The level of antibacterial substances in raw milk in the area monitored by the Veterinary Hygiene Institute in Olsztyn in Summary

Transkrypt

1 Literatura: 1. Bilandžić N., Solomun-Kolanovića B., Varenina I., Scortichini G., Annunziata L., Brstilo M., Rudan N., 2011 Veterinary drug residues determination in raw milk in Croatia. Food Control 22 (12), Bis H., Mędrela-Kuder E., 2011 Czystość mikrobiologiczna mleka i jego produktów dostarczanych przez indywidualnych producentów na plac targowy Stary Kleparz w Krakowie. Hygeia Public Health 46 (1), Dłużewska A., Dłużewski M., 1996 Technologia mleka spożywczego. Wyd. Hoża, ss Górecka D., 2003 A jednak mleko. Przegląd Mlecz. 10, Grădinaru A.C., Popescu O., Solcan G., 2011 Antibiotic residues in milk from Moldavia, Romania. HVM Bioflux 3 (2), Jurczak M.E., 2003 Mleko produkcja, badanie, przerób. Wyd. S W, SGGW, Warszawa, ss Kobus J., Kmiecik D., 2006 Jakość mikrobiologiczna i skład chemiczny mleka surowego pochodzącego z wielkich i małych gospodarstw rolnych Wielkopolski w 2004 roku. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2 (47), Kurek C., 1988 ootechniczno- Zootechniczno- -weterynaryjne wskazania higienicznej produkcji mleka. LACPRESS, Warszawa, ss Nikolić N., Mirecki S., Blagojević M., 2011 Presence of inhibitory substances in raw milk in the area of Montenegro. Mljekarstvo 61, Nisha A.R., 2008 Antibiotic Residues A Global Health Hazard. Veterinary World 1 (12), O Keeffe M., Kennedy O., 1998 Residues a food safety problem? J. Food. Safety 18, Rama A., Lucatello L., Benetti C., Galina G., Bajraktari D., 2017 Assessment of antibacterial drug residues in milk for consumption in Kosovo. J. Food Drug Analysis 25 (3), Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z r.). 14. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 470/2009 z 6 maja 2009 r. ustanawiające wspólnotowe procedury określania maksymalnych limitów pozostałości substancji farmakologicznie czynnych w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego oraz uchylające Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2377/90 oraz zmieniające dyrektywę 2001/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie (WE) nr 726/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 152/11 z r.). 15. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 37/2010 z 22 grudnia 2009 r. w sprawie substancji farmakologicznie czynnych i ich klasyfikacji w odniesieniu do maksymalnych limitów pozostałości w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. L 15/1 z r.). 16. Różańska H., Lewtak-Piłat A., 2001 Metody przesiewowe wykrywania pozostałości antybiotyków w żywności. Życie Wet. 86 (1), Różańska H., Osek J., 2016 Prawne i praktyczne aspekty kontroli pozostałości substancji przeciwbakteryjnych w mleku. Życie Wet. 91 (6), Różańska H., Niewiadowska A., Niedzielska J., 2001 Antybiotyki i inne substancje hamujące w mleku postęp czy regres? Przegląd Mlecz. 5, Smulski S., 2014 Substancje hamujące w mleku. Weterynaria w terenie 1, Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Tekst jednolity (Dz.U. z 8 kwietnia 2015 r. poz. 594). 21. Zaręba D., Kwietniewska K., Ziarno M., 2011 Substancje hamujące w mleku. Przemysł Spożywczy 65 (10), The level of antibacterial substances in raw milk in the area monitored by the Veterinary Hygiene Institute in Olsztyn in Summary Dairy products are an integral part of the daily diet of many people. For this reason the quality of raw milk, as the basic component of many dairy products, is extremely important. Research was carried out at the Veterinary Hygiene Institute in Olsztyn in order to analyse residues of antibacterial substances (including antibiotics) in raw milk in the Warmian-Masurian and Kuyavian-Pomeranian Voivodeships in Samples for testing were obtained as part of a monitoring programme and surveillance testing. In 2015, no undesirable substances were found in the raw milk samples. In the next two years, however, different results were obtained. In 2016, there was a change in research methods. In that year, 4 samples tested positive, which was 0.95% of all analyses. In the following year (2017), 404 samples were tested and residues of antibiotics were found in 11 of them. This was 2.72% of the test samples (4Sensor test). The study showed that there is no uniform trend in the use of antibiotics contrary to applicable regulations. The problem of antimicrobial substances in raw milk is still relevant and requires constant monitoring. KEY WORDS: antibiotics, raw milk, antibacterial substances, health risks Pożegnanie siódemki, czyli ponad 800 tys. krów pod oceną Danuta Radzio Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Podsumowując rok 2017 w sektorze mlecznym, z pewnością można powiedzieć, że był dobry dla producentów mleka, pod znakiem dobrej koniunktury, umożliwiającej rozwój. Obrazują to zestawienia liczbowe podsumowujące miniony okres, opracowywane i prezentowane przez Dział Oceny Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka. Podsumowując działalność PFHBiPM z zakresu prowadzenia oceny wartości użytkowej, w 2017 roku ocenianych było przeciętnie krów, co w porównaniu do roku ubiegłego daje wzrost o sztuk (+3%). wydajność krów ocenianych w 2017 roku wyniosła 8150 kg mleka, 333 kg tłuszczu (4,08%) i 276 kg białka (3,38%), co w stosunku do roku 2016 daje wzrost aż o 285 kg, w tym 10 kg tłuszczu ( 0,03% tłuszczu) i 11 kg białka (+0,01% białka). Ocena wartości użytkowej w 2017 roku była prowadzona w oborach, co daje średnią wielkość stada dokładnie 38 krów. Rośnie oceniana populacja Poprawiające się wyniki obrazują konsekwentną pracę i wysiłek hodowców, włożone w osiągnięcie takich wyników dla poszczególnych stad i pojedynczych zwierząt. Stale rosnące wydajności ocenianych krów mlecznych w Polsce najlepiej pokazują, jak skutecznie można wykorzystać narzędzie, jakim jest ocena wartości użytkowej. przegląd hodowlany nr 3/

2 ZACHODNIO % % % % DOLNO % KUJAWSKO % % % % % % % % % % MAŁ % Rys. 1. liczba ocenianych krów mlecznych w Polsce w 2017 roku oraz procentowy udział krów ocenianych w pogłowiu ogółem, według województw ZACHODNIO 53,0 86,3 42,8 DOLNO 82,2 34,1 KUJAWSKO- 74,7 37,9 51,8 Rys. 2. wielkość ocenianego stada krów mlecznych w 2017 roku, według województw 42,8 34,9 38,5 30,7 31,3 16,8 23,7 MAŁ 23,1 Wzrost populacji krów mlecznych ocenianych przez PFHBiPM zawsze należy odnosić do liczebności krajowego pogłowia krów mlecznych. W roku 2017 spadło ono o 7690 sztuk, osiągając poziom krów mlecznych (według danych sygnalnych GUS na grudzień 2017). Efektem nieznacznego spadku liczebności pogłowia krów mlecznych ogółem oraz znacznego wzrostu populacji ocenianej jest również wzrost procentowy udziału krów ocenianych. Według danych na koniec 2017 roku pod oceną było już 37,2% krów mlecznych ogółem, co w stosunku do sytuacji sprzed roku daje wzrost aż o 1,5%. Dla przypomnienia podajemy, że procent objęcia oceną wyliczany jest na podstawie liczby krów ocenianych na 31 grudnia w stosunku do danych o pogłowiu krów mlecznych według danych sygnalnych GUS, szacowanych również na grudzień. Wspominamy o tym, ponieważ liczba krów ocenianych na przekroczyła 800 tys. i wyniosła krowy. Mleko na plusie Rosnąca liczba krów ocenianych, wzrost wydajności stad i ich przeciętnej liczebności potwierdzają rosnącą specjalizację gospodarstw rolnych w kierunku produkcji mleka. Hodowcy i producenci mleka muszą intensyfikować działania w kierunku obniżenia kosztów produkcji, a bez możliwości regularnego monitorowania danych o wydajności krów i składzie ich mleka, pochodzących z oceny wartości użytkowej, te działania są nieosiągalne. Przytoczone dane na temat średniej wydajności stad ocenianych zasadniczo mówią za siebie, ale aby jeszcze wzmocnić tę wymowę, należy dodać, że owe 37,2% ogólnego pogłowia krów mlecznych w 2017 roku wyprodukowało (według danych z oceny) ponad 6440 mln kg mleka (6257 mln litrów), co daje wzrost o 6% w stosunku do roku W odniesieniu do poziomu skupu mleka w kraju ( mln litrów dane IERiGR-PIB, Rynek Rolny, luty 2018) produkcja od krów ze stad ocenianych pokrywa 57% skupionego w kraju surowca. Globalnie produkcja mleka na poziomie 13,3 mld litrów daje Polsce piąte miejsce w Europie (za Niemcami, Francją, Wielką Brytanią i Holandią) i dwunaste na świecie. Warto w tym miejscu zaznaczyć różnicę między przeciętną wydajnością krów ocenianych 8150 kg mleka, a przeciętną wydajnością w populacji ogółem (z uwzględnieniem krów ocenianych) 6335 kg (Rynek Mleka, wrzesień 2017, dane IERiGR-PIB). Dokładna różnica wynosi 1815 kg. Liczby te pokazują, co można osiągnąć, gdy umiejętnie wykorzystujemy dane z oceny. Biorąc pod uwagę oficjalne dane opisujące całą 20 przegląd hodowlany nr 3/2018

3 populację bydła w Polsce (w tym krowy oceniane) oraz wydajność owych 37,2% krów objętych oceną, wyliczyliśmy szacunkową przeciętną wydajność krowy nieocenianej, wyłączając z ogółu produkcję mleka krów ocenianych. wydajność krowy poza oceną sięga w takim układzie zaledwie 5326 kg mleka, pogłębiając różnicę w wydajnościach krowy ocenianej do nieocenianej do poziomu 2824 kg na korzyść populacji aktywnej. Polska, ze względu na uwarunkowania geograficzne, klimatyczne oraz kulturowo-przemysłowe, charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym rozmieszczeniem krów mlecznych. Od kilku lat obserwujemy stały wzrost liczebności populacji ocenianej w północno-wschodniej i centralnej części Polski, gdzie populacja krów ocenianych zbliża się do 150 tys., a nawet już przekracza 160 tys. krów w poszczególnych województwach. Biorąc pod uwagę fakt, że w tych rejonach owe tys. krów ocenianych w każdym z województw nadal reprezentuje od 1/3 do 1/2 krów mlecznych utrzymywanych na tym terenie, wciąż mamy dużo do zrobienia w zakresie propagowania korzyści wynikających z oceny wartości użytkowej. Na rysunku 1. przedstawiono rejony najbogatsze pod kątem przeciętnej liczby krów ocenianych w 2017 roku % obór 19% krów 8,8 krów / oborę ogółem % obór 60% krów +50 2% obór 21% krów Rys. 3. Średnia wielkość stada krów mlecznych w 2017 roku 1-9 4% obór 0,7% krów 38 krów / oborę ocenianą % obór 51% krów % obór 48% krów Rosną stada Na rysunku 2. zaprezentowano średnią wielkość stad ocenianych w poszczególnych województwach. Wzrost średniej krajowej do 38 krów wynika ze wzrostu wielkości stad ocenianych w poszczególnych województwach. Największe stada są w woj. lubuskim 86,3, dolnośląskim 82,2, opolskim 74,7 Najmniejsze występują w woj. małopolskim 16,8 W odniesieniu do ogólnej liczby gospodarstw utrzymujących krowy mleczne, których (łącznie z oborami korzystającymi z oceny wartości użytkowej) jest , średnia wielkość wynosi 8,8 krowy. Według oficjalnych danych GUS, niezmiennie aż 71% gospodarstw w Polsce utrzymuje do 9 krów, 27% od 10 do 49, a tylko 2% posiada więcej niż 50 sztuk. Biorąc pod uwagę liczbę krów mlecznych ogółem w oborach według wielkości, okazuje się, że w oborach do 9 krów utrzymywanych jest aż 19% zwierząt, w tych od 10 do 49-60%, a w oborach powyżej 50 krów tylko 21% (rys. 3). Jeśli natomiast poddamy podobnej analizie oceniane na koniec roku 2017, otrzymamy następujący rozkład: tylko 4% ocenianych utrzymuje do 9 krów, 77% od 10 do 49, a już 19% posiada więcej niż 50 krów. Biorąc pod uwagę liczbę zwierząt w tych przedziałach, okazuje się, że w oborach do 9 krów utrzymywanych jest tylko 0,7% krów ocenianych, 51% krów w oborach oraz aż 48% w oborach powyżej 50 krów (rys. 4). Rys. 4. Średnia wielkość stada ocenianego w 2017 roku przeciętne stad, w rozumieniu stada jako całej grupy krów mlecznych utrzymywanych w tej samej lokalizacji, w tym samym celu, dojonych i żywionych według jednego systemu prowadzenia stada, niezależnie od liczby właścicieli. Wprowadzenie takiej definicji pozwala zestawić poszczególne stada w odpowiednie grupy wielkościowe i porównywać osiągane efekty całej grupy krów, utrzymywanej w ten sam sposób, niezależnie od faktu przynależności do poszczególnych właścicieli czy też fazy laktacji. Pierwszych 10 stad wraz z ich wynikami, które uplasowały się najwyżej pod względem kg mleka, przedstawiono w tabeli 1. Biorąc pod uwagę średnią wydajność w kg mleka oraz sumy kilogramów tłuszczu i białka odnotowane w 2017 roku w poszczególnych województwach, niezmiennie przodują województwa Polski zachodniej o wieloletniej tradycji hodowli bydła (rys. 5 i 6). PHF dominuje Wydajności te w znacznej mierze są zasługą rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (HO), gdyż niezmiennie dominuje ona w populacji ocenianej, z udziałem 85,13%. Mimo wzrostu liczby krów w tej rasie w stosunku do Najlepsi na topie Ubiegłoroczna korzystna koniunktura w sektorze mlecznym umożliwiła hodowcom dalszą specjalizację w kierunku produkcji mleka, co zostało odzwierciedlone zarówno we wzroście średniej wielkości stada, jak i we wzroście przeciętnej wydajności krów ocenianych. Opłacalność produkcji mleka z pewnością spowodowała większe inwestycje we właściwy dobór pasz, bo jak wiadomo krowa pyskiem doi. Dla przypomnienia, począwszy od 2014 roku, w podsumowaniu wyników ocenianych gospodarstw zmodyfikowano zasady prezentacji i porównania przeciętnych wydajności poszczególnych obiektów. W rankingach prezentowane i porównywane są wyniki DOLNO ZACHODNIO KUJAWSKO- POLSKA MAŁ 4 Rys. 5. Przeciętne wydajności ocenianych krów mlecznych w 2017 roku w poszczególnych województwach przegląd hodowlany nr 3/

4 Tabela 1 Zestawienie najlepszych stad według wydajności kg mleka Właściciel/e stad Lokalizacja stad: miejscowość, województwo Metoda oc./ R. ml. Sk. liczba krów mleko (kg) wydajność od jednej krowy tłuszcz białko suma tł+bi Średni okres międzywycieleniowy Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych do 20 sztuk Małgorzata i Sylwester Pszczoła Gutanów, lubelskie AT4 R* 19, ,67 3, GR Michał Biegański Jedlec, wielkopolskie AT4 19, ,96 3, GR Zbigniew Różaniecki Janówka Zachodnia, lubelskie A4 R* 11, ,47 3, Łukasz Jańczak Wysogotówek, wielkopolskie AT4 12, ,28 3, Stanisław Mościcki Gulczewo, mazowieckie AT4 R* 12, ,94 3, Piotr Ożarowski Czajki, podlaskie AT4 18, ,70 3, GR Piotr Roch Bukowska Wola, małopolskie AT4 7, ,61 3, Marcin Babul Kozłówka, podlaskie AT4 11, ,02 3, Jacek Grudziński Józefów, mazowieckie AT4 16, ,81 3, Bronisław Koncewicz Długołęka, wielkopolskie AT4 R* 16, ,99 3, Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych od 20,1 do 50 sztuk Urszula i Eugeniusz Majewscy Kołoząb, pomorskie AT4 R* 30, ,10 3, Eugeniusz Majewski wydajność wł. 1 AT4 R* 11, ,93 3, Urszula Majewska wydajność wł. 2 AT4 R* 18, ,22 3, GR Marcin Gromada Ludzisko, kujawsko-pomorskie A4 R* 24, ,59 3, GR Janusz Pietrzak Łubowo, wielkopolskie A4 R* 38, ,44 3, Elżbieta Mazurek Ostrobudki, wielkopolskie A4 27, ,86 3, Adam Stępniakowski Kępniewo, warmińsko-mazurskie A4 41, ,82 3, GR Piotr Zdun Jarczówek, lubelskie A4 R* 46, ,41 3, Andrzej Mórawski Golany, mazowieckie AT4 31, ,16 3, Andrzej Stefański Sołtyski, pomorskie AT4 28, ,10 3, GR Tomasz Pietrzak Radoryż Kościelny, lubelskie A4 R* 39, ,70 3, Witold i Mirosława Ruta Książki, kujawsko-pomorskie AT4 39, ,28 3, Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych od 50,1 do 150 sztuk GR Małgorzata Dusznik Wierzba, lubelskie A4 R* 68, ,18 3, Robert Neneman Wełnica, wielkopolskie A4 R* 74, ,52 3, GR Maciej Pohl Krotoszyn, wielkopolskie AT4 R* 115, ,93 3, Dariusz Nasiłowski Skwierczyn Dwór, mazowieckie AT4 R* 110, ,79 3, SK Nowe Jankowice Sp. z o.o. Szarnoś, kujawsko-pomorskie A4 87, ,76 3, SK Dobrzyniewo Sp. z o.o. Dobrzyniewo, wielkopolskie A4 135, ,86 3, GR Krzysztof Oleksiak Stare Piastowo, mazowieckie AT4 R* 96, ,88 3, Tadeusz Jaroszek Adamowo, warmińsko-mazurskie AT4 52, ,64 3, Jarosław Tułodziecki Wolęcin, kujawsko-pomorskie AT4 136, ,93 3, GR Szczepan Wysokiński Radomyśl, mazowieckie AT4 R* 88, ,70 3, Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych od 150,1 do 300 sztuk OHZ Osięciny Sp. z o.o. Osięciny, kujawsko-pomorskie A4 R* 290, ,89 3, GR Żaneta Bała Kaczmarek Lutogniew, wielkopolskie AR4 R* 152, ,61 3, OHZ Osięciny Sp. z o.o. Michałowo, kujawsko-pomorskie A4 R* 268, ,45 3, Hendripol Sp. z o.o. Bramka, kujawsko-pomorskie AR8 R* 256, ,94 3, GR Alina Kaczała-Szymczak Konarzew, wielkopolskie AT4 R* 169, ,73 3, OHZ Dębołęka Sp. z o.o. Dębołęka, łódzkie A4 R* 298, ,84 3, Damian Chluba Kamieniec, śląskie AT4 202, ,28 3, GR Maria Snela Baszków, wielkopolskie AR4 168, ,74 3, SPR Diament GH Żabno Otfinów, małopolskie A4 R* 265, ,43 3, OHZ Kamieniec Ząbkowicki Sp. z o.o. Starczów, dolnośląskie A4 R* 235, ,86 3, przegląd hodowlany nr 3/2018

5 Właściciel/e stad Lokalizacja stad: miejscowość, województwo Metoda oc./ R. ml. Sk. liczba krów mleko (kg) wydajność od jednej krowy tłuszcz białko suma tł+bi Średni okres międzywycieleniowy Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych od 300,1 do 500 sztuk SK Nowe Jankowice Sp. z o.o. Nowe Jankowice, kujawsko-pomorskie A4 331, ,71 3, HZZ Żołędnica Sp. z o.o. Zakrzewo, wielkopolskie A4 R* 414, ,61 3, OHZ Osięciny Sp. z o.o. Jarantowice, kujawsko-pomorskie A4 R* 302, ,39 3, HZZ Żołędnica Sp. z o.o. Kawcze, wielkopolskie A4 R* 324, ,99 3, HZZ Żołędnica Sp. z o.o. Golina Wielka, wielkopolskie A4 R* 330, ,89 3, Bożena, Mateusz i Władysław Butor-Fleszar Łany Wielkie, śląskie A4 456, ,79 3, Mateusz Fleszar wydajność właściciela 1 A4 31, ,83 3, Bożena Butor-Fleszar wydajność właściciela 2 A4 225, ,78 3, Władysław Butor wydajność właściciela 3 A4 198, ,80 3, OHZ Lubiana Sp. z o.o. Boguszyn, zachodniopomorskie A4 R* 335, ,11 3, OHZ Kamieniec Ząbk. Sp. z o.o. Starczów, dolnośląskie A4 R* 360, ,94 3, Danko HR Sp. z o.o. Krowiarki, śląskie A4 R* 378, ,16 3, MZ PW Milk Stary Jaworów Milikowice Milikowice, dolnośląskie A4 R* 435, ,58 3, PW Milk Milikowice wydajność właściciela 1 A4 R* 195, ,52 3, MZ Stary Jaworów Milikowice wydajność właściciela 2 A4 R* 239, ,64 3, Stada o przeciętnej liczbie krów mlecznych powyżej 500 sztuk OHZ Garzyn Sp. z o.o. Mierzejewo, wielkopolskie A4 R* 574, ,73 3, Polhoz Sp. z o.o. Pogorzała Wieś, pomorskie A4 R* 557, ,91 3, Fortune Sp. z o.o. Cieszymowo, pomorskie AZ4 R* 1 141, ,59 3, GR Marzec Katarzyna Wiejkowo, zachodniopomorskie A4 R* 649, ,02 3, OHZ Garzyn Sp. z o.o. Górzno, wielkopolskie A4 R* 573, ,77 3, K & B & A Ltd Sp. z o.o. Rzeczyn, zachodniopomorskie A4 R* 599, ,84 3, GR Tadeusz Lisiecki Czechnów, wielkopolskie AZ , ,74 3, SK Dobrzyniewo Sp. z o.o. Mrozowo, kujawsko-pomorskie A4 535, ,08 3, OHZ Lubiana Sp. z o.o. Nadarzyn, zachodniopomorskie A4 R* 650, ,00 3, Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o. Lembruk, warmińsko-mazurskie AT , ,53 3, MAŁ POLSKA ZACHODNIO KUJAWSKO- DOLNO Rys. 6. Suma kg tłuszczu i białka w 2017 roku w poszczególnych województwach roku ubiegłego o 8323 sztuki jej przewaga w procentowym udziale w populacji ocenianej, podobnie jak w latach ubiegłych, stopniowo zmniejsza się na korzyść ras kolorowych. Udział w populacji ocenianej rasy polskiej holsztyńsko- -fryzyjskiej odmiany czerwono-białej (RW) wynosi 3,65%, simentalskiej 1,32%, polskiej czerwono-białej 0,50%, pozostałych ras 1,50%, mieszańców międzyrasowych 7,90%. Stare lokalne rasy, które nie podlegały ostrej jednokierunkowej selekcji na wydajność mleka, nie potrafią produkować tysięcy litrów tego surowca, za to cechują się dłuższym użytkowaniem, co przekłada się na mniejsze koszty produkcji, gdyż długi okres produkcji również świadczy o znacznie mniejszej liczbie problemów wymagających leczenia. Średnia długość użytkowania w latach w populacji ocenianej wynosi 3,04 i nieznacznie uległa zwiększeniu o 0,01. Jednak warto zauważyć, że w najliczniej reprezentowanych rasach HO i RW długość użytkowania pozostała na tym samym poziomie, co pozwala mieć nadzieję na stopniową poprawę tego wskaźnika w kolejnych latach. W tzw. rasach kolorowych bez udziału krwi holsztyńskiej średnia długość użytkowania przegląd hodowlany nr 3/

6 Tabela 2 Długość życia i produkcji mleka w populacji ocenianej w 2017 roku według ras Rasa Liczba krów ubyłych w 2017 r. Długość użytkowania (lata) Wiek ubycia (lata) Okres odchowu (lata) Produkcja życiowa produkcja na rok użytkowania produkcja na rok życia HO ,05 5,56 2, ,08 3, RW ,93 5,56 2, ,18 3, SM ,48 6,24 2, ,18 3, RP 296 5,87 8,82 2, ,32 3, JE 283 2,84 5,50 2, ,09 3, MO 899 2,87 5,37 2, ,97 3, BG 89 4,25 7,23 2, ,06 3, ZR 412 5,99 9,21 3, ,10 3, ZB 288 5,19 8,25 3, ,13 3, BS 68 3,11 5,55 2, ,43 3, SR 77 2,35 4,57 2, ,48 3, NR 39 2,34 4,60 2, ,14 3, MM ,76 5,48 2, ,24 3, Inne 365 1,22 4,35 3, ,41 3, Razem ,04 5,57 2, ,10 3, HO polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany czarno-białej, RW polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany czerwono-białej, SM simentalska, RP polska czerwona, JE jersey, MO montbeliarde, BG białogrzbieta, ZR polska czerwono-biała, ZB polska czarno-biała, BS brown swiss, SR szwedzka czerwona, NR norweska czerwona, MM mieszańce międzyrasowe mleko (kg) tłuszcz białko krów wydłuża się: simentalska +0,17, polska czerwona +0,16, montbeliarde +0,01, białogrzbieta +0,65, polska czarno-biała +0,10, norweska czerwona +0,16. Ze względu na dość małą populację tych ras wśród krów ocenianych tendencje te nie są tak widoczne w zestawieniach ogólnych, ale warto się temu przyjrzeć bliżej. Na rysunku 7. przedstawiono również odniesienie do liczby krów wybrakowanych w poszczególnych rasach. Życiowa produkcja lekko w górę Interesujące wnioski można również wyciągnąć z analizy zestawienia średniego okresu użytkowania poszczególnych ras ocenianych z okresem ich życia w odniesieniu do ich produkcji życiowej. Według danych zestawionych w tabeli 2. przeciętna krowa, która zakończyła swoją produkcję pod oceną w 2017 roku, żyła prawie 5,6 lat, produkowała niewiele ponad 3 lata i zdołała wyprodukować nieco ponad 23,5 tys. kg mleka o zawartości 4,10% tłuszczu i 3,36% białka. W stosunku do danych z roku 2016 wyniki te uległy poprawie, ze względu na przeciętną życiową produkcję krów ubyłych. HO polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany czarno-białej, RW polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany czerwono-białej, SM simentalska, RP polska czerwona, JE jersey, MO montbeliarde, BG białogrzbieta, ZR polska czerwono-biała, ZB polska czarno-biała, BS brown swiss, SR szwedzka czerwona, NR norweska czerwona Rys. 7. Długość życia i użytkowania w 2017 roku według ras Nawiązując do średniej życiowej wydajności krów ubyłych, należy w tym miejscu podkreślić długowieczność krów, gdyż ich zdolność do produkowania mleka przez szereg laktacji w dobrej kondycji, nawet jeśli nie osiągają rekordowych wydajności, jest najbardziej pożądana, ponieważ przynosi wymierny zysk hodowcy. Najwyższa życiówka Przez szereg lat w corocznej publikacji podsumowującej wyniki osiągnięte w minionym roku prezentowano pełną listę tzw. 100-tysięcznic, czyli krów, które w ciągu swojego życia produkcyjnego przekroczyły granicę 100 tys. kg mleka. W roku 2017 lista krów 100-tysięcznic znacznie się wydłużyła, osiągając liczbę 953 sztuk. W związku z powyższym w podsumowaniu roku 2017 skupiono się na krowach rekordzistkach, które żyły i produkowały w roku Takich krów z wydajnością powyżej 100 tysięcy kg mleka było 410, w tym 210 sztuk przekroczyło tę granicę po raz pierwszy, oraz 200 krów, które poprawiły swoją wydajność w stosunku do poprzedniego roku. Krowa o najwyższej wydajności życiowej w 2017 roku to DORIS 129, o numerze rejestracyjnym DE , należąca do Gospodarstwa Rolnego Komorowo Sp. z o.o. z woj. kujawsko-pomorskiego. DORIS produkuje mleko przez ponad 12 lat, a wynik wydajności życiowej z 2016 roku poprawiła o rekordową wartość kg, osiągając rekordowy poziom kg. Drugą stutysięcznicą w zestawieniu jest dotychczasowa kilkuletnia zdobywczyni 1. pozycji REDUTA 10, o numerze rejestracyjnym PL , należąca do Ośrodka Hodowli Zarodowej Dębołęka Sp. z o.o., która przez blisko 13 lat oceny wyprodukowała kg mleka. Zasadniczo należy stwierdzić, że z roku na rok coraz więcej krów przekracza poziom 100 tys. życiowej produkcji, a wydajności najwytrwalszych rekordzistek nieustannie rosną. Dane te wskazują, że hodowcy przywiązują coraz większą wagę do tak istotnej cechy, jaką jest długowieczność. Zainteresowanych szczegółowymi zestawieniami zapraszamy do lektury corocznej publikacji PFHBiPM znajdującej się na stronie: w zakładce: ocena/mleczna/ publikacje/wyniki-owub. 24 przegląd hodowlany nr 3/2018