Ocena wpływu jeleniowatych na odnowienia naturalne w różnych typach drzewostanu
|
|
- Dorota Krupa
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Andrzej Stopka Tomasz Skrzydłowski RAPORT Ocena wpływu jeleniowatych na odnowienia naturalne w różnych typach drzewostanu Zakopane
2 Spis treści: 1. Wstęp Metoda badań Wyniki Charakterystyka powierzchni w Dolinie Chochołowskiej Charakterystyka powierzchni w OO Zazadnia Podsumowanie Literatura
3 1. Wstęp Lasy w Tatrzańskim Parku Narodowym stanowią nieco ponad sześćdziesiąt procent powierzchni (12800 ha), z czego prawie 60% to lasy regla dolnego, zaś pozostały obszar zajmują bory górnoreglowe. Na przestrzeni ostatnich dwustu lat lasy te uległy radykalnemu przekształceniu, do czego przyczynił się rozwój osadnictwa, pasterstwa, górnictwa i hutnictwa, wreszcie przemysłu drzewnego oraz tworzenie monokultur świerkowych w miejsce wyciętego pierwotnego drzewostanu. O intensywności eksploatacji tatrzańskich lasów przez człowieka świadczy sporządzone przez Liberaka (1929) kalendarium najważniejszych wydarzeń historycznych i działań gospodarczych: zajęcie Tatr przez Austrię w tym czasie lasy można uważać jeszcze za prawie nietknięte, Wypasano jedynie bydło za zgodą starostwa nowotarskiego oraz pozyskiwano materiały budowlane, następuje intensywny rozwój górnictwa i hutnictwa w Tatrach oraz eksploatacja lasów, wydzierżawienie części lasów przez Homoloacsów (właścicieli kopalń i hut) oraz intensywna ich eksploatacja (budowa ośmiu tartaków). Wycinane są drzewostany do wysokości około 1200 m n.p.m., m.in. całego regla dolnego w Dolinie Kościeliskiej. Podejmowane są też próby zalesiania, lasy przechodzą w posiadanie Ludwika Eichborna (masowa ich eksploatacja), budowa na Zazadniej dużego tartaku parowego, 1879, budowa dolnej i górnej papierni przez Magnusa Pelta. Dewastacji lasów osiąga apogeum. Tereny pozostawały niezalesione, dobra zakopiańskie przechodzą w posiadanie Władysława Zamoyskiego. Rozpoczyna się planowa gospodarka leśna, w tym wprowadzanie świerka na siedliska dawnych jedlin i buczyn. 3
4 Dopiero z końcem XIX wieku zakończono prace górnicze i hutnicze. Do tego też czasu, w wielu miejscach, lasy zostały kompletnie wycięte lub bardzo silnie przetrzebione. Naturalne zbiorowiska dolnego regla praktycznie przestały istnieć. Zniekształcenie zbiorowisk regla dolnego oraz wytrzebienie buka i jodły było postrzegane jako poważny problem jeszcze przed utworzeniem Tatrzańskiego Parku Narodowego (Sokołowski 1936). Dlatego też po jego powstaniu opracowano kierunki przebudowy drzewostanów dolnoreglowych (Fabianowski, Oleksy 1959). Prace prowadzono w ramach ochrony czynnej na obszarze rezerwatów częściowych. W wyniku tych działań między rokiem 1975 a 1994, udział buka w świerczynach tatrzańskich zwiększył się prawie dwukrotnie, natomiast w odnowieniach wzrósł udział gatunków domieszkowych. Według programu Fabijanowskiego i Oleksego (Fabianowski, Oleksy 1959) docelowo w reglu dolnym zakładano 20-45% udział buka i 30-35% jodły. Stan z roku 1996, tj. po prawie 50 latach prowadzenia przebudowy drzewostanów, to zaledwie 10% jodły i 2% buka (Fabijanowski, Dziewolski 1996). W związku z powyższym przebudowa lasów dolnoreglowych pozostaje obecnie jednym z najważniejszych wyzwań Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wysiłki związane z przebudową drzewostanów niweczą szkody powodowane przez zwierzynę płową (Skrzydłowski 2009). Mimo stosowania wielu metod zabezpieczających odnowienia naturalne (Szukiel 2001), skala zjawiska jest na tyle poważna, że trzeba szukać bardziej skutecznych sposobów (Jamrozy, Tomek 1997). Najlepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie zabiegów z zakresu hodowli lasu, które zainicjowałyby wykształcenie się odpowiedniej budowy i struktury drzewostanów - mowa tu m.in. o strukturze gatunkowej. Z obserwacji terenowych wynika, że w pewnych typach drzewostanów, odnowienia naturalne są w mniejszym stopniu zagrożone od zwierzyny płowej niż w pozostałych. Zastosowanie metod hodowlanych dla ochrony odnowień, niejako przy okazji prowadzonej w Parku przebudowy drzewostanów, jest tym bardziej uzasadnione, że w parku narodowym należy unikać budowania wszelkich konstrukcji, zwłaszcza ogrodzeń z siatki drucianej. Skuteczność stosowania ogrodzeń w długim przedziale czasu jest wysoce wątpliwa, ponieważ jodły są uszkadzane w wieku kilkudziesięciu lat o ile wokół ogrodzenia nie stosuje się jednocześnie właściwych zabiegów prześwietlających pułap koron i inicjujących powstanie i wzrost odnowień naturalnych. Tymczasem ogrodzenia wyraźnie wpływają na ekologię jeleniowatych, w zakresie przemieszczania się, wybierania odpowiednich miejsc do 4
5 żerowania itp., co jest ingerencją niedopuszczalną z punktu widzenia ochrony procesów naturalnych w ekosystemach leśnych parków narodowych. Celem niniejszej pracy jest zatem analiza przestrzenna oraz ocena wielkości szkód wyrządzanych przez zwierzynę płową w odnowieniu lasów dolnoreglowych Tatrzańskiego Parku Narodowego w zależności od struktury gatunkowej drzewostanów oraz odnowień naturalnych. 5
6 2. Metoda badań Badania przeprowadzono w okresie od 15 lipca do 30 września 2014 roku. Termin pomiarów został ustalony ze względu na specyfikę wzrostu na wysokość jodły. W połowie lipca jodła przestaje przyrastać (Jaworski 2004.), co daje podstawę do wykonania pomiarów wysokości nalotów i podrostów na wszystkich powierzchniach. Pomiar wykonano na 400 powierzchniach kołowych w 10 lokalizacjach w strefie regla dolnego na terenie Tatr Wysokich (OO Zazadnia) i Tatr Zachodnich (Wspólnota 8 Uprawnionych Wsi z siedzibą w Witowie) na siedliskach LG, LM, BMG, w ujęciu fitosocjologicznych na siedliskach Abieti - Piccetum montanum, Galio rotudifolii- Piceetum oraz Dentario - glandulosae Fagetum (Rycina 3). Podstawowym kryterium wyboru drzewostanów był udział odnowień naturalnych jodły określony na podstawie planu urządzania z 2005 roku oraz lustracja terenowa (Rycina 1, Rycina 2). Odnowienia jodły są intensywnie zgryzane i spałowane przez zwierzynę płową w związku z tym mogą być traktowane jako wskaźnik presji jeleniowatych na odnowienia naturalne w ogóle. 6
7 Rycina 1. Rozmieszczenie jedlin i drzewostanów z dużym udziałem odnowień jodły w części zachodniej Tatrzańskiego Parku Narodowego 7
8 Rycina 2. Rozmieszczenie jedlin i drzewostanów z dużym udziałem odnowień jodły w części wschodniej Tatrzańskiego Parku Narodowego 8
9 W obrębie każdej lokalizacji wyznaczono 40 (na siatce kwadratu o bokach 20 x 20 m) powierzchni kołowych, na których dokonywano pomiarów. Powierzchnie kołowe mają średnicę 5 metrów, w obrębie których wykonano pomiar wysokości drzew wyższych niż 20 cm, a także ocenę presji zwierzyny płowej uwzględniając stopień zgryzienia pędów bocznych w odstopniowaniu 20 procentowym, zgryzienie pędu wierzchołkowego, obecność pędu zastępczego oraz obecność spał. W obrębie każdej powierzchni kołowej wyznaczono mniejsze powierzchnie o średnicy 2 metrów, gdzie pomiarem były objęte drzewa we wszystkich klasach wysokości (nalot i podrost). Wysokość 20 cm jest została uznana za graniczną, ponieważ w ujęciu Korpela (1995) jest to granica między nalotem a podrostem. Z obserwacji prowadzonych w Tatrzańskim Parku Narodowym (Skrzydłowski. 2009) wynika również, że jest to wysokość uzasadniona ekologicznie, ponieważ powyżej 20 cm presja jeleniowatych na odnowienia naturalne jodły wyraźnie wzrasta. Rycina 3. Rozmieszczenie powierzchni badawczych Narodowego na terenie Tatrzańskiego Parku 9
10 3. Wyniki 3.1 Charakterystyka powierzchni w Dolinie Chochołowskiej Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Chochołowska 1 Powierzchnia Chochołowska 1 znajduje się w Wielkiej Suchej Dolinie będącej częścią Doliny Chochołowskiej. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, zwraca uwagę znaczna dominacja jodły, przy ogólnie małym zadrzewieniu, nad pozostałymi gatunkami (Rycina 4). Tabela 1. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe ,4,% 16 11,6% ,0% Drzewa martwe stojące 2 100,0 % 0 0,0 % 2 100,0 % Suma Rycina 4. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 12% Jd Św 88% 10
11 Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczba drzew na 1 hektar, suma pierśnic oraz suma pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 2. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem każdej z wymienionych cech. Tabela 2. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 88,4,% 11,6% 100,0% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 12,60 90,45% 1,33 9,55% 13,93 100,0% Suma pola pierśnicowego przekroju jodły w niewielkim stopniu przewyższa wartość udziału obliczonego na podstawie liczby drzew, co wskazuje, że w drzewostanie jodły nieznacznie przewyższają świerki wartością pierśnicy. 11
12 Charakterystyka odnowień na powierzchni Chochołowska 1 Na powierzchni Chochołowska 1 w odnowieniach naturalnych przeważa jodła nad świerkiem, choć nie jest w tak wyraźnej przewadze, jaki gatunek ten ma w drzewostanie (Rycina 5). Rycina 5. Udział odnowień naturalnych 0,3% 2,1% 37,7% 60,0% Jd Św Jrz Wb Na powierzchni Chochołowska 1 policzono 915 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 23, 17 szt., przy czym zakres wahał się od 0 do 83 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 18,45. W tej liczbie 26,45 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 80,16 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 20,00 % odnowień, a spał 1,20 %. Tabela 3. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,48 71,43 9,84 42, , ,06 83,22 28,06 45,5 1,00 39,48 81 < 40 25,00 100,00 15,00 25,84 15,00 40,00 12
13 Na powierzchni zinwentaryzowano 537 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 3,83 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (63,64 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 3,83 % odnowień, natomiast spały u 0,17 % osobników. Tabela 4 Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,95 60,00 2,97 33,33 0 4, ,99 69,23 4,15 31,39 0,23 7,07 81 < 40 10,00 50,00 2,50 30, ,00 Na powierzchni stwierdzono występowanie 32 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 0,80 szt., a zakres od 0 do 7 szt. (SD = 1,52) % odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych. Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Chochołowska 2 Powierzchnia Chochołowska 2 znajduje się w Wielkiej Suchej Dolinie będącej częścią Doliny Chochołowskiej. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, zwraca uwagę dominacja świerka (Rycina 6) Tabela 5. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe 93 40,4% ,6% ,0% Drzewa martwe stojące 1 50,0 % 1 50,0 % 2 100,0% Suma
14 Rycina 6. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 40% Jd 60% Św Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 6. Z tabeli tej wynika, że świerk jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic oraz sumy pola pierśnicowego przekroju. Tabela 6. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 40,4% 59,6% 100,0% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 12,28 39,84% 18,54 60,16% 30,82 100,0% Wysokie podobieństwo udziałów liczby drzew na 1 ha oraz sumy pola pierśnicowego przekroju wskazuje, że na powierzchni drzewa są do siebie bardzo zbliżone pod względem pierśnic i wysokości. Nie ma drzew (przestojów), które wyraźnie dominowałyby pod względem którejś cechy. 14
15 Charakterystyka odnowień na powierzchni Chochołowska 2 Na powierzchni Chochołowska 2 w odnowieniach naturalnych przeważa jodła nad świerkiem, mimo że w drzewostanie jest przewaga świerka (Rycina 7). Rycina 7. Udział odnowień naturalnych 0,2% 8,0% 0,1% 0,1% 40,3% 51,4% Jd Św Jrz Bk Wb Jw. Na powierzchni Chochołowska 2 policzono 841 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 21, 02 szt., przy czym zakres wahał się od 0 do 70 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 14,00. W tej liczbie 39,60 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 85,58 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 32,94 % odnowień, a spał 2,62 %. 15
16 Tabela 7. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,38 55,88 14,05 44, , ,00 89,42 36,73 49,68 0,58 48,08 81 < ,91 87,91 44,12 40,33 13,97 80,88 Na powierzchni zinwentaryzowano 659 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 3,03 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (50,00 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 3,79 % odnowień, natomiast spały nie wystąpiły. Tabela 8. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,32 33,33 2,63 60,00 0 3, ,72 53,33 3,47 40,00 0 5,49 81 < 28 7,14 50,00 17,86 32, ,43 Na powierzchni stwierdzono występowanie 131 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 3,20 szt., a zakres od 0 do 14 szt. (SD = 3,65). 31,30 % odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych. 16
17 Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Chochołowska 3 Powierzchnia Chochołowska 3 znajduje się w Dolinie Chochołowskiej. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, zwraca uwagę dominacja jodły (Rycina 8). Tabela 9. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe 72 63,72% 41 36,28% ,0% Drzewa martwe stojące 0 0,0% 1 100,0% 1 100,0% Suma Rycina 8. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 36% Jd Św 64% Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pola pierśnicowego przekroju przestawia tabela 10. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic oraz sumy pola pierśnicowego przekroju. 17
18 Tabela 10. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 63,72% 36,28% 100,0% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 18,12 71,48% 7,23 28,52% 25,35 100,0% Wartości udziałów obliczone na podstawie sumy pola pierśnicowego przekroju wskazują na dominującą rolę jodły w drzewostanie, nie tylko pod względem liczebności, ale również grubości. 18
19 Charakterystyka odnowień na powierzchni Chochołowska 3 Na powierzchni Chochołowska 3 w odnowieniach naturalnych przeważa jodła nad świerkiem w zblizonych proporcjach jak w drzewostanie (Rycina 9). Rycina 9. Udział odnowień naturalnych 0,3% 0,6% 2,5% 0,1% Jd Św 41,2% 55,4% Jrz Bk Wb Jw. Na powierzchni Chochołowska 3 policzono 1080 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 27, 00 szt., przy czym zakres wahał się od 0 do 123 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 29,04. W tej liczbie 34,35 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 76,01 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 31,57 % odnowień, a spał 17,78 %. 19
20 Tabela 11. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,56 50,00 5,93 60, , ,20 78,47 30,51 77,00 7,86 41,45 81 < ,64 75,34 43,45 50,00 44,73 69,65 Na powierzchni zinwentaryzowano 804 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 5,47 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (59,09 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 4,47 % odnowień, natomiast spały wystąpiły na 2,11 % osobników. Tabela 12. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe ( udział %) Pędy zastępcze (udział %) Zgryzione pędy boczne (udział%) Średni stopień uszkodzeń Obecność spał (udział %) Wszystkie uszkodz. < , , ,16 57,58 3,44 46,82 1,72 7,50 81 < 120 6,67 87,50 11,67 31,14 5,00 19,17 Na powierzchni stwierdzono występowanie 49 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 1,22 szt., a zakres od 0 do 9 szt. (SD = 1,86). 38,78 % odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów bocznych. 20
21 Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Chochołowska 4 Powierzchnia Chochołowska 4 znajduje się w Dolinie Chochołowskiej. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, dominuje jodły, choć przy ogólnie bardzo małym zadrzewieniu (Tabela 13) Tabela 13. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe 33 82,5% 9 22,5% % Drzewa martwe stojące Suma 33 82,5% 9 22,5% % Rycina 10. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 21% Jd Św 79% Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pola pierśnicowego przekroju przestawia tabela 14. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic oraz sumy pola pierśnicowego przekroju. 21
22 Tabela 14. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 82,5% 22,5% 100% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 6,57 84,56% 1,20 15,44% 7,77 100% Wartości udziałów obliczone na podstawie sumy pola pierśnicowego przekroju wskazują na dominującą rolę jodły w drzewostanie, nie tylko pod względem liczebności, ale również grubości. 22
23 Charakterystyka odnowień na powierzchni Chochołowska 4 Na powierzchni Chochołowska 4 w odnowieniach naturalnych udział jodły i świerka jest niemal identyczny, mimo przewago jodły w drzewostanie (Rycina 11). Rycina 11. Udział odnowień naturalnych 4,37% 0,04% 0,12% 1,43% 47,67% 46,36% Jd Św Jrz Bk Wb So Na powierzchni Chochołowska 4 policzono 1135 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 29, 00 szt., przy czym zakres wahał się od 3 do 113 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 22,56. W tej liczbie 7,05 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 76,25 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 4,49 % odnowień, a spał 3,61 %. 23
24 Tabela 15. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,63 25, , ,70 75,44 6,08 43,33 1,08 10,40 81 < 243 7,82 89,47 2,47 41,67 13,58 20,16 Na powierzchni zinwentaryzowano 1167 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 0,86 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (50,00 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 0,17 % odnowień, natomiast spały wystąpiły na 0,51% osobników. Tabela 16. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,80 50,00 0,13 10,00 0 0,80 81 < 360 1,11 50,00 0,28 70,00 1,67 2,50 Na powierzchni stwierdzono występowanie 107 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 2,67 szt., a zakres od 0 do 10 szt. (SD = 3,02). 15,00 % odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów bocznych. 24
25 Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Chochołowska 5 Powierzchnia Chochołowska 5 znajduje się w Dolinie Chochołowskiej. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, nieznaczenie przeważa jodła (Rycina 12) Tabela 17. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe 50 53,76% 43 46,24% ,0% Drzewa martwe stojące 1 100,0% 0 0,0% 1 100,0% Suma Rycina 12. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 46% Jd 54% Św Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic orazsuma pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 18. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic oraz sumy pola pierśnicowego przekroju. 25
26 Tabela 18. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 53,76% 46,24% 100,0% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 7,24 56,61% 5,55 43,39% 12,79 100,0% Wartości udziałów obliczone na podstawie sumy pola pierśnicowego przekroju wskazują na dominującą rolę jodły w drzewostanie, jakkolwiek grubości jodeł i świerków są do siebie zbliżone. Charakterystyka odnowień na powierzchni Chochołowska 5 W odnowieniach naturalnych jodła wyraźnie przeważa nad świerkiem, przy czym przewaga ta jest bardziej wyraźna niż w przypadku drzewostanu (Rycina 13). Rycina 13. Udział odnowień naturalnych 0,12% 0,77% 0,04% 39,54% 59,52% Jd Św Jrz Bk Wb 26
27 Na powierzchni Chochołowska 5 policzono 1460 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 36,47 szt., przy czym zakres wahał się od 2 do 87 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 23,66. W tej liczbie 23,83 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 89,37 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 10,00 % odnowień, a spał 13,63 %. Tabela 19. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,55 66, , ,00 85,52 10,34 46,00 2,90 25,52 81 < ,97 92,50 13,12 38,00 32,72 55,64 Na powierzchni zinwentaryzowano 970 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 1,24 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (75,00 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 0,72 % odnowień, natomiast spały wystąpiły u 0,41 % osobników. Tabela 20. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < , , ,35 77,77 0,60 55,00 0,45 1,95 81 < 202 0,99 100,00 1,48 30,00 0,50 2,97 27
28 Na powierzchni stwierdzono występowanie 19 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 0,47 szt., a zakres od 0 do 4 szt. (SD = 0,96). Nie odnotowano uszkodzeń w odnowieniach. Rozmieszczenie przestrzenne uszkodzeń wśród odnowień naturalnych jodły powodowanych przez zwierzynę płową Analiza wyników dotyczących uszkodzeń w ujęciu przestrzennym pokazuje wyraźne różnice w stopniu zagrożenia odnowień naturalnych od jeleniowatych na poszczególnych powierzchniach. Warto przy tym zauważyć, że rozkład przestrzenny uszkodzeń pędów wierzchołkowych oraz spał, a zatem uszkodzeń, które w największym stopniu wpływają na kondycję młodych drzew, wygląda inaczej dla obu kategorii uszkodzeń (Rycina 14, Rycina 15). Rycina 14. Udział zgryzionych pędów wierzchołkowych jodły na powierzchniach na terenie Wspólnoty 8 Uprawnionych Wsi z siedzibą w Witowie 28
29 Rycina 15. Udział spałowanych odnowień naturalnych jodły w odnowieniach powyżej 80 cm wysokości na terenie Wspólnoty 8 Uprawnionych Wsi z siedzibą w Witowie 29
30 3.2. Charakterystyka powierzchni w OO Zazadnia Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Zazadnia 1 Powierzchnia Zazadnia 1 znajduje się w OO Zazadnia w między Łężnym Potokiem a Przyporniakiem. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, udział jodły i świerka jest bardzo podobny (Rycina 16). Tabela 21. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe ,29 % ,71 % ,0% Drzewa martwe stojące 2 100,0 % 0 0,0 % 2 100,0% Suma Rycina 16. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 48% 52% Św Jd 30
31 Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 22. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic i sumy pola pierśnicowego przekroju. Tabela 22. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 48,29 % 51,71 % 100,0% Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 15,56 42,01 % 21,48 57,99 % 37,04 100,0% Wartości udziałów obliczone na podstawie sumy pola pierśnicowego przekroju wskazują na dominującą rolę świerka w drzewostanie, nie tylko pod względem liczebności, ale również grubości. 31
32 Charakterystyka odnowień na powierzchni Zazadnia 1 Na powierzchni Zazadnia 1 w odnowieniach naturalnych udział jodły i świerka jest bardzo podobny i wiernie odzwierciedla proporcje między gatunkami w drzewostanie (Rycina 17). Rycina 17. Udział odnowień naturalnych 0,3% 0,3% 0,3% 0,1% 3,5% 49,3% 46,2% Jd Św Jrz Wb Bk Jw. Wz Na powierzchni Zazadnia 1 policzono 845 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 23, 47 szt., przy czym zakres wahał się od 0 do 58 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 14,00. W tej liczbie 26,15 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 85,97 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 43,31 % odnowień, a spał 16,45 %. 32
33 Tabela 23. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,06 50,00 6,06 85,00 0 6, ,99 77,22 27,11 33,20 2,50 32,57 81 < ,53 91,43 65,68 39,80 34,31 71,04 Na powierzchni zinwentaryzowano 902 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 4,1 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (70,27% miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 4,32 % odnowień, natomiast spały u 0,55 % osobników. Tabela 24 Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,06 65,00 2,90 19,00 0,15 4,89 81 < ,18 76,47 11,98 31,40 2,40 16,77 Na powierzchni stwierdzono występowanie 64 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 36 powierzchni wyniosła 2,03 szt., a zakres od 0 do 10 szt. (SD = 3,06). 63, 77% odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych. 33
34 Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Zazadnia 2 Powierzchnia Zazadnia 2 znajduje się w OO Zazadnia w sąsiedztwie Łężnego Potoku. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, udział świerka i jodły jest niemal taki sam (Rycina 18) Tabela 25. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Suma Drzewa żywe ,0 % ,0 % ,0 % Drzewa martwe stojące 7 70,0 % 3 30,0 % ,0 % Suma ,5 % ,5% ,0 % Rycina 18. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 52% 48% Jd Św 34
35 Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 26. Z tabeli tej wynika, że świerk jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic ale ustępuje jodle pod względem sumy pola pierśnicowego przekroju. Tabela 26. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Suma Liczba drzew na 1ha 48,0 % 52,0 % 100,0 % Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 25,49 56,03 % 20,00 43,97 % 45,49 100,0 % Wartości udziałów obliczone na podstawie sumy pola pierśnicowego przekroju wskazują na dominującą rolę jodły w drzewostanie pod względem grubości, mimo że liczniejszy jest świerk. 35
36 Charakterystyka odnowień na powierzchni Zazadnia 2 Na powierzchni Zazadnia 2 w warstwie nalotu i podrostu dominuje jodła, choć świerk niewiele jej ustępuje (Rycina 19). Rycina 19. Udział odnowień naturalnych 0,3% 3,5% 0,4% 43,7% 52,2% Jd Św Jrz Jw. Wb Na powierzchni Zazadnia 2 policzono 1036 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 27, 26 szt., przy czym zakres wahał się od 2 do 79 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 17,36. W tej liczbie 1,45% miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 81,33% przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 17,08% odnowień, a spał 2,70%. Tabela 27. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,59 75,00 0, , ,10 80,00 16,30 35,40 1,31 21,11 81 < ,22 83,93 33,68 40,55 10,00 42,63 36
37 Na powierzchni zinwentaryzowano 867 szt. odnowień naturalnych świerka, przy czym 5,88 miało uszkodzony pęd wierzchołkowy (74,51% miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych stwierdzono u 5,19% odnowień, natomiast spały u 0,92% osobników. Tabela 28. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,54 66, , ,34 70,37 4,82 38,62 0,64 7,87 81 < ,73 80,95 8,38 57,33 2,23 17,88 Na powierzchni stwierdzono występowanie 69 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 38 powierzchni wyniosła 1,81 szt., a zakres od 0 do 11 szt. (SD=2,76). 63, 77% odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych. Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Zazadnia 3 Powierzchnia Zazadnia 3 znajduje się w OO Zazadnia ponad drogą prowadzącą na Wiktorówki. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, zwraca uwagę znaczna dominacja świerka (Rycina 20) Tabela 29. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Jarzębina Buk Wierzba iwa Suma Drzewa żywe ,66% 68,27% 12,45% 0,80% 2,81% 100 % Drzewa martwe stojące ,5 % 62,5% 6,25% 18,75 % 0 % 100 % Suma
38 Rycina 20. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 12% 1% 3% 16% Jd Św Jrz Bk Wb 68% Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 30. Z tabeli tej wynika, że świerk jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic i sumy pola pierśnicowego przekroju. Tabela 30. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Jarzębina Buk Wierzba iwa Suma Liczba drzew na 1ha ,66% 68,27% 12,45% 0,80% 2,81% 100 % Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 4,85 20,44% 18,39 77,5% 0,24 1,01% 0,14 0,59% 0,11 0,46% 23, % 38
39 Biorąc pod uwagę udział wynikający z sumy pola pierśnicowego przekroju wyraźnie zaznacza się wzrost udziału jodły i świerka w stosunku do gatunków liściastych. Wskazuje to na domieszkowy charakter wierzby, jarzębiny i buka. Wzrost udziału jodły i świerka w sumie pola pierśnic w stosunku do udziału ilościowego jest zbliżony, co wskazuje, że gatunki te są do siebie podobne pod względem grubości. Charakterystyka odnowień na powierzchni Zazadnia 3 Na powierzchni Zazadnia 3 w warstwie nalotu i podrostu przewarza wprawdzie jarzębina, gdy jednak wziąć pod uwagę gatunki lasotwórcze współ dominują świerk z jodłą (Rycina 21). Rycina 21. Udział odnowień naturalnych 0,03% 0,84% 14,66% 60,93% 23,54% Jd Św Jrz Bk Brz Na powierzchni Zazadnia 3 policzono 421 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 10, 03 szt., przy czym zakres wahał się od 0 do 44 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 9,88. W tej liczbie 49,88% miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 90,00 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 49,17% odnowień, a spał 8,55%. 39
40 Tabela 31 Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,89 100,00 16,67 28, , ,58 88,00 47,51 41,04 1,86 53,73 81 < 63 87,30 94,54 76,19 39,17 47,62 93,65 Na powierzchni zinwentaryzowano 674 szt. odnowień naturalnych świerka. Średnio na jednej powierzchni zanotowano 16,10 szt. przy zakresie od 0 do 50 szt./pow (SD = 13,92). Uszkodzony pęd wierzchołkowy stwierdzono u 13,80% osobników (89,25% miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych wystąpiły natomiast u 6,23 % odnowień, natomiast spały u 2,15 % osobników. Tabela 32. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,66 66,66 1,74 90,00 0 5, ,60 90,59 6,79 25, ,44 81 < 72 6,94 80,00 5,55 17,5 2,78 12,50 Na powierzchni stwierdzono występowanie 1750 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 39 powierzchni wyniosła 44,87 szt., a zakres od 0 do 134 szt. (SD=28,86). 81, 6% odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych 40
41 Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Zazadnia 4 Powierzchnia Zazadnia 4 znajduje się w OO Zazadnia w sąsiedztwie Łężnego Potoku. W drzewostanie, w ujęciu ilościowym, panuje jodła (Rycina 22). Tabela 33. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew Jodła Świerk Buk Jarzębina Suma Drzewa żywe ,8 % 0,55 % 0,55 % 1,1 % 100% Drzewa martwe stojące 8 100% 0 0,0 % 0 0,0 % 0 0,0 % 8 100% Suma Rycina 22. Skład gatunkowy drzewostanu według liczby drzew (drzewa żywe) 0,5% 0,5% 1,1% Jd Św Bk Jrz 97,9% Podstawowe charakterystyki drzewostanu tj. liczbę drzew na 1 hektar, sumę pierśnic oraz sumę pól pierśnicowego przekroju przestawia tabela 2. Z tabeli tej wynika, że jodła jest gatunkiem dominującym pod względem liczby drzew, sumy pierśnic i sumy pola pierśnicowego przekroju. 41
42 Tabela 34. Podstawowe charakterystyki drzewostanu (drzewa żywe) dla całego przedziału pierśnic Jodła Świerk Buk Jarzębina Suma Liczba drzew na 1ha 97,8 % 0,55 % 0,55 % 1,1 % 100% 7364, ,5 Suma pierśnic [cm] Suma pola pierśnicowego przekroju [m 2 ] 25,59 99,49 % 0,12 0,46 % 0,004 0,02 % 0,01 0,03 % 25,72 100% Charakterystyka odnowień na powierzchni Zazadnia 4 Na powierzchni Zazadnia 4 w odnowieniach naturalnych udział jarzębiny, jodły i świerka jest bardzo zbliżony do siebie (Rycina 23). Biorąc pod uwagę udział jodły i świerka, można przypuszczać, że zwłaszcza ten drugi gatunek ma szanse w przyszłości odbudować swoją pozycję w drzewostanie. Niestety w skutek zbyt intensywnych cięć w warstwie drzew świerk zanikł niemal całkowicie. Rycina 23. Udział odnowień naturalnych 0,50% 0,04% 34,86% 34,52% Jd Św Jrz Wb Brz 30,08% 42
43 Na powierzchni Zazadnia 4 policzono 824 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 20,06 szt., przy czym zakres wahał się od 3 do 59 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 15,26. W tej liczbie 30,70 % miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 85,37 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 45,39% odnowień, a spał 15,53 %. Tabela 35. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,45 100,00 6,45 30, , ,95 84,34 37,66 35,39 2,60 41,88 81 < ,64 85,54 56,07 25,61 26,49 68,43 Na powierzchni zinwentaryzowano 718 szt. odnowień naturalnych świerka. Średnio na jednej powierzchni zanotowano 17,95 szt. przy zakresie od 2 do 58 szt./pow (SD = 12,64).Uszkodzony pęd wierzchołkowy stwierdzono u 6,82 % osobników (81,63% miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych wystąpiły natomiast u 6,96 % odnowień, natomiast spały u 0,7 % osobników. Tabela 36. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,59 77,77 8,86 18, ,39 81 < 456 6,80 83,87 6,36 24,66 0,11 10,10 43
44 Na powierzchni stwierdzono występowanie 832 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 20,8 szt., a zakres od 0 do 67 szt. (SD=17,42). 93, 63% odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych Charakterystyka drzewostanu na powierzchni Zazadnia 5 Drzewostan na powierzchni stanowi wyłącznie jodła (73 szt.), w tym 58 to drzewa żywe. Suma pierśnic wyniosła 2554,5, natomiast suma pola przekroju pierśnicowego - 9,19. Charakterystyka odnowień na powierzchni Zazadnia 5 Odnowienia naturalne na powierzchni Zazadnia 5 zdominowane są przez świerk oraz w znacznie mniejszym zakresie jarzębinę i jodłę (Rycina 24). Rycina 24. Udział odnowień naturalnych 1,2% 0,1% 18,4% 29,2% Jd Św Jrz Wb Brz 51,2% Na powierzchni Zazadnia 5 policzono 407 odnowień naturalnych jodły. Średnio na każdej powierzchni kołowej wykazano 10, 17 szt., przy czym zakres wahał się od 1 do 33 szt./pow. przy odchyleniu standardowym SD = 7,25. W tej liczbie 27,02% miało uszkodzony pęd wierzchołkowy, który w 88,18 % przypadków posiadał pęd zastępczy. Ślady uszkodzeń pędów bocznych nosiło 29,48% odnowień, a spał 8,35%. 44
45 Tabela 37. Charakterystyka uszkodzeń odnowień jodły w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < , ,11 90,00 11,11 11, ,88 87,50 19,55 38,57 1,67 26,26 81 < ,16 89,61 38,36 33,98 13,70 50,68 Na powierzchni zinwentaryzowano 1134 szt. odnowień naturalnych świerka. Średnio na jednej powierzchni zanotowano 28,35 szt. przy zakresie od 2 do 69 szt./pow. (SD = 19,12). Uszkodzony pęd wierzchołkowy stwierdzono u 4,06 % osobników (93,48 % miało pęd zastępczy). Uszkodzenia pędów bocznych wystąpiły natomiast u 1,50 % odnowień, natomiast spały nie wystąpiły. Tabela 38. Charakterystyka uszkodzeń odnowień świerka w klasach wysokości Klasy wysokości (cm) Liczba odnowień na pow. Zgryzione pędy wierzchołkowe Pędy zastępcze Zgryzione pędy boczne Średni stopień uszkodzeń Obecność spał Wszystkie uszkodzenia łącznie < ,5 83,33 1,5 56,67 0 0,25 81 < 727 5,50 97,50 1,37 15,00 0 6,19 Na powierzchni stwierdzono występowanie 647 szt. jarzębiny. Wartość średnia dla 40 powierzchni wyniosła 16,17 szt., a zakres od 0 do 72 szt. (SD=15,51). 80, 06% odnowień jarzębinowych nosiło ślady uszkodzeń, głównie pędów wierzchołkowych 45
46 Rozmieszczenie przestrzenne uszkodzeń wśród odnowień naturalnych jodły powodowanych przez zwierzynę płową W przeciwieństwie do powierzchni "chochołowskich" analiza wyników dotyczących uszkodzeń w ujęciu przestrzennym pokazuje wprawdzie wyraźne różnice w stopniu zagrożenia odnowień naturalnych od jeleniowatych na poszczególnych powierzchniach. Rozkład przestrzenny uszkodzeń pędów wierzchołkowych oraz spał, a zatem uszkodzeń, które w największym stopniu wpływają na kondycję młodych drzew, jest jednak do siebie podobny (Rycina 25, Rycina 26). Rycina 25. Udział zgryzionych pędów wierzchołkowych jodły na powierzchniach na terenie Obwodu Ochronnego Zazadnia 46
47 Rycina 26. Udział spałowanych odnowień naturalnych jodły w odnowieniach powyżej 80 cm wysokości na terenie Obwodu Ochronnego Zazadnia 47
48 4. Podsumowanie Z analiza danych odnoszących się do uszkodzeń powodowanych przez zwierzynę płową wynika, że skala zjawiska zarówno w Tatrach Zachodnich, jak i w Tatrach Wysokich jest bardzo zbliżona. Szczególnie dotkliwe dla odnowień naturalnych jodły, bo głównie ten gatunek podlega presji jeleniowatych, jest zgryzienie wierzchołka i powodowanie spał. W tym pierwszym przypadku na większości powierzchni udział odnowień uszkodzonych wahał się od 23 do 40 %. Wprawdzie na powierzchni Zazadnia 1 odsetek drzewek ze zgryzionym wierzchołkiem jest bardzo niski, ale wynika to z faktu, że odnowienia na tej powierzchni są na ogół niskie. Jeśli weźmiemy pod uwagę jodły wyższe od 80 cm, to się okazuje, że presja na odnowienia w tym miejscu jest bardzo wysoka. Na komentarz zasługuje z kolei wynik z powierzchni Chochołowska 4, ze względu na niski udział jodeł ze zgryzionym wierzchołkiem. Jest to powierzchnia znajdującą się na zboczu o dużym nachyleniu tuż nad asfaltową drogą biegnącą dnem Doliny Chochołowskiej. Z tropów pozostawionych przez jelenie można wywnioskować, że drzewostan ten traktowany jest jedynie jako miejsce przemieszczania się. Jelenie rzadko w tym miejscu żerują. Przeszkodą jest orografia terenu, ale pewnie również to, że kilkadziesiąt metrów niżej jest znaczny ruch pieszy oraz pojazdów. Największe uszkodzenia wierzchołka zanotowano z kolei na powierzchniach Chochołowska 2 oraz Zazadnia 3. Jako główną przyczynę należy podać fakt, że w obu przypadkach są to miejsca, gdzie pokrywa śnieżna jest na ogół cieńsza niż w innych drzewostanach. Na powierzchni w Dolinie Chochołowskiej mała grubość pokrywy śnieżnej jest efektem dużego zwarcia drzewostanu (Maciejewski 2004), natomiast Zazadnia 3 położona jest na stoku o południowej ekspozycji, co również nie sprzyja akumulacji śniegu. Wyjaśnienie te są również poparte obserwacjami zagęszczenia odchodów. Uszkodzenia w postaci spał w obu częściach Tatr są wprawdzie podobne, ale stopień uszkodzeń na poszczególnych powierzchniach bardziej różnił się między sobą niż miało to miejsce w przypadku zgryzania pędu wierzchołkowego. Najbardziej dotkliwe uszkodzenia zanotowano na powierzchni Chochołowska 3 oraz podobnie, jak przy zgryzaniu wierzchołków, Zazadnia 3. Duże uszkodzenia pędów jodeł (także spał) w drzewostanie Chochołowska 3 można starać się wyjaśnić jedynie położeniem. Jest to powierzchnia otoczona młodnikami, a przez to dająca poczucie bezpieczeństwa. Poza tym jest wyraźnie osłonięta od zimowych wiatrów, choć trzeba przyznać, że utrzymuje się na niej dość gruba pokrywa śnieżna. 48
49 Analizując uzyskane wyniki w kontekście typów drzewostanów należy stwierdzić, że na skalę zjawiska uszkodzeń nie ma wpływu struktura i budowa drzewostanów. Pewne znaczenie może mieć jedynie duże zwarcie, które nie sprzyja akumulacji śniegu, czynnika który wpływa bardzo ograniczająco na przemieszczanie się zwierzyny płowej (Homolka, Heroldova 2003) 49
50 5. Literatura Fabijanowski J., Oleksy B. 1959: Metody przebudowy niektórych drzewostanów dolnoreglowych T.P.N. Ochr. Przyr., 26: Fabijanowski J. 1962: Lasy tatrzańskie. W: Szafer W. (red.). Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, Wyd. popularno nauk., 21: Fabijanowski J., Dziewolski J Lasy [W:] Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatry i Podhale. Nr 3. Homolka M., Heroldova, M. 2003: Impact of large herbivores on mountain forest stands in the Beskydy Mountains. Forest Ecol. Manage.,181: Jaworski A. 2004: Podstawy przyrostowe i ekologiczne odnawiania oraz pielęgnacji drzewostanów. PWRiL Warszawa. Jamrozy G., Tomek A. 1997: Jeleniowate w Magurskim Parku Narodowym: liczebność, presja na zbiorowiska leśne, propozycje zasad postępowania. Roczniki Bieszczadzkie, 5: Korpel S. 1995: Die Urwalder der Westkarpaten. Gustav Fischer Verlag. Stuttgard: 310 ss. Liberak M. A Użytkowania lasów wysokogórskich w polskich Tatrach. Sylwan 4: 62. Maciejewski J. 2004: Czynniki wpływające na rozmieszczenie jeleni i saren w wybranych drzewostanach Tatrzańskiego Parku Narodowego w okresie zimowym. Praca magisterska. Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa AR w Krakowie. Skrzydłowski T. 2009: Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne w buczynie karpackiej na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 11 (4). Sokołowski S. 1936: Las Tatrzański. Z Tatr i Podhala. Wydawnictwo Popularno naukowe Muzeum Tatrzańskiego. Zakopane. Szukiel E. 2001: Ochrona drzew przed roślinożernymi ssakami. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, s
Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego w oparciu o 229 powierzchni kołowych
Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Tomasz Skrzydłowski Andrzej Stopka Andrzej Medes RAPORT Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne
Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego - powierzchnie powiatrołomowe (25.12.2013 r.
Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Kamil Kluś Tomasz Skrzydłowski RAPORT Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,
Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary, 15.02.2016 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie Województwo
Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego inwentaryzacja jeleni na rykowisku
Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Kamil Kluś RAPORT Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa
Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego inwentaryzacja metodą pellet - group
Sfinansowano ze środków funduszu leśnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Kamil Kluś RAPORT Ocena wpływu zwierzyny płowej na odnowienia naturalne na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego
dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie
dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie Pierwotna puszcza, występująca w zachodniej części pasma karpackiego, skutecznie opierała się przed
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa
Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???
Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze
Zimowa Szkoła Leśna IBL 18-20.03.2014 Pielęgnowanie lasu aspekty przyrodnicze i gospodarcze Tadeusz Andrzejczyk SGGW Plan referatu CEL I ZAKRES PIELĘGNOWANIA LASU WARUNKI RACJONALNEJ PIELĘGNACJI DRZEWOSTANÓW
Zakład Urządzania Lasu. Taksacja inwentaryzacja zapasu
Zakład Urządzania Lasu Taksacja inwentaryzacja zapasu prace inwentaryzacyjne Wg instrukcji UL 2003 i 2011 Zakład Urządzania Lasu Na najbliższych ćwiczeniach Kolokwium nr 1 PUL, mapy, podział powierzchniowy
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych - prace terenowe Dr hab. inż.
Stawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001
Koncepcja renaturyzacji (przebudowy) drzewostanów sosnowych na terenach poddanych wieloletniej immisji ścieków ziemniaczanych w Nadleśnictwie Iława Janusz Porowski BULiGL Oddział w Białystoku Stawiamy
Badanie struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanu o cechach antropogenicznych
Badanie struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanu o cechach antropogenicznych Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębianie znajomości metodyki badań biologicznych, 2. kształcenie
Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej
Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Warstwy drzewostanów Fazy rozwojowe w procesie produkcji podstawowej Zabiegi pielęgnacyjne Dojrzałość drzewostanów
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec
ROZPORZĄDZENIE NR 51/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Kruszewiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
WYSTĘPOWANIE OBIAŁKI KOROWEJ I OBIAŁKI PEDOWEJ ORAZ ZAMIERANIA PĘDÓW JODŁY NA TERENIE RDLP KRAKÓW I RDLP KROSNO
WYSTĘPOWANIE OBIAŁKI KOROWEJ I OBIAŁKI PEDOWEJ ORAZ ZAMIERANIA PĘDÓW JODŁY NA TERENIE RDLP KRAKÓW I RDLP KROSNO Marek Kozioł, Agnieszka Bielawska, Jarosław Plata, Alfred Król Jaszowiec, 23-25 październik
Zagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016
Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne
Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie
UZASADNIENIE. Zapas/ ha (m3) Typ siedlisko -wy lasu
UZASADNIENIE Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych jest wykonaniem upowaŝnienia zawartego w art. 22 ust. 2, pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004
Rozdział XI. Ekonomiczne aspekty ochrony lasu przed szkodami wyrządzonymi przez jeleniowate
Małgorzata Baran WSZŚ w Tucholi Rozdział XI Ekonomiczne aspekty ochrony lasu przed szkodami wyrządzonymi przez jeleniowate Wstęp Las jest zbiorowiskiem biocenotycznym składającym się z organizmów roślinnych
Inwentaryzacja zasobów drzewnych
Inwentaryzacja zasobów drzewnych Metody inwentaryzacji zapasu. Charakterystyka metody reprezentacyjnej. Przypomnienie Metody inwentaryzacji: - pomiarowa - szacunkowa - pomiarowo-szacunkowa - reprezentacyjna
Kryteria wyboru drzewostanów do wyrębu
Kryteria wyboru drzewostanów do wyrębu JAN BANAŚ, STANISŁAW ZIĘBA Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Instytut Zarzadzania Zasobami Lesnymi, Zakład Urzadzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Kwalifikowanie drzewostanów do przebudowy. ćwiczenie 1. Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem. (Kwalifikowanie do przebudowy)
ćwiczenie. Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem (Kwalifikowanie ) KZP (I KTG) ustala hierarchię potrzeb dotyczących przebudowy drzewostanów w danym nadleśnictwie, kierując się następującymi przesłankami:.
Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne studia II (magisterskie) Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1 Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady, dr inż. Jacek
Grupa dwudziestu członków Szkolnego Koła Turystycznego,,Trzy kilometry działającego przy ZS w Lipie wraz z opiekunami, w okresie od 6 do 9
Grupa dwudziestu członków Szkolnego Koła Turystycznego,,Trzy kilometry działającego przy ZS w Lipie wraz z opiekunami, w okresie od 6 do 9 października 2016 r. była w Tatrach. Celem tej turystycznej wyprawy
Specyfika leśnictwa. Program: Czym jest las? Czym jest leśnictwo? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej.
Wykład 2 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała
ROZPORZĄDZENIE NR 54/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Spała Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
Instytut Badawczy Leśnictwa
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Charakterystyka drzewostanów Puszczy Białowieskiej na podstawie danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak, Miłosz Mielcarek, Bartłomiej Kraszewski, Żaneta Piasecka,
Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz. 1302 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu
Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Bożydar Neroj 27 kwietnia 2011r. 1 Zasady wykonywania wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Instrukcja
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las
Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Waloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Leśny Zakład Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.
Zakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa
Zakład Urządzania Lasu Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Podstawowym materialnym produktem gospodarstwa leśnego jest drewno
Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Wstęp: uproszczona struktura wiekowa i gatunkowa lasów niedostosowanie lasów do warunków siedliskowych
Wojciech Romańczyk Dobór drzewostanów do przebudowy w Magurskim Parku Narodowym z wykorzystaniem waloryzacyjnego systemu oceny lasów górskich oraz technik informatycznych GIS Praca doktorska wykonana pod
Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz. 10646 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia
Zakres i metodyka prac terenowych. Część II
Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno
Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków
Teledetekcyjna metoda oceny liczebności dużych ssaków kopytnych Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Antoni Łabaj SmallGIS Kraków Założenia techniczne: (1) Rejestracja zwierząt w świetle dziennym
LAS W SUCHYM ŻLEBIE OSTANIA NATURALNA BUCZYNA W TATRACH
ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 16 (2008), str. 95 108 Tomasz Skrzydłowski Received: 27.03.2008 Tatrzański Park Narodowy Reviewed: 23.07.2008 ul. Chałubińskiego 42a, 34 500 Zakopane skrzydlowski@wp.pl LAS W SUCHYM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr
Monitorowanie zmian struktury i składu gatunkowego runa leśnego przy uŝyciu map synuzjalnych
Monitorowanie zmian struktury i składu gatunkowego runa leśnego przy uŝyciu map synuzjalnych na przykładzie buczyny karpackiej Maria Łysik Katedra Botaniki Leśnej i Ochrony Przyrody Wydział Leśny, Uniwersytet
OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
Załącznik nr 1 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest: usuwanie nalotów i podszytów drzew gatunków konkurencyjnych dla cisa w rezerwacie przyrody Cisy w Czarnem
Nasze audycje w radiu Alex
Nasze audycje w radiu Alex Jodła - dr Tomasz Skrzydłowski XIX-wieczna fotografia tatrzańska - Wiesław Siarzewski. O wiośnie w świecie zwierząt opowiada Filip Zięba z Sekcji Ochrony Fauny TPN. Pan dr Marek
Rozdział V. Krzysztof Lysik Nadleśnictwo Świerklaniec. Wstęp
Krzysztof Lysik Nadleśnictwo Świerklaniec Rozdział V Analiza kosztów i wybranych wskaźników ekonomicznych dla nadleśnictw gospodarujących w terenach górskich i będących pod wpływem imisji przemysłowych
Wpływ ocienienia na odporność podokapowego odnowienia drzew na zgryzanie przez ssaki kopytne w lasach naturalnych Białowieskiego Parku Narodowego
Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii Marcin Churski Wpływ ocienienia na odporność podokapowego odnowienia drzew na zgryzanie przez ssaki kopytne w lasach naturalnych Białowieskiego Parku Narodowego
1354 Niedźwiedź Ursus arctos
1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami
Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami Bożydar Neroj, Jarosław Socha Projekt zlecony przez Dyrekcję Generalną
Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku
Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku 2 Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce RDLP w Gdańsku jest położona na terenie:
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
Dz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia
HODOWLA LASU. Może na początek ogólne wiadomości co to jest las
HODOWLA LASU Może na początek ogólne wiadomości co to jest las Las- jest to zbiorowisko drzew i krzewów oraz zwierząt, które wraz ze swoistą glebą wzajemnie na siebie oddziaływają i tworzą specyficzny
Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego
Sergii Boiko Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego Autoreferat rozprawy doktorskiej wykonanej w Zakładzie Hodowli Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa
Rębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej.
Rębnia przerębowa (V) jako alternatywa dla rębni częściowej na obszarach leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Puszczy Bukowej. Kamil Kędra a, b a Polskie Towarzystwo Mykologiczne b International
MPS-2 oraz teren bazy lotniska. Opracowanie wykonała: mgr Anna Kozłowska
Inwentaryzacja dendrologiczna dla zadania inwestycyjnego pn. Zadanie 2AF 15103 budowa i modernizacja składów MPS i zadanie 2AF 15103/OK01 budowa i modernizacja składu paliw lotniczych i samochodowych na
Nauka o produkcyjności lasu
Nauka o produkcyjności lasu Wykład 9 Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo Treść wykładu: Pojęcia związane z produkcyjnością drzewostanów i tablicami zasobności Tablice zasobności: ich budowa, historia
ROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice
ROZPORZĄDZENIE NR 56/2007 WOJEWODY ŁÓDZKIEGO z dnia 28 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Żądłowice Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
LASY I GOSPODARKA LEŚNA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W LATACH
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE Informacja sygnalna Data opracowania - wrzesień 2005 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. (0-12) 415-38-84 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/krak Nr
Gospodarka leśna w tatrzańskich lasach Wspólnota Leśna 8 Uprawnionych Wsi
Gospodarka leśna w tatrzańskich lasach Wspólnota Leśna 8 Uprawnionych Wsi Informacje ogólne 1819 r.-powstanie Wspólnoty Leśnej Właścicielami lasów są mieszkańcy 8-miu podhalańskich wsi: Ciche, Czarny Dunajec,
1/10. Załącznik nr 1. Znak sprawy: ZP Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Załącznik nr 1 Znak sprawy: ZP.2211.014.2018 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia 1. Przedmiot zamówienia Przedmiotem zamówienia jest usuwanie nalotów, podszytów i drzew gatunków konkurencyjnych dla
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.14 Numer zadania: 01 Wypełnia
Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu
Ekonomiczne aspekty ekologizacji zagospodarowania lasu Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Adam Kaliszewski Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa VI Sesja Zimowej Szkoły Leśnej,
Szkolenia przyrodnicze dla przewodników
Szkolenia przyrodnicze dla przewodników Tematyka szkoleń w kwietniu 2013: 12.04.13. godz. 18.00 - wykład w CEP TPN - Zbigniew Moździerz - Architektura tatrzańskich schronisk. 26.04.13. godz. 18,00 wykład
Lasy w Tatrach. Lasy
Lasy w Tatrach Lasy h c a r t a T w Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce
Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Piotr Wawrzyniak Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku RDLP Białystok w zasięgu terytorialnym ma 2 632 747ha, gdzie zarządza powierzchnią
PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH
Inżynieria Rolnicza 5(13)/28 PRACOCHŁONNOŚĆ PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISK W GÓRACH Franciszek Molendowski Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Streszczenie. W
Projekt sieci rezerwatów ścisłych Tatrzańskiego Parku Narodowego profesora Stefana Myczkowskiego 50 lat ścisłej ochrony tatrzańskiej przyrody
Należy przy tym silnie podkreślić, że dążymy w Parku do ochrony ścisłej całych Tatr, które w przyszłości powinna zasiedlić przede wszystkim na drodze naturalnej sukcesji klimaksowa, trwała roślinność;
Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych. Karnieszewice 12 września 2013r.
Strategia gospodarowania zwierzyną płową, a problem szkód w odnowieniach leśnych Karnieszewice 12 września 2013r. Szkody łowieckie Na polach myśliwi są zobowiązani zrekompensować szkody ( wypłacone w 2011/12
Przedmioty ochrony obszaru siedliskowego a gospodarka leśna
Spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy obszarów Natura 2000 Lasy Puszczy nad Drawą PLB320016 i Uroczyska Puszczy Drawskiej PLH320046 Człopa, 18 czerwca 2013 r. Przedmioty ochrony obszaru siedliskowego a
Hodowla dębu na siedliskach BMśw i LMśw. Tadeusz Andrzejczyk, SGGW Konferencja: Leśne siedliska zmienione i zniekształcone
Hodowla dębu na siedliskach BMśw i LMśw Tadeusz Andrzejczyk, SGGW Konferencja: Leśne siedliska zmienione i zniekształcone Plan referatu Wstęp: problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Zasady ustalania
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 12/14 za okres 21.02.2014 27.02.2014
nr 12/14 za okres 21.2.214 27.2.214 O P I S P O G O D Y Na początku opisywanego okresu Polska południowa znajdowała się na skraju niżu znad Atlantyku, w strefie falującego frontu atmosferycznego. W jego
Szkic uprawy. Informacje opisowe Skala 1:1000 Kraina i dzielnica przyrodniczo-leśna Opisy istniejących płatów odnowień
Szkic uprawy Informacje opisowe Skala 1:1000 Kraina i dzielnica przyrodniczo-leśna Opisy istniejących płatów odnowień Informacje graficzne Rodzaj i przebieg granic Drogi, strumienie i inne elementy liniowe
4003 Świstak Marmota marmota latirostris
4003 Świstak Marmota marmota latirostris Liczba i lokalizacja obszarów i stanowisk monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Monitoring obejmuje cały teren występowania świstaka
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Co ja tutaj robię? Moje związki z PZO PZO dla OSO Puszcza Białowieska
Wyniki II 5-letniego cyklu wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasów (pomiary w okresie 2010 2014)
Wyniki II 5-letniego cyklu wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasów (pomiary w okresie 2010 2014) Bożydar Neroj Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej 1 Wyniki II 5-letniego cyklu wielkoobszarowej
Bednarka PLH 120033. II spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy Bednarka, 10.09.2012.
Bednarka PLH 120033 II spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy Bednarka, 10.09.2012. Położenie i zasięg Położenie administracyjne: woj. małopolskie, powiat gorlicki, gmina Lipinki; woj. podkarpackie, powiat
Tematy prezentacji EP3 - część I (Sukcesja drzewostanów) Objaśnienia wyników symulacji (wykresów)
Zawartość: Tematy prezentacji EP3 - część I (Sukcesja drzewostanów) Objaśnienia wyników symulacji (wykresów) Tematy prezentacji EP3 - część II (Struktura drzewostanów) Objaśnienia danych o drzewostanach
Nazwa kwalifikacji: Ochrona i zagospodarowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.13 Numer zadania: 01
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Ochrona i zagospodarowanie zasobów leśnych Oznaczenie kwalifikacji: R.13 Numer zadania:
Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad
Klub Przyrodników. Świebodzin, 26 marca Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu i Nadleśnictwo Babki
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
Nauka o produkcyjności lasu
Nauka o produkcyjności lasu Wykład 8 Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo Treść wykładu: TrzebieŜe Rodzaje trzebieŝy Nasilenie trzebieŝy Badania trzebieŝowe Teoria Assmanna Tablice zasobności Modele wzrostu
EGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2016 KRYTERIA OCENIANIA
Uk ad graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2016 KRYTERIA OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: U ytkowanie
ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
PLAN WYRĘBU DRZEW. Wykonany na potrzeby budowy drogi gminnej obok elektrowni Siersza w miejscowości Czyżówka
Trzebinia 29.06.2011r. PLAN WYRĘBU DRZEW Wykonany na potrzeby budowy drogi gminnej obok elektrowni Siersza w miejscowości Czyżówka Wykonał: mgr inż. Łukasz Piechnik LEŚNY OGRÓD Usługi Projektowo Wykonawcze
Budowa pionowa drzewostanu w świetle przestrzennego rozkładu punktów lotniczego skanowania laserowego
Budowa pionowa drzewostanu w świetle przestrzennego rozkładu punktów lotniczego skanowania laserowego Marcin Myszkowski Marek Ksepko Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku PLAN PREZENTACJI
Planowanie gospodarki przyszłej
Planowanie gospodarki przyszłej Planowanie gospodarki przyszłej Określenie rozmiaru użytkowania ETAT Planowanie gospodarki przyszłej Podział na gospodarstwa Struktura klas wieku Wiek dojrzałości TKW kolej
Mierzymy drzewa stare drzewa są chronione
Mierzymy drzewa stare drzewa są chronione (aktywność opracowana w ramach projektu: Zwiększanie udziału dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnej w edukacji dla zrównowaŝonego rozwoju realizowanego przez UCBS
Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa
Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014
Inwentaryzacja drzewostanu kolidującego z planowaną inwestycją na obszarze działek 11/3, 8, 7/2 przy ul. Majora Henryka Sucharskiego w Gdańsku
Gdańsk 03.08.2018 Inwentaryzacja drzewostanu kolidującego z planowaną inwestycją na obszarze działek 11/3, 8, 7/2 przy ul. Majora Henryka Sucharskiego w Gdańsku Zleceniodawca: Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego
Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 3/14 za okres
nr 3/14 za okres 13.12.213 19.12.213 O P I S P O G O D Y Początkowo obszar Tatr był na skraju wyżu znad południowej Europy pozostając w wilgotnej, polarno-morskiej masie powietrza. W kolejnych dniach z
Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień
Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień czym jest las? Las (biocenoza leśna) kompleks roślinności swoistej dla danego regionu geograficznego, charakteryzujący się dużym udziałem drzew rosnących
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka