Zespół Szkół w Dąbrowie PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 Zespół Szkół w Dąbrowie PROGRAM PROFILAKTYKI Dąbrowa 2012

2 1. Profilaktyka jako istotny element wychowania Tworzeniu Szkolnego Programu Profilaktyki towarzyszyło przekonanie, że: Profilaktyka jest to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Szkolny Program Profilaktyki jest dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska i zostanie sprzężony z programem wychowawczym szkoły oraz oparty na współpracy z rodzicami. Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, a więc nauczenia najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych: nawiązywania dobrych relacji z otoczeniem, umiejętność rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie ze stresem, przeciwstawienia się grupom nacisku. 2. Struktura oddziaływań profilaktycznych Rada Pedagogiczna Określa zadania w zakresie profilaktyki. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele Współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez PPP. Doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Wychowawca klasy Integruje zespół klasowy. Rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów. Dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie. Wyposaża uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki. Dyrektor Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki. Współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania z zakresu profilaktyki. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Szkolnym Programie Profilaktyki.

3 Rodzice Opiniują Szkolny Program Profilaktyki. Współpracują z em, Radą Pedagogiczną, wychowawcami, nauczycielami, higienistką szkolną. Wnioskują do odpowiednich organów i instytucji w sprawach kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego. Organ prowadzący Wspiera realizację Szkolnego Programu Profilaktyki. Środowisko lokalne Pomaga w diagnozowaniu potrzeb. Wspiera oddziaływania profilaktyczne i wychowawcze. 3. Zasady oddziaływań profilaktycznych W Szkolnym Programie Profilaktyki uwzględniono następujące standardy jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych: Bezpieczeństwo uczestników Respektowanie podmiotowości uczestników. Poszanowanie ich godności i indywidualności. Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji. Uwzględnienie wieku i poziomu rozwoju uczestników. Uwzględnienie systemu wartości i stopnia wrażliwości uczestników. Niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości ( terapeutycznych, psychomanipulacyjnych). Realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne. Adekwatność oddziaływań Działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata. Skuteczność: Działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą. Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form i metod oddziaływania. Działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Rzetelność: Informacje powinny być rzetelne. Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego adresata, do jego możliwości percepcyjnych. Informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy (zbyt wczesne wkraczanie z informacjami na temat zagrożeń może podsuwać pomysły na niepożądane zachowania).

4 Informacje powinny być rzeczowe ( odwoływanie się do emocji, np. straszenie może spowodować obronne odrzucanie zagrażających informacji lub też pobudzać ciekawość). Informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe, aby nie stanowiły instruktażu nieprawidłowych zachowań. Głębokość i czas trwania: We współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model głębszego oddziaływania oparty o koncepcję czynników ryzyka i czynników chroniących. Najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem szkolnym (dydaktycznym i wychowawczym). Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zależą od zdiagnozowanego stopnia zagrożenia. 4. Rozpoznane czynniki ryzyka Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód. Do zbadanych czynników ryzyka należą: Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce zachowań. Modelowanie takich zachowań w domu i w szkole. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne. Słabe wyniki w nauce. 5. Zachowania problemowe i ich przyczyny Diagnoza stanu wyjściowego Szkolnego Programu Profilaktyki obejmuje analizę wyłonionych problemów i zachowań problemowych dzieci i młodzieży naszej szkoły z punktu widzenia uczniów, nauczycieli i rodziców. Zachowania problemowe to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się u dzieci niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych.

5 Rodzaj zachowania problemowego Zachowania agresywne Wulgaryzmy Niska kultura osobista Małe zainteresowanie nauką - Przyczyny - negatywne wzorce w domu, w grupie rówieśniczej, w mediach, gry komputerowe, - przemoc w rodzinie, - alkoholizm w rodzinie, - rodzina dysfunkcyjna, - sposób na odreagowanie stresu, - chęć dominowania, zaistnienia w grupie, - zbyt wysokie wymagania stawiane dzieciom, - chęć przypodobania się grupie rówieśniczej, zaimponowania, - nieumiejętność radzenia sobie z problemami, - tolerancja wobec agresji, - odpowiedź na prowokację, - niekontrolowanie swoich zachowań agresywnych. - nawyki wyniesione z domu rodzinnego, ze środowiska, - chęć zaimponowania, - podkreślenie swojej dorosłości, - rozładowanie napięcia, - dostosowanie do grupy w której panują wulgaryzmy, - chęć zwrócenia ma siebie uwagi, - ubóstwo języka, - wpływ mediów, - brak reakcji ze strony otoczenia, przyzwolenie, - porażki, niskie osiągnięcia w domu, w szkole, - brak wzorców, - zachowania wyniesione z domu rodzinnego, - wpływ mediów, - moda na chamstwo, - chęć zaimponowania rówieśnikom, - zwracanie na siebie uwagi, - odreagowywanie niepowodzeń, stresów, - mała motywacja do nauki, - brak systematyczności, - negatywny wpływ grupy rówieśniczej, - brak autorytetu, - niechęć do poszukiwania i przyjmowania pomocy, - zła sytuacja materialna, - mentalność środowiska, - dysfunkcyjność rodziny, - brak wiary we własne możliwości.

6 6. Czynniki chroniące Czynniki chroniące te wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka. Wymienia się w tym kontekście: silną więź z rodzicami, opiekę dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawczą, regularne praktyki religijne, zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm, pozytywną grupę rówieśniczą, autorytety, aktywne środowisko lokalne wspierające zaspokajanie zainteresowań 7. Cele profilaktyki szkolnej Ochrona uczniów przed zagrożeniami rozwoju. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia W szczególności: budowanie poczucia wartości, zachęcanie i motywowanie do podejmowania zdrowego i bezpiecznego trybu życia, nauczenie jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, wzmocnienie więzi rodzinnych i koleżeńskich. 8. Zadania profilaktyki szkolnej Dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie racjonalnego wyboru. Pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną. Współpraca z rodzicami.

7 9. Działania profilaktyczne TYP DZIAŁAŃ ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI REALIZATORZY, ODPOWIEDZIALNI Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne: - Integrowanie zespołów klasowych. Prowadzenia zajęć wychowawczych integrujących zespoły klasowe. Inicjowanie klasowych przedsięwzięć służących integracji zespołów uczniowskich (wycieczki, wyjścia, imprezy) klasowe Rady Rodziców a) przemoc i agresja b) uległość wobec grupy c) wulgaryzmy. - Ograniczenie zjawiska przemocy, agresji, wulgaryzmów wśród uczniów. Diagnozowanie miejsc i sytuacji występowania przemocy i agresji w szkole. Przeprowadzenie badań ankietowych w klasach. pracownicy niepedagogiczni - Podnoszenie umiejętności i wiedzy nauczycieli. Zorganizowanie zajęć na temat przemocy i agresji w ramach WDN. wg harmonogramu - Dostarczanie uczniom wiedzy na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Prowadzenie zajęć wychowawczych na temat kształtowania prawidłowych postaw oraz ćwiczenie umiejętności zachowania się w sytuacji stresu, frustracji oraz zagrożenia. Modelowanie negatywnych zachowań w domu i w szkole: - Uatrakcyjnienie lekcji poprzez upowszechnienie aktywizujących metod nauczania, multimediów. Doskonalenie zawodowe w zakresie aktywnych metod nauczania, wykorzystywania środków multimedialnych. a) przejawy braku szacunku wobec osób dorosłych, - Podnoszenie umiejętności i wiedzy nauczycieli w zakresie tworzenia dobrych relacji z uczniami. Zorganizowanie zajęć w ramach WDN-u. Poruszanie na lekcjach wychowawczych tematyki poszanowania godności wg harmonogramu

8 b) niska kultura osobista. - Respektowanie norm poprawnego zachowania w szkole. Wdrożenie norm w praktyce szkolnej. Przeprowadzenie zajęć na temat Kogo nazwiemy kulturalnym człowiekiem? pracownicy niepedagogiczni - Częste kontakty z domem rodzinnym uczniów. Prowadzenie indywidualnych spotkań z rodzicami, szczególnie w przypadku negatywnych zachowań ucznia. ( wg bieżących potrzeb) Podnoszenie stanu wiedzy pedagogicznej i psychologicznej rodziców uczniów. Organizowanie pedagogizacji rodziców dla różnych poziomów nauczania. Zorganizowanie zajęć dla rodziców na temat budowania silnej więzi emocjonalnej z dziećmi czynnika chroniącego przed zachowaniami problemowymi. w porozumieniu z PPP - Poszerzenie oferty spędzania wolnego czasu, umożliwienie zdobywania nowych umiejętności. - Wzmacnianie samooceny uczniów. - Rozpoznawanie problemów rozwojowych uczniów. - Przeciwdziałanie absencji uczniów. Zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną (społeczną, artystyczną, sportową). Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Organizowanie prezentacji osiągnięć uczniów. Wspomaganie rodziców w nawiązywaniu kontaktu z PPP w kwestiach orzecznictwa. Pomoc rodzinom dysfunkcyjnym Zapoznanie uczniów i rodziców z treściami Statutu szkoły dotyczącymi praw i obowiązków uczniów oraz systemu nagród i kar. Monitorowanie absencji uczniów w szkole. opiekunowie SU

9 Motywowanie do prowadzenia zdrowego stylu życia. - Dostarczenie uczniom wiedzy o konsekwencjach zachowań ryzykownych. - Aktywizowanie systemu wartości przeciw zachowaniom problemowym. - Ukazanie alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego. - Uczenie wartościowania wzorów zachowania przedstawianych w mediach. - Dostarczenie informacji o pozytywnych wymiarach zdrowego życia. - Promowanie aktywnego wypoczynku i sportu. Podjęcie na zajęciach wychowawczych tematyki odpowiedzialności prawnej i moralnej, skutków zachowań ryzykownych. Prowadzenie zajęć na temat przyjaźni, szczęścia rodzinnego. Wykorzystanie uczestnictwa dzieci w praktykach religijnych dla dostarczenia wiedzy o wartościach uniwersalnych: prawda, dobro, piękno. Zorganizowanie różnych form zajęć pozalekcyjnych po rozpoznaniu zapotrzebowania na nie wśród dzieci (koła zainteresowań, wycieczki). Rozwijanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych, plastycznych, muzycznych,teatralnych itp. Podjęcie na zajęciach wychowawczych tematyki dotyczącej wartości programów telewizyjnych. Zapoznanie uczniów z zasadami dotyczącymi higieny osobistej, zdrowego żywienia i higieny pracy umysłowej w trakcie pogadanek i zajęć dydaktycznych. Przekazanie informacji o szkodliwości używek i innych substancji szkodliwych oraz niebezpiecznych dla zdrowia (materiały wybuchowe, środki toksyczne) Organizowanie uczestnictwa uczniów w rekreacji, turystyce, zawodach sportowych, z przestrzeganiem obowiązujących zasad. higienistka rodzice ksiądz nauczyciel religii rodzice rodzice bibliotekarz przedmiotów higienistka rodzice

10 - Rozwijanie umiejętności społecznych. Prowadzenie zajęć z zakresu: komunikacji interpersonalnej, asertywności, rozwiązywania konfliktów wyrażania uczuć, dostrzegania potrzeb własnych i innych. Udział uczniów w pracach na rzecz szkoły, środowiska lokalnego. Włączanie uczniów w organizowanie imprez, uroczystości, konkursów. opiekunowie SU opiekunowie SU Małe zainteresowanie nauką Budzenie motywacji do pracy nad sobą. Aktywizowanie uczniów. Propagowanie sukcesów uczniów Pomoc w dostrzeżeniu przez wychowanków własnych wad i zalet Przeprowadzenie zajęć na temat: -pozytywnego znaczenia krytyki i umiejętności jej przyjmowania -korzyści płynących z pracy nad rozwijaniem swoich zdolności Stosowanie metod aktywizujących w pracy z uczniami Zachęcanie do udziału w konkursach przedmiotowych oraz zajęciach pozwalających rozwijać zainteresowania Udzielanie częstych pochwał, docenianie starań uczniów rodzice

11 10. W wyniku działań profilaktyczno-wychowawczych uczeń: Nabywa umiejętność dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo. Uświadamia sobie swoje mocne strony. Dostrzega korzyści płynące z pozytywnej samooceny. Rozumie znaczenie przyjaźni i wzajemnej pomocy. Dostrzega znaczenie wpływu grupy rówieśniczej na swoją postawę. Stara się być asertywnym i komunikatywnym. Dostrzega zagrożenia płynące z uzależnień. Podejmuje próby rozwiązywania dostrzeżonych konfliktów. Potrafi racjonalnie zagospodarować swój czas przeznaczony na pracę i wypoczynek. 11. Ewaluacja programu Oceny efektów realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki, obok bieżącego monitorowania, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w roku szkolnym. Ewaluacji poddawane są następujące elementy: tematyka pedagogizacji rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas, realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach PPP oraz poradni specjalistycznych, realizacja tematyki profilaktyki zawarta w planach wychowawców klas, udział nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego z zakresu profilaktyki, problematyka profilaktyki w ramach WDN-u, projekty wychowawcze w zakresie profilaktyki, występowanie rodzajów i przyczyn zachowań problemowych, występowanie czynników chroniących. Podstawę do formułowania ocen realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki stanowią: sprawozdania z realizacji, analizy, dane statystyczne, obserwacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, projekty działań, scenariusze, wykazy, itp.