Systemy Transakcyjne

Transkrypt

1 Wprowadzenie Na wstępie, warto jest postawić pytanie, dlaczego każdy uczestnik rynku finansowego powinien posługiwać się systemem transakcyjnym oraz dlaczego system transakcyjny stanowi niezbędne oraz fundamentalne narzędzie w rękach każdego inwestora, który rozpoczyna przygodę w którymkolwiek segmencie rynku finansowego? System transakcyjny jest zbiorem tez i twierdzeń stanowiących pewną spójną całość, obejmujący również zasady organizacji poszczególnych działań, mających prowadzić do określonych wyników inwestycyjnych. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wielu innych dziedzin działalności biznesowej, również w odniesieniu do inwestycji na rynkach kapitałowych, bez przygotowanego wcześniej planu działania trudno byłoby odnieść sukces. Jeżeli nie wiemy, gdzie chcemy dojść, jak mamy odnaleźć drogę do celu? System transakcyjny stanowi przede wszystkim wzór postępowania oraz zachowania się przy wystąpieniu danej sytuacji rynkowej wzór, który może zostać powielony w każdej kolejnej transakcji. Bez opracowanego schematu działania dla konkretnej sytuacji obserwowanej na rynku, trudno byłoby wyeliminować niepotrzebne emocje, prowadzące do niezdecydowania oraz subiektywności przeprowadzanej analizy. W praktyce, prowadziłoby to do procesu inwestycyjnego opartego w wysokim stopniu na uznaniowości. Wśród profesjonalnych inwestorów rynków finansowych istnieją zwolennicy wielu różnych metod oraz koncepcji rynkowych. Najważniejsze jest jednak, aby posiadać daną koncepcję, odpowiadającą w pełni preferencjom inwestora, którą następnie będzie można przekształcić we właściwy system transakcyjny. Jeżeli tak skonstruowany system posiadać będzie odpowiednią wartość oczekiwaną, można wtedy założyć, iż w znacznym stopniu będziemy przygotowani do zawierania transakcji na rynkach kapitałowych. Uznaniowość w realizacji procesu inwestycyjnego w znacznej liczbie przypadków prowadzić będzie do załamania się realizacji przyjętej strategii. Brak jasno sformułowanych zasad zajęcia, utrzymywania pozycji oraz wyjścia z rynku, może doprowadzić do najtrudniejszej sytuacji jaka może spotkać inwestora sytuacji, gdy nie będzie wiedział co ma zrobić z otwartą pozycją. W takich okolicznościach mogą dać o sobie znać niepotrzebne emocje, często prowadząc do pochopnych oraz błędnych decyzji inwestycyjnych

2 Z tego względu, inwestując środki na rynku niezbędne jest posiadanie wypracowanych mechanizmów działania swego rodzaju sprawdzonej instrukcji, która będzie wspomagać proces decyzyjny w każdym momencie oraz niezależnie od obserwowanej sytuacji rynkowej. Biorąc pod uwagę fakt, iż inwestorami kierują dwie główne siły cenotwórcze chciwość oraz strach, jasno sprecyzowane zasady pozwalają się w pewnej mierze od nich uwolnić. Na rynku, brak decyzji to także decyzja. W momencie, gdy posiądziemy umiejętność wypełniania wskazań systemu bez zastanowienia, emocje podczas dokonywania transakcji będą oddziaływać w znacznie mniejszym stopniu na realizowany proces inwestycyjny. Dlatego też, system transakcyjny dla początkującego inwestora to przede wszystkim niezbędne narzędzie umożliwiające kontrolę własnych zachowań, którego brak może prowadzić do podejmowania destrukcyjnych decyzji inwestycyjnych. System właściwy Podstawą tworzenia każdego systemu transakcyjnego jest poznanie samego siebie, swoich podstawowych silnych oraz słabych stron, co pozwoli na wypracowanie schematu działania dokładnie odzwierciedlającego cechy charakteru danego inwestora. Dopóki nie poznamy dokładnie swojej natury, nie będziemy w stanie dopasować systemu transakcyjnego do swojego stylu gry i na dłuższą metę nie będziemy go stosować. Wykres 1. Najważniejsze elementy sukcesu w inwestowaniu Źródło: Opracowanie własne 2

3 Prace nad stworzeniem systemu transakcyjnego powinny zostać rozpoczęte od podjęcia próby dostosowania systemu do indywidualnych preferencji użytkownika, poprzez zdefiniowanie założeń systemu transakcyjnego. Pierwszy krok stanowi określenie własnych oczekiwań co do opracowywanego systemu musimy doskonale wiedzieć jakie rezultaty chcemy osiągnąć przy pomocy konstruowanego systemu. Przy definiowaniu oczekiwań co do systemu transakcyjnego może pojawić się szereg czynników, jakie zostaną poddane analizie. Wśród najistotniejszych, należy wymienić oczekiwaną stopę zwrotu, okres w jakim zakładana stopa zwrotu ma zostać osiągnięta, wielkość kapitału inwestycyjnego czy maksymalny dopuszczalny poziom ryzyka. Jednakże, ze względu na fakt, iż system transakcyjny jest kwestią wysoce spersonalizowaną, odpowiadającą preferencjom danego inwestora, oczekiwania, co do poszczególnych składowych systemu mogą się znacząco różnić. Przykładowo, jednego z inwestorów będzie satysfakcjonować jedynie wysoka stopa zwrotu, bez względu na liczbę generowanych przez system sygnałów, horyzont inwestycyjny czy liczbę błędnych wskazań systemu, podczas gdy inny inwestor będzie w stanie zaakceptować niższą stopę zwrotu, przy jednoczesnym założeniu mniejszych odchyleń od wartości początkowej zainwestowanego kapitału. Określenie własnych oczekiwań powinno zająć około 50% czasu poświęconego na opracowanie systemu. Tom Basso Biorąc pod uwagę fakt, iż sukces na rynku jest w stanie zapewnić jedynie system, który do nas pasuje, kolejnym krokiem po ustaleniu naszych oczekiwań co do tworzonego systemu, powinno być zdefiniowanej własnych możliwości. Zakres pojęcia własne możliwości jest bardzo szeroki, zawierając w sobie między innymi czas, jaki planujemy poświęcić na dokonywanie transakcji, zdolności matematyczne czy programistyczne lub też silne oraz słabe cechy naszego charakteru, warunkujące rynkowe powodzenie danego systemu. Przykładowo, posiadając umiejętność przyznania się do błędu, inwestor będzie w stanie zaakceptować system transakcyjny, który generować będzie jedynie 30% trafnych sygnałów. Ponadto, inwestor który w ciągu tygodnia dysponuje jedynie kilkoma godzinami czasu wolnego, które planuje wykorzystać na inwestowanie, nie będzie w stanie zaakceptować systemu transakcyjnego operującego w niskim horyzoncie inwestycyjnym, generującego kilka lub kilkanaście sygnałów dziennie

4 Stąd też, tak istotne jest, aby prace nad tworzeniem systemu poświęcić na dokładne sprecyzowanie naszych oczekiwań, a następnie skonfrontować je z dostępnymi możliwościami. Sygnały transakcyjne Na etapie, kiedy zakończone zostały prace nad sprecyzowaniem oczekiwań odnośnie tworzonego systemu oraz zostały one skonfrontowane z możliwościami, jakimi dysponuje inwestor, kolejny krok stanowić będzie wypracowanie mechanizmów, które pozwolą na realizację zakładanych wyników inwestycyjnych. Właściwy system transakcyjny składa się z wielu elementów, tworzących jedną spójną całość, jednak wśród kluczowych części składowych, wspólnych dla każdego systemu transakcyjnego należy wymienić: Zasady otwarcia pozycji ustalenie momentu wejścia na rynek, Zasady utrzymywania pozycji, Zasady zamknięcia pozycji - ustalenie momentu wyjścia z pozycji. Zasady otwarcia pozycji Zasady otwierania pozycji mimo, iż stanowią jedynie niewielką część składową systemu transakcyjnego, pełnią istotną rolę w jego budowie. Zbyt wczesne lub zbyt późne otwarcie pozycji może znacząco wpłynąć na wielkość zajmowanej pozycji czy rozmiar potencjalnej straty lub zysku, a przez to na całkowity wynik na transakcji. Z tego względu, w trakcie prac nad tworzeniem systemu należy dokładnie sprecyzować warunki transakcyjne, które mogą opierać się na wielu założeniach, przykładowo: Przebicie linii trendu, Odbicie od linii trendu, Powstanie sygnału na jednym, bądź grupie wskaźników, Przecięcie się średnich, Przecięcie średniej przez cenę, Powstanie pewnej sekwencji na wykresie, Odpowiednie otwarcie/zamknięcie ceny w danym interwale, Powstanie określonej geometrii, Ukazanie się pewnej formacji na wykresie. Warunkiem transakcyjnym może być jeden konkretny sygnał, bądź też kombinacja wielu sygnałów, wzajemnie się potwierdzających i zwiększających prawdopodobieństwo zrealizowania zyskownej transakcji. Nie sposób wymienić wszystkich przykładowych warunków transakcyjnych, a wymienione powyżej koncepcje zajęcia pozycji rynkowej nie wyczerpują liczby dostępnych możliwości determinacji momentu wejścia na rynek

5 Zadaniem każdego inwestora jest wybranie takich zasad otwarcia pozycji, które najbardziej odpowiadają jego oczekiwaniom oraz możliwościom, jak również tworzą spójną całość z pozostałymi elementami systemu. Wybierając najlepsze zasady otwierania pozycji możemy posłużyć się samodzielnie skonstruowaną tabelą, przedstawiającą podstawowe wady oraz zalety poszczególnych sygnałów wejścia. Bazując na własnych obserwacjach, każdy inwestor jest w stanie poddać obiektywnej analizie dany sygnał wejścia oraz zaakceptować lub wyeliminować go w dalszych pracach nad systemem. Po stworzeniu tego typu tabeli może okazać się, że niektóre ze sposobów wejścia w rynek nie odpowiadają założeniom inwestora, a tak pomniejszona lista do 1-3 warunków transakcyjnych umożliwia przejście do kolejnego etapu pracy nad systemem. Zalety Wady Tabela 1. Przykładowa tabela oceny sygnałów wejścia na rynek Przecięcie się średnich Formacje techniczne Identyfikacja formującego się trendu w jego początkowym etapie Źródło: Opracowanie własne - Sygnał znacznie opóźniony Fałszywe sygnały w trendzie bocznym Wysoka trafność sygnałów Jasno zdefiniowane poziomy Stop Loss/ Take Profit Niewielka liczba sygnałów transakcyjnych - Utrzymywanie pozycji W momencie, gdy zdefiniowane zostały zasady otwarcia pozycji, kolejny krok w pracy nad systemem stanowi sprecyzowanie zasad utrzymywania otwartej pozycji rynkowej. Każdy inwestor powinien wiedzieć, w jaki sposób postępować z otwartą pozycją rynkową, która zaczyna przynosić zyski. Rozwiązaniem, może być samodzielne korygowanie wartości Stop Loss wraz z osiąganiem przez rynek nowych minimów/ maksimów cenowych lub też, zastosowanie ruchomego poziomu obrony posiadanej pozycji tzw. Trailing Stop Najistotniejsze przy definiowaniu wartości zlecenia Stop Loss czy Trailing Stop jest odpowiednie wyważenie, które nie przeszkodzi otwartej pozycji w generowaniu zysków, ale również nie doprowadzi do oddania zbyt dużej części wypracowanego wcześniej zysku, gdy sytuacja rynkowa odwróci się na niekorzyść inwestora

6 Wyjście z pozycji Trailing Stop Obliczenia odnośnie wartości Trailing Stop mogą zostać oparte na zakresie zmienności rynkowej w przyjętym interwale na danym instrumencie transakcyjnym. Przy zastosowaniu metod utrzymywania pozycji opartych na samodzielnej korekcji wartości zlecenia Stop Loss, zastosowanie mogą znaleźć poziomy cenowe wyznaczone wskazaniami średnich ruchomych, jak również poziomy nowych minimów/ maksimów cenowych. Określenie zasad wyjścia z posiadanej pozycji rynkowej jest prawdopodobnie najtrudniejszym zadaniem, jakie stanie przez inwestorem opracowującym system transakcyjny. Zdecydowana większość tworzonych systemów transakcyjnych nie posiada ściśle sprecyzowanych mechanizmów zamykania pozycji, koncentrując się jedynie na sposobach wejścia na rynek. Należy jednak pamiętać, iż o wielkości potencjalnej straty czy zysku z pozycji rynkowej nie decyduje moment wejścia na rynek, a moment jego opuszczenia. Dlatego też, zaleca się dokładne opracowanie koncepcji wychodzenia z posiadanych pozycji, zarówno w przypadku pozycji stratnych, jak i zyskownych. Błędem popełnianym przez większość początkujących inwestorów jest skupianie się jedynie na warunkach transakcyjnych zasadach otwierania pozycji. Wejście w odpowiednim momencie na rynek nie jest trudnym zadaniem, gdyż niemal zawsze jest dogodny moment do zawarcia transakcji. Problemem jest jednak odpowiednie wyjście, które będzie współgrało z pozostałymi elementami systemu transakcyjnego. Stosunkowo najprostszy system zamykania pozycji rynkowych może zostać oparty na wykorzystaniu funkcji Trailing Stop. Jednakże, koncepcja Trailing Stop posiada charakterystyki, które uniemożliwiają jej zastosowanie w poszczególnych koncepcjach systemów. Przykładowo, Trailing Stop z powodzeniem może stać się częścią składową systemu transakcyjnego podążającego za trendem, jednakże w okresie braku ściśle określonej tendencji rynkowej może przyczynić się do ograniczania zysków, poprzez zamknięcie pozycji przy większym ruchu korekcyjnym. Take Profit Inną z metod wyjścia z zyskownej pozycji jest zastosowanie zlecenia realizującego zysk Take Profit. Zlecenie Take Profit automatycznie zrealizuje się i zamknie z zyskiem pozycję w momencie, kiedy rynek osiągnie zdefiniowaną w zleceniu wartość. Przykładowo, wielkość Take Profit może zostać zdefiniowana na poziomach cenowych wynikających ze wskazań formacji technicznych flag, chorągiewek, trójkątów, formacji głowy i ramion czy podwójnych szczytów, jak również na poziomach istotnych wsparć czy oporów

7 Inne koncepcje mogą zakładać realizację zlecenia Take Profit na poziomie: Stałej wartości w pipsach dla każdego zlecenia np. 50 pipsów, Stałej ilości waluty w jakiej prowadzony jest nasz rachunek np PLN/transakcja, Procentowej wielkość zysku w stosunku do naszego kapitału np. 3% kapitału na transakcję. Stop Loss Wymienione przykłady definiowania poziomów Take Profit mogą zostać odpowiednio zmodyfikowane przez inwestora, aby w jak najpełniejszy sposób odzwierciedlać oczekiwania co do tworzonego systemu. Przykładowo, wielkość Take Profit wyrażona w pipsach nie musi być stała dla każdego zlecenia, a może zostać uzależniona od przyjętej techniki zarządzania kapitałem. Metoda stała ilości waluty może zostać skorygowana do oczekiwanych miesięcznych wypłat środków z depozytu, odpowiadających np. 10 wielkościom Take Profit. Mechanizm ustalania wielkości Take Profit, jako procentowej wielkości zysku w odniesieniu do posiadanego kapitału przeznaczonego na inwestycje, może być obliczany każdorazowo przy każdej kolejnej pozycji, bądź odpowiednio skalowana, po osiągnięciu kolejnych poziomów wielkości kapitału np. co każde 1000 PLN na rachunku, powiększamy pozycję o 1 mini lot. Wymienione wcześniej sposoby zamykania pozycji Trailing Stop oraz Take Profit znajdują zastosowanie jedynie dla transakcji zyskownych. Należy jednak pamiętać, iż każdy system transakcyjny generować będzie pewien procent mylnych sygnałów, prowadzących do stratnych pozycji. Fundamentalnym zadaniem każdego inwestora rynków finansowych nie powinna być próba uniknięcia stratnych transakcji, a wypracowanie mechanizmów pozwalających na minimalizację wielkości strat. W tym celu, zastosowanie może znaleźć zlecenie obronne Stop Loss, pozwalające na automatyczne zamknięcie stratnej pozycji, w momencie, gdy rynek osiągnie ustaloną w zleceniu wartość. Zlecenia Stop Loss mogą zostać oparte na zasadach omówionych przy zleceniu Take Profit: Stałej wartości w pipsach dla każdego zlecenia np. 30 pipsów, Stałej ilości waluty w jakiej prowadzony jest nasz rachunek np. 500 PLN/transakcja, Procentowej wielkość straty w stosunku do naszego kapitału np. 1-2 % kapitału na transakcję

8 Ręczne zamknięcie pozycji Poziom zlecenia Stop Loss, poza wymienionymi przykładami, które mogą zostać poddane modyfikacji i personalizacji, może wynikać ze także ze wskazań analizy technicznej formacji technicznych czy poziomów wsparć/ oporów. Należy mieć na uwadze, iż nawet najlepszy system transakcyjny, charakteryzujący się wysoką trafnością %, w określonych warunkach rynkowych może wygenerować serię 5-8 stratnych pozycji. W tym celu, niezbędne jest ścisłe przestrzeganie przyjętych koncepcji ograniczania straty, z wykorzystaniem zlecenia Stop Loss. Poza wymienionymi zautomatyzowanymi sposobami zamknięcia pozycji, stosuje się również techniki samodzielnego wyjścia z rynku. Znaczna część profesjonalnych uczestników rynków finansowych nie wprowadza zdefiniowanych zleceń obronnych Stop Loss do systemu, ustalając jedynie poziom cenowy, przy którym decydują się na ręczne zamknięcie pozycji (ang. mental stop). Metoda ta, w znacznej liczbie przypadków, pozwala na uniknięcie sytuacji, kiedy rynek osiąga poziomy cenowe, gdzie potencjalnie mogą koncentrować się zlecenia obronne Stop Loss innych inwestorów, aby doprowadzić do realizacji tychże zleceń, a następnie rynek powraca na poprzednio obserwowane poziomy (ang. stop hunting). Jednakże, w odniesieniu do ręcznego sposobu zamykania pozycji, należy być niezwykle konsekwentnym i w momencie, gdy rynek osiąga zakładane wcześniej poziomy cenowe natychmiast przystąpić do zamknięcia pozycji. Niekonsekwencja przy samodzielnej realizacji zleceń wyjścia z rynku, szczególnie w rękach niedoświadczonego inwestora może doprowadzić do powstania istotnych strat lub niezrealizowania zysku. Rozwiązaniem często stosowanym przez bardziej doświadczonych inwestorów, jest jednoczesne zastosowanie w opracowanym systemie kilku alternatywnych sposobów wyjścia z pozycji, uzależnionych od aktualnej sytuacji rynkowej. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku warunków otwarcia pozycji, wykorzystane rozwiązanie może opierać się na jednym konkretny sygnale, bądź ich kombinacji. Ze względu na niezwykle szeroką gamę sposobów zamykania pozycji, zaprezentowane zostały jedynie przykładowe sposoby wyjścia z rynku. Zadanie, jakie stoi przed inwestorem w trakcie prac nad tworzeniem systemu transakcyjnego, jest wybranie mechanizmów zamykania pozycji, które najbardziej odpowiadają przyjętym założeniom oraz takich, które wraz z pozostałymi elementami tworzą jedną, spójną całość

9 Horyzont inwestycyjny Po zakończeniu etapu opracowywania zasad oraz mechanizmów otwierania, utrzymywania oraz zamykania pozycji, kolejnym krokiem przy konstruowaniu systemu transakcyjnego jest zdefiniowanie horyzontu inwestycyjnego, w którym inwestor będzie operował. Determinacja właściwego interwału czasowego stanowi niezwykle istotną kwestię, uzależnioną od preferencji danego inwestora oraz od czynników takich jak czas poświęcony na inwestowanie czy oczekiwana trafność systemu. Błędne określenie horyzontu w jakim inwestor będzie dokonywał transakcji lub całkowity brak zdefiniowanego interwału czasowego, może skutkować popełnieniem kosztownych błędów, przykładowo przetrzymaniem stratnej pozycji lub zbyt wczesnym i pochopnym otwarciem/ zamknięciem pozycji. Stąd, niezbędne jest, aby przed zajęciem pozycji rynkowej dokładnie wiedzieć, jak długo pozostać na rynku i które z sygnałów generowanych przez rynek należy uwzględniać w podejmowanej analizie. Wybór określonego horyzontu inwestycyjnego może w znacznym stopniu rzutować na wyniki osiągane przez tworzony system transakcyjny. Inwestorzy dokonujący transakcji w horyzoncie krótkoterminowym (interwał czasowy M1 H4) spotkają się ze znacznie większą liczbą sygnałów generowanych przez system każdego dnia. Jeżeli dany sygnał płynący z systemu zostanie z pewnych względów zignorowany przez inwestora, w niewielkim odstępie czasu może pojawić się kolejny sygnał zajęcia pozycji, pozwalając pozostać w kontakcie z rynkiem każdego dnia. Duża liczba transakcji pozwoli na znacznie przyspieszony proces kapitalizacji oraz wykorzystanie mechanizmu procentu składanego, pozwalającego na reinwestycję osiąganych zysków oraz szybszy wzrost krzywej kapitału. Ponadto, znaczna liczba przeprowadzanych transakcji pozwala na ciągłą kontrolę poprawności działania systemu oraz ewentualną implementację niezbędnych zmian

10 Inwestowanie w horyzoncie krótkoterminowym charakteryzuje się jednakże pewnymi cechami, które mogą dyskwalifikować ten interwał czasowy wśród poszczególnych inwestorów. Podstawową wadą systemów transakcyjnych operujących w krótkim horyzoncie są wysokie koszty transakcyjne, związane ze znaczną liczbą przeprowadzanych transakcji. Analiza wyników inwestycyjnych realizowanych przez system może wskazać, iż koszty transakcyjne stanowić będą 20-40% osiąganych zysków. Nie bez znaczenia może być również czas spędzony przez ekranem komputera oraz kwestie związane ze znaczną liczbą mylnych sygnałów generowanych przez system, a przez to wymagania co do psychiki inwestora, zmuszające do zawierania dziesiątek transakcji, z których jedynie część może okazać się zyskowna. Systemy transakcyjne operujące w horyzoncie długoterminowym nie angażują inwestora czasowo w tak znacznym stopniu, jak ma to miejsce w horyzoncie krótkoterminowym. Ponadto, niewielka liczba sygnałów oraz realizowanych transakcji może wpływać korzystnie na wyniki systemu, poprzez generowanie niskich kosztów transakcyjnych. W długim interwale czasowym możliwa jest również realizacja transakcji o bardzo wysokim wskaźniku zysku do ponoszonego ryzyka, wpływająca korzystnie na niskie obciążenie psychiczne inwestora. Jednakże, inwestowanie w horyzoncie długoterminowym posiada również istotne wady, które mogą okazać się nie do zaakceptowania przez niektórych inwestorów. Opierając się przede wszystkim na podążaniu za trendem wyższego rzędu, inwestor narażony jest na istotne wahania portfela. W takiej strategii inwestycyjnej wskazania systemu nakazują pozostaje na rynku również w momentach istotnych korekt cenowych, które w znaczny sposób mogą ograniczać wielkość realizowanych zysków. Ponadto, sygnały transakcyjne pojawiają się stosunkowo rzadko, przez co ominięcie jednego z sygnałów systemu może skutkować oczekiwaniem na kolejne wskazanie systemu przez kolejne tygodnie. Strategia systemowa Posiadając sprecyzowane mechanizmy otwierania, utrzymywania oraz zamykania pozycji, jak również zdefiniowany horyzont inwestycyjny, można przystąpić do kolejnego etapu prac nad tworzeniem właściwego systemu transakcyjnego

11 Opracowane wcześniej elementy składowe systemu posłużą dalszym badaniom i ocenom skuteczności systemu, poprzez oszacowanie poniższych parametrów systemu transakcyjnego: Trafności Stosunku Zysku/ Ryzyka (Risk/Reward Ratio) Kosztów transakcyjnych Częstości transakcji Poślizgów cenowych (ang. slippage) Modelu zarządzania kapitałem Trafność Trafność systemu transakcyjnego oznacza prawdopodobieństwo, iż transakcje dokonywane na podstawie systemu będą zyskowne. Wartość trafności danego systemu transakcyjnego kalkuluje się jako iloraz zyskownych transakcji w odniesieniu do wszystkich zrealizowanych transakcji i najczęściej wyraża w ujęciu procentowym. ść = h h 100% Im wyższą trafnością charakteryzuje się opracowywany system transakcyjny, tym lepiej dla inwestora, jednakże w praktyce trudno jest spotkać systemy transakcyjny, który charakteryzowałby się trafnością wyższą od 60-70%. Przy określonych pozostałych warunkach systemu, wysoka trafność nie gwarantuje, że dany system będzie zarabiał. Przykładowo, system posiadający 90% trafność 90% sygnałów generowanych przez system skutkuje zyskowną transakcją, podczas gdy 10% sygnałów generuje stratną transakcję jest w stanie doprowadzić inwestora do bankructwa. Jeżeli, taki system nie będzie posiadał odpowiednich mechanizmów zarządzania stratnymi pozycjami lub też inwestor, nieprzyzwyczajony do błędnych sygnałów wskazywanych przez system, będzie przetrzymywał stratną pozycję, może okazać się, iż 10% błędnych wskazań systemu będzie w stanie doprowadzić do większych strat, niż zysk wygenerowany w 90% poprawnych wskazań systemu. Stąd też, niezmiernie istotną kwestią przy budowaniu systemu transakcyjnego jest kalkulacja wielkości średniego zysku oraz średniej straty przypadającej na jedną transakcję

12 Risk/Reward Ratio Współczynnik Risk/Reward Ratio (często stosowany w skróconej formie jako RR Ratio) oznacza iloraz średniego zysku na transakcję, w odniesieniu do średniej straty na transakcję. System który zawiera opracowane trzy podstawowe elementy składowe, tj. zasady otwierania, utrzymywania i zamykania pozycji, może zostać przetestowany pod kątem kalkulacji współczynnika RR Ratio. W przypadku, gdy uzyskany współczynnik jest niezadowalający w porównaniu do założeń użytkownika, należy powtórnie przeanalizować każdy z elementów składowych systemu. / = ś ę ś ę Wartość oczekiwana systemu Jeżeli pieniężna wartość transakcji zyskownych równa jest pieniężnej wartości transakcji stratnych, współczynnik RR Ratio równy będzie 1. Dążeniem każdego inwestora opracowującego własny system transakcyjny powinno być dążenie do osiągnięcia jak największych wartości RR Ratio, a sam współczynnik jest składową systemu znacznie istotniejszą od trafności danego systemu transakcyjnego. Jednakże, jak ma to miejsce w każdym innym elemencie systemu transakcyjnego, również w odniesieniu do współczynnika RR Ratio jego wartości pozostają względne i różne dla przyjętych rozwiązań transakcyjnych. Przykładowo, dokonując transakcji w niskim horyzoncie inwestycyjnym, trudno będzie zrealizować wysokie wskazania współczynnika RR Ratio, podczas gdy inwestując w horyzoncie długoterminowym będzie to łatwiejsze do osiągnięcia. Dysponując kalkulacjami dotyczącymi trafności systemu oraz współczynnikiem RR Ratio, inwestor jest w stanie dokonać wstępnych szacunków co do tego, czy dany system będzie generować dodatnią stopę zwrotu. W tym celu, niezbędne jest oszacowanie wartości oczekiwanej systemu transakcyjnego (ang. Expected Value, w skrócie EV) = gdzie: EV wartość oczekiwana systemu transakcyjnego, AW średnia wielkość zyskownej transakcji, P(W) prawdopodobieństwo wystąpienia zyskownej transakcji, AL średnia wielkość stratnej transakcji, P(L) prawdopodobieństwo wystąpienia stratnej transakcji

13 Przykład 1. Inwestor opracował metody transakcyjne pozwalające na osiągnięcie 80% trafności systemu, który charakteryzuje się identyczną wielkością osiąganego na transakcji zysku, w odniesieniu do straty RR Ratio wynosi 1. Kalkulacja wartości oczekiwanej takiego systemu przestawia się następująco: = Wartość oczekiwana takiego systemu transakcyjnego jest dodatnia, co oznacza, iż stosując się do wskazań tego systemu inwestor będzie notował dodatnią stopę zwrotu na inwestowanym kapitale. Wartość oczekiwana równa 0.6 oznacza, iż stosując się do wskazań systemu, inwestor może spodziewać się 0.6 PLN zysku przy 1 PLN zainwestowanym na rynku. Przykład 2. Inwestor posiada system transakcyjny charakteryzujący się 40% trafnością, jednakże osiągane wielkości zysku, w odniesieniu do straty są trzykrotnie wyższe RR Ratio wynosi 3. Kalkulacja wartości oczekiwanej takiego systemu przestawia się następująco: = Podobnie jak w poprzednim przykładzie, wartość oczekiwana systemu transakcyjnego jest dodatnia. Tak samo jak w poprzednim przykładzie, wartość oczekiwana równa 0.6 oznacza, iż stosując się do wskazań systemu, inwestor może spodziewać się 0.6 PLN zysku przy 1 PLN zainwestowanym na rynku

14 Jak można zaobserwować na powyższych przykładach, dwa znacząco różne systemy transakcyjne są w stanie wygenerować identyczne wskazania wartości oczekiwanej danego systemu. Pierwszy system transakcyjny charakteryzował się wysoką trafnością 80%, jednakże wielkość RR Ratio równa była 1 w transakcjach zyskownych zarabiał tyle, ile tracił w transakcjach stratnych. W przypadku drugiego systemu transakcyjnego, który charakteryzował się o połowę niższą trafnością 40%, wielkość RR Ratio była równa 3, przez co nadal pozostawał on zyskownym, zarabiając na transakcjach zyskownych trzykrotnie więcej, niż tracąc na błędnych wskazaniach systemu. Zaprezentowane powyżej przykłady wartości oczekiwanej systemów transakcyjnych wskazują, iż dwa elementy systemu transakcyjnego trafność oraz RR Ratio są ze sobą ściśle powiązane. Jeżeli system transakcyjny charakteryzuje się niską trafnością, niezbędne jest aby posiadał wysokie wskazania RR Ratio. Jeżeli natomiast opracowany system transakcyjny posiada bardzo wysoką trafność, współczynnik RR Ratio może być równy lub bliski 1, a taki system nadal będzie generować dodatnią stopę zwrotu. Najbardziej istotne na tym etapie prac nad systemem jest obliczenie, czy opracowywany system posiada wartość oczekiwaną wyższą od 0. Jeżeli analiza danych historycznych wskazuje, iż system notuje ujemne wielkości wartości oczekiwanej, nie będzie on w stanie zarabiać w długim terminie. Ponadto, kalkulacja wartości oczekiwanej pomija bardzo istotne kwestie kosztów transakcyjnych, mogących w istotny sposób rzutować na osiągane przez system wyniki inwestycyjne. Koszty transakcyjne Przy tworzeniu systemu transakcyjnego niezbędne jest aby pamiętać o fakcie, iż na jego wyniki zawsze będą miały wpływ koszty transakcyjne. Przy założeniu pozostałych czynników niezmienionych, system który generuje wiele sygnałów będzie osiągał niższą stopę zwrotu, w porównaniu do systemu generującego ich mniej. Mimo, iż na rynku Forex koszty transakcyjne są znacząco niższe, niż na innych rynkach np. akcji, dla graczy krótkoterminowych mogą nadal stanowić istotną kwestię w analizie osiąganych przez system rezultatów. Warto więc przeliczyć, jaką część średniego zysku czy średniej straty stanowią koszty transakcyjne i podjąć ewentualne działania mające na celu minimalizację ponoszonych kosztów, np. poprzez zastosowanie innego sposobu filtrowania sygnałów generowanych przez system

15 Częstość transakcji Na wielkość ponoszonych przez inwestora kosztów transakcyjnych wpływa przede wszystkim częstość transakcji, czyli liczba zawieranych transakcji ogółem w określonym czasie np. w ciągu dnia, tygodnia czy miesiąca. Wysoka liczba generowanych sygnałów przez system nie tylko zwiększa koszty transakcyjne, ale może również wpływać na jego wyniki. W praktyce przyjmuje się zasadę, iż wzrost ilości generowanych sygnałów o 10% powinien iść w parze z poprawieniem wyników systemu o 20% - jedynie wtedy taki zabieg uznać można za opłacalny. Jednakże, wprowadzenie mechanizmów mających na celu ograniczenie ilości generowanych przez system sygnałów może skutkować znaczącym spadkiem liczby tychże sygnałów lub ich brakiem w pewnych momentach, gdyż zastosowane reguły mogą okazać się zbyt rygorystyczne dla powstania odpowiedniej ilości sygnałów. Podobnie, jak ma to miejsce przy innych elementach systemu, również w przypadku częstości transakcji niezbędne jest wypracowanie optimum, zapewniającego równowagę pomiędzy liczbą sygnałów niezbędnych do osiągnięcia założeń systemowych oraz liczbą mylnych wskazań systemu, które mogą zostać wyeliminowane. Poślizgi cenowe (ang. slippage) Obliczając oczekiwaną skuteczność naszego systemu, bądź dokonując jakichkolwiek obliczeń na podstawie danych historycznych niezbędne jest, aby uwzględnić fakt występowania poślizgów cenowych na które inwestor może nie mieć wpływu. W przypadku oceny systemu, którego wyniki zostały poddane analizie opierając się na danych historycznych, a oceny systemu którego wyniki znane są ze stosowania go przy realnych inwestycjach mogą się znacząco różnić. Wyniki systemu osiągane na rzeczywistych transakcjach rynkowych w zdecydowanej większości obserwacji będą gorsze od wyników zanotowanych podczas testów bazujących na danych historycznych. Powodem tego mogą być poślizgi cenowe, bądź błędy inwestora spowodowane brakiem dostatecznej koncentracji czy też zwykłą pomyłką przy egzekucji zleceń. Na poszczególne elementy systemu jako całości inwestor nie ma wpływu, lecz musi o nich pamiętać przy tworzeniu zarówno systemu jak i samych wyobrażeń do co jego ram i finalnego kształtu

16 Model zarządzania kapitałem Każdy z wymienionych elementów składowych systemu jest niezwykle istotny w funkcjonowaniu systemu transakcyjnego jako całości, jednak w żaden sposób nie precyzuje wielkości pozycji, jaka powinna być zajęta przy wystąpieniu danego sygnału transakcyjnego. W tym celu, profesjonalni inwestorzy rynków finansowych stosują modele zarządzania kapitałem. Zarządzanie wielkością pozycji, wraz ze zdefiniowaniem momentu wyjścia z pozycji, może okazać się najtrudniejszym zadaniem przed jakim stanie inwestor tworzący system transakcyjny. Często okazuje się, iż nawet niewielka ingerencja w modelu zarządzania kapitałem jest w stanie w sposób diametralny zmienić wyniki systemu transakcyjnego. Najlepsi spekulanci rynków finansowych, zarządzający aktywami wielkości setek milionów dolarów, osiągają trafność stosowanych systemów transakcyjnych na poziomie %. Oznacza to, że mylą się w ponad połowie swoich decyzji inwestycyjnych, jednak mimo to odnotowują wysokie stopy zwrotu. Kluczem do ich sukcesu rynkowego jest zarządzanie wielkością pozycji zyskowne transakcje są kilkukrotnie większe od stratnych. Ze względu na fakt, iż zarządzanie wielkością pozycji jest bardzo obszerną dziedziną tworzenia właściwego systemu transakcyjnego, omówione zostało w oddzielnej prezentacji. Podsumowanie Budowa systemu transakcyjnego stanowi niezwykle ciężką pracę, która może trwać miesiącami, a nawet latami. Każdego dnia rynek zachowuje się inaczej, codziennie dostarczając nowych doświadczeń oraz pomysłów, które mogą zostać opracowane i włączone do tworzonego systemu. Dzięki obserwacji zachowań uczestników gry rynkowej, możliwe jest ciągłe udoskonalanie systemu, bądź dopasowywanie go do aktualnych sytuacji panujących na rynku. Opisowi każdego zagadnienia zaprezentowanego w powyższej publikacji mogłaby zostać poświęcona oddzielna kilkusetstronicowa książka. Jesteśmy jednak pewni iż, wskazówki zawarte w tym opracowaniu pozwolą wykonać solidną pracę nad systemem, który w konsekwencji będzie w stanie generować stałe zyski w długim terminie. O tym, jaki będzie opracowywany system zależy tylko i wyłącznie od jego twórcy oraz pracy, jaką włożył w jego opracowanie. Najlepsze systemy transakcyjne w historii rynków finansowych umożliwiły swoim twórcom nie tylko osiągnąć bogactwo, ale również stawały się fundamentem dla wielu funduszy inwestycyjnych, które pozwalały zarabiać posiadaczom jednostek ich uczestnictwa

17 Najważniejsze jest, aby przed rozpoczęciem konstruowania, a następnie stosowania danego systemu wyznaczyć realistyczne cele, jakie miałyby być przy jego pomocy osiągnięte. Bez tego, żaden inwestor nie będzie wiedział dokąd ma on go zaprowadzić. Kolejnym krokiem będzie skonfrontowanie oczekiwań co do systemu, z możliwościami twórcy, co doprowadzi do wyklarowania się kluczowych punktów systemu mechanizmów zawarcia pozycji, utrzymania jej, a następnie wyjścia z rynku. Analiza danych historycznych pozwoli na oszacowanie oczekiwanej trafności systemu oraz wielkości RR Ratio, co umożliwi wstępną kalkulację wartości oczekiwanej systemu podstawowego wskaźnika informującego, czy przyjęte założenia będą w stanie zapewnić rynkową przydatność systemu. Uwzględniając następnie częstość transakcji, koszty transakcyjne lub ewentualne poślizgi cenowe oraz przede wszystkim przyjęty model zarządzania kapitałem twórca systemu będzie mógł dokonać niezbędnego oszacowania, czy wypracowany system transakcyjny będzie generować dodatnią stopę zwrotu