Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki

Transkrypt

1 Informacje dla pacjentów Język polski Słowniczek terminów związanych z rakiem nerki Ablacja (terapia ablacyjna) minimalnie inwazyjny zabieg usunięcia zmienionej chorobowo tkanki. Lekarz niszczy taką tkankę za pomocą ciepła (termoablacja) lub zimna (krioablacja). Ablacja prądem o częstotliwości radiowej niszczenie nowotworu ciepłem generowanym za pomocą prądu wysokiej częstotliwości; inaczej termoablacja, RFA Adrenalektomia zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu gruczołu nadnerczowego (nadnercza) Aktywny nadzór Badania kliniczne forma leczenia, w której lekarz aktywnie monitoruje wzrost nowotworu, oparta na ścisłym harmonogramie wizyt. Przy każdej wizycie wykonywane jest obrazowanie (RTG, USG, TK) oraz inne niezbędne badania. eksperymentalne prace badawcze prowadzone w celu uzyskania odpowiedzi na konkretne pytania dotyczące terapii i leków. Umożliwiają one ocenę działania leku wśród pacjentów posiadających określone cechy. Badanie histopatologiczne (histologiczne) badanie tkanek pod mikroskopem w celu wykrycia obecności i charakteru choroby nowotworowej Bezobjawowy (asymptomatyczny) niepowodujący dolegliwości i wykryty przypadkowo Biopsja pobranie fragmentu tkanki z organizmu w celu jej zbadania i zdobycia informacji niezbędnych dla postawienia diagnozy, kontroli i leczenia Cewnik JJ (cewnik DJ) rurka umieszczana tymczasowo w moczowodzie w celu zapewnienia swobodnego odpływu moczu z nerki do pęcherza; inaczej cewnik podwójnie zagięty, cewnik podwójne J Chemioterapia leczenie choroby nowotworowej za pomocą cytostatyków, czyli substancji toksycznych dla komórek. Leki takie silniej działają na komórki szybko dzielące się, na przykład nowotworowe. Diagnoza proces medyczny polegający na przeprowadzeniu szeregu badań w celu ustalenia przyczyny dolegliwości Embolizacja małoinwazyjny zabieg nieoperacyjny powodujący zablokowanie (zatorowanie) naczyń krwionośnych zaopatrujących guz, co uniemożliwia mu wzrost i przerzuty Page 1 / 6

2 Enzym biologicznie czynna substancja, złożona z dużych cząsteczek, niezbędna dla przebiegu procesów przemiany materii w organizmie Guz łagodny nowotwór niezłośliwy, charakteryzujący się powolnym wzrostem i niedający przerzutów do innych narządów Guz złośliwy nowotwór naciekający otaczające tkanki w sposób ciągły lub przerywany. Nowotwór złośliwy może (drogą naczyń krwionośnych i chłonnych) przerzutować, czyli rozprzestrzeniać się do innych miejsc organizmu. Immunoterapia leczenie nowotworu przez stymulację układu odpornościowego do walki z komórkami guza Klasyfikacja TNM (Tumour Node Metastasis classification) międzynarodowa klasyfikacja onkologiczna służąca określaniu stopnia zaawansowania nowotworu na podstawie następujących cech: wielkość i inwazyjność guza (T), zajęcie węzłów chłonnych (N), przerzuty odległe (M) Kontaminacja (brak czystości onkologicznej) przypadkowe wprowadzenie do krwiobiegu lub innego narządu komórek nowotworowych oderwanych w trakcie zabiegu. Komórki te mogą wzrastać w innej lokalizacji i przekształcać się w guzy (złośliwe). Krioablacja, krioterapia procedura medyczna polegająca na stosowaniu niskiej temperatury do leczenia zmian nowotworowych, zarówno łagodnych, jak i złośliwych Krwiak okołonerkowy nagromadzenie krwi umiejscowione wokół nerki Limfadenektomia zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu węzłów chłonnych powiększonych z powodu obecności komórek nowotworowych Małoinwazyjny zabieg chirurgiczny procedura chirurgiczna, w której nie są potrzebne duże nacięcia skóry ani innej tkanki (wykonuje się minilaparotomię, czyli małe nacięcia w powłokach brzusznych w celu wprowadzenia narzędzi roboczych) Metastazektomia zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu przerzutów nowotworowych, czyli guzów wtórnych w innych narządach organizmu Rak nerki miejscowo zaawansowany rak nerki naciekający otaczające ją tkanki (naczynia, nadnercza, węzły chłonne), niedający jednak przerzutów do narządów odległych Moczowód jedna z dwóch rurek, przez które mocz przepływa z nerek do pęcherza moczowego Multidyscyplinarny (wielodyscyplinarny) związany z różnymi gałęziami wiedzy lub nauki. W medycynie przymiotnik ten oznacza na przykład jednoczesne zaangażowanie urologów, onkologów, radioterapeutów, psychologów i innych specjalistów w leczenie nowotworów na różnych płaszczyznach. Page 2 / 6

3 Nadnercze parzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego położony na szczycie nerki. Nadnercza odpowiadają za produkcję i uwalnianie hormonów. Nefrektomia cytoredukcyjna zabieg chirurgiczny, specyficzny dla przerzutowego nowotworu nerki, w którym nowotwór nerki jest usuwany z pozostawieniem ognisk przerzutowych. Celem operacji jest zmniejszenie liczby wszystkich komórek nowotworowych w organizmie (cytoredukcja oznacza zmniejszenie liczby komórek). Nefrektomia częściowa inaczej nefrektomia oszczędzająca; patrz: operacja nerkooszczędzająca Nefrektomia radykalna chirurgiczne usunięcie całej nerki; inaczej nefrektomia całkowita, nefrektomia doszczętna Neoangiogeneza proces powstawania nowych naczyń krwionośnych jako odgałęzienia już istniejących. W przypadku raku umożliwia to wzrost i przerzuty guza. Nerka parzysty narząd w kształcie fasoli, położony w tylnej części jamy brzusznej. Funkcją nerek jest filtracja krwi i usuwanie z moczem produktów przemiany materii. Niedokrwistość (anemia) obniżony poziom czerwonych krwinek. Jest to najbardziej powszechne zaburzenie układu krwiotwórczego; powoduje między innymi zmęczenie, osłabienie, trudności z koncentracją. Nowotwór pierwotny masa guza powstała w wyniku wzrostu z pierwszej nowotworowo zmienionej komórki Obrazowanie medyczne tworzenie obrazów ciała za pomocą rentgenografii, ultrasonografii, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i innych technik Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MR, MRI) technika, w której do wytwarzania obrazów organizmu stosuje się silne pole magnetyczne i fale radiowe Onkolog lekarz specjalistycznie wykształcony w kierunku diagnozowania, leczenia i obserwacji osób cierpiących na każdy typ nowotworu Operacja laparoskopowa Operacja nerkooszczędzająca Operacja otwarta małoinwazyjna technika chirurgiczna, w której lekarz przez małe nacięcia powłok brzucha wprowadza narzędzia do jego wnętrza. Umożliwia to wykonanie zabiegu z pozostawieniem kilku drobnych blizn zamiast jednej dużej. chirurgiczne usunięcie guza nerki wraz z otaczającym marginesem zdrowej tkanki tak, aby zachować jak największą ilość tkanki nerki; inaczej nefrektomia częściowa zabieg, w którym chirurg przecina skórę i tkanki, żeby mieć bezpośredni dostęp do struktur lub narządów Page 3 / 6

4 Opieka paliatywna optymalizacja jakości życia pacjenta w terminalnych stadiach choroby, pod względem fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym Osłabienie uczucie większego niż zwykle zmęczenia i mniejszej energii, utrzymujące się pomimo prawidłowej ilości snu. Mogą mu towarzyszyć bóle stawów, mięśni i klatki piersiowej. Parestezja zaburzenie czucia objawiające się jako kłucie, szczypanie, mrowienie, drętwienie itp. w danej okolicy ciała, zwłaszcza na skórze Patolomorfolog (patolog) lekarz badający narządy, tkanki i płyny ustrojowe w poszukiwaniu zmian chorobowych. Pełni podstawową funkcję w diagnozowaniu i ocenie stopnia zaawansowania choroby nowotworowej. Powięź nerkowa zbudowana z tkanki łącznej błona otaczająca torebkę tłuszczową i zawartą w niej nerkę; inaczej powięź Geroty Radiolog lekarz specjalizujący się w technikach obrazowania medycznego. W przypadku nowotworu radiolog, stosując rentgenografię, ultrasonografię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i inne metody, diagnozuje i/lub kontroluje guza. Radioterapia niszczenie komórek nowotworowych za pomocą promieniowania jonizującego (najczęściej rentgenowskiego) Rak jasnokomórkowy nerki typ guza nerki o dużej zawartości tłuszczu Rak nerkowokomórkowy medyczna nazwa najczęstszego typu raka nerki; inaczej rak z komórek nerkowych Rak nerki ograniczony do narządu rak nerki nienaciekający sąsiednich struktur (zawarty całkowicie w nerce) i bez przerzutów odległych Robot chirurgiczny urządzenie służące do wykonywania operacji laparoskopowych, sterowane zdalnie przez chirurga za pomocą specjalnej konsoli Rokowanie termin medyczny służący do przewidywania prawdopodobnego efektu leczenia Skala Fuhrmana stopnie (zwykle cztery) złośliwości nowotworu, określane na podstawie analizy budowy jądra komórkowego; inaczej klasyfikacja Fuhrmana Stopień zaawansowania (klinicznego) stan rozwoju choroby nowotworowej w organizmie, zwykle określany nowotworu na podstawie wielkości guza oraz przerzutów do węzłów chłonnych i narządów odległych; inaczej stadium (zaawansowania klinicznego) nowotworu Page 4 / 6

5 Ścieżka leczenia program terapii zawierający poszczególne zadania i interwencje zdefiniowane, zoptymalizowane i ustawione w odpowiedniej kolejności, co umożliwia zespołowi medycznemu sprawną pracę nad zdrowiem pacjenta; inaczej ścieżka terapeutyczna Środek kontrastowy substancja zwiększająca kontrast struktur lub płynów ciała. Jest on stosowany w obrazowaniu medycznym (zob. obrazowanie). Tarczyca umiejscowiony w przedniej dolnej części szyi gruczoł wytwarzający hormony wpływające na procesy energetyczne zachodzące w organizmie, produkcję białek i reakcje na inne hormony Terapia ablacyjna zob. ablacja Terapia antyangiogenna terapia lekami zapobiegającymi tworzeniu się nowych naczyń krwionośnych, odżywiających guza i umożliwiających mu wzrost Terapia celowana stosowanie leków skierowanych przeciwko mechanizmom zachodzącym w komórkach nowotworowych Tętnica nerkowa naczynie tętnicze zaopatrujące nerkę w utlenowaną krew. Ponadto dostarcza do nerki krew do filtracji i oczyszczenia ze zbędnych produktów przemiany materii. Tkanka tłuszczowa tkanka łączna utworzona z komórek magazynujących materiał zapasowy w postaci tłuszczu Tkanka tłuszczowa okołonerkowa tłuszcz skupiony wokół nerki, tworzący torebkę. Ochrania nerkę przed urazami i stabilizuje jej położenie. Tomografia komputerowa (TK) technika obrazowania, za pomocą której tworzy się serie zdjęć rentgenowskich ciała Torbiel nerki wypełniony płynem zbiornik zlokalizowany w nerce. W rzadkich przypadkach torbiel może być złośliwa. Ultrasonografia (USG) technika obrazowania wykorzystująca ultradźwięki o wysokiej częstotliwości w celu stworzenia obrazu wnętrza ciała Uogólniona choroba nowotworowa stan, w którym występują przerzuty odległe wskutek rozsiewu z ogniska pierwotnego; inaczej: rozsiana choroba nowotworowa, nowotwór rozsiany, nowotwór z przerzutami, choroba przerzutowa Urolog Węzeł chłonny lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu chorób układu moczowego u kobiet i mężczyzn, a także chorób męskiego układu płciowego narząd w owalnym kształcie, który reguluje układ odpornościowy Page 5 / 6

6 Wybroczyny liczne drobne czerwone plamki lub siniaki na powierzchni skóry, spowodowane niewielkim krwawieniem z naczyń krwionośnych Wznowa (nawrót) pojawienie się nowotworu po pewnym czasie od zakończeniu leczenia. Nawrót może wystąpić w miejscu jego poprzedniej obecności lub w innym rejonie ciała. Nie ma ustalonego okresu, po jakim wykrycie ponownych zmian nowotworowych uważa się za wznowę. Zacisk (klem) do tętnicy nerkowej używany podczas nefrektomii instrument służący do zablokowania przepływu krwi przez nerkę, w celu uniknięcia krwawienia Zespół paranowotworowy (paraneoplastyczny) jedna z (albo dwie lub kilka naraz) możliwych reakcji organizmu na obecność nowotworu, na przykład wzrost ciśnienia tętniczego, spadek masy ciała, niedokrwistość, gorączka, utrata apetytu, zaniki mięśniowe Zespół ręka-stopa skutek uboczny terapii niektórymi lekami przeciwnowotworowymi. Objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem dłoni i/lub podeszw stóp, a w niektórych przypadkach pojawiają się pęcherze. Znieczulenie podawanie leków w celu zniesienia bólu operacyjnego. W znieczuleniu ogólnym pacjent jest nieprzytomny i nieświadomy tego, co się z nim dzieje. W znieczuleniu miejscowym lub podpajęczynówkowym pacjent pozbawiony jest czucia w tej części ciała, gdzie zabieg jest wykonywany. Znieczulenie stopniowo słabnie po zabiegu. Żyła główna duże naczynie żylne zbierające odtlenowaną krew z organizmu i transportujące ją do serca; inaczej żyła próżna, żyła czcza. W pobliżu nerek przebiega żyła główna dolna. Żyła nerkowa naczynie odprowadzające przefiltrowaną krew z nerki do krwiobiegu Niniejsze informacje zaktualizowano w maju 2014 roku. Ulotka ta jest częścią poradnika pacjenta na temat raka nerki. Zawiera ogólne informacje na temat tej choroby. W przypadku szczegółowych pytań dotyczących konkretnej sytuacji zdrowotnej, należy skonsultować się z lekarzem. Żadna ulotka nie może zastąpić osobistej rozmowy z lekarzem. Podane informacje zostały opracowane przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne we współpracy z jego Sekcją Urologii Onkologicznej, grupą roboczą Młodych Urologów Akademickich ds. raka nerki oraz Europejskim Stowarzyszeniem Pielęgniarek Urologicznych. Zawartość ulotki jest zgodna z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Te i inne informacje na temat schorzeń urologicznych można znaleźć na naszej stronie internetowej: Autorzy serii: dr Bülent Akdoǧan dr Sabine D. Brookman-May prof. dr Martin Marszalek dr Andrea Minervini prof. Haluk Özen dr Alessandro Volpe Bodil Westman Ankara, Turcja Monachium, Niemcy Wiedeń, Austria Florencja, Włochy Ankara, Turcja Novara, Włochy Sztokholm, Szwecja Polska wersja opracowana przez Romana Sosnowskiego oraz studentów CMUJ. we współpracy z: Page 6 / 6