TEMAT NUMERU: FATCA NADCIĄGA, NIE PANIKOWAĆ, RZETELNIE SIĘ PRZYGOTOWAĆ

Transkrypt

1 Prawo Udziały krzyżowe a fundusze własne Technologie Broń się przed inwigilacją Historia wiecznie żywa Jeden podpis, jedno pociągnięcie pióra Rada Ekspertów Spółdzielczych O nowym banku zrzeszającym, IPS i zrzeszeniu zintegrowanym oraz o KNF / NUMER 4 Sektor w liczbach, czyli dlaczego jest, jak jest TEMAT NUMERU: FATCA NADCIĄGA, NIE PANIKOWAĆ, RZETELNIE SIĘ PRZYGOTOWAĆ Józef Mitura prezes BS Brodnica Na razie nie opuszczamy Zrzeszenia STR. 14 Zbigniew Bodzioch prezes KBS S.A. Dla BPS lepsze zrzeszenie zintegrowane STR. 4 Mieczysław Kasprzak poseł PSL BTE: potrzebne jest partnerstwo STR. 22

2 02 Temat numeru 03 SZUKASZ AKTUALNOŚCI Z BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ? Prawo Udziały krzyżowe a fundusze własne / NUMER 4 Technologie Broń się przed inwigilacją Sektor w liczbach, czyli dlaczego jest, jak jest Historia wiecznie żywa Jeden podpis, jedno pociągnięcie pióra TEMAT NUMERU: FATCA NADCIĄGA, NIE PANIKOWAĆ, RZETELNIE SIĘ PRZYGOTOWAĆ Rada Ekspertów Spółdzielczych O nowym banku zrzeszającym, IPS i zrzeszeniu zintegrowanym oraz o KNF Spis treści: Lipiec 2014/ numer 4 Nie tworzyć IPS na siłę i nie mnożyć bytów. 4 Rozmowa z prezesem Zbigniewem Bodziochem Haczyk i wędka broń się przed inwigilacją. 6 Piotr Witczak Udziały krzyżowe: czy, jak i kiedy odliczać je od funduszy własnych? Iwona Mirosz, Arkadiusz Kawulski 9 Józef Mitura prezes BS Brodnica Na razie nie opuszczamy Zrzeszenia STR. 14 Zbigniew Bodzioch prezes KBS S.A. Dla BPS lepsze zrzeszenie zintegrowane STR. 4 Mieczysław Kasprzak poseł PSL BTE: potrzebne jest partnerstwo STR. 22 Nie ogłosiliśmy Dnia niepodległości. 14 Rozmowa z prezesem Józefem Miturą Zapisz się do newslettera! Skrzynia z problemami Problem źle zainwestowanych pieniędzy w dewelopera GANT przypomina, jak ważne jest właściwe zarządzanie, podejście prawdziwie menedżerskie czyli z odpowiednią pokorą przy prowadzeniu inwestycji i z właściwym rozeznaniem sytuacji na rynku. Prawdziwy menedżer musi także szybko reagować. Gdy inwestycja marnieje, powinien w odpowiednim momencie dać sygnał do odwrotu. Ludzie są omylni, wiadomo, więc jeszcze raz okazuje się, jak istotne jest posiadanie właściwych narzędzi do pomiaru ryzyka operacyjnego. O konieczności tegoż pisze Krzysztof Maderak w artykule Rekomendacja D w pół drogi, czy na starcie (s. 24). W tym numerze sporo materiałów godnych szczególnego polecenia. Oprócz prawie nigdzie nie poruszanego w mediach tematu numeru zwracamy uwagę na tekst o sposobach bronienia się przed inwigilacją (Piotr Witczak, Haczyk i wędka, s. 6), o tym, że nadzór nie ma prawa egzekwować od banków zaniechania krzyżowania kapitałów ( Udziały krzyżowe: czy, jak i kiedy odliczać od funduszy własnych, s. 9), dwie znaczące opinie wyrażone w wywiadach ze znanymi w środowisku prezesami, relację z kolejnego spotkania RES (s. 33). Sensowną, jak się wydaje, propozycję kompromisu pomiędzy bankami a klientami w sprawie BTE zgłasza (s. 22) przepytany przez nas pos. Mieczysław Kasprzak z PSL. Uważnej i owocnej lektury! Robert Azembski, redaktor prowadzący Anna Lewkowska, redaktor naczelna portalu Bs.net.pl Sektor w liczbach, czyli dlaczego jest tak, jak jest. 16 Robert Azembski Jak KNF wojnę ze Skokami prowadzi i co z tego wynika dla nas. 19 Robert Azembski Wszystkim się udziela. 20 Mieczysław T. Starkowski Potrzebne jest partnerstwo. 22 Wywiad z pos. Mieczysławem Kasprzakiem na temat BTE Rekomendacja D w pół drogi, czy na starcie? 24 Krzysztof Maderak FATCA po 1 lipca. 26 Paweł Bieżuński Pozyskać i utrzymać nowego klienta. 28 Rozmowa z Żanetą Kowalską z MEILLERGHP AMRON, czyli norma. 30 Agnieszka Gołębiowska O nowym banku zrzeszającym, IPS i zrzeszeniu zintegrowanym oraz o KNF. 33 Opinie Rady Ekspertów Spółdzielczych Biblioteczka 37 Historia wiecznie żywa: Jeden podpis, jedno pociągnięcie pióra. 38 Anna Lewkowska BS.NET Magazyn Banków Spółdzielczych w Polsce Wydawca: Fast Forward Communication Sp. z o.o., Redaktor: Robert Azembski, kontakt: r.azembski@bs.net.pl, tel Wydanie przygotowali: Robert Azembski (redaktor prowadzący), Anna Lewkowska, Katarzyna Grochowa (sekretarz redakcji) Nakład: 3000 egzemplarzy BS.NET Magazyn współpracuje ściśle z portalem Bs.net.pl (

3 04 Wywiad 05 Nie tworzyć IPS na siłę i nie mnożyć bytów Robert Azembski, Anna Lewkowska: Czy spółdzielczość bankowa to nie jest już tylko jakiegoś rodzaju wydmuszka? Jej idee i tradycje wydają się być w odwrocie. Warto byłoby zachować spółdzielcze wartości w gospodarce aż nazbyt rynkowej? Ze Zbigniewem Bodziochem, prezesem Zarządu Krakowskiego Banku Spółdzielczego S.A. rozmawiają Anna Lewkowska i Robert Azembski Zbigniew Bodzioch: Uważam, że nie jest. Spółdzielczość przetrwa, nie tylko bankowa, ale i inne formy. Jedna ze znaczących spółek giełdowych, chociaż ma związki z bankami komercyjnymi, ostatnio związała się z nami mocno. Powiedzieli nam, że przekonały ją zasady i tradycje właśnie spółdzielcze. Możemy naprawdę wiele wspólnie osiągnąć mam na myśli banki spółdzielcze. Na razie 1-proc. udział w PKB spółdzielczości bankowej to jest bardzo mało, szczególnie w stosunku do innych krajów europejskich. Powinniśmy mieć docelowo co najmniej procent udziału w rynku finansowym jako sektor. Także ze względu na bezpieczeństwo gospodarcze kraju i konieczność dywersyfikacji związanego z nim ryzyka; także nie można pozwolić sobie na przerwanie więzi BS z lokalnymi społecznościami i samorządami. R.A. A.L.: Co powinno się znaleźć w ustawie prawo spółdzielcze? Wersja przygotowywana w Komisji zmierza do ograniczenia władzy zarządów i rad nadzorczych spółdzielni. Nie ułatwiłoby Wam to pracy. Z.B.: Nie tylko nie powinno się ograniczać, ale wręcz odwrotnie niektóre decyzje powinny być scedowane i rozszerzone na organy kompetencyjne samych spółdzielni. Chodzi np. o sprzedaż nieruchomości spółdzielni. Do tej pory było to w kompetencjach zebrania przedstawicieli banku, sądzimy jednak, że o tym powinna decydować rada nadzorcza banku, gdyż tego rodzaju działania wymagają czasem szybkich decyzji. Zarząd i Rada i tak są rozliczani przez członków banku. R.A., A.L: Czy zmiany w efekcie wdrażania CRD IV/CRR odbiją się niekorzystnie na sektorze? Jakie jest Pana zdanie w kwestii czy to szansa, czy zagrożenie? Z.B.: Tu nie ma łatwej odpowiedzi. Krakowski Bank Spółdzielczy jest jedynym samodzielnie działającym bankiem spółdzielczym w Polsce, więc można oczywiście na to patrzeć z tej perspektywy. Wiele osób z naszego środowiska twierdzi, że IPS oznacza utratę niezależności działania banku. Jednak bywają takie sytuacje, że szybki rozwój jest możliwy tylko w grupie, która razem dysponuje zwiększonym potencjałem kapitałowym, materialnym, ludzkim, informatycznym itd. Dlatego uważam osobiście, że mające wejść w życie nowe rozporządzenia unijne w założeniu mają poprawić bezpieczeństwo działania całego sektora BS. Czy to jednak będzie ostatecznie IPS, czy Zrzeszenie Zintegrowane, banki będą mogły w korzystny dla siebie sposób sformułować zapisy nowej umowy zrzeszeniowej. Powinna ona być tak sformułowana, żeby mniejsze banki nie bały się większych i vice versa. R.A. A.L.: A dla BPS co byłoby dziś korzystniejsze, Zrzeszenie Zintegrowane czy IPS? Z.B.: Przyglądając się uważnie tej grupie banków uważam, że Zrzeszenie Zintegrowane na dziś jest jednak lepsze. Nie można tworzyć IPS na siłę to jest podstawowy powód. Inny argument jest taki, że nie ma przekonywających argumentów za tym, że IPS będzie dla banków tańszym rozwiązaniem. R.A. A.L.: Powoływanie nowych bytów może być sensowne, nawet bez względu na koszty i kolejne podziały w sektorze? Czy KBS mógłby pełnić rolę banku zrzeszającego? Z.B.: Uważam, że tworzenie nowych banków zrzeszających nie ma sensu i uzasadnienia ekonomicznego. Myśmy już kiedyś tę kwestię przerabiali po zmianie ustawy świętojańskiej stworzonych zostało 11 banków zrzeszających, co kosztowało sektor ogromne pieniądze. Efektów zaś nie było i potem trzeba było ograniczyć liczę banków zrzeszających. Uważam, że dla obsługi ok. 500 banków wystarczą dwa zrzeszenia. Czy KBS mógłby pełnić rolę banku zrzeszającego? Patrząc na potencjał banków komercyjnych jesteśmy niewielkim bankiem i niech to posłuży za odpowiedź nie mamy takich aspiracji. R.A. A.L.: KBS funkcjonuje samodzielnie, ale ma umowę o współpracy z Bankiem BPS. Czym różni się umowa o współpracy od umowy stowarzyszeniowej? Jakie daje korzyści, jakie powoduje utrudnienia? Z.B.: Współpracowaliśmy i nadal zamierzamy współpracować z Bankiem BPS, w ramach np. udzielania kredytów konsorcjalnych, rozliczeń dopłat z ARiMR, współpracy z BIK. Pozostałe sprawy prowadzimy samodzielnie, tzn. nie wpłacamy pieniędzy i nie korzystamy z funduszu pomocowego, reklamowego, rozliczamy samodzielnie operacje kartowe. Bezpośrednia współpraca daje nam to, że nie jesteśmy wyalienowani ze środowiska banków spółdzielczych. Czujemy się sami potrzebni i możemy być dla kogoś potrzebni. Jednak w obliczu zdarzeń w BPS współpraca ta będzie obecnie o wiele trudniejsza, niż wcześniej. R.A. A.L.: Jesteście jeszcze bankiem lokalnym? Na czym polega lokalność w wielkim mieście? Z.B.: Uważam, że w dalszym stopniu jesteśmy bankiem lokalnym. Mamy od lat stałą bazę klientów, która powiększa się tylko przez nowych klientów, których pozyskujemy w bankowości internetowej. Jesteśmy silnie osadzeni w środowisku krakowskim sześciokrotnie otrzymaliśmy wyróżnienie Mecenas Kultury. Nasz bank uczestniczy w wielu przedsięwzięciach oświatowych i kulturalnych, głównie o charakterze lokalnym. Uważamy, że bank spółdzielczy powinien być postrzegany jako bank uniwersalny. Kiedyś mówiło się, że banki spółdzielcze to są banki typowo wiejskie to już odeszło do przeszłości. Jeżeli chodzi o zakres oferty i jakość usług nie różnimy się niczym od banków spółek akcyjnych, nawet ze wskazaniem na lepszą jakość. W samej Warszawie swoje placówki ma już ponad 20 banków spółdzielczych. W Krakowie działają m.in. Krakowski Bank Spółdzielczy, Spółdzielczy Bank Rzemiosła, Bank Spółdzielczy w Limanowej, BS z Solca-Zdroju, Małopolski BS z Wieliczki, BS Stalowa Wola itd. Dlatego pojęcie lokalności w starym znaczeniu zaczyna tracić sens. Banki spółdzielcze działają w okręgu tym, gdzie znajduje się ich siedziba, ale również wychodzą na nowe tereny. R.A. A.L.: KBS i SBR Kraków działają w tym samym terenie. Czy konsolidacja tych banków nie wpłynęłaby korzystnie i nie zwiększyła konkurencyjności? Czy w ogóle są takie plany? Z.B.: Rozmawiamy. Rozmawiamy z różnymi bankami. To musi być decyzja dobrowolna, podjęta z przekonaniem. Jesteśmy za konsolidacją, ona sprzyja bankom; w przeszłości połączyliśmy się z ponad 20 bankami i z czasem wyszło to wszystkim tylko na dobre.

4 06 Technologie 07 Haczyk i wędka broń się przed inwigilacją Przed zjadliwą chorobą możesz się nie ochronić, podobnie jak przed podsłuchaniem. Chorobom można się przeciwstawić, stosując profilaktykę i higienę. Tak samo rzecz się ma z podsłuchami. Jak pokazuje dziejąca się na naszych oczach historia, efekty podsłuchanych rozmów mogą być niespodziewane i bardzo niszczące. Oto garść informacji, które mogą się przydać przy prowadzeniu poufnych rozmów. Nie są to może wyszukane sposoby, ale w dużym stopniu podnoszą poprzeczkę osobom podsłuchującym. Sposobów prowadzenia podsłuchów jest bardzo wiele. Wyobraźmy sobie pokój, w którym chcemy prowadzić rozmowę. Pomieszczenie z typowym biurkiem, na nim komputer, telefon stacjonarny, lampka, przybornik na pisadła, gadżety nabiurkowe (zegarki, barometry, figurki itp. itd). Na ścianach kontakty, gniazdka telefoniczne, kratki wentylacji, obrazy, kalendarze. Pokój jest dobrze oświetlony światłem naturalnym wpadającym przez okna. Jest i oczywiście nasz rozmówca. Gdzie jest pluskwa? Gdzie mogą być ukryte pluskwy lub czym można nas podsłuchać i nagrać? Zacznijmy od biurka. Wszystko, co się na nim znajduje, jest potencjalną przykrywką dla mikrofonów i mikrokamer. Lampka i telefon stacjonarny klasyka gatunku z filmów szpiegowskich pluskwa w telefonie lub w centralce. Wszelkiego rodzaju kontakty, kratki wentylacyjne, obrazy, to doskonały kamuflaż dla podsłuchowych robaków. Gniazdka z prądem mogą być wykorzystane do mikrofalowego podsłuchu kontaktowego. Zawsze można użyć okien w klasycznym raczej już dziś niestosowanym Pozostaje jeszcze osoba, z którą rozmawiamy i my sami. Poufne rozmowy wymagają odpowiedzialnego partnera, lecz nigdy nie możemy wykluczyć złych intencji. Urządzenia podsłuchowe nagrywające są zminiaturyzowane i można je mieć wszędzie. wymiarze stanąć za nim, co z uwagi na wielopiętrowość budynków już nie jest wykorzystywane. Ale już posłużenie się podsłuchem kierunkowym (charakterystyczna misa mikrofonu kierunkowego) lub też podsłuchem laserowym skierowanym z zewnątrz na tafle szkła okiennego, daje możliwość nagrania rozmowy. Nie zawsze rozmawiamy bezpośrednio, posługujemy się też w tych kontaktach komputerem. Można przechwycić to, co piszemy, za pomocą pluskwy monitorującej klawiaturę lub też mikrofalowej kontroli monitora. Jednym słowem teren jest zaminowany. Jedynym sposobem niedopuszczenia do zaminowania takiego pomieszczenia jest sprawowanie kontrolowanego dostępu do niego. Nie wolno dopuszczać, by pojawili się w nim obcy ludzie, bez naszej asysty. Należy pamiętać o tym, aby pomieszczenia sprzątali zaufani pracownicy i choć może się to wydać dziwne, ważne jest, by trzymać porządek poprzez minimalizację liczby sprzętów w pokoju. Dla przykładu: jeśli na biurku będziemy mieli 3, 4 elementy, łatwo zauważymy ewentualne zmiany. Asceza w wystroju pomieszczenia służy do dostrzegania różnic. Jeśli lubimy dostawać drobne prezenty, gadżety uważajmy! Długopis, pendrive, kolejny termometr na biurko, to potencjalne konie trojańskie zawierające pluskwy łamiące naszą prywatność. W znanej już wszystkim warszawskiej restauracji koniem trojańskim był prawdopodobnie pilot do przywoływania obsługi. Miniaturyzacja dokonała niesłychanego postępu, a ceny urządzeń spadły. Stosowanie metod socjotechnicznych pozwala nam wcisnąć niechciane prezenty zawierające dodatkowy wsad. Jak zagłuszyć podsłuch? Przed profesjonalnym podsłuchem, takim jak laserowe mikrofony, podsłuch kierunkowy skierowany na okna z zewnątrz, czy przechwycenie emisji elektromagnetycznej komputerów w prosty sposób się nie ustrzeżemy. Można go utrudnić korzystając ze zdobyczy techniki, lecz wymaga to zainwestowania w profesjonalny sprzęt zagłuszający. Dawniej wystarczyła łazienka z włączonym prysznicem, lecz rozmowy w łazience pod strugami wody nie należą do zbyt komfortowych. Można zakłócać nagrywanie poprzez urządzenia typu generatory szumu. Są to urządzenia elektroniczne, które generują szmer wody lub szum podobny do tego w nienastrojonym na stację telewizorze. Producenci urządzeń twierdzą, że jest to remedium na podsłuchy, ponieważ uciążliwość hałasu uniemożliwi wyodrębnienie mowy. Prowadząc rozmowę, możemy mieć problem z usłyszeniem rozmówcy. Dlatego warto takie urządzenie umieścić w pobliżu okien, drzwi lub w przewodach wentylacyjnych. Na podobnej zasadzie działają generatory ultradźwięków. Charakterystyka tego typu urządzeń sprawia, że dźwięki takie są niesłyszalne dla ludzkiego ucha. Natomiast zbyt długie przebywanie w takim pomieszczeniu może być niebezpieczne dla zdrowia ludzi (oraz komarów). Następnym polecanym urządzaniem jest zagłuszasz rejestratorów działający na zasadzie sprzężenia zwrotnego, które czasami można usłyszeć na źle nagłośnionych koncertach (pisk, gdy mikrofon znajdzie się pobliżu kolumny głośnikowej). Kolejny to szerokopasmowy generator RF generator szumu działający w zakresie częstotliwości radiowych ze zintegrowanym generatorem mocy kilkudziesięciu watów (dla porównania moc CB radia zgodnie z przepisami max 4W, domowego telefonu bezprzewodowego 10 mw). Tego typu zabezpieczenie jest dobre przed podsłuchem laptopów i emisji z monitorów. Wszystkie te urządzenia można kupić w specjalistycznym sklepie lub przez Internet. Istnieją firmy doradzające, którą metodę zagłuszania użyć Podsłuchiwanie przez komórkę Pozostaje jeszcze osoba, z którą rozmawiamy i my sami. Poufne rozmowy wymagają odpowiedzialnego partnera, JAK UTRUDNIĆ DZIAŁANIA PODSŁUCHIWACZY ZA POMOCĄ NASZYCH KOMÓREK? Aktualizuj oprogramowanie i system operacyjny twojego telefonu. Dzięki temu zmniejszysz ryzyko wykorzystania podatności służącej do zainstalowania ci na telefonie złośliwej aplikacji. Blokuj dostęp do ekranu twojego telefonu; jeśli to możliwe ustaw coś więcej niż tylko 4-cyfrowy PIN i włącz opcję czyszczenia zawartości telefonu w przypadku 10 błędnych prób podania kodu dostępu. Dzięki temu przypadkowy znalazca twojego telefonu nie dostanie się do twoich danych, a znajomi nie wykorzystają chwili nieuwagi, żeby doinstalować ci złośliwą aplikację. Pilnuj też bezpieczeństwa swojego komputera. Wyłączaj interfejsy komunikacyjne, z których nie korzystasz (Wi-Fi, Bluetooth, NFC). Wyłącz także automatyczne podłączanie się do znanych sieci Wi-Fi. Dzięki temu atak z wykorzystaniem fałszywego access-pointa będzie trudniejszy. Jeśli twój telefon wspiera VPN, skonfiguruj go i ustaw, aby zawsze był włączony. To uchroni cię przed skutkami ataku z wykorzystaniem fałszywego access-pointa, Sprawdź, czy twój aparat informuje o nieszyfrowanych połączeniach z siecią GSM i jeśli to możliwe, spróbuj zablokować tego typu połączenia. lecz nigdy nie możemy wykluczyć złych intencji. Urządzenia podsłuchowo- -nagrywające są zminiaturyzowane i można je mieć wszędzie. Każdy z nas ma przy sobie urządzenie służące do inwigilacji telefon komórkowy często z dyktafonem. W Polsce na jednego mieszkańca przypada średnio 1,23 aktywnych kart SIM. Sieci komórkowe nieustannie nas namierzają, śledzą każdy nasz ruch bez konieczności włączania GPS-u na komórce, działają na zasadzie triangulacji. W przypadku włączonego sygnału wi-fi jesteśmy namierzani poprzez mapy dostępnych hotspotów, access-pointów. Tych darmowych oraz tych, które mamy w domach. Samochody Google a objechały kraj wzdłuż i wszerz i oprócz zdjęć wykonały mapy nadajników sygnałów wi-fi, czyli między innymi przypisały do miejsc określone sieci bezprzewodowe. W uproszczeniu do adresu jest przypisana nazwa hotspota, nawet jeśli się do niej nie możemy podłączyć, to też jesteśmy zlokalizowani. Komórka może być inwigilowana na kilka sposobów. Podsłuchu przez uprawnione organy na tzw. centrali u operatora nie ma szans wykryć. Może być podsłuchiwana na zasadzie przechwycenia sygnału (pasywne i aktywne), tu rozwiązania są drogie (bardzo), ale równie skuteczne i operator nikomu nie jest potrzebny. Pasywne nie do wykrycia, aktywne są wykrywalne. Inna powszechna metoda podsłuchu, zwłaszcza w biznesie i relacjach rodzinnych (małżonkowie, rodzice dzieci itp.), to modyfikacja programowa telefonu. Jest wykrywalna na wiele sposobów. Trzeba udać się do specjalisty, a on zrobi to dość szybko. Czas wykrywania jest zależny od metody podsłuchowej i wykrywającej. Można wykryć poprzez ingerencję w telefon (programową), albo poprzez obserwację elektroniczną telefonu lub poprzez nieinwazyjne przeglądanie zawartości aparatu i obserwację zacho-

5 08 Technologie Prawo 09 Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa: A czasem był jak piorun jasny, prędki, A czasem smutny, jako pieśń stepowa... Udziały krzyżowe: czy, jak i kiedy odliczać je od funduszy własnych? dzących w nim procesów. Takie badanie zależnie od przyjętej metody to wydatek rzędu i więcej złotych za sztukę i może trwać nawet kilka dni. Alternatywnym sposobem w wypadku podejrzenia zainfekowania jest tzw. flashowanie, czyli aktualizacja oprogramowania systemowego (wgranie systemu od nowa). Panuje przekonanie, że jest się podsłuchiwanym, bo jest się kimś ważnym lub chce się nim być. Prawda jest taka, że każdy może być podsłuchiwany przez każdego, jeśli nie stosuje pewnych procedur. Zwykle o tajemnicach, które wypływają dając wrażenie podsłuchu rozmawiamy w miejscach, gdzie inni mogą poznać treść poufnych rozmów (korytarze, łazienki, pomieszczenia socjalne, klatki schodowe, restauracje itp.). Brak higieny informacji wrażliwych zwykle skutkuje ich wypływem poza obszar, dla którego są przeznaczone. Szanując swoją i partnera prywatność, unikając przy tym kosztów, można po prostu zostawić swoją komórkę poza pomieszczeniem, w którym rozmawiamy, prosząc partnera o to samo lub gdy nie możemy tego zrobić po prostu wyciągając baterię z komórki. Metoda pierwsza jest lepsza, ponieważ praktycznie w każdym telefonie, jak to m.in. ujawnił Snowden są zainstalowane tzw. tylne drzwi backdoory umożliwiające służbom uruchomienie telefonu, a w zasadzie podsłuchu i kamery na krótki okres, gdy jest ona wyłączona i bez głównej baterii. Jeśli jednak chcemy z kimś rozmawiać anonimowo przez telefon, to najprościej zaopatrzyć się w parę nowych komórek z prepaidowymi kartami kupionymi za gotówkę. Pod żadnym pozorem nie wolno wkładać kupionych kart SIM do normalnie używanego telefonu oraz wykonywać połączeń testowych do dotychczas używanych telefonów lub innych osób, z którymi normalnie rozmawiamy. Z takiego telefonu nie należy korzystać w miejscach, w których normalnie przebywamy (wcześniejsza uwaga o geolokalizacji przez sieci). Po umówieniu się na spotkanie nie zabieraj swojego normalnego telefonu. No i oczywiście za spotkanie np. w restauracji płać gotówką. Dobrze, żeby tymi zasadami posługiwał się również nasz rozmówca. No to cyk? Cytując fragment Beniowskiego Juliusza Słowackiego: Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa: A czasem był jak piorun jasny, prędki. A czasem smutny, jako pieśń stepowa... Należy pamiętać, by ten język w trakcie ważnych rozmów pozostał giętki, a umysł jasny, czemu przeszkadzają spożyte wysokoenergetyczne napoje, a wymówienie frazy Gibraltar czy Koszt poczt w Tczewie lub też No to cóż, że ze Szwecji pozostają poza zasięgiem mniej giętkiego języka, a i głowa pracuje mniej roztropnie. Poza aspektem wokalno-emisyjnym istotą jest zachowanie bystrości i jasności umysłu. By mówić mądrze. I nie powiedzieć za dużo. Autor: Piotr Witczak, członek Zarządu Banku Spółdzielczego w Zgierzu, członek ISACA PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY Dobrze zaplanowanej i przeprowadzonej przez profesjonalistów akcji podsłuchowej nie da się uniknąć. Można jednak znacznie utrudnić ten proceder, stosując proste zasady: chroń przed obcymi osobami miejsca, w których rozmawiasz tak, by uniemożliwić podłożenie podsłuchu, utrzymuj porządek i przeglądaj zakamarki łatwiej zauważysz zmiany w otoczeniu, chroń swoje telefony, nie oddawaj ich w obce ręce, stosuj się do zasad podanych wcześniej, w czasie ważnych rozmów zostaw telefon w innym bezpiecznym miejscu oraz poproś o to swojego rozmówcę, jeśli Ci zależy na poufności, skorzystaj z usług fachowców w zakresie odpowiednich urządzeń technicznych. Firm oferujących takie usługi jest wiele. Przewodniczący KNF wystosował do prezesów banków spółdzielczych pismo dotyczące wzajemnych powiązań kapitałowych pomiędzy bankami, które powodują sztuczne, zdaniem KNF, zawyżanie funduszy własnych banków. Czy tak jest rzeczywiście?

6 10 Prawo 11 Do końca 2013 r. fundusze własne banków spółdzielczych były regulowane przez art. 127 Prawa bankowego. Zgodnie z art. 127 ust. 2 pkt 1 lit c. Prawa bankowego do funduszy podstawowych banków spółdzielczych był zaliczany w całości wpłacony fundusz udziałowy. Nie były więc od niego odliczane tzw. udziały krzyżowe, czyli udziały posiadane wzajemnie przez jeden bank spółdzielczy w drugim banku spółdzielczym. Przepisy prawne (Prawo bankowe, Prawo spółdzielcze, Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających) nie przewidywały ograniczeń w zakresie wykupywania wzajemnie przez banki spółdzielcze udziałów krzyżowych oraz nie zabraniały ich wliczania do funduszy podstawowych. Weszły przepisy unijne Sytuacja ta uległa zmianie od dnia 1 stycznia 2014 r., gdy weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U.L 176 z , s.1) /dalej jako Rozporządzenie. Przepisy Rozporządzenia obowiązują w Polsce bezpośrednio i są bezpośrednio stosowane bez konieczności ich wdrożenia do polskiego prawa. Przepisy te wprowadziły dla banków bardziej restrykcyjne wymogi m.in. w zakresie funduszy własnych. Rozporządzenie odnosi się także do kwestii wliczania do funduszy własnych udziałów krzyżowych. Zgodnie z art. 36 ust. 1 lit g Rozporządzenia (przywołanym także w piśmie przewodniczącego KNF) instytucje kredytowe (a więc także banki spółdzielcze) odliczają od pozycji kapitału podstawowego Tier I bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I podmiotów sektora finansowego jeżeli podmioty te mają z instytucją krzyżowe powiązanie kapitałowe, uznane przez właściwy organ za mające na celu sztuczne zawyżanie funduszy własnych instytucji. Co to są udziały krzyżowe? Zgodnie z Rozporządzeniem udział kapitałowy oznacza udział kapitałowy w rozumieniu art. 17 zdanie pierwsze czwartej dyrektywy Rady 78/660/ EWG z dnia 25 lipca 1978 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek, lub posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20 proc. praw głosu lub kapitału przedsiębiorstwa. Z kolei dyrektywa Rady 78/660/EWG wskazuje, że udział kapitałowy oznacza prawo do kapitału innych jednostek niezależnie od tego, czy jest ono udokumentowane w formie świadectw czy też nie, które tworząc trwałe powiązanie z tymi jednostkami, ma przyczyniać się do działalności spółki. W definicji udziału kapitałowego zastosowanej w Rozporządzeniu nie ma więc zastosowania zdanie drugie z definicji udziału kapitałowego w dyrektywie 78/660/EWG, zgodnie z którym uznaje się, że posiadanie części kapitału innej jednostki stanowi udział partycypacyjny, jeżeli przekracza próg ustalony przez państwa członkowskie, który nie może być wyższy niż 20 procent. Art. 36 ust. 1 lit g Rozporządzenia dotyczy więc udziałów, które oznaczają: 1. posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20 proc. praw głosu lub kapitału innego podmiotu; 2. prawo do kapitału innych podmiotów (bez ograniczenia procentowego), a więc właściwie każdy, nawet najmniejszy udział kapitałowy. Udziały kapitałowe mogą być bezpośrednie (tzn. posiadane bezpośrednio przez jeden bank spółdzielczy w innym), pośrednie (czyli posiadane przez jeden bank spółdzielczy w innym banku spółdzielczym np. przez podmiot zależny) lub syntetyczne (związane z inwestycją w instrument finansowy). Biorąc pod uwagę powyższą szeroką definicję udziałów kapitałowych problematycznej kwestii zaliczania udziałów krzyżowych do funduszy własnych nie rozwiązałaby więc koncepcja powołania przez banki spółdzielcze odrębnego podmiotu, w którym banki spółdzielcze byłyby udziałowcami/akcjonariuszami, a podmiot ten zajmowałby się inwestycjami kapitałowymi w banki spółdzielcze i/lub emisją instrumentów finansowych powiązanych z takimi inwestycjami kapitałowymi. Najważniejsza jest jednak końcowa część art. 36 ust. 1 lit. g Rozporządzenia, która wskazuje na możliwość uznania przez właściwy organ krzyżowych powiązań kapitałowych za mające na celu sztuczne zawyżanie funduszy własnych instytucji. Właściwy organ, a więc KNF może więc dokonać takiego uznania. Wątpliwości może jednak budzić forma, w jakiej zostało dokonane uznanie pismo przewodniczącego KNF z dnia 13 maja 2014 r. Formalnie rzecz biorąc art. 127 Prawa bankowego i akty wykonawcze KNF do tego przepisu już nie obowiązują zastąpiły je odpowiednie przepisy Rozporządzenia. KNF nie ma więc w obecnie obowiązującym stanie prawnym możliwości wydania aktu wykonawczego w zakresie funduszy własnych, w którym byłaby regulowana kwestia udziałów krzyżowych. W projekcie nowelizacji Prawa bankowego (dostępnym na stronie legislacja.rcl.gov.pl) przewiduje się nadanie art. 127 Prawa bankowego następującego brzmienia Art Strukturę funduszy własnych banku określają art rozporządzenia nr 575/2013. Brak jest więc do tego artykułu delegacji ustawowej dla określenia przez KNF lub ministra właściwego ds. instytucji finansowych jakie powiązania kapitałowe mogą być uznane przez właściwy organ za mające na celu sztuczne zawyżanie funduszy własnych instytucji. Najwłaściwszym rozwiązaniem byłoby upoważnienie KNF lub ministra właściwego ds. instytucji finansowych do określenia w akcie wykonawczym do prawa bankowego problematycznej kwestii udziałów krzyżowych. Formalnie taki akt wykonawczy mógłby jednak zostać wydany najwcześniej za kilka miesięcy, po uchwaleniu i wejściu w życie wspomnianej nowelizacji Prawa bankowego. Nie od tego roku Pewne wątpliwości może budzić też wskazanie w piśmie przewodniczącego KNF, że począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. (tj. od daty stosowania Rozporządzenia CRR) banki powinny pomniejszać kapitał podstawowy Tier I o udziały krzyżowe. Pismo jest datowane na 13 maja 2014 r. nawet więc, gdyby przyjąć, że uznanie przez KNF udziałów krzyżowych za sztucznie zawyżające fundusze własne w formie pisma przewodniczącego KNF jest dopuszczalne i prawnie skuteczne, to uprawniony wydaje się wniosek, że takie pomniejszanie powinno być dokonywane od następnego okresu sprawozdawczego, a nie od 1 stycznia 2014 roku. Wątpliwości prawne więc występują, ale problem udziałów krzyżowych jest realny. Biorąc pod uwagę stanowisko KNF banki spółdzielcze powinny wziąć pod uwagę konieczność podjęcia działań związanych z odliczeniem od funduszy własnych udziałów krzyżowych. Nadal jednak nie wiadomo formalnie, w jakiej wielkości te pomniejszenia funduszy własnych o udziały krzyżowe miałyby być dokonywane. Konkretny poziom podlegającej odliczeniu wartości procentowej powinien określić i opublikować właściwy organ. Określenie takie powinno nastąpić w drodze aktu wykonawczego KNF lub ministra właściwego ds. instytucji finansowych do wspomnianej nowelizacji Prawa bankowego. Autorzy: Iwona Mirosz, Arkadiusz Kawulski, radcy prawni i eksperci prawa bankowego KANCELARII MIROSZ Krzyżowe powiązania kapitałowe oznaczają posiadanie przez instytucję instrumentów funduszy własnych lub innych instrumentów kapitałowych wyemitowanych przez podmioty sektora finansowego, w przypadku gdy jednostki te posiadają również instrumenty funduszy własnych wyemitowane przez daną instytucję. JAK BRZMIĄ DOTYCHCZASOWE PRZEPISY POSTANOWIENIA Rozporządzenia (art. 469) przewidują możliwość na zasadzie odstępstwa od art. 36 ust. 1 w okresie 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2017 r. odliczenia przez instytucje objęte przepisami Rozporządzenia od pozycji kapitału podstawowego Tier I określoną w art. 478 Rozporządzenia mającą zastosowanie wielkość procentową kwot, które zgodnie z art. 36 ust. 1 lit. a)-h) Rozporządzenia należy odliczyć. Art. 478 wskazuje, że mająca zastosowanie wartość procentowa mieści się w następujących przedziałach: A) % w okresie od 1 stycznia 2014 r. Do dnia 31 grudnia 2014 r.; B) % w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. Do dnia 31 grudnia 2015 r.; C) % w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. Do dnia 31 grudnia 2016 r.; D) % w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. Do dnia 31 grudnia 2017 r.

7 BankowoÊç Magicscribe Asr Interaktywna Obsługa w zasi gu głosu Technologie dla klienta przyszłości! Bankowość która mówi Obecnie rozwiązania rozpoznawania mowy stosuje się nie tylko tam, gdzie trzeba stworzyć obszerne dokumenty opisowe czy wprowadzać dane, ale również w miejscach, gdzie korzysta się z komend do obsługi systemów czy samych urządzeń. Przykładem takiego zastosowania może być mobilna aplikacja bankowa. W mobilnej aplikacji bankowej rozpoznającej komendy głosowe, obsługiwanie interfejsu ekranowego może zostać ograniczone do niezbędnego minimum. Poleceniem głosowym można wybrać dowolną funkcję z dowolnego miejsca aplikacji. Można np. wypowiedzieć: Wykonaj przelew do Janka, kwota sto złotych, tytułem rozliczenie i system przygotuje przelew z uzupełnionymi danymi. Nie trzeba wpisywać liczb i tekstów na miniaturowej klawiaturze urządzenia można je po prostu podyktować. SmartMobile to prężnie rozwijająca się firma informatyczna zajmująca się nowymi technologiami, a w szczególności tworzeniem i rozwijaniem głosowych narzędzi informatycznych dla aplikacji na urządzenia mobilne. Dodatkowo firma dostarcza platformę komunikacji umożliwiającą efektywną współpracę systemów rozpoznawania mowy ze środowiskami rozwiązań IVR i Contact Center. SmartMobile ASR SDK to zestaw narzędzi programistycznych do budowy aplikacji wykorzystujących technikę rozpoznawania mowy, działających na urządzeniach mobilnych. Oprogramowanie dostępne jest w formie bibliotek w języku Java. SmartMobile Sp. z o.o. jest Spółką zależną firm Unikkon Integral Sp. z o.o. i MagicSmart Sp. z o.o., rozwijających pierwszy na rynku polskim produkt komercyjny do rozpoznawania mowy polskiej MagicScribe ASR. Produkt ten znalazł zastosowanie w obszarach, takich jak: medycyna, prawo, centra kontaktowe, administracja publiczna oraz do rozpoznawania mowy potocznej. Biuro handlowe: ul. Promyka 153, Pruszków, Tel.: 22/ Adres do korespondencji: ul. Kościerzyńska 10, Wrocław, Tel.: 71/ sdk@smartmobile.com.pl

8 14 Rozmowa numeru 15 Nie ogłosiliśmy Dnia niepodległości Robert Azembski: Jak udało się Panu skłonić Członków Banku do zagłosowania na Zebraniu Przedstawicieli nad wydzieleniem ze struktury Zrzeszenia? Czy było łatwo ich do tego przekonać? Józef Mitura: Po pierwsze uchwała, o której pan mówi, była inicjatywą Rozmowa z Józefem Miturą, prezesem Zarządu Banku Spółdzielczego w Brodnicy samych udziałowców i nie tylko nie wymagała przekonywania nikogo, ale również nie była inspirowana przeze mnie czy Zarząd Banku. Jest ona wyrazem największej troski i zaniepokojenia udziałowców Banku Spółdzielczego w Brodnicy projektowanymi zmianami prawnymi, jak i planowaną istotną zmianą charakteru zrzeszenia. Po drugie, ta uchwała nie jest ogłoszeniem niepodległości. Zgodnie z nią Zarząd zobowiązany jest do rozeznania możliwości samodzielnego funkcjonowania. Realizując jej postanowienia, w pierwszej kolejności musimy określić lukę, jaka występuje w naszej aktualnej działalności a działalnością Banku w pełni samodzielnego. Dopiero po rozpoznaniu tej luki oraz możliwości jej wypełnienia (działania, czas, koszty) przedstawimy Radzie i Udziałowcom szczegółową analizę, która stanowić będzie podstawę dalszych decyzji. Tu chcę podkreślić, że decyzja co do zasady i charakteru rozwoju Banku należy do jego właścicieli. R.A.: Nie jest kłopotliwe rozwiązanie umowy zrzeszeniowej? Jak do tego ustosunkowały się władze Zrzeszenia? J.M.: Bank Spółdzielczy w Brodnicy na chwilę obecną nie rozwiązuje umowy zrzeszeniowej. Zgodnie z Uchwałą Zebrania Przedstawicieli, określamy możliwe do realizacji kierunki działania i dalszego rozwoju. To, czy kierunki te związane są z dalszym funkcjonowaniem w strukturze zrzeszenia BPS czy nie, nie jest na chwilę obecną przesądzone. Co do samego ewentualnego rozwiązania umowy jest to raczej element techniczny, który jednak musi zostać poprzedzony spełnieniem dwóch warunków: zapewnieniem bezpieczeństwa i stabilności dalszego działania oraz rozliczeniem się banku spółdzielczego ze zrzeszeniem. W pierwszej kwestii jak już wspomniałem określamy nasze realne możliwości samodzielnego zapewnienia realizacji wszystkich procesów. W kwestii rozliczenia się ze zrzeszeniem Bank nie ma nieuregulowanych zobowiązań względem zrzeszenia, nie korzystamy również z żadnych środków pomocowych zrzeszenia, czy samego BPS. R.A.: Czy znana jest już reakcja na Wasze plany Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego? J.M.: Trudno jest oczekiwać reakcji nadzoru, ponieważ nie ma na co reagować. Bank nie występował w żadnej formie do UKNF z informacją o zamiarze opuszczenia zrzeszenia. Ponadto deklaracje takie byłyby przedwczesne zważywszy na toczące się wciąż prace nad zmianami do ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych Ostateczny kształt tej ustawy wpłynie najpewniej na decyzje udziałowców banku. Moim obowiązkiem, jako prezesa banku, jest przede wszystkim prowadzenie działalności w sposób zabezpieczający bezpieczeństwo powierzonych środków zarówno przez deponentów jak i udziałowców. Aktualnie podejmujemy jak najbardziej rozsądne działania zmierzające do określenia ram przyszłej działalności. R.A.: Chcecie stać się w przyszłości bankiem zrzeszającym? Trzeba by spełnić ku temu określone warunki Wie Pan pewnie także, że po znowelizowaniu przepisów ustawowych, samodzielnie działający bank będzie mógł działać tylko, jeżeli przejmie funkcje banku zrzeszającego? J.M.: Mówiąc o samodzielnie działającym banku za każdym razem mam na myśli podmiot, który zapewnia bezpieczeństwo powierzonych środków, jak również realizację wszystkich przyjętych na siebie zobowiązań. Nie może być mowy o samodzielności w sytuacji, w której podmiot nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Pytanie powinno dotyczyć raczej znaczenia samodzielności. Czy bank, który np. realizuje swoje przekazy bezpośrednio przez KIR, jest bezpieczniejszy niż bank, który robi je we współpracy z innym bankiem lub dla większego bezpieczeństwa za pośrednictwem kilku banków (w ramach zapewnienia awaryjnych kanałów przekazów pieniężnych) na podstawie długookresowych umów zawartych w oparciu o rachunek ekonomiczny? Tego typu dylematy dotyczą również innych obszarów. Nie ulega wątpliwości, że to na zarządach banków ciąży odpowiedzialność za bezpieczeństwo prowadzonej działalności, a zadaniem nadzorcy jest weryfikacja bezpieczeństwa. Jednak to jaką drogę wybierze dany bank powinno pozostać w gestii jego samego i jego właścicieli. Warunkiem jest zapewnienie bezpieczeństwa. R.A.: Jesteście finansowo przygotowani na samodzielne funkcjonowanie i rozwój? J.M.: Jak już wspomniałem, trwają prace nad ustaleniem luk i metod pozwalających na wypełnienie. Niemożliwe jest więc ostateczne stwierdzenie tak jesteśmy przygotowani. Ponadto, jeśli mowa o samych przygotowaniach, to nie są to działania, które banki mogą rozpocząć i zakończyć na przestrzeni kwartału czy np. półrocza. BS Brodnica konsekwentnie przez ostatnie dziesięciolecia buduje swoją pozycję w oparciu o zdrowe fundamenty oraz zasady bezpiecznego funkcjonowania. To dzięki nim mamy tak zdrową sytuację kapitałową, w której ponad 90 proc. naszego kapitału klasyfikowane jest do TIER I, jakość portfela trudnych należności kształtuje się poniżej wartości średniej dla sektora, a wynik i wskaźniki efektywności kolejny rok z rzędu są jednymi z najlepszych. Przygotowanie Banku to codzienna dbałość o bezpieczeństwo środków i budowanie długoterminowych relacji z klientami. To konsekwentnie robimy od lat. Pozostałe obszary, jak np. samodzielne realizowanie obrotu bezgotówkowego to w dużej mierze elementy techniczne. Oczywiście wymagają przygotowania i wdrożenia, jednak dla odpowiedzialnego podejścia do tematu to za mało. R.A.: Przejmowanie i konsolidowanie innych banków spółdzielczych jakie są tu Wasze plany? J.M.: Nie prowadzimy obecnie żadnych rozmów w zakresie łączenia czy przejęć. Rozwijamy swoją działalność na terenie czterech województw poprzez sieć własnych placówek. Nie wykluczam jednak takich działań w przyszłości. Muszą one jednak wynikać z kalkulacji ekonomicznej obu stron. Działania łączeniowe mają sens wyłącznie w sytuacji, gdy wszystkie strony umowy, których dotyczą są do nich w pełni przekonane. Mówiąc o stronach mam na myśli nie tylko zarządy banków czy ich rady nadzorcze, ale przede wszystkim udziałowców i klientów, a także pracowników. Rozmawiał: Robert Azembski

9 16 Analiza 17 Sektor w liczbach, czyli dlaczego jest, jak jest Zarówno wyniki banków zrzeszających, jak i ich właścicieli, istotnie pogorszyły się w 2013 r., co było skutkiem m.in. niewłaściwej polityki właścicielskiej, której efektem było zbyt wysokie oprocentowanie depozytów osób prywatnych w bankach zrzeszonych i zmniejszenie wyniku odsetkowego od banków w 2013 r. z powodu spadku oprocentowania depozytów banków zrzeszonych w bankach zrzeszających diagnozuje KNF w swoim najnowszym raporcie kwartalnym. Nie jest to mówiąc bez ogródek prawda. W każdym razie niecała prawda. Albo po prostu półprawda. Dziwnym i irytującym wydaje się być powyższe stwierdzenie KNF. I to nie tylko w aspekcie niewielkiego pogorszenia wyników banków w 2013 r., ale także rosnącego przez pierwszy kwartał br. wskaźnika ROE, który sięgnął 8,9 procent, przyrastając rok do roku aż o jeden punkt procentowy. Podczas gdy dynamikę tego wskaźnika w bankach spółkach akcyjnych od co najmniej dwóch lat najlepiej oddaje określenie: flauta. Z Raportu Komisji Nadzoru Finansowego: KNF uważa, że kredyty w bankach spółdzielczych mogą się nie sprzedawać, bo są za drogie. Upsss! Nie to, proszę Państwa, stanowi najważniejszą barierę kredytowania, ale ograniczenie rynków zbytu dla kredytu w społecznościach lokalnych. Charakteryzują się one pomimo 25 lat transformacji ustrojowo-gospodarczej nadal względnie niskim (w stosunku do miast) nasyceniem pozarolniczą działalnością gospodarczą. Kredyt, jako produkt, przegrywał też i przegrywa konkurencję z publicznymi papierami wartościowymi oraz, jeszcze do niedawna, wysoko oprocentowanymi depozytami oferowanymi BS-om przez ich banki zrzeszające. Dopiero po serii obniżek stóp NBP lokaty te zaczęły stopniowo tracić na atrakcyjności; obecnie są oprocentowane średnio na 2,3 procent. W należnościach od sektora niefinansowego nastąpił szybki przyrost należności od przedsiębiorstw i przedsiębiorców indywidualnych (szczególnie z sektora MSP, finansowanego przez BS-y). Stanowiły one w marcu 2014 r. 49,5 proc. należności ogółem od sektora niefinansowego. Tu też rosły kredyty zagrożone, wolniej jednak niż w bankach komercyjnych i zrzeszających, co zasługuje na ogromne uznanie, świadcząc o wysokim profesjonalizmie zarządzających bankami. Wynik finansowy netto sektora banków spółdzielczych zmniejszył się w marcu o 0,6 pkt. proc., a więc całkiem nieznacznie. Komisja Nadzoru Finansowego tak to opisuje: analizując wynik odsetkowy na koniec I kwartału 2014 r. w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego stwierdzono wzrost wyniku z transakcji od osób prywatnych (efekt obniżenia oprocentowania depozytów o 131,9 mln zł); od przedsiębiorstw (o 16,2 mln zł); od rolników (o 3,2 mln zł); od instytucji niekomercyjnych (o 2,0 mln zł). Ale również spadek: od banków (skutek zmniejszenia oprocentowania depozytów złożonych w bankach zrzeszających o 88,8 mln zł); od przedsiębiorców indywidualnych (o 7,3 mln zł); od instytucji rządowych i samorządowych (o 39,9 mln zł w tym w wyniku zmniejszenia dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych o 41,4 mln zł). Jak więc wyraźnie widać, najbardziej na wyniku zaciążyły spadek stóp procentowych oraz cięcia dopłat do kredytów z linii ARiMR, a zatem czynniki od zarządów banków zupełnie niezależne. Przyrost wyniku działalności bankowej uległ niwelacji przez spadek pozostałych przychodów o 2,7 mln zł, wzrost kosztów operacyjnych o 13,5 mln zł oraz przez przede wszystkim przyrost rezerw o 21,1 mln zł (w tym rezerw celowych o 19,6 mln zł). W tym ostatnim miały udział jak się wydaje przede wszystkim rezerwy związane na niepewne kredyty w jednym z banków zrzeszających. Przeciętny współczynnik wypłacalności banków spółdzielczych, liczony według zasad obowiązujących w 2013 r. wyniósł 14,1 proc., przy czym minimalny 8,4 proc., co świadczy o bezpiecznej sytuacji sektora. Ach te depozyty! Depozyty sektora niefinansowego w bankach spółdzielczych stale rosną i przewyższają znacznie (niemal dwukrotnie) należności od sektora niefinansowego. Nadal łatwiej, a często i opłacalniej, jest zrobić lokatę w swoim banku zrzeszającym, niż męczyć się nad pozyskaniem nowego klienta. Problem nadwyżki depozytów nad kredytami w sektorze banków spółdzielczych jest równie stary i wydaje się być równie nierozwiązywalny, jak problem skupu butelek w PRL. Jest to niekomfortowa sytuacja. Przynoszących do banku pieniądze klientów każda instytucja finansowa by ozłociła, ale przecież te oszczędności trzeba jeszcze jakoś przekuć w aktywa pracujące. Jest to niezbędne zwłaszcza w dobie niskich stóp procentowych NBP oraz WIBOR/WI- BID, a nic z obecnej sytuacji gospodarczej nie wskazuje, by miało się to szybko zmienić. Marża odsetkowa w bankach była w 2013 r. historycznie najniższa i wyniosła 3,5 proc. o 1,7 proc. mniej od szczytowego momentu w 2008 roku. Z radą co zrobić z tym koksem śpieszy Ministerstwo Finansów i ustami wiceministra Wojciecha Kowalczyka tak naucza: wprowadzenie minimum depozytowego na poziomie 10 proc. sumy bilansowej banków spółdzielczych może sprawić, iż część z 19,9 mld zł nadpłynności banków spółdzielczych może zostać przeznaczona na rozwój akcji kredytowej; sprzyjać temu będzie obniżenie wagi ryzyka kredytowego dla ekspozycji wobec małych i średnich przedsiębiorstw (uwolni to około 300 mln zł kapitału). Może i tak by się stało i ten kolejny już z serii pomysłów sposób uwolnienia nadwyżki finansowej z przeznaczeniem na kredytowanie MSP, zadziałałby. Byle było jeszcze kogo kredytować, bo w kraju rośnie liczba upadłości (dane KUKE), a te firmy, które powstają, to są głównie jednoosobowe działalności gospodarcze o charakterze śmieciowym, zastępujące niegdyś powszechne etaty. Samozatrudnienie w BS-ach spadło w stosunku do grudnia 2013 r. o 78 etatów (zaledwie o 0,2 proc.). Nie jest to jednak spowodowane wprowadzaniem redukcji kosztów osobowych, (które relatywnie, w skali sektora są wyższe, niż w bankach komercyjnych), ani przerzucaniem pracowników na umowy śmieciowe, jak to jest ostatnio

10 18 Analiza Słowo na koniec 19 powszechnie praktykowane w bankach komercyjnych. Po raz pierwszy od wielu lat zwijano placówki likwidacji uległo 15, ponadto w procesach przejmowania łączono funkcje central. Udział sektora BS w aktywach banków w Polsce, po wzroście na koniec marca br. (w stosunku do grudnia) o 0,2 pkt. proc., oscyluje obecnie wokół ok. 8,9 procent. Słyszy się buńczucznie brzmiące stwierdzenia głównie z ust prominentów politycznych podlizujących się bankom o jego zwiększeniu, w perspektywie kilku lat do nawet kilkunastu procent i więcej. Na razie za niewielki udział sektora BS w rynku KNF zdaje się obarczać winą niższą dynamikę depozytów od sektora niefinansowego i w konsekwencji zbyt duży przyrost depozytów osób prywatnych. Problem z udziałowcami W marcu br. liczba udziałowców banków wyniosła osób, w tym to osoby prywatne. Od marca poprzedniego roku spadła o osoby (fizyczne oraz prawne), czyli średnio ok. 5 tys. kwartalnie. Utrata członków po części może wynikać z tego, że utrzymanie funduszu udziałowego w funduszach własnych banków spółdzielczych ma zostać uzależnione od możliwości ograniczania wypłat funduszu udziałowego członkom przez zarządy banków, co jest bardzo kontrowersyjnym rozwiązaniem. Z pewnością zachętą do bycia członkiem nie jest zmuszanie banków przez nadzór do niewypłacania dywidendy, która to jest powszechnym, ekonomicznym motywatorem aktywności właścicielskiej w całym cywilizowanym świecie. Z drugiej strony rozwiązaniem korzystnym dla udziałowców może stać się przyjęcie przez legislatorów przepisów pozwalających nadal zaliczać fundusz udziałowy do funduszy własnych banków spółdzielczych (CET I). Banki zrzeszające: co dalej? W efekcie niższych kosztów banków zrzeszających z tytułu środków ulokowanych przez banki spółdzielcze kosztów nastąpił wzrost wyniku działalności bankowej o 20 proc. (tj. o 27,4 mln zł). Trzeba mieć przy tym na uwadze, że udział należności zagrożonych w bankach zrzeszających (w tym w Banku BPS) od przedsiębiorców indywidualnych, według stanu na koniec marca 2014 r., wyniósł aż 26,3 proc. portfela, co na tle średniej sektorowej (6,4 proc.) jest wskaźnikiem co najmniej niepokojącym. Bank BPS, w świetle zeszłorocznej straty, może wymagać dalszego, ale nie gwałtownego dokapitalizowania. Potrzebuje przede wszystkim skutecznego nadzoru właścicielskiego, a przede wszystkim dobrego pomysłu zarządu na prowadzenie biznesu. Spośród głównych pozycji aktywów BZ rosną instrumenty dłużne i kapitałowe oraz również bezpieczne, ale za to słabo przychodowe, obligacje skarbowe. Nie jest to rzecz jasna wyrafinowany sposób na zarabianie, ale przynajmniej jest. Jednak dużo wartościowsze dla gospodarki, ale i samych banków, byłoby większe wspieranie kredytem rozwoju przedsiębiorstw, niż zasypywanie dziury budżetowej, czy nawet finansowanie coraz mniej stabilnych finansowo samorządów terytorialnych. W kwestii płynności krótkoterminowej KNF z uporem godnym lepszej sprawy forsuje model Systemu Ochrony Instytucjonalnej dla obu zrzeszeń. Wdrożenie zasad IPS sprawiłoby podobno (tak przynajmniej zakłada nadzór), że banki zrzeszające wykazałyby nadpłynność: BPS SA 199,79 proc., przy nadwyżce płynności na poziomie 5,24 mld zł, a SGB Bank SA 148,07 proc., przy nadpłynności na poziomie 1,93 mld zł. Pozostaje otwartym pytanie, w jaki sposób banki miałyby wykorzystać tę nadpłynność? W marcu 2014 r. działało już tylko 569 banków spółdzielczych, dwa banki się połączyły. 206 było zrzeszonych w SGB-Banku SA w Poznaniu, a 362 w BPS SA w Warszawie. Ile może zostać za pięć lat? Autor: Robert Azembski Jak KNF wojnę ze Skokami prowadzi i co z tego wynika dla nas? Kontrolerzy NIK w siedzibie KNF! Sprawa miała dotyczyć nadzoru KNF nad SKOK Stefczyka instytucją gromadzącą 1/3 wszystkich aktywów spółdzielczych kas, a wejście kontrolerów NIK to dopiero początek zapowiada Izba. Również spółdzielcy bankowi organizują się do batalii z nadzorem. Będzie ona jednak bardzo ciężka, bo KNF zyskuje wciąż nowy oręż pozwalający pacyfikować spółdzielców. Według SKOK-ów w 2013 roku, po uwzględnieniu zapisów w rozporządzeniu ministra finansów oraz zaleceń KNF, spodziewany wynik ma wynieść 85 mln zł. KNF uważa jednak, że gdyby nie jednorazowe transakcje, kasy wykazałyby stratę za rok 2013 w wysokości 75 mln zł, która byłaby wyższa niż wykazana za rok Według KNF w 18 kasach (59 proc. aktywów sektora) współczynnik wypłacalności wynosi ponad 5 procent, ale ujemny posiada aż 19 kas, odpowiedzialnych za 23 proc. aktywów. Pozostałych osiemnaście również nie spełnia wymogu wypłacalności i znajduje się pomiędzy 0 5 procent. Wysychają źródła kapitału Jak nie powstają nowe banki spółdzielcze, tak nie można spodziewać się, by powstawały nowe SKOK-i. W bankach spółdzielczych od marca 2013 r., licząc do marca br., liczba udziałowców spadła o 33,7 tys. osób fizycznych i prawnych, zatem to źródło odtwarzania kapitałów w BS-ach zdaje się wysychać. Członków nie przybywa w dużym stopniu w tym z tego powodu, bo nie czują motywacji ekonomicznej KNF zabronił wszak wypłacać dywidendę z zysku. Pokazywany publicznie z dumą przez władze Kasy Krajowej przyrost członków w kasach może wyglądać imponująco, ale jest tylko pozorny. Od tego przyrostu nie przybywa znacząco kapitału udziałowego, tylko powiększa się baza depozytowa co wynika w dużej mierze z konstrukcji spółdzielni SKOK, gdzie każdy klient banku zostaje zarazem jego członkiem. To, co w jakimś sensie łączy SKOK-i i BS-y oraz banki zrzeszające to konieczność wzmożonej, pomimo okresu wakacyjnego, pracy oraz podjęcia dalszej, odważnej, a zarazem stanowczej i rzeczowej debaty z Komisją Nadzoru Finansowego i legislatorami w imię przyszłości całego rynku polskich instytucji finansowych. Od dłuższego czasu również w bankach spółdzielczych narasta słuszny bunt i frustracja, wiążące się z coraz bardziej rygorystycznymi wymogami stawianymi bankom przez KNF, dotyczącymi głównie sposobu wdrażania Rozporządzenia CRR. Rozporządzenie to jedno, ale same błędy bankowców podnoszone słusznie przez KNF drugie. Tak czy inaczej bankom bardzo nie podoba się próba forsowania na siłę przez Komisję modelu działania w Systemie Ochrony Instytucjonalnej, pomimo iż ani Dyrektywa CRDIV/CRR, ani polski legislator nie narzucają takiego rozwiązania, dając wolnorynkową możliwość wyboru bankom pomiędzy modelem IPS, a Zrzeszenia Zintegrowanego. Powtarzane jak mantra przez Komisję argumenty o konieczności wdrożenia IPS już, bez żadnego okresu przejściowego, nie znajdują zrozumienia pośród wielu prezesów obu zrzeszeń zarówno banków małych, jak i większych. Jestem przekonany, że spółdzielcy bankowi sami wiedzą najlepiej, co będzie dla nich najkorzystniejsze i nie potrzebują źle pojmowanej troski nadzoru. Doświadczenie bankowców, wielowiekowa tradycja banków oraz rynek podpowiadają efektywniejsze rozwiązania, niż myśl urzędnicza płynąca z gabinetu warszawskiego urzędu. Autor: Robert Azembski

11 20 Reklama i promocja 21 Wszystkim się udziela Radzą sobie coraz lepiej. W ubiegłym roku Grupy BPS i SGB przeprowadziły dużą akcję promocyjną w mediach ogólnopolskich, a jej efektem był wzrost rozpoznawalności sektora. Wspólne działania zrzeszeń przynoszą tylko dobre efekty. Co się tak wszystkim udziela? Kredyt w bankach spółdzielczych. Bo dobry kredyt zawsze tak się udziela. Dlatego skorzystały z niego miliony Polaków. Sprawdź, jak udzieli się Tobie. Gdy blisko rok temu zarządy Grupy BPS i SGB przeprowadziły dużą akcję promocyjną, przeświecała im przede wszystkim idea wspólnego działania. Przypominamy ją jako swoiste memento odnoszące się do wspólnego działania spółdzielców bankowych, którego czasem tak bardzo brakuje środowisku. Kampania, chociaż nie pierwsza, została przeprowadzona po raz pierwszy na aż tak dużą skalę, w mediach ogólnopolskich. Od sierpnia do grudnia, najdłużej jak dotąd, banki spółdzielcze było widać w telewizji i słychać w radiu. Połączyliśmy nie tylko budżety, ale też kompetencje i doświadczenia wielu osób opowiada Anna Marciniak, zastępca dyrektora Departamentu Relacji SGB Banku S.A. Wszystkim zależało na Emisja spotu reklamowego w telewizji rozpoczęła się we wrześniu ubiegłego roku. Uzupełnieniem była reklama w radiu. Reklamy były nadawane zarówno w największych stacjach, jak i w kilkudziesięciu niezależnych. Dzięki takim zabiegom banki spółdzielcze miały szansę dotrzeć do większej liczby osób. sprawiedliwym podziale ról i zrealizowaniu ważnych dla banków celów. Chodziło przecież nie tylko o efekty czysto wizerunkowe, ale też biznesowe. Kulisy kampanii Obecnie, już po sukcesie kampanii, można mówić o jej kulisach. Początkowo wydawało się, że nie dojdzie do tej współpracy przyznają dziś niektórzy jej uczestnicy. Powodów było mnóstwo. Zmiany zarządów, sporo nieporozumień związanych z przeszłością, wszystko to nie sprzyjało podjęciu rozmów o czymś nowym. Jednak dzięki determinacji kilku osób, udało się doprowadzić do szczęśliwego finału. Zdecydowaliśmy się na wspólną kampanię, żeby pokazać spójność środowiska banków spółdzielczych w Polsce podkreśla Anna Marciniak. Do dyspozycji mieliśmy szereg danych i analiz przeprowadzonych przez oba banki zrzeszające przypomina. W lutym ub.r. podpisano porozumienie o zintegrowaniu działań promocyjnych. Od początku nie było wątpliwości, że tylko w jedności siła. Były dwa budżety na działania reklamowe, wiele koncepcji. Ale jeden wspólny cel. Spotkania regionalne w całej Polsce jednoznacznie wykazały potrzebę połączenia reklamy wizerunkowej z produktową. Jeśli już mamy być w telewizji, to trzeba zachęcić klientów do przekroczenia progu placówek banków spółdzielczych, brzmiały powszechne opinie. Dwa miesiące trwały intensywne dyskusje w Zrzeszeniu SGB i Grupie BPS. Zaowocowały one w czasie wspólnego spotkania na początku czerwca. Jednogłośnie przyjęto wtedy pomysł SGB Banku na reklamę z użyciem wpadającej w ucho melodii, która udziela się wszystkim jak kredyt w banku spółdzielczym. Po prostu ludzie Występujące w filmie osoby nie są przypadkowe. Pogwizdując dominujący motyw melodii, widać, że są zadowolonymi klientami banku spółdzielczego zarówno indywidualnymi, jak i mikro oraz małymi przedsiębiorcami. Są po prostu przeciętnymi Polakami. Mieszkają w mniejszych polskich miejscowościach, tam pracują i cieszą się z dobrych relacji z rodzimymi bankami spółdzielczymi. Przedsiębiorca jest mężczyzną między 40-tką a 50-tką. Elegancki, uprzejmy, zdrowo wyglądający. Ubrany w koszulę, marynarkę. Kobieta na rowerze to około letnia ładna dziewczyna, sympatyczna, o modnym wyglądzie. Panowie z ławką to dziarscy mężczyźni o sympatycznych, swojskich uśmiechach, w uniformach firmy ogrodniczej. Budżet miał pozwalać na przebicie się naszych komunikatów poprzez szum reklamowy, czyli uzyskanie liczby emisji konkurencyjnej do banków korporacyjnych. Kampania była tak zaplanowana, by dotarła do szerokiej grupy docelowej: klientów i potencjalnych klientów banków spółdzielczych. Zapraszamy na program Komunikat w kampanii przygotowany został dwuetapowo. Najpierw pojawiły się krótkie billboardy sponsorskie w najlepszych czasach emisji wiodących anten telewizyjnych. Miały za zadanie zaciekawić odbiorców, stąd scenariusze które zawierały niedopowiedzenia. Rozwiązanie nastąpiło w spotach głównej kampanii w wersjach 30- i 15-sekundowych. Przed programami telewizyjnymi emitowano plansze sponsorskie. Od czasu do czasu do telewizorów przywoływało widzów hasło: Na program zapraszają...(banki) albo Program sponsorowały banki spółdzielcze. Emisja spotu reklamowego w telewizji rozpoczęła się we wrześniu ubiegłego roku. Uzupełnieniem była reklama w radiu. Reklamy były nadawane zarówno w największych stacjach, jak i w kilkudziesięciu niezależnych. Dzięki takim zabiegom banki spółdzielcze miały szansę dotrzeć do większej liczby osób. Tego typu działania zmieniają również postrzeganie BS jako instytucji nowoczesnych, ale będących blisko, tuż za rogiem. Mówić jednym głosem Materiały z kampanii wykorzystywaliśmy na naszej stronie internetowej, ale też w mediach lokalnych, na portalach, w prasie lokalnej, na blogu Modna Spółdzielczość, na Facebooku podkreśla Eliza Chojnacka, specjalista w zespole badań rynkowych, promocji i PR w GBS w Barlinku. Oprócz tego eksponowaliśmy plakaty w placówkach, w bankomatach i na wydzierkach (ogłoszeniach z numerem telefonu, które można odrywać). Wykorzystując kreację Sikorki, promowaliśmy kredyt gotówkowy. Pokazuje to jasno, że wspólne kampanie zrzeszeń stanowią doskonałe źródło inspiracji i pożywkę do promowania się także poszczególnych banków spółdzielczych. Dzięki połączeniu sił i kreatywności wszystkich zaangażowanych stron, powstał ciekawy i co najważniejsze zauważalny komunikat o bankach spółdzielczych podsumowuje Anna Marciniak. I tak trzymać. Więcej wspólnych działań SGB Banku i Banku BPS w interesie całego sektora Autor: Mieczysław T. Starkowski

12 22 Rozmowa 23 Potrzebne jest partnerstwo Rozmowa z Mieczysławem Kasprzakiem, posłem Polskiego Stronnictwa Ludowego na Sejm RP Janusz Orłowski: Dlaczego PSL postanowiło przygotować projekt zmian w przepisach dotyczących bankowego tytułu egzekucyjnego (BTE)? Mieczysław Kasprzak: Obecne przepisy dotyczące instytucji bankowego tytułu egzekucyjnego pochodzą jeszcze z lat 60. ubiegłego wieku. Są to rozwiązania archaiczne, od których odstąpiło już wiele krajów europejskich. A jednocześnie coraz więcej osób ma kłopoty z terminową spłatą swoich zobowiązań finansowych, w tym znaczna liczba małych firm. Wielu z tych dłużników nie ma też dostatecznej wiedzy o konsekwencjach wyrażenia zgody na wykorzystanie przez bank instytucji BTE, podczas zawierania umowy pożyczki lub kredytu. W takich przypadkach bank jest w znacznie lepszej sytuacji, niż osoby prywatne lub małe firmy rodzinne zaciągające długi. Często też bank wykorzystuje tę uprzywilejowaną pozycję, chociaż kodeks etyki tego zabrania. Nie jest on jednak obligatoryjny. W mojej ocenie bank powinien być równorzędnym partnerem umowy zawieranej z klientem. W licznych przypadkach jednak tak nie jest, przede wszystkim ze względu na znacznie większe możliwości banku w dostępie do informacji, jak i wsparciu ze strony wyspecjalizowanych departamentów lub biur prawnych, jakie znajdują się prawie w każdym banku. Banki coraz częściej wystawiają bankowy tytuł egzekucyjny, który ma im pomóc w odzyskaniu udzielonych pożyczek i kredytów. W 1999 r. było ich ponad 126 tys., w 2004 r. już przeszło 390 tys., a w 2011 r. blisko milion. Przygotowując zmiany w przepisach o bankowym tytule egzekucyjnym nie chcieliśmy oczywiście stawiać banków w trudniejszej sytuacji, w związku z prowadzonymi działaniami zmierzającymi do odzyskania wierzytelności, czy też wspierać oszustów wyłudzających kredyty z banków. Chcemy przede wszystkim wyrównywać szanse obu stron zawieranej umowy bankowej. Nasz projekt ma pomagać głównie małym firmom i klientom indywidualnym, a nie wielkim spółkom giełdowym i przedsiębiorstwom, które przecież dysponują, zarówno odpowiednią wiedzą, jak i pomocą wyspecjalizowanych instytucji prawnych. J.O.: ZBP zwraca jednak uwagę, że proponowany w ustawie zapis dotyczący obowiązku informacyjnego banku dotyczący BTE i jego skutków dla kredytobiorcy jest już wpisany do Kodeksu Etyki Bankowej, którego zasady powinni stosować bankowcy? M.K.: Zdarza się jednak, że bank w pogoni za wskaźnikami i wynikami finansowymi nie dostrzega konsumenta, a widzi tylko efekty ekonomiczne. Dotyczy to nie tylko wystawiania BTE. Pomijane są inne sposoby odzyskiwania wierzytelności, np. zawieranie układów z klientami i renegocjowanie zawartych wcześniej umów. Nie bez znaczenia jest także zdarzająca się praktyka informowania konsumenta w sposób budzący duże wątpliwości. Mam tutaj na myśli drukowanie ważnych informacji w sposób, który nie rzuca się w oczy przy czytaniu umowy bardzo mały druk lub miejsce, w którym trudno dostrzec taką istotną dla klienta informację, a także Zdarza się jednak, że bank w pogoni za wskaźnikami i wynikami finansowymi nie dostrzega konsumenta, a widzi tylko efekty ekonomiczne. skomplikowany język, zrozumiały prawie wyłącznie dla osób zajmujących się finansami. Tak przekazywana informacja powoduje, że wielu konsumentów nie zdaje sobie sprawy, w jaki sposób działa, np. instytucja BTE. Jak szybko postępuje procedura związana z egzekucją długów? J.O.: Kontrowersje w projekcie ustawy budzą też niektóre zapisy szczegółowe, np. moment, w którym bank ma poinformować klienta o wystąpieniu do sądu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu? M.K.: Takie szczegóły zostaną dopracowane podczas sejmowych prac nad projektem ustawy. Te już się rozpoczęły. Jesteśmy otwarci na poprawki i rozsądne podpowiedzi, także ze strony banków. Pojawiły się też ze strony środowiska bankowego obawy, że powiadomienie o wystawieniu BTE spowoduje ukrywanie majątku przez dłużnika i podejmowanie działań mających na celu utrudnienie odzyskania wierzytelności. Taka podejrzliwość może utwierdzić w przekonaniu, że bank w sposób bezwzględny, za wszelką cenę, chce odzyskać wierzytelność, niezależnie od okoliczności i sytuacji dłużnika. Jeżeli bank ma być instytucją zaufania publicznego, to nie może działać przez zaskoczenie, ale powinien być partnerem dla drugiej strony umowy. Spór dotyczy także zapisu w projekcie ustawy mówiącego o możliwości wstrzymania egzekucji komorniczej do czasu rozpatrzenia przez sąd zażalenie złożonego przez dłużnika. Tutaj także ostateczny kształt ustawy zależy od wypracowanego, najlepszego rozwiązania podczas prac sejmowych. Jeszcze raz chciałbym podkreślić, że nie przygotowaliśmy tego projektu żeby wojować z bankami, albo żeby im utrudniać prowadzenie działalności. Zależy nam na kompromisowych rozwiązaniach. J.O.: Kolejne wątpliwości dotyczą ewentualnych aneksów do już zawartych umów w przypadku wejścia w życie nowych przepisów, tak żeby mogli z nich skorzystać także klienci, którzy już spłacają zaciągnięte kredyty? M.K.: Musimy się nad tym poważnie zastanowić. Trudno bowiem taką zmianę w umowie, jak sugerują to środowiska bankowe, nazwać działaniem prawa wstecz. Propozycja zmian w przepisach nie dotyczy bowiem samego udzielenia kredytu. Nie zachodzi więc przypadek naruszenia już obowiązującej umowy. To dotyczy ewentualnego postępowania, które ma nastąpić, jeżeli klient nie będzie terminowo spłacał swoich długów albo w ogóle zaprzestanie je regulować. Wydaje się, że nie jest to naruszenie obowiązującego prawa, ale będziemy tę kwestię jeszcze konsultowali z pomysłodawcami projektu i ekspertami. W naszej ocenie nie są to również poważne koszty dla banku, wynikające ze zmiany wcześniej podpisanego oświadczenia o poddaniu się egzekucji wynikającej z nadania przez sąd wykonalności BTE. Może to być dodatkowe oświadczenie, bez wprowadzania zmian do już zawartej umowy. W ten sposób procedura udzielenia kredytu nie zostanie naruszana. Krytykowana jest także propozycja dwutygodniowego vacatio legis dla nowej ustawy, ale i w tym przypadku można to uzgodnić na zasadzie kompromisu z bankami w zależności od tego, ile czasu będą potrzebowały na przygotowanie się do wejścia w życie nowych przepisów. Rozmawiał: Janusz Orłowski

13 24 IT i ryzyko operacyjne 25 Rekomendacja D w pół drogi, czy na starcie? Przyjęcie przez KNF w styczniu 2013 r. nowych Rekomendacji D i M stanowiło dla sektora bankowego czytelny sygnał, iż skuteczne zarządzanie organizacją finansową, w tym w szczególności zasobami informacyjnymi i związane z tym ryzyka, będzie stanowiło dla nadzoru bankowego obszar wzmożonego zainteresowania. Skuteczne wdrożenie Rekomendacji D, na które pozostaje już coraz mniej czasu, będzie wymagało od większości banków spółdzielczych w pierwszej kolejności przede wszystkim weryfikacji lub dostosowania struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym i informatycznym, a w zakresie zadań szczegółowych pełnej identyfikacji kluczowych i krytycznych procesów biznesowych realizowanych w banku, których funkcjonowanie opiera się w całości na zasobach IT. bezpieczeństwo stało się być albo nie być dla każdej nowoczesnej organizacji. Przykładowo, sytuacja kryzysowa czy awaryjna, polegająca na dysfunkcji obsługi określonych, lub krytycznie wszystkich, kanałów bankowości elektronicznej dostępu generuje nie tylko ryzyko operacyjne związane z niemożnością realizacji zleceń klientów, ale także ryzyko reputacji. Zagadnienia zarządzania ryzykiem operacyjnym, informatycznym i reputacji muszą być traktowane na równi ze strategicznymi, rynkowymi celami działalności banku. Konieczność spełnienia wymagań nadzorczych wynikających ze wszystkich Rekomendacji KNF powoduje, że zarządy banków spółdzielczych często zbyt wiele uwagi skupiają na zarządzaniu klasycznymi, dobrze znanymi i dysponującymi znanym aparatem analitycznym ryzykiem: kredytowym, płynności czy stopy procentowej, niechętnie podejmując wyzwania związane z identyfikacją, pomiarem i zarządzaniem ryzykiem operacyjnym, w tym informatycznym, reputacji i braku zgodności. Problemy z ustaleniem hierarchii ważności pojawiają się wtedy, kiedy kierownictwo banku rozpoznaje potencjalne zagrożenia, ale nie uważa ich za znaczące. Sytuacja taka ma najczęściej miejsce wtedy, gdy kierownictwo banku w procesie zarządzania ryzykiem bankowym wyznaje filozofię pronadzorczą. Skupia się na ryzyku kredytowym, które notabene jak wskazuje we ASSECO POLAND POMOCNY, JEŚLI NAWET NIE NIEZBĘDNY, PROGRAM wstępie Rekomendacja M, ma coraz częściej źródła w obszarach ryzyka operacyjnego. W tym kontekście filozofia proklientowska zarządzania ryzykiem skupia się przede wszystkim na ryzyku operacyjnym i rynkowym, na jakości procesów biznesowych i budowaniu reputacji. Uzależnienie od technologii informacyjnych, charakter interakcji z klientem banku w przestrzeni elektronicznej, zależność od dostawców telekomunikacyjnych, outsourcerów i innych uczestników rynku finansowego powodują, że obecnie bardziej prawdopodobny wydaje się upadek banku w wyniku utraty reputacji np. w efekcie niewłaściwych zabezpieczeń kont internetowych, niż w wyniku nagłych, katastrofalnych strat w portfelu kredytowym. Robi się coraz ryzykowniej Skuteczne ustalenie hierarchii ważności często napotyka na przeszkody natury poznawczej, gdzie głównymi przeszkodami są skłonność do marginalizacji przyszłości oraz wiara w skuteczność powielania sprawdzonych gdzie indziej rozwiązań, która przejawia się z jednej strony w bagatelizowaniu problemów i ich konsekwencji, z drugiej zaś w optymistycznym opieraniu swojego zdania na sprawdzonych przypadkach innych banków spółdzielczych, które mogą być zasadniczo odmienne organizacyjnie i kulturowo. Kompleksowe zarządzanie wiedzą i kompetencjami w organizacji oraz wdrażanie elastycznych rozwiązań informatycznych może tworzyć warunki do kształtowania świadomości ryzyka. Błędy w identyfikacji i zarządzaniu ryzykiem operacyjnym, w tym także informatycznym, obecnym faktycznie w całej działalności banku, mogą zwiększyć możliwość nierozpoznania lub niekontrolowania niektórych kategorii tego ryzyka. Wszyscy pracownicy banku powinni postrzegać ryzyko operacyjne i informatyczne jako te rodzaje ryzyka, na które bank jest narażony w coraz większym stopniu. Zarówno rada nadzorcza jak i zarząd banku zobowiązane są do stworzenia kultury organizacyjnej, w której nacisk kładzie się na efektywne zarządzanie ryzykiem operacyjnym i stosowanie ustalonych reguł postępowania. Autor: Krzysztof Maderak Jaki system zarządzania ryzykiem Niezależnie od wielkości instytucji finansowej, jej struktury organizacyjnej i oferty produktowej, określony przez Prawo Bankowe i Rekomendację M system zarządzania ryzykiem operacyjnym podobnie jak ryzykiem informatycznym, obejmuje następujące elementy: strukturę organizacyjną, procedury strategię, politykę i zasady (regulaminy) zarządzania RO/RI, metody identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego /informatycznego, system informatyczny wspierający proces zarządzania. Zarządy banków spółdzielczych muszą zdać sobie sprawę, iż w coraz większym stopniu jesteśmy uzależnieni od systemów informatycznych, a ich procedury/ metodologia system IT wspierający proces zarządzania organizacja procesu zarządzania Procesowe podejście do zarządzania ryzykiem operacyjnym wymaga bezwzględnie wsparcia informatycznego. Raportowanie, analizowanie i syntezowanie danych o zdarzeniach operacyjnym w banku oraz w otoczeniu zewnętrznym musi być procesem ciągłym, a sposób prezentacji analiz i syntez powinien uwzględniać wszystkie niezbędne do prawidłowej oceny poziomu ryzyka wymiary analityczne. Systemem, który w pełni realizuje powyższe postulaty jest def2500/corm autorstwa ASSECO Poland. Przejrzysty, intuicyjny sposób rejestrowania zdarzeń, oparty na predefiniowanych listach jest istotną zaletą programu. Bezpośrednie powiązanie zdarzeń ze zidentyfikowanymi i opisanymi procesami biznesowymi realizowanymi w banku umożliwia łatwe i szybkie identyfikowanie miejsc powstawania zdarzeń/ incydentów ryzyka operacyjnego. Pozwala to na skuteczne zarządzanie procesami krytycznymi i kluczowymi, m.in. poprzez ich szybką modyfikację, w celu dopasowania do aktualnych wymagań. Istotną zaletą programu są wielowymiarowe mapy ryzyka, które wizualizują informacje o skali i strukturze narażenia na ryzyko operacyjne w procesach lub rodzajach ryzyka według wcześniej zdefiniowanych wymiarów. Program umożliwia eksportowanie danych w typowych formatach (pdf, rtf, xls), co ułatwia ich wykorzystanie w innych wykorzystywanych przez bank aplikacjach. powyżej: def2500/corm rejestracja zdarzeń własnych

14 26 Temat numeru 27 FATCA po 1 lipca 2014 Od chwili uchwalenia akt ten budzi spore emocje, szczególnie w środowisku bankowym. Emocje uzasadnione, bowiem amerykańska ustawa podatkowa wymusza niewygodne, a może i sprzeczne z polskim prawem, zachowania na szeregu podmiotów, przede wszystkim na instytucjach finansowych w innych krajach, w tym w Polsce i także na bankach spółdzielczych. Do czego zobowiązuje? FATCA to ustawa, za którą stoi International Revenue Service, będący odpowiedzialnym za pobór podatków oraz za stanowienie prawa podatkowego w USA. Celem ustanowienia FATCA była walka z unikaniem opodatkowania przez podatników będących rezydentami podatkowymi USA, posiadających inwestycje na zagranicznych rachunkach bankowych czy też inwestycyjnych. Skutki podpisania FATCA dotykają zarówno rezydentów podatkowych USA co jest przejawem dominującej pozycji USA jak też zagranicznych instytucji finansowych (PIT.pl). Pytanie o ingerencję w sprawy suwerennego państwa aż ciśnie się na usta. Jednak nie to będzie przedmiotem tego artykułu. Każda instytucja finansowa, która będzie chciała pozostać aktywna w obrocie finansowym z USA, będzie musiała FATCA polubić, a nawet pokochać. Dotyczy to również polskich instytucji finansowych, w tym banków spółdzielczych. Jakie to jest kochanie? W celu wdrożenia FATCA szereg państw europejskich zawarło umowy międzynarodowe z USA, regulując wzajemnie prawa i obowiązki. Polski rząd we wrześniu 2013 r. parafował porozumienie międzyrządowe ze Stanami Zjednoczonymi. Prace nad ostateczną wersją umowy nadal trwają, co budzi niepokój w kontekście nałożenia na instytucje finansowe szeregu obowiązków wynikających z FATCA, które to obowiązki instytucje finansowe winny realizować już od 1 lipca 2014 roku. Począwszy od 1 lipca 2014 roku banki chcące wdrożyć FATCA powinny identyfikować wszystkie nowo zakładane rachunki osób fizycznych pod kątem występowania tzw. pierwiastka amerykańskiego (np. posiadanie obywatelstwa USA czy też bycia rezydentem podatkowym). Z kolei rachunki dla osób prawnych będą objęte monitoringiem od 1 stycznia 2015 roku. W tej dacie banki chcące uzyskać status FATCA friendly będą musiały zweryfikować wszystkich swoich klientów. Weryfikacja ma dotyczyć zarówno osób fizycznych jak i prawnych, pod kątem występowania owego pierwiastka amerykańskiego. Czy jest więc sens wdrażania już od 1 lipca 2014 roku Najlepiej poczekać do 1 stycznia 2015 roku i wtedy sprawdzić wszystkich posiadaczy rachunków bankowych, jak również rozpocząć identyfikację nowych klientów. identyfikacji nowo zakładanych rachunków dla osób fizycznych, skoro za kilka miesięcy trzeba będzie ponieść wysiłek finansowy i organizacyjny związany z identyfikacją rachunków założonych przed 1 lipca 2014 roku (dla osób fizycznych) lub 1 stycznia 2015 roku (dla innych podmiotów)? Wydaje się, iż właściwa jest odpowiedź przecząca. Po prostu nie ma w tym sensu. Nie tylko ze względu na prawdopodobnie nieproporcjonalnie do skuteczności wysokie koszty wdrożenia takiego tymczasowego przedsięwzięcia, ale również, a może nawet przede wszystkim, z uwagi na niepewny status prawny takiego działania. Polskie prawo w kolizji Na przeszkodzie stoi ustawa o ochronie danych osobowych. W celu weryfikacji, czy dana osoba fizyczna podpada pod FATCA, konieczne jest pozyskanie jej danych osobowych w szerszym zakresie, niż jest wymagany do zawarcia i wykonywania czynności bankowej jaką jest umowa rachunku bankowego. Wobec braku ustawowego upoważnienia do przetwarzania stosownych danych (nawet podpisana IGA nie stanowiłaby takiego upoważnienia), w grę wchodzi jedynie dobrowolne wyrażenie zgody przez osobę fizyczną na podanie i przetwarzanie określonych danych dla celów FATCA. Co jednak ma zrobić bank, gdy osoba fizyczna nie udzieli takiej zgody? Gdy poda niepełne dane lub zgodę na przetwarzanie danych wycofa? Odmówić zawarcia umowy, czy może oznaczyć rachunek jako podlegający raportowaniu, czyli de facto przetwarzać dane osoby fizycznej na potrzeby FATCA bez jej zgody? Bezprawne przetwarzanie danych osobowych stanowi bowiem jak wiadomo ścigany z urzędu występek. Naruszenie tajemnicy bankowej Nie jest przeszkodą w identyfikacji nowych klientów tajemnica bankowa, gdyż na tym etapie wykonywania zaleceń wynikających z FATCA nie byłaby ona ujawniana. Ale już uzyskane przez banki dane, mające na celu sprawdzenie występowania pierwiastka amerykańskiego, byłyby objęte tajemnicę bankową i podlegałyby stosownej ochronie. Z samym ujawnieniem tajemnicy bankowej będzie się wiązało dopiero samo raportowanie danych o posiadaczach rachunków, co jednak ma nastąpić przypuszczalnie dopiero przed wrześniem przyszłego roku. Co więc robić? Wydaje się, że najlepiej poczekać do 1 stycznia 2015 roku i wtedy sprawdzić wszystkich posiadaczy rachunków bankowych, jak również rozpocząć identyfikację nowych klientów. Do 1 stycznia 2015 r. polski rząd powinien wypracować rozwiązania prawne umożliwiające bankom wykonywanie FATCA w zgodzie z przepisami polskich ustaw, bez narażania się na jakiekolwiek sankcje. Nowelizacji będzie wymagała Ustawa o ochronie danych osobowych (przetwarzanie danych na potrzeby FATCA powinno być odrębnym, ustawowym celem) oraz ustawa Prawo bankowe (ujawnienie tajemnicy bankowej na potrzeby FATCA). Rozstrzyganie istniejących obecnie wątpliwości prawnych przez instytucje finansową byłoby niepotrzebnym wyręczaniem organów państwowych, a przy tym narażaniem się na ryzyko sankcji karnej a także ryzyko reputacyjne. Niewątpliwie jednak dzięki FATCA banki zyskają wystarczająco dużo kosztownych obowiązków i jest to mówiąc językiem młodzieżowym co najmniej niefajne. Autor: Paweł Bieżuński jest ekspertem prawnym; współpracuje z grupą mediów BS.NET.

15 28 Programy lojalnościowe 29 Pozyskać i utrzymać nowego klienta Rozmowa z Żanetą Kowalską, doradcą Zarządu MEILLERGHP Rafał Katarzyński: Dlaczego interesuje Państwa obsługa banków spółdzielczych? Żaneta Kowalska: Po wieloletniej współpracy z wieloma bankami, czy to jako dostawca, czy jako klient, jestem osobiście urzeczona bankami spółdzielczymi i w ogóle całą spółdzielczością w Polsce. W momencie, kiedy zaczęłam szukać kooperantów do wsparcia fundacji, temat spółdzielczości zaistniał w moim życiu i z dnia na dzień intrygował coraz bardziej. I tak moje zainteresowanie przeszło drogę od spółdzielni socjalnych do banków. Początkowo wynikało ono tylko z ciekawości, jednakże podczas którejś z rozmów zadałam sobie pytanie: dlaczego nie kooperować? Osobiście uważam, że zbyt marginalnie pokazywana jest bankowość spółdzielcza w Polsce, chociaż proponuje ona dobre i uczciwe rozwiązania dla swoich klientów, w których przede wszystkim nic nie jest pisane i robione drobnym drukiem. Chciałabym poprzez kooperację z bankami spółdzielczymi dać temu przedsiębiorstwu (właściwie tym przedsiębiorstwom) narzędzia, rozwiązania, które nie tylko bardziej przybliżą bank klientom, ale także unaocznią to, co jest największą ich wartością relacyjność i indywidualne podejście do klienta. Do takich narzędzi należą m.in. programy lojalnościowe, które zarówno tworzymy, jak i obsługujemy, oraz szeroko pojęty marketing relacyjny. Myślę, że w dobie zmian lub wręcz chaosu na rynku gospodarczym, a co za tym idzie, również finansowym, właściwym jest pokazywać dobre praktyki i dać im narzędzia wspierające obsługę coraz szerszego portfela klientów, którzy często poszukują dobrej alternatywy. Tą alternatywą jest właśnie spółdzielczość. R.K.: Nazwa Waszej firmy jest dość nietypowa. Jak należy ją rozszyfrować? Ż.K.: Firma MEILLERGHP powstała w wyniku fuzji europejskiego oddziału adresowanych przesyłek reklamowych Poczty Austriackiej (meiller direct) oraz Poczty Szwajcarskiej (dział Direct Mail należący do Swiss Post Solutions). W związku z połączeniem obu partnerów, obecna na rynku polskim od 2001 roku spółka formalnie zmieniła nazwę na MEILLERGHP. R.K.: Jaka jest strategia firmy? Co może zaoferować klientom banków spółdzielczych? Jak rozumiemy, chcecie dotrzeć do nich bezpośrednio, za pośrednictwem samych banków? Ż.K.: MEILLERGHP to lider na rynku przesyłek personalizowanych i bezpośredniej komunikacji z klientem. To rozwiązania dopasowane do indywidualnych potrzeb naszych klientów. To kompetencja, elastyczność i jakość. Doświadczenie i kompetencje naszych udziałowców, wykwalifikowany personel, a także dynamiczny rozwój i dostęp do najbardziej nowoczesnych technologii czynią z nas godnego zaufania partnera w zakresie produkcji druków personalizowanych oraz usług lettershopowych, czyli związanych z obsługą masowej korespondencji (mówimy tu o insertowaniu, foliowaniu, ręcznym konfekcjonowaniu, itp.). Strategia naszej firmy jest niezwykle prosta: chcemy być odpowiedzią na potrzeby rynku w zakresie komunikacji z klientem i jego obsługi. Chcemy maksymalnie wykorzystać naszą wiedzę i możliwości, by dla każdego z naszych partnerów stworzyć rozwiązanie dedykowane, które spełni konkretne, indywidualne oczekiwania. W imieniu naszych kontrahentów kierujemy do klientów przekaz marketingowy, który w danym momencie jest najbardziej korzystny. Docieramy z ofertą, docieramy też ze specjalnie stworzonymi programami lojalnościowymi, które nie tylko pomagają utrzymać obecnego klienta banku, ale również pozyskać nowego. Docieramy z tym wszystkim, czego w danym momencie nasz kontrahent potrzebuje. R.K.: Co państwa wyróżnia na rynku od konkurencji? Dlaczego uważacie, że dacie radę? Ż.K.: Wyróżnia nas przede wszystkim indywidualne podejście i odpowiedni czas, jaki możemy przeznaczyć na przygotowanie rozwiązań dla naszych klientów. Dzięki temu, że osiągamy dobre wyniki, nie mamy presji inwestorów, a co za tym idzie możemy spokojnie skupić się na dialogu z naszymi potencjalnymi kontrahentami, by jak najrzetelniej przygotować ofertę odpowiadającą ich faktycznym potrzebom. W Państwa przypadku sądzimy, że ten czas jest bardzo istotny, gdyż banki spółdzielcze nie są scentralizowanymi podmiotami i zdajemy sobie sprawę, że spotkań, wywiadów, prezentacji, wizyt będzie wiele. R.K.: Jak wygląda u Państwa przygotowanie programu lojalnościowego? Proszę szczegółowo to opisać. Ż.K.: Przygotowanie Programu Lojalnościowego (PL) poprzedzone jest szczegółową analizą w poniższych obszarach: otoczenie rynkowe, w jakim działa organizator PL, analiza dotychczasowych działań pod kątem ich skuteczności, analiza działań konkurencji, szczegółowa analiza grupy docelowej. Następnie opracowujemy strategię działań, tak by spełnić oczekiwania i cele, jakie ma względem Programu jego organizator. Kolejny etap, to przygotowanie strategii komunikacji, segmentacji grupy docelowej, a także systemu informatycznego i strony www, które będą centrum kontaktu dla uczestników i źródłem wiedzy dla wszystkich stron uczestniczących w budowie i obsłudze Programu. Ważnym elementem jest też przygotowanie biznes modelu, który ma na celu kontrolę efektywności prowadzonych działań. R.K.: Czy posługujecie się tym samym schematem w stosunku do wszystkich klientów? Ż.K.: Klienci banków spółdzielczych jak wiecie to klienci głównie prowadzący interesy w małych ośrodkach, lokalnie, specyficzni... Tak jak już wspominałam absolutnie nie. Przygotowując strategię Programu, a także strategię komunikacji w ramach tego Programu, staramy się uwzględnić potrzeby i charakterystykę poszczególnych segmentów klientów. Nigdy nie jest tak, że traktujemy każdego uczestnika Programu tak samo. Staramy się różnicować ofertę, jaką w ramach Programu mu przedstawiamy, dostosowywać treść i częstotliwość komunikacji kierowanej do poszczególnych uczestników, tak by była ona adekwatna do ich potrzeb oraz celów, jakie stawiamy przed Programem. R.K.: Działalność firmy jest szersza. Będziecie też oferować sektorowi banków spółdzielczych obsługę dokumentową? Ż.K.: Tak, programy lojalnościowe to tylko niewielki wycinek naszej działalności. Od lat zajmujemy się przede wszystkim obsługą klientów w zakresie direct mailingów oraz usług fulfillmentowych. Wśród naszych kontrahentów znajdują się podmioty wysyłające zarówno druki transakcyjne (banki, instytucje finansowe), jak i promocyjne (firmy handlowe, biura podróży, wydawnictwa) na masową skalę. Oferujemy naszym klientom pełne wsparcie: od produkcji, poprzez konfekcjonowanie, aż po dystrybucję korespondencji do docelowego odbiorcy, w kraju i za granicą. W naszym portfolio mamy też usługi stricte logistyczne: magazynowanie, paczkowanie i wysyłkę wszelkiego typu materiałów (mogą to być nagrody w programie lojalnościowym), prenumerowane przez klientów czasopisma, gadżety dołączane do wydawnictw kolekcjonerskich, itp. Od lat uczymy się, że skuteczny marketing dialogu wymaga spełnienia dwóch podstawowych warunków: pomysłu oraz jego umiejętnej realizacji. To właśnie robimy na co dzień. Jeżeli tylko jest taka potrzeba Państwa Banku, to z przyjemnością przedstawimy nasze rozwiązania. W imieniu swoim i prezesa serdecznie zapraszam do Wieliczki. W tym niezwykle urokliwym miejscu znajduje się nasza polska siedziba. Rozmawiał: Rafał Katarzyński

16 30 Rynek nieruchomości 31 AMRON, czyli NORMA Dokładnie od 10 lat Związek Banków Polskich patronuje budowie nowej jakości na rynku informacji o nieruchomościach we wrześniu 2004 r. udostępniony został, początkowo wyłącznie bankom, a później również pozabankowym uczestnikom rynku nieruchomości, System Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami (AMRON). Ta międzybankowa baza danych, zbudowana i konsekwentnie rozwijana jest przez sektor bankowy. Z tej perspektywy w pełni uzasadnione jest dosłowne traktowanie anagramu nazwy Systemu AMRON NORMA. Dla uczestników rynku obrotu nieruchomościami korzystanie z Systemu stało się normą. Na strukturze opisu nieruchomości w AMRON oparte zostały wymagania nadzoru finansowego zdefiniowane w Załączniku do Rekomendacji J, a w AMRON uczestniczy obecnie ponad 400 podmiotów obsługujących rynek obrotu nieruchomości, w tym UKNF. Jedyna w Polsce międzybankowa baza danych o nieruchomościach W minionych dziesięciu latach System był na bieżąco poddawany modyfikacjom, a w latach został gruntownie przebudowany. Zmieniła się struktura bazy danych (punkt ciężkości przeniesiony został z transakcji na nieruchomość będącą przedmiotem obrotu). Przebudowane i udoskonalone zostały modele analityczne zaimplementowane w Systemie. Rozbudowana została również paleta usług świadczonych przez Centrum AMRON prócz standardowego i podstawowego obszaru obsługi i rozwoju bazy danych, od pięciu lat rozwijamy działalność analityczno-badawczą, publikując cykliczne, standardowe raporty o rynku nieruchomości, jak również specjalistyczne raporty opracowywane na indywidualne zamówienie, dotyczące ściśle określonego segmentu rynku, lokalizacji i przedziału czasowego. Od początku roku 2014 rozwijany jest kolejny obszar naszej działalności obsługa i weryfikacja wycen nieruchomości zlecanych przez banki na potrzeby kredytowania hipotecznego. AMRON jest jedyną w naszym kraju międzybankową bazą danych spełniającą wszystkie kryteria zdefiniowane w Rekomendacji J, co w piśmie do prezesa ZBP podkreślił zastępca przewodniczącego KNF. Opis zarówno System AMRON to zestaw narzędzi umożliwiających przeprowadzanie analiz i monitorowanie rynku nieruchomości z wykorzystaniem raportów generowanych w oparciu o zasoby bazy danych oraz funkcjonalności dostępnych wyłącznie dla banków. nieruchomości, jak i źródła informacji jest w 100 proc. zbieżny z określonymi w Rekomendacji standardami. System AMRON to gotowe narzędzie pozwalające na sprostanie nowym wymogom nadzorczym przez cały sektor bankowy Rekomendacja J bowiem nie tylko nakazuje bankom korzystanie z danych o nieruchomościach, ale również co nie mniej istotne współudział w tworzeniu bazy sektorowej, która pozwoli na monitorowanie i zarządzanie ryzykiem związanym z zabezpieczeniami hipotecznymi w skali całego systemu bankowego. Dwa miliony rekordów Zasób bazy AMRON to obecnie blisko 2 mln rekordów, z czego 50 proc. to dane transakcyjne, czyli ceny nieruchomości określone w umowach sprzedaży. Długie szeregi czasowe pozwalają na analizowanie trendów zmian cen na poszczególnych rynkach. Dane pochodzą nie tylko od uczestniczących w Systemie banków, rzeczoznawców czy pośredników. Baza zasilana jest również danymi z Powiatowych Rejestrów Cen i Wartości Nieruchomości, czyli jedynych w kraju otwartych państwowych rejestrów, gdzie ewidencjonowane są transakcje sprzedaży nieruchomości. Co istotne, dane w bazie AMRON są weryfikowalne oznacza to, że odpowiedzialność za jakość i poprawność dostępnych danych leży po stronie uczestników Systemu. Nie jest więc możliwe, by AMRON w odróżnieniu od innych komercyjnych inicjatyw oferował dane o transakcjach, które nie zostały udokumentowane. Takie zasady to efekt przyjętej przed laty strategii, zgodnie z którą najważniejszym celem prowadzonej bazy jest jej wysoka wiarygodność. AMRON jest bazą współtworzoną przez uczestników rynku obrotu i finansowania nieruchomości dla nich samych, na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa działania na tym rynku. To najlepsza gwarancja jakości tego, co znajduje się w bazie AMRON. Sektor bankowy powszechnie postrzegany jest jako prymus w zakresie standardów gromadzenia i wymiany informacji gospodarczych. Odnosi się to również to obszaru informacji o nieruchomościach. Za przykład niech posłużą systematyczne zapytania kierowane do ZBP przez policję czy organy administracji publicznej, jak również raport o rynku nieruchomości przygotowany na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Na mocy umowy o współpracy z Systemu AMRON korzysta kilka uczelni ekonomicznych, Agencja Nieruchomości Rolnych, Prokuratura Generalna, a także od początku kwietnia br. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. Decyzja UKNF o wykorzystywaniu zasobów bazy danych AMRON w celach związanych z nadzorem nad rynkiem finansowym jest jednoznacznym wyrazem zaufania nadzoru do bazy danych tworzonej od dziesięciu lat przez polski sektor bankowy i wykorzystywanej przez ten sektor do zarządzania ryzykiem kredytowym. Rekomendacje zobowiązują BS-y Pomimo obserwowanego ostatnio znaczącego wzrostu zainteresowania Systemem, skala zaangażowania sektora spółdzielczego w budowanie bazy AMRON wciąż odbiega od standardów banków komercyjnych. Obydwa banki zrzeszające podpisały umowę w sprawie zasad uczestnictwa w Systemie w roku 2007, dziś z AMRON korzysta łącznie 296 podmiotów z sektora spółdzielczego. Łączny zasób danych wprowadzonych do AMRON przez banki spółdzielcze na dzień 31 maja br. wyniósł rekordów, co oznacza, że każdy z nich wprowadził w skali siedmiu lat współpracy po 15,6 rekordu rocznie. A są wśród uczestniczących w Systemie banków spółdzielczych takie, które nie wprowadziły do bazy ani jednego rekordu. Rola banków spółdzielczych w budowaniu bazy danych dobrze opisującej rynki lokalne jest nie do przecenienia. Banki spółdzielcze chętnie i z dumą odwołują się do swojej lokalnej tożsamości, silnie identyfikują się z obszarem swojej działalności, podkreślając znajomość lokalnych uwarunkowań ekonomicznych, świadomość lokalnych potrzeb oraz rolę, jaką pełnią w aktywizacji lokalnego biznesu. Banki spółdzielcze są również skarbnicą informacji o lokalnym rynku nieruchomości. W sytuacji, gdy sieciowe banki komercyjne skupiają się na finansowaniu dobrze opisanych, standardowych i porównywalnych segmentów nieruchomości na płynnych rynkach, banki spółdzielcze często obsługują nieruchomości niestandardowe, bazując na swoim doświadczeniu i znajomości klienta. Rekomendacja J (II) z września 2012 roku oraz Rekomendacja S (IV) przyjęta w czerwcu ub.r. wskazują bezpośrednio na banki spółdzielcze, wymieniając je wśród adresatów obu regulacji i zobowiązując do korzystania z baz danych na każdym etapie procesu kredytowego. Wśród wymogów nadzoru finansowego szczególne z tego punktu widzenia znaczenie mają rekomendacje dotyczą-

17 32 Rynek nieruchomości Rada Ekspertów Spółdzielczych 33 Ta międzybankowa baza danych, zbudowana i konsekwentnie rozwijana jest przez sektor bankowy. Z tej perspektywy w pełni uzasadnione jest dosłowne traktowanie anagramu nazwy Systemu AMRON NORMA. Dla uczestników rynku obrotu nieruchomościami korzystanie z Systemu stało się normą. ce dokonywania oceny i monitorowania wartości zabezpieczenia na nieruchomości oraz weryfikacji wiarygodności i rzetelności założeń rynkowych przyjętych przez rzeczoznawcę, ustalania wartości nieruchomości na potrzeby wyznaczania części ekspozycji kredytowej efektywnie zabezpieczonej na nieruchomości, wykorzystywania baz danych do obliczania wskaźnika LtV czy regularnego monitorowania wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenia wierzytelności w całym okresie spłaty również z wykorzystaniem uproszczonych metod statystycznych. System AMRON to zestaw narzędzi umożliwiających przeprowadzanie analiz i monitorowanie rynku nieruchomości z wykorzystaniem raportów generowanych w oparciu o zasoby bazy danych oraz funkcjonalności dostępnych wyłącznie dla banków (baza wewnętrzna, raport o zabezpieczeniach hipotecznych oraz nowość modele prognostyczne oferowane bankom spółdzielczym na preferencyjnych zasadach). Podstawowym warunkiem efektywnego wykorzystania tych narzędzi jest jednak kompletny zasób danych własnych. Częstym zarzutem stawianym Systemowi AMRON jest niewielki zasób danych o poszczególnych, lokalnych rynkach nieruchomości. Niestety, bez zaangażowania lokalnych banków, zasób danych o tych rynkach nie będzie satysfakcjonujący. W ramach cyklicznych przeglądów bazy AMRON definiujemy obszary najsłabiej opisane w bazie i próbujemy pozyskać informacje o transakcjach zarejestrowanych w powiatowych rejestrach. Jednak te działania nie przynoszą spodziewanych efektów z dwóch powodów: po pierwsze, dane w rejestrach bardzo często nie uwzględniają najnowszych transakcji (opóźnienie w rejestrowaniu transakcji sięga co najmniej kilku miesięcy), a opis nieruchomości stanowiącej przedmiot transakcji jest niejednokrotnie bardzo skromny (co jest częstym efektem bardzo skromnego opisu przedmiotu transakcji w akcie notarialnym), a po drugie, na płytkich rynkach liczba zarejestrowanych transakcji jest niewielka, co oznacza, że nawet jeśli uda się wprowadzić je do bazy, analizy przeprowadzane wyłącznie w oparciu o dane transakcyjne nie spełniają wymogów wiarygodności i w takich przypadkach konieczne jest wspieranie się danymi z operatów szacunkowych i wycen bankowych. I w tym obszarze banki spółdzielcze mogą okazać się niezastąpione. Obecna pozycja Centrum AMRON, uznanie dla jakości świadczonych przez nas usług, zasób danych o nieruchomościach zgromadzonych w bazie AMRON oraz obecny kształt Systemu, to również zasługa użytkowników korzystających z niego w codziennej pracy. Im wszystkim chcielibyśmy podziękować za bezcenne inspiracje i wsparcie. Te banki, które z AMRON już współpracują, zachęcamy do większej aktywności, a te, które jeszcze nie podjęły decyzji o przystąpieniu do Systemu, zapraszamy do współpracy. Wspólny wysiłek na rzecz budowania wiarygodnej, rzetelnej i aktualnej bazy danych o nieruchomościach służyć będzie nie tylko spełnieniu wymogów nadzorczych, usprawnieniu procesu analizy kredytowej oraz procesu zarządzania ryzykiem kredytowym, ale również przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa całego sektora bankowego oraz stabilizacji na rynku nieruchomości z korzyścią dla wszystkich. Autor: Agnieszka Gołębiowska, dyrektor Centrum AMRON Rada Ekspertów Spółdzielczych o nowym banku zrzeszającym, IPS i zrzeszeniu zintegrowanym oraz o KNF Poważne i niekończące się problemy finansowe jednego ze zrzeszeń skłaniają do refleksji, co dalej? Czy banki zrzeszające ostatecznie wybiorą IPS, czy może model zrzeszenia zintegrowanego? Nadzór chce IPS-ów. Może powstanie nawet kolejne zrzeszenie, o czym w środowisku mówi się coraz głośniej taką furtkę może uchylić ustawa, chociaż Ministerstwo Finansów także wolałoby objęcie banków Systemami Ochrony Instytucjonalnej. W kolejnym, czerwcowym spotkaniu Rady udział wzięli: Robert Azembski, Magazyn BS.net.pl, mec. Jerzy Bańka, wiceprezes ZBP, Alfred Domagalski, prezes Krajowej Rady Spółdzielczej, dr Stanisław Kluza, b. minister finansów, obecnie w gabinecie cieni BCC, Michał Krakowiak, dyrektor w KZBS, Zbigniew Liszewski, wicedyrektor Departamentu Bankowości Spółdzielczej KNF, dr Bogdan Ludwiczak z Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Anna Lewkowska, ZBIGNIEW LISZEWSKI redaktor naczelna portalu BS.Net. pl, red. Janusz Orłowski, dziennikarz finansowy i redaktor. Zbigniew Liszewski Obecna sytuacja sektora spółdzielczego wskazuje, że na podstawie obydwu zrzeszeń powinien powstać System Ochrony Instytucjonalnej. Każde inne rozwiązanie w dłuższym terminie będzie dla banków spółdzielczych zbyt kosztowne. Szczególnie w sytuacji, gdy wyniki banków spółdzielczych obniżyły DR BOGDAN LUDWICZAK się. Banki spółdzielcze niespecjalnie dobrze sobie radzą z niską stopą procentową. Mają też problemy z bazą kapitałową i inne. Dlatego IPS jest modelem optymalnym dla sektora. Istnieje szereg korzyści ekonomicznych, których oczekują spółdzielcy, gdzie obniżenie opłat na KNF (o ok. 20 proc.) nie jest najistotniejsze. Robert Azembski Niemniej druga forma, czyli tzw. zrzeszenie zintegrowane, ma nie tylko

18 34 Rada Ekspertów Spółdzielczych 35 Podobnie jak dyrektor Liszewski zwrócił jednak uwagę na łączące się z tym drugim rozwiązaniem wysokie koszty oraz na fakt, że zrzeszenie zintegrowane stanowi bardzo skomplikowaną strukturę, trudną do zrealizowania w praktyce. Zbigniew Liszewski Chcę tylko przypomnieć, że w przeszłości banki spółdzielcze i spółdzielczość w ogóle otrzymały znaczącą pomoc publiczną w postaci obligacji restrukturyzacyjnych, która została już skonsumowana. Ustawodawca już kilka lat temu proponował bankom rozwiązanie zbliżone do IPS, z czego banki spółdzielcze jednak nie skorzystały. MICHAŁ KRAKOWIAK ALFRED DOMAGALSKI JERZY BAŃKA ANNA LEWKOWSKA Alfred Domagalski Każdy bank spółdzielczy pracuje w oparciu o dwojakiego rodzaju więzi ze swoimi udziałowcami więzi społeczne oraz więzi ekonomiczne, czyli korzyści płynące dla członków z faktu bycia współwłaścicielami banku. Dziś nie ma już żadnej więzi ekonomiczbyć formą ustawowo dopuszczalną, ale stanowi zdrową opcję wyboru dla banków. Zbigniew Liszewski Nie twierdzę, że nie ma takiej opcji. Jednak jeśli przyjrzymy się obu modelom a KNF robił kilkakrotnie takie symulacje to w naszej opinii system bankowości spółdzielczej nie wytrzyma działania w zrzeszeniu zintegrowanym. Oprócz wspomnianego już bowiem problemu ze stosunkowo niską kapitalizacją banków i niedostateczną partycypacją dużych banków w kapitałach banków zrzeszających istnieją jeszcze inne, jak chociażby wewnętrzna rywalizacja. Pamiętać należy, że to banki spółdzielcze same utworzyły banki zrzeszające, gdyż czuły potrzebę wsparcia. Zauważyć należy, że nawet największe banki spółdzielcze nie mają zasięgu ogólnokrajowego, działają w określonych regionach. Bogdan Ludwiczak Słusznie pan dyrektor Liszewski zauważył, że żaden z banków nawet nie stara się być bankiem krajowym. Wiążą się z tym bowiem ogromne koszty, m.in. powoływania do życia nowych placówek, które nie zawsze są rentowne lub nie od razu będą rentowne. Tym bardziej dziwi nowa inicjatywa powołania do życia kolejnego banku zrzeszającego o zasięgu ogólnokrajowym. Nie uważam jej za słuszną. Robert Azembski To jest, jak się wydaje, inicjatywa Ministerstwa Finansów. W poprawkach do artykułów ustawy o bankach spółdzielczych i zrzeszających proponuje się nie tylko otwarcie możliwości powołania nowego banku, ale i poszerzenie definicji banku zrzeszającego w taki sposób, aby nowy byt mogły skapitalizować nie tylko banki spółdzielcze, ale obce środowiskowo podmioty, np. zagraniczne instytucje finansowe.. Jerzy Bańka Najlepszą miarą stanu naszego sektora bankowości spółdzielczej jest to, iż od wielu lat nie powstał żaden nowy BS i dlatego dyskusja o możliwości utworzenia nowego zrzeszenia jest pozbawiona jakiejkolwiek racjonalności. Właścicielami banków zrzeszających są przecież banki spółdzielcze i one mają realny wpływ na ich sytuację kapitałową oraz osiągane wyniki także bezpośrednio. Obecna dyskusja na temat wyższości IPS nad zrzeszeniem zintegrowanym to w istocie dyskusja zastępcza, która niepotrzebnie tak angażuje prezesów z oczywistą stratą dla prowadzonej działalności biznesowej. Istotą problemu jest kształt organizacyjny Zrzeszenia wraz z bankiem zrzeszającym jako głównym centrum biznesowym dla zrzeszonych BS-ów. To jaki kształt ono przybierze czy będzie głównie pomocnikiem nadzoru bankowego, czy też stanie się rzeczywistym centrum biznesowym wspierającym banki prowadzące samodzielnie działalność handlową na swoim terenie z wykorzystaniem wspólnych linii biznesowych, wspólnego logo, oferty produktowej, systemów wsparcia IT, zarządzania ryzykiem i innych elementów pozwalających uzyskać jak najlepsze efekty synergii. Bogdan Ludwiczak Znani mi prezesi dużych banków spółdzielczych wykazują ambicję i to nie od dziś, aby stworzyć zupełnie nową strukturę. Mówi się o tym od dawna. Nie jest to nierealne, zwłaszcza w kontekście kłopotów, w jakie popadł jeden z banków zrzeszających. Robert Azembski Chodzi nie tylko o legislacyjne uchylenie w ogóle furtki do możliwości pozwalającej na powołanie nowego banku zrzeszającego, ale w podtekście taki zapis może stać się bramą do stworzenia silnego banku zrzeszają- Na etapie przemian gospodarczych ostatnich 25 lat państwo zagubiło się w swojej polityce wobec spółdzielczości; tym samym ludzie tworzący spółdzielczość zaczęli się w tym także gubić. cego z akcjonariatem niekoniecznie spółdzielczym. Może posłowie myślą o takim BGŻ-bis, który z banku o czysto polskim i spółdzielczym rodowodzie przepoczwarzył się stopniowo z biegiem lat w zagraniczną instytucję finansową? Michał Krakowiak Mogę tylko to potwierdzić, że w najnowszym projekcie ustawy o bankach spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, istnieje propozycja zapisu umożliwiającego utworzenie nowego banku zrzeszającego w formie spółki. Nowa definicja banku zrzeszającego w założeniu ma stanowić alternatywę. Nie jest to jednak pomysł Ministerstwa Finansów, tylko samego środowiska, które optuje za możliwością wyboru struktury zrzeszenia, w którym dany bank spółdzielczy będzie funkcjonował. Wydaje się też, iż powstanie nowego zupełnie banku zrzeszającego, powołanego np. przez banki spółdzielcze jest z różnych powodów czysto teoretyczną możliwością. Ewentualną decyzję w tej sprawie podejmowałyby banki dysponujące odpowiednimi zasobami i własną wizją kierunków dostosowań do rozporządzenia CRR. Janusz Orłowski Niedawno rozmawiałem ze Zdzisławem Kupczykiem, p.o. prezesa Banku Polskiej Spółdzielczości. Z tego co mi powiedział wynikało, że skłania się raczej za wejściem w strukturę IPS, chociaż oczywiście nie wyklucza zrzeszenia zintegrowanego. Czeka też na rozwiązania, jakie zostaną zapisane ostatecznie w nowej ustawie o bankach spółdzielczych i zrzeszających. Alfred Domagalski Na etapie przemian gospodarczych ostatnich 25 lat państwo zagubiło się w swojej polityce wobec spółdzielczości; tym samym ludzie tworzący spółdzielczość zaczęli się w tym także gubić. Jest to jeszcze do naprawienia, odwrócenia, ale musiałaby być ku temu tzw. wola polityczna. Osobiście nie rozumiem idei budowania IPS przecież zrzeszenia banków powstały właśnie po to, żeby tworzyć system bezpieczeństwa w sektorze. Kolejna rzecz: członkowie banków spółdzielczych powinni mieć także motywację finansową przynależności do spółdzielni, a dzisiejszy system prawny KNF doprowadził do zerwania więzi ekonomicznych członków ze swoim bankiem. Nawet ostatni element tych więzi w znacznym stopniu został ograniczony, bowiem KNF ustalił tak restrykcyjną politykę dywidendową. Anna Lewkowska Spółdzielcy mają też wiele pogadanek z nadzorem.

19 36 Rada Ekspertów Spółdzielczych 37 nej członka banku spółdzielczego ze swoim bankiem. Dywidenda, z zasady powinna być ograniczona, bo członkowie banków spółdzielczych nie są inwestorami nastawionymi na wysoki zwrot z kapitału. Powinni jednak mieć oni prawo do korzystniejszych warunków w transakcjach, niż osoba przychodząca z zewnątrz. To jest spółdzielcza zasada. Aby ją ucieleśniać niezbędny jest sprzyjający system prawny, a przede wszystkim podatkowy. Michał Krakowiak Do obowiązującego już rozporządzenia Parlamentu UE i Rady CRR przygotowywany jest obecnie tzw. akt delegowany, który w istocie będzie miał na celu skorygowanie w odpowiedni sposób praktyki realizacji rozporządzenia w zakresie LCR, w oparciu o zgłaszane uwagi i spostrzeżenia zainteresowanych środowisk czy samej Komisji. Dotyczyć będzie głównie specyficznych kryteriów oceny do ustalenia wartości współczynników wypływów i wpływów w zintegrowanych grupach podmiotów bankowych. Rozmowy i analizy prowadzone są także w sprawie implikacji IPS w kontekście dyrektyw BRR i DGS, idące w kierunku uwzględniania funkcjonujących systemów IPS jako czynników kształtujących i ograniczających profil ryzyka w grupach, ocenianego dla potrzeb wynikających z tych dyrektyw. Bogdan Ludwiczak Problem w mojej opinii leży w liczbie stanowionych przepisów prawnych, a przede wszystkim niepozostawieniu bankom odpowiednio długiego czasu na zapoznanie się z tworzonymi przepisami, aby mogły świadomie podejmować pewne decyzje. Również komentarze czy interpretacje KNF odnoszące się do wdrażania Dyrektywy CRD IV oraz Rozporządzenia CRR są zdecydowanie ostrzejsze, niż zapisy formułowane w materiałach konsultacyjnych EBA. Zbigniew Liszewski My nie interpretujemy przepisów unijnych, nie możemy tego robić! Nie ROBERT AZEMBSKI uchylamy się jednak od odpowiedzi i jeśli jesteśmy w stanie wyjaśnić bankowi problem o który nas pyta, to robimy to. Bogdan Ludwiczak Wyjaśnić czy interpretować to jest tylko kwestia sformułowania. Natomiast banki spółdzielcze odbierają pisma KNF jako swego rodzaju obowiązujące wytyczne do działalności, jako prawo stanowione. Zbigniew Liszewski Dokumenty CRR są dość skomplikowane i czasem niejednoznaczne, co skutkuje niekiedy kłopotami w ich odczytaniu. Przepisy te dookreślane są standardami technicznymi. Nadzory krajowe nie mogą interpretować przepisów unijnych, w przypadku CRR może robić to tylko Europejski Urząd Nadzoru (EBA). Banki spółdzielcze mogą składać zapytania bezpośrednio do EBA; oczywiście zapytanie nie musi być złożone w języku angielskim. Stanisław Kluza Podzielam wnioski z wypowiedzi pana prezesa Alfreda Domagalskiego. Na bankowość spółdzielczą należy patrzeć przez pryzmat wartości, a nie tylko finansów. Idąc dalej, łączne myślenie w tym obszarze wyznacza długookresową równowagę. Z tego wynika systemowe znaczenie i rola spółdzielczości bankowej w porządku DR STANISŁAW KLUZA finansowym kraju. Zbyt mało dostrzegana i niedoceniana jest wartość tego sektora w gospodarce wynikająca m.in. z dywersyfikacji ryzyka systemowego. Kontrcykliczny wkład w stabilność finansową widoczny był choćby w ostatnich kilku latach. M.in. z tego powodu rozwinięte gospodarki cenią sobie istotny udział spółdzielczości w życiu ekonomicznym. Co więcej, znaczenie sektora spółdzielczego powinno wzrastać i uzyskiwać patronat państwa, tam gdzie spełnia on funkcję przeciwwagi dla nadmiernie dużego udziału kapitału zagranicznego w sektorze bankowym (a w szczególności, jeżeli jest on w ramach dużych grup finansowych, potocznie zwanych zbyt dużych by upaść ). Jeżeli chodzi o kwestię zrzeszeń, to bardzo trudną tezą do udowodnienia jest, że IPS jest dobry dziś dla Polski oraz konieczny do wprowadzenia w bankach spółdzielczych. Fałszywą tezą jest też ta, że IPS jest też koniecznie docelowym modelem działania BS-ów. Równie łatwo jak i równie trudno jest przeprowadzić dowód za lub przeciw wprowadzeniu IPS. Oczywiście IPS jest opcją wynikającą z Dyrektywy CRD IV/CRR; neguję w debacie publicznej próby narzucenia, że jest to jedynie słuszne i możliwe rozwiązanie bez przeprowadzenia naprawdę dogłębnej analizy. Rozwiązania systemowe powinny nie tylko nie deprecjonować spółdzielczości bankowej, ale wręcz jej sprzyjać. Biblioteczka Dymna. Elżbieta Baniewicz Książka Już samo zdjęcie Anny Dymnej na okładce książki przyciąga uwagę i nie pozostawia obojętnym. Dymna należy do najbardziej lubianych aktorek w naszym kraju. To przecież niezapomniana Barbara Radziwiłłówna, Ania Pawlaczka czy Maria Wilczurówna. Ale Anna Dymna aktorka to tylko jedna strona medalu. Biografia w rewelacyjny sposób pokazuje złożoność jej historii od wielkiej kariery, poprzez burzliwe, naznaczone dramatami życie, aż po ukształtowanie się jednego z najbardziej aktywnych i ofiarnych społeczników w Polsce. Warto przeczytać dla Anny Dymnej wyjątkowego człowieka. The Very Best of Sting & The Police Muzyka Składanki największych przebojów mają tyle samo zwolenników, co i przeciwników. Nie wiedzieć dlaczego tych drugich również jest znaczna liczba, a przecież dobrze mieć taką płytę, gdzie znajdują się wszystkie największe hity ulubionego artysty. Taką właśnie składanką jest The Very Best Of Sting & The Police. Płyta jest bardzo dobrą kompilacją nastrojowych utworów jak np. Fragile czy Fields of gold z energetycznym zastrzykiem, który zapewnia Roxanne czy Message in the bottle. Fani aksamitnego głosu Gordona Sumnera będą na pewno zadowoleni. Marley. Kevin Macdonald Film Propozycja idealna na letni (i nie tylko!) czas. Twórczość Boba Marleya zawiera w sobie tak pozytywną energię, pełną jamajskiego słońca, że aż trudno nie sięgnąć po ten film. Jakim człowiekiem był Marley? Co go fascynowało? Jakie przesłanie zostawia po sobie ten człowiek, który już za życia stał się ikoną? Na te pytania odpowiada dokument Kevina Macdonalda jedyny autoryzowany przez rodzinę muzyka, naszpikowany wprost archiwalnymi nagraniami. Dla wielbicieli reggae pozycja obowiązkowa. Przydatna wskazówka warto zainwestować w wersję filmu z dwupłytowym soundtrackiem! Clean Master Aplikacja Smartfony, tablety, fablety jesteśmy wszyscy przyzwyczajeni do swoich urządzeń. Choć możliwości sprzętu są coraz większe, potrzeby użytkowników również (ma być więcej funkcjonalności, sprawniejsze działanie). Dlatego warto optymalizować posiadany sprzęt. Pomoże w tym niewielka, darmowa aplikacja. Clean Master w szybki sposób usunie zbędne dane z telefonu bądź tabletu wyczyści pamięć podręczną, wskaże największe pliki do usunięcia, sprawdzi użycie pamięci RAM i zasugeruje zmiany optymalizacyjne. Banalnie proste w użyciu i niezwykle pożyteczne narzędzie. Marek Grechuta. Świecie nasz Muzyka Jeśli ktoś potrafił dotykać najistotniejszych spraw poprzez muzykę, był to Marek Grechuta. Unikalne teksty, piękne aranżacje i niezwykłe interpretacje tym charakteryzuje się kolekcja Świecie nasz, która zawiera 15 płyt z pełną dyskografią artysty. Są na niej największe przeboje artysty jak tytułowy Świecie nasz czy Będziesz moją panią, ale również archiwalne, unikatowe nagrania (krążek Godzina miłowania ). Kto zna, nie musi być zachęcany, kto nie poznał to jest najlepszy sposób, żeby wejść do świata poezji i muzyki. Polecamy, bo warto taki skarb ocalić od zapomnienia. Dziewczyny z Powstania. Anna Herbich Książka Od powstania warszawskiego minęło 70 lat. Wszyscy znamy jego historię, w tym historię bohaterów tamtych dni. Na temat powstania napisano wiele opracowań, powieści. Czym zatem różni się ta książka od wielu wcześniejszych? Tym, że koncentruje się na kobietach. To jedenaście opowieści, które snują nam bohaterki powstania. To one są narratorkami tamtych wydarzeń, one same opisują swoje losy, role, jakie przyszło im wypełniać w tych trudnych czasach. Dziewczyny z powstania to książka, która wciąga, chwyta za serce i zostaje z czytelnikiem na długo. Warto.

20 38 Historia wiecznie żywa 39 Jeden podpis, jedno pociągnięcie pióra Pierwsze powojenne lata to czas wprowadzania przywiezionych z armią radziecką porządków i czas wielkiej trwogi, w którym nic nie było pewne i nikt nie czuł się bezpiecznie. Wojna zdewastowała kraj, zniszczyła jego finansowy krwiobieg, w tym spółdzielczość bankową. Nowy, powojenny ład dokończył dzieła. W 1937 r. działało 3,4 tys. polskich spółdzielni bankowych mających: 1061 tys. członków, 450 tys. wkładów, 148 mln zł wkładów oszczędnościowych, 102 mln zł funduszy własnych i 217 mln zł udzielonych pożyczek. Po rozpoczęciu wojny spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe funkcjonujące na terenach przyłączonych do Niemiec zlikwidowano. Zlikwidowano je również na terenach zajętych we wrześniu 1939 r. przez ZSRR. Budowany z mozołem od połowy XIX wieku, oddolny ruch samowsparcia finansowego biedniejszych warstw ludności, zawalił się. Nowy sowiecki ład nie przewidywał prywatnej własności. Przewidywał jej likwidację. Ale tego tak do końca nikt jeszcze wówczas nie wiedział, tak jak nikt nie znał efektów wojny i zapisów jałtańskich porozumień. Płonne nadzieje Armia Czerwona szła zwycięsko. Szala się przechylała. Ludzie czekali na zakończenie zmagań i na normalne życie. Spółdzielczość jest jednak twarda. Koniecznie chciała się odbudować licząc na to, że w ZSRR za czasów Lenina była uznawaną i dopuszczalną formą własności. Tyle, że Lenina już nie było. Był Stalin. A on miał inne zdanie w tej kwestii. W 1944 r. spółdzielnie bankowe próbowały odrodzić się bazując na złudnej wierze, że przecież nie można zlikwidować całego systemu bankowego. Szczególnie tego, który wspiera słabszych i który będzie potrzebny do odbudowy zniszczeń. Członkowie zbierali się, organizowali, pisali nowe statuty w oparciu o przedwojenne regulacje. W 1944 r. w Lublinie powołano Związek Rewizyjny Spółdzielni RP, spółdzielnie bankowe w nim się zrzeszyły. Utworzono dwie centrale: Centralną Kasę Spółek Rolniczych i Bank Spółdzielczy Społem. Za rok, w 1945 centrale połączono w jeden Bank Gospodarstwa Spółdzielczego. Nazwa dobra, może niesie nadzieję? Ale utworzenie banku nie miało znaczenia. Plany rządu były bowiem inne. Na ustach mając uciśnionych Komunistyczne władze szybko zabrały się do wielkich porządków. Już w 1946 r. prywatne banki akcyjne z wyjątkiem Banku Handlowego w Warszawie SA i Banku Związku Spółek Zarobkowych SA w Poznaniu, zostały pozbawione koncesji i postawione w stan likwidacji. Wbrew zapowiedziom zawartym w Manifeście PKWN nie znacjonalizowano ich. Likwidacja była najtańszym sposobem pozbycia się problemu. Banki były uzależnione od kapitału państwowego i zagranicznego i nacjonalizacja wiązałaby się więc z przejęciem odpowiedzialności, odszkodowaniami. A po co brać sobie na głowę taki problem? Gdy uporano się z wyzyskiwaczami-bankierami i wyzwolono uciśniony naród od ich obecności w obiegu finansowym, dalej poszło już szybko. W 1947 r. zlikwidowano weksel i kredyt dyskontowy, przechodząc na system inkasa faktur, charakterystyczny dla bankowości socjalistycznej. Kontrolowanie wszystkiego zwiększa władzę. Już wówczas można się było pewnie spodziewać, że to nie koniec przebudowy. Dekret o bankach z 25.X.1948 roku Spółdzielnie kredytowe istniejące w chwili ogłoszenia dekretu niniejszego ulegają bądź przekształceniu na gminne kasy spółdzielcze, bądź likwidacji. Minister Finansów ustali na wniosek Banku Rolnego, które spółdzielnie kredytowe ulegną przekształceniu, a które likwidacji oraz określi termin przekształcania bądź likwidacji. Minister Finansów może na wniosek Banku Rolnego zarządzić przekształcenie kilku spółdzielni kredytowych na jedną gminną kasę spółdzielczą, jeżeli względy gospodarcze za tym przemawiają. Dotychczasowe statuty spółdzielni kredytowych, przeznaczonych przez Ministra Finansów do przekształcenia, zastępuje się z mocy prawa przez statut wzorcowy dla gminnych kas spółdzielczych. Dekret był chyba jednak dla bankowców szokiem. Stało się bowiem jasne, że system bankowy odmienny niż jedynie słuszny nie ma prawa przetrwać. Skończyły się złudzenia. Koniec spekulacji, koniec wyzyskiwaczy. Koniec! krzyczały władze. Będzie gospodarka planowa, a system bankowy ma jej służyć. Zasoby pieniężne mają być w dyspozycji władzy, proces kredytowania ma być uzależniony od szczebla centralnego, a kompetencje banków będą podzielone. Państwo samo nada bankom statuty. Ostateczny kształt bankowości zalegalizowano ustawami przyjętymi później 22 marca i 25 maja 1951 roku. Nastąpił koniec Banku Gospodarstwa Spółdzielczego. Spółdzielnie bankowe przekształcono w gminne kasy spółdzielcze. Utworzono ich Zlikwidowano rzemieślnicze spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe, a pracownicze kasy oszczędnościowo- -pożyczkowe przekształcono w kasy zapomogowo-pożyczkowe. Krajobraz po bitwie Jednym pociągnięciem pióra zlikwidowano 171 spółdzielni kredytowych oraz 19 spółdzielni oszczędnościowo- -kredytowych. Zarządzenie w tej sprawie podpisał ówczesny minister finansów K. Dąbrowski w dniu 23 lipca 1951 roku. Co zostało? NBP, Bank Inwestycyjny, Powszechna Kasa Oszczędności oraz Bank Rolny, któremu podporządkowano gminne kasy spółdzielcze. Poza tym Bank Handlowy w Warszawie i Bank Polska Kasa Opieki SA. I tak trwało przez lat osiemnaście, do roku 1969, kiedy to okazało się, że gospodarka jest niewydolna, a system bankowy wymaga zmian. Rozpoczął się kolejny etap przemian w polskiej bankowości. W jego rezultacie zostały cztery banki. Narodowy Bank Polski, Bank Handlowy w Warszawie SA, Bank Polska Kasa Opieki SA i Bank Gospodarki Żywnościowej z siecią banków spółdzielczych. Okowy z bankowości spółdzielczej zdjęto jednak dopiero w 1990 r., gdy pozwolono jej na samodzielną decyzję zostać w BGŻ czy zacząć działać niezależnie. Jednym pociągnięciem pióra zlikwidowano 171 spółdzielni kredytowych oraz 19 spółdzielni oszczędnościowo-kredytowych. Zarządzenie w tej sprawie podpisał ówczesny minister finansów K. Dąbrowski w dniu 23 lipca 1951 roku. Cień lat zniewolenia Kolejne reformy, kryzysy społeczne i polityczne, gospodarcze bankructwo tyle trzeba było, aby banki spółdzielcze odzyskały po pięćdziesięciu jeden latach samodzielność. Cud, że przetrwały. Ale został cień, z którym sektor zmaga się do dziś. To cień podrzędności i fasadowości, owa przylepiona przez socjalizm gombrowiczowska gęba zaściankowości, zapóźnienia technologicznego i rozwojowego, która zakorzeniona została w społecznej świadomości. Zaprzęgnięta na siłę w socjalistyczny aparat spółdzielczość bankowa została wizerunkowo zdeprecjonowana. I nieważne, że to już dawno nieprawda, że ten obraz fałszywy. On się nadal plącze, szczególnie w umysłach polityków. Trzeba go zdzierać kawałek po kawałku. Nieliczne instytucje w Polsce mogą się chwalić ciągłością organizacyjną. Takie były dzieje Polski owego Bożego Igrzyska. Tyle, że brak ciągłości nie oznacza braku tradycji. A tę banki spółdzielcze mają bardzo długą. Trzeba tylko pamiętać, że tradycja wymaga kultywowania i szanowania jej zasad. To w niej zawarte są wartości, które łatwo zaprzepaścić. To współdziałanie, wzajemna pomoc, dbałość o otoczenie społeczne i gospodarcze. Jeśli w obliczu bóstwa mamony ulegną zatraceniu, tradycja zniknie. I co wówczas pozostanie? Oby nie ości po zjedzonych przez politykę i zachłanny rynek lokalnych, spółdzielczych bankach. Autorka: Anna Lewkowska