członkowskiego w Radzie. Rada uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych. 19
21 1. Integracja gospodarcza w ramach UE opiera się na wolnych, otwartych i konkurencyjnych rynkach, służąc jednocześnie tworzeniu ściślejszego związku między narodami Europy. Podstawową wykładnię podziału kompetencji między instytucje wspólnotowe i krajowe zapewnia zasada pomocniczości (subsydiarności). W sferach, które nie są zastrzeżone do wyłącznych kompetencji UE, jej działania mogą jedynie wspomagać, a nie zastępować działania szczebla narodowego (władz centralnych, regionalnych, lokalnych). Chodzi o to, aby decyzje były podejmowane jak najbliżej obywateli i jak najbardziej efektywnie. Z tego względu UE popiera rozwój społeczeństwa obywatelskiego, którego przejawem jest m.in. działanie organizacji pozarządowych (non governmental organization NGO), oddolne tworzenie wspólnot i programów, a także zgłaszanie inicjatyw obywatelskich w skali krajowej, regionalnej czy europejskiej (obywatelstwo UE jako uzupełnienie obywatelstwa krajowego). Zasadę pomocniczości definiuje art. 5 TUE: Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. Zakres i forma działania UE muszą w tym kontekście być zgodne z zasadą proporcjonalności, wymagającą, aby żadne jej działanie nie wykraczało poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatowych. 2. Dla większej transparentności zasady pomocniczości w TUE i w TFUE dokonano wyraźnego wyszczególnienia kompetencji UE. W TUE do kompetencji UE zaliczono definiowanie i realizowanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej. Z kolei w TFUE zapisano wyraźny podział kompetencji na kompetencje wyłączne UE, kompetencje dzielone oraz kompetencje mające na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań krajów członkowskich. Podział ten, zgodnie z charakterem TFUE, dotyczy sfery zadań społeczno-gospodarczych i kulturowych. Do wyłącznych kompetencji UE należą: unia celna; ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych dla funkcjonowania rynku wewnętrznego; polityka pieniężna w odniesieniu do krajów, których walutą jest euro; zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa; wspólna polityka handlowa. Z kolei do kompetencji dzielonych między UE i kraje członkowskie zaliczono: rynek wewnętrzny; politykę społeczną; spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, rolnictwo i rybołówstwo; środowisko; ochronę konsumentów; transport; sieci transeuropejskie; energię; przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedli 20
22 e-isbn
Integracja Europejska dr Olga Barburska.
Integracja Europejska dr Olga Barburska www.ce.uw.edu.pl Przyczyny integracji o Nawiązanie współpracy między paostwami europejskimi, co było warunkiem udzielenia pomocy finansowej przez Stany Zjednoczone
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego
Bardziej szczegółowoDroga Polski do Unii Europejskiej
Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie
Bardziej szczegółowoFlaga Unii Europejskiej
Temat 10: PROCESY INTEGRACYJNE W EUROPIE. 1. Procesy integracyjne. 2. Kalendarium integracji europejskiej. 3. Filary współpracy Unii Europejskiej. 4. Organy Unii Europejskiej. Flaga Unii Europejskiej Integracja
Bardziej szczegółowoJak działa Unia Europejska?
Jak działa Unia Europejska? Z Europą do szkół: Europamobil http://www.europamobil-online.eu/index.php?bereich=home_fr 20 studentów // 11 szkół // ponad 3000 uczniów // 1 autobus Europamobil to projekt
Bardziej szczegółowoUnia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE)
Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE) Ogólna charakterystyka UE Charakter prawny art. 1 akapit 2 TUE Osobowość prawna art. 47 TUE, art. 216, 221, 335 TFUE
Bardziej szczegółowoHISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
93V7 Kazimierz Łastawski HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spis treści WSTĘP 9 I. ROZWÓJ IDEI ZJEDNOCZENIOWYCH W DZIEJACH EUROPY 15 1. Prapoczątki idei jednoczenia Europy (Grecja, Rzym) 15 2. Średniowieczna
Bardziej szczegółowoKażde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Zaznacz państwa członkowskie starej Unii Europejskiej, które nie wprowadziły dotąd
Bardziej szczegółowoUnit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne
Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoTRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15. TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17
Spis treści TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15 PREAMBUŁA str. 15 TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17 TYTUŁ II. Postanowienia o zasadach demokratycznych (art. 9-12)
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoTRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ
TUE - Traktat o Unii Europejskiej. TFUE - Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. KPP - Karta praw podstawowych Unii Europejskiej / [redaktor prowadzący Katarzyna Gierłowska]. wyd. 2. Warszawa, cop.
Bardziej szczegółowo7 pytań O Unię Europejską!
7 pytań O Unię Europejską! Co to jest Unia Europejska? Unia Europejska (skrótowo UE) gospodarczo-polityczny polityczny związek zek dwudziestu siedmiu krajów europejskich, będący efektem wieloletniego procesu
Bardziej szczegółowoWERSJE SKONSOLIDOWANE
26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 326/1 WERSJE SKONSOLIDOWANE TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ I TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (2012/C 326/01) 26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Rozwój podstaw traktatowych Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej) do Traktatu z Lizbony Stanisław Biernat Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony STUDIA PODYPLOMOWE 17 listopada 2017 r. 1951
Bardziej szczegółowoPrzesłanki i geneza procesu integracji europejskiej
Przesłanki i geneza procesu integracji europejskiej Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Prekursorzy integracji europejskiej 1. Pruski Związek Celny (1834
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoBIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro
Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej Współpraca gospodarcza i walutowa w państwach UE, której efektem jest posługiwanie się wspólną walutą euro ( ) jest jedną z największych osiągnięć integracji europejskiej.
Bardziej szczegółowoFundamenty integracji europejskiej
Fundamenty integracji europejskiej mgr Aleksandra Borowicz Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Ośrodek Badań Integracji Europejskiej Uniwersytetu Gdańskiego Projekt realizowany z Narodowym
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)
Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II
Bardziej szczegółowo2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1
Bardziej szczegółowoKonwencja dot. pewnych instytucji wspólnych dla Wspólnot Europejskich 1957
Prof. dr hab. Anna Wyrozumska Wstęp do prawa europejskiego/ Podstawy prawa Unii Europejskiej teksty traktatów i innych dokumentów http://eur-lex.europa.eu lub strona Katedry Europejskiego Prawa Konstytucyjnego
Bardziej szczegółowoOd i do integracji europejskiej
A 377213 Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie Kazimierz Łastawski Od i do integracji europejskiej Warszawa 2003 SPIS TREŚCI WSTĘP 15 Część pierwsza. IDEE JEDNOCZENIA EUROPY
Bardziej szczegółowoA KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA
A 397411 KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Przestanki i główne koncepcje tendencji integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej 13 1. Uwagi wstępne - Europa jako
Bardziej szczegółowoRozwój i aktualne problemy UE cz. I. I. Rozwój UE przed Jednolitym Aktem Europejskim
Prof. dr hab. Anna Wyrozumska Wstęp do prawa europejskiego/ Podstawy prawa Unii Europejskiej 2019/2020 Rozwój i aktualne problemy UE cz. I I. Rozwój UE przed Jednolitym Aktem Europejskim U źródeł integracji
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska
Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska Poziom I Wiadomości II Umiejętności Kategoria A Zapamiętanie wiadomości B Zrozumienie wiadomości C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D Stosowanie
Bardziej szczegółowoCo to jest Unia Europejska?
Hej! Jestem Syriusz, sympatyczna stonoga - maskotka Unii Europejskiej. Noszę imię najjaśniejszej gwiazdy na niebie właśnie Syriusza. Zapraszam Was na wyprawę do Unii Europejskiej! Co to jest Unia Europejska?
Bardziej szczegółowoCzęść pierwsza. IDEE JEDNOCZENIA EUROPY
Spis treści WSTĘP Część pierwsza. IDEE JEDNOCZENIA EUROPY Rozdział I. PRAPOCZĄTKI IDEI INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 1. Idee integracyjne staroŝytności (Grecja, Rzym) 2. Uniwersalistyczne idee średniowiecznej
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 1 EIE - WSTĘP I UNIA CELNA
WYKŁAD 1 EIE - WSTĘP I UNIA CELNA Integracja regionalna a globalizacja Liberalizacja wielostronna i regionalna Integracja handlowa, gospodarcza i polityczna Czym jest Unia Europejska? http://europa.eu
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. III.2.2. Definicja i cele... 92
SPIS TREŚCI Uwagi wstępne... 13 Rozdział I. Pod znakiem idei ponadnarodowości... 29 I. Motywy i przesłanki integracji państw Europy Zachodniej... 29 II. Projekty federalistów... 35 II.1. Plan Schumana...
Bardziej szczegółowoPolska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej. Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko
Systemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko Struktura wykładu Wprowadzenie Wzrost znaczenia sportu jako zjawiska społecznoekonomicznego i politycznego,
Bardziej szczegółowoKomisja Europejska 10 priorytetów w 10 scenariuszach Unia gospodarcza i walutowa. Sylwia K. Mazur, Scenariusz 5, Załącznik 1
Komisja Europejska 10 priorytetów w 10 scenariuszach Unia gospodarcza i walutowa Sylwia K. Mazur, Scenariusz 5, Załącznik 1 Komisja Europejska informacje ogólne Rola: Wspiera ogólne interesy UE, przedkładając
Bardziej szczegółowoPrzyszłość i wyzwania przed Unią Europejską (wykład dla licealistów, listopad 2009, SGH)
Przyszłość i wyzwania przed Unią Europejską (wykład dla licealistów, listopad 2009, SGH) Prof. dr hab. ElŜbieta Kawecka-Wyrzykowska, SGH, Katedra Integracji Europejskiej im. J. Monneta Wyzwania Polityczne
Bardziej szczegółowoJan Barcz Struktura Unii Europejskiej
Jan Barcz Struktura Unii Europejskiej 1. Rozwój podstaw prawnych UE 2. Strategia rozszerzenia 3. Unia Europejska organizacja międzynarodowa 4. Wspólne wartości UE 5. Cele UE 6. Członkostwo w Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoTEST WIEDZY O UNII EUROPEJSKIEJ
TEST WIEDZY O UNII EUROPEJSKIEJ 1. Ile państw jest obecnie w UE? a) 15 b) 25 c) 27 2. Głównymi instytucjami UE są: a) Komisja Europejska, Rada UE, Parlament Europejski, Rada Europejska b) Komisja Europejska,
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. ustalająca skład Komitetu Regionów
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 11.6.2014 r. COM(2014) 226 final 2014/0128 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY ustalająca skład Komitetu Regionów PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Artykuł 305 Traktatu o
Bardziej szczegółowoSzlachectwo zobowiązuje
Zespół Szkół Nr 5 im. Unii Europejskiej w Ostrołęce Szlachectwo zobowiązuje ŁĘKA 17.03.2010 Zespół Szkół Nr 5 im. Unii Europejskiej w Ostrołęce Jaki jest, co wiemy o Waszym Patronie? Zespół Szkół Nr 5
Bardziej szczegółowoRozwój i aktualne problemy UE
Prof. dr hab. Anna Wyrozumska Wstęp do prawa europejskiego/ Podstawy prawa Unii Europejskiej Rozwój i aktualne problemy UE Traktat paryski 1951 EWWiS Traktaty rzymskie 1957 EWG /EUROATOM Konwencja dot.
Bardziej szczegółowoEnlargEducation! Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE
EnlargEducation! Europejska walizka na rzecz rozszerzenia UE Tło realizacji projektu PRINCE 2010-EU27 Dyrekcja Generalna ds. Rozszerzenia Komisji Europejskiej obsługuje działalnością informacyjną i komunikacyjną
Bardziej szczegółowopaństw w Unii Europejskiej Członków Parlamentu Europejskiego wybory europejskie 13 czerwca
25 państw w Unii Europejskiej 732 Członków Parlamentu Europejskiego Parlament Europejski, 2003. Generalną Dyrekcję ds. Informacji i Stosunków Publicznych. www.europarl.eu.int VO Communication - QA-55-03-536-PL-C
Bardziej szczegółowoLiczba. Jednostka tematyczna. Zagadnienia. Klasa III I. PRAWO 1. Lekcja organizacyjna Ustalenie kontraktu, omówienie kryteriów
Jednostka tematyczna Zagadnienia Klasa III I. PRAWO. Lekcja organizacyjna Ustalenie kontraktu, omówienie kryteriów 2//4/5. Prawo cywilne i rodzinne oceniania, wymagań programowych. Zapoznanie z procedurami
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. ustalająca skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 11.6.2014 r. COM(2014) 227 final 2014/0129 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY ustalająca skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Artykuł
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ. Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1. w ogólnym interesie gospodarczym
ZAŁĄCZNIK III PODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ 1 Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1 Artykuł 14 Artykuł 15 ust. 3 Artykuł 16 ust. 2 Artykuł 18 Artykuł 19 ust. 2 Artykuł 21 ust.
Bardziej szczegółowoZagadnienia. Klasa III I. PRAWO
Jednostka tematyczna 1. Prawo i systemy prawne 2. Rzeczpospolita Polska jako państwo prawa Zagadnienia Klasa III I. PRAWO normy prawne i ich charakter koncepcje budowy normy prawnej źródła norm prawnych
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en) 15206/14 FREMP 198 JAI 846 COHOM 152 POLGEN 156 NOTA Od: Do: Dotyczy: Prezydencja Rada Zapewnienie poszanowania praworządności I. WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoBARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ
POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.
Bardziej szczegółowoINTEGRACJA EUROPEJSKA
A 388687 INTEGRACJA EUROPEJSKA Podręcznik,akademicki redakcja naukowa Antoni Marszałek Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 17 Część pierwsza PODSTAWOWE ZASADY INTEGRACJI 23
Bardziej szczegółowoPROJEKT SPRAWOZDANIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Gospodarcza i Monetarna 18.7.2012 2012/2150(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie europejskiego okresu oceny na potrzeby koordynacji polityki gospodarczej: realizacja
Bardziej szczegółowoGospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej
Gospodarka i funkcjonowanie Unii Europejskiej Wykład I Podstawowe pojęcia i formy integracji Integracja ekonomiczna Stopniowe i dobrowolne eliminowanie granic ekonomicznych między niepodległymi państwami,
Bardziej szczegółowoRADA EUROPY STRAŻNIK PRAW CZŁOWIEKA W SKRÓCIE
RADA EUROPY STRAŻNIK PRAW CZŁOWIEKA W SKRÓCIE Państwa niebędące członkami Rady Europy (Białoruś) PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE SIEDZIBA GŁÓWNA I BIURA BUDŻET Albania, Andora, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia,
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
1 2 3 4 5 6 1 2 pomiędzy państwa członkowskie i UE oraz Traktacie z Lizbony Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak 6 listopada 2015 r. Cele i wartości UE W preambułach do obu traktatów W początkowych przepisach
Bardziej szczegółowoINTEGRACJA EUROPEJSKA LATA 1946-1949
LATA 1946 1949 19.09.1946 Winston Churchill zgłasza w Zurychu propozycję utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy. 05.06.1947 16.04.1948 04.04.1949 05.05.1949 Wprowadzenie planu Marshalla amerykańskiego
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Bardziej szczegółowoIntegracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne
Jan Barcz Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska Krystyna Michałowska-Gorywoda Integracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne SPIS TREŚCI Wstęp Wykaz skrótów 1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje
Bardziej szczegółowoRozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce. Sekretariat Krajowej Rady BRD
Rozwijanie zdolności instytucjonalnych celem skutecznego zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce Sekretariat Krajowej Rady BRD Krakowskie Dni Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, Kraków, 26/02/2015
Bardziej szczegółowoUE JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA struktura instytucjonalna Unii
UE JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA struktura instytucjonalna Unii Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski UNIA EUROPEJSKA
Bardziej szczegółowoTraktat o Unii Europejskiej Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. podstawowych Unii Europejskiej TEKSTY USTAW 3. WYDANIE.
Traktat o Unii Europejskiej Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Karta praw podstawowych Unii Europejskiej TEKSTY USTAW 3. WYDANIE Traktat o Unii Europejskiej Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoReforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku
Renata Grochowska Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Konferencja naukowa Strategie dla sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich dylematy rozwoju
Bardziej szczegółowoW centrum uwagi. Część 2 Roczny plan pracy. Liczba. ych
W centrum uwagi. Część 2 Roczny plan pracy Jednostka tematyczna 1. Prawo i systemy prawne 2. Rzeczpospolita Polska jako państwo prawa Zagadnienia Klasa III I. PRAWO normy prawne i ich charakter koncepcje
Bardziej szczegółowoZakończenie Summary Bibliografia
Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres
Bardziej szczegółowoOrganizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, (ang. North Atlantic Treaty Organization, NATO; organizacja politycznowojskowa powstała 24 sierpnia 1949
Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, (ang. North Atlantic Treaty Organization, NATO; organizacja politycznowojskowa powstała 24 sierpnia 1949 na mocy podpisanego 4 kwietnia 1949 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Bardziej szczegółowoParlament Europejski. Rola i funkcje w UE
Parlament Europejski Rola i funkcje w UE Instytucje UE Parlament Europejski Rada Europejska Rada Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości UE Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy Ogólny zakres
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoUstrój Unii Europejskiej
Ustrój Unii Europejskiej dr Aleksandra Szczerba-Zawada Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach
Bardziej szczegółowoDZIAŁ PIERWSZY. PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ
DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Część I. Zarys integracji europejskiej 1. Proces integracji. Proces integracji europejskiej rozwijający się na kontynencie po II wojnie światowej można podzielić
Bardziej szczegółowoGENEZA, STRUKTURA I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
Krzysztof Korycki GENEZA, STRUKTURA I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ Praca końcowa uczestnika kursu: Elementy wiedzy o integracji europejskiej 1. Nazwisko i imię Korycki Krzysztof 2. Miejsce pracy
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.12.2014 r. COM(2014) 721 final 2014/0345 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca Austrię, Belgię i Polskę do ratyfikowania lub przystąpienia do budapeszteńskiej konwencji
Bardziej szczegółowoPolskie referendum akcesyjne
Mariusz Jabłoński Polskie referendum akcesyjne Wrocław 2007 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Słowo wstępne ' 9 Rozdział I. Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej 1. Elementy
Bardziej szczegółowoPYTANIA EGZAMINACYJNE DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA I STOPIEŃ OGÓLNE
PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA I STOPIEŃ OGÓLNE 1. Popyt i czynniki określające popyt 2. Podaż i czynniki określające podaż 3. Rachunek ekonomiczny oraz warunki jego zastosowania
Bardziej szczegółowoInstytucje Unii Europejskiej dr Artur Adamczyk.
Instytucje Unii Europejskiej dr Artur Adamczyk www.ce.uw.edu.pl Instytucje Unii Europejskiej Rada Europejska Rada Unii Europejskiej Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości UE Parlament Europejski Trybunał
Bardziej szczegółowoKonspekt przedmiotu Integracja europejska
Konspekt przedmiotu Integracja europejska Niniejszy konspekt przedmiotu Integracja europejska ma na celu uporządkowanie zagadnień niezbędnych (omówionych w ramach wykładu) do zaliczenia przedmiotu w formie
Bardziej szczegółowoIntegracja europejska
A 395711 Zofia Wysokińska Janina Witkowska Integracja europejska Dostosowania w Polsce w dziedzinie polityk Polskie Wydawnictw Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Od Autorów 11 I. Integracja rynków dóbr,
Bardziej szczegółowoTAK/NIE + uzasadnienie
TAK/NIE + uzasadnienie 0. Podstawowym problemem Zagłębia Ruhry po II wojnie światowej był brak infrastruktury transportowej. 1. Podstawowym problemem Mezzogiorno był brak kapitału społecznego. 2. Globalizacja
Bardziej szczegółowoOrganizacje międzynarodowe
Organizacje międzynarodowe Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) Narody Zjednoczone - są międzynarodową organizacją o charakterze powszechnym, działąjącą w wielu płaszczyznach i grupująca prawie wszystkie
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2013 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
Centralna Komisja Egzaminacyjna EGZAMIN MATURALNY 2013 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY Kryteria oceniania MAJ 2013 2 Część I. Zadanie 1. (0 2) Obszar standardów Opis wymagań Korzystanie ze źródeł
Bardziej szczegółowoCele i założenia wspólnot europejskich. Krótka historia traktatów. Autor: Krystyna Brząkalik Korekta (2015 r.): Marek Chałas
Cele i założenia wspólnot europejskich. Krótka historia traktatów. Autor: Krystyna Brząkalik Korekta (2015 r.): Marek Chałas Skrócony opis lekcji Lekcja przeznaczona jest dla uczniów szkół gimnazjalnych.
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoSystem prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Bardziej szczegółowoHISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski
HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski 1944 1948 9 maj 1950 1951 27 maj 1952 1957 1960 1965 1974 1986 1992 Ustanowienie
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II
Bardziej szczegółowoDr GraŜyna Gęsicka. Polska i Unia Europejska po 2013 roku nowe wyzwania. Przemyśl 6 października 2008 r.
Dr GraŜyna Gęsicka Polska i Unia Europejska po 2013 roku nowe wyzwania Przemyśl 6 października 2008 r. 1 Dlaczego powstała Unia Europejska? (1) 1. EWWiS (1951) utrzymanie trwałego pokoju między krajami
Bardziej szczegółowoPOMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT- WROCLAW
POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT- WROCLAW N U M E R 1 2 / 2 0 1 3 0 3. 1 2. 2 0 1 3 T R A K T A T Y W TYM NUMERZE Materiał dydaktyczny Pytania z wiedzy o traktatach 2 10 Odpowiedzi 11 Szanowni Państwo, Pomoce
Bardziej szczegółowoL 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 22.8.2018 OSTATECZNE PRZYJĘCIE (UE, Euratom) 2018/1141 budżetu korygującego nr 3 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2018 PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO,
Bardziej szczegółowoPL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19
1.11.2013 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 292/19 KOMISJA EUROPEJSKA, DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 31 października 2013 r. dotycząca dostosowania rocznych limitów emisji państw członkowskich
Bardziej szczegółowoUniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2011/2012
SYLLABUS na rok akademicki 011/01 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr III ROK, SEMESTR LETNI Specjalność Bez specjalności Kod
Bardziej szczegółowoPierwsza polska prezydencja w Unii Europejskiej
PIERWSZA POLSKA PREZYDENCJA W UNII EUROPEJSKIEJ UWARUNKOWANIA PROCESY DECYZYJNE OSIĄGNIĘCIA I NIEPOWODZENIA Janusz Józef Węc Pierwsza polska prezydencja w Unii Europejskiej Uwarunkowania Procesy decyzyjne
Bardziej szczegółowoRADA EUROPEJSKA Bruksela, 17 czerwca 2013 r. (OR. en) AKTY PRAWNE DECYZJA RADY EUROPEJSKIEJ ustanawiająca skład Parlamentu Europejskiego
RADA EUROPEJSKA Bruksela, 17 czerwca 2013 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2013/0900 (NLE) EUCO 110/1/13 REV 1 INST 234 POLGEN 69 AKTY PRAWNE Dotyczy: DECYZJA RADY EUROPEJSKIEJ ustanawiająca
Bardziej szczegółowoSpis treœci. Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa... XXVII
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XXI Przedmowa... XXVII Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne... 1 1. Pojêcie instytucji europejskich w szerokim i w¹skim znaczeniu... 1 2. Informacje ogólne o organizacjach
Bardziej szczegółowoWyzwania Energetyki 2012 CEF
Wyzwania Energetyki 2012 CEF Janusz Piechociński Luty 2012 Nowe narzędzie CEF Dnia 29 czerwca 2011 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący kolejnych wieloletnich ram finansowych obejmujących lata
Bardziej szczegółowoSewilla, lutego 2010 DEKLARACJA FORUM DORADCZEGO NA TEMAT OGÓLNOEUROPEJSKIEGO BADANIA KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI EUROPEJSKIE MENU
Sewilla, 11-12 lutego 2010 DEKLARACJA FORUM DORADCZEGO NA TEMAT OGÓLNOEUROPEJSKIEGO BADANIA KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI EUROPEJSKIE MENU OGÓLNOEUROPEJSKIE BADANIE KONSUMPCJI ŻYWNOŚCI (EU Menu) Propozycja przeprowadzenia
Bardziej szczegółowoTRAKTAT KONSTYTUCYJNY UNII EUROPEJSKIEJ STRUKTURA
STRUKTURA Struktura Traktatu Konstytucyjnego Traktat Konstytucyjny jest podzielony na cztery części poprzedzone preambułą. Poszczególne części podzielone są na rozdziały, a niektóre z nich na sekcje i
Bardziej szczegółowoPOMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT WROCŁAW
POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT WROCŁAW N U M E R 4 / 2 0 1 3 0 3. 0 4. 2 0 1 3 E D W A L C Z Y Z M A T U R Ą! W TYM NUMERZE Instytucje UE 2 T r a k t a t y UE Rozszerzenia P o l i t y c y europejscy Polski
Bardziej szczegółowoUNIA EUROPEJSKA. organizacja funkcjonowanie korzyści. Praca zbiorowa pod redakcją naukową Małgorzaty Duczkowskiej-Piaseckiej
UNIA EUROPEJSKA organizacja funkcjonowanie korzyści Praca zbiorowa pod redakcją naukową Małgorzaty Duczkowskiej-Piaseckiej Warszawa 2009 Recenzenci prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk prof. dr hab. Henryk
Bardziej szczegółowo