Wstrzyma Słońce, ruszy Ziemię Polskie wydało Go plemię..

Transkrypt

1 Wstrzyma Słońce, ruszy Ziemię Polskie wydało Go plemię... Mikołaj Kopernik 1

2 I.Rys biograficzny Mikołaj Kopernik to bez wątpienia jeden z największych astronomów w historii, nie tylko Polski, ale i całego świata. Zmienił on całkowicie światopogląd ludzkości na sprawy świata, jego postrzegania. Otworzył ludziom horyzonty, choć nie przyszło mu to łatwo. Z naszej perspektywy wydaje się, że dokonanie czegoś takiego było łatwe- wystarczyło wyciągnąć logiczne wnioski. Coś, co dla nas jest oczywiste, ludziom kilkaset lat temu spędzało sen z powiek. Zapraszamy do zapoznania się z biografią prawdziwego geniusza, człowieka odważnego, który nie bał się wygłaszać niepopularnych w owym czasie teorii. Zapraszamy do zapoznania się z biografią człowieka, który zatrzymał Słońce, a wprawił w ruch Ziemię. Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu przy ul. św. Anny. ( Obecnie ulica ta nazywa się ulicą Kopernika). Jego dziadek Jan był zamożnym krakowskim kupcem, ojciec zaś hurtownikiem. Rodzice- Barbara i Mikołaj, mieli czworo dzieci: Andrzeja, Jana, Barbarę i Katarzynę Na skutek śmierci ojca w 1483 roku opiekę nad rodziną objął zamożny wuj, biskup Łukasz Watzenrod. Jesienią 1491 roku, osiemnastoletni Mikołaj, razem z bratem Andrzejem rozpoczął studia na wydziale sztuk wyzwolonych Uniwersytetu Krakowskiego. Dowodem potwierdzającym jest zapis w wykazie przyjętych na studia: " Mikołaj, syn Mikołaja z Torunia uiścił całość ( kwoty wpisowej). Czas pobytu Mikołaja Kopernika w Krakowie przypada na okres wielkiego rozkwitu uczelni krakowskiej, założonej przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku, odnowionej przez Władysława Jagiełłę i Jadwigę w 1400 roku. Norymberski kronikarz Schedel z końca piętnastego wieku pisał, tak o uczelni w Krakowie ".. Przy kościele świętej Anny znajduje się głośny z bardzo wielu sławnych i uczonych mężów uniwersytet, w którym uprawiane są wszelkie umiejętności... Najbardziej kwitnie tam astronomia, a pod tym względem, jak wiem od wielu osób, w całych Niemczech nie ma szkoły sławniejszej." Mikołaj Kopernik spotykał w Krakowie wielkich uczonych i słuchał ich wykładów. Uczęszczał na różnorodne wykłady: z gramatyki, z retoryki, z poetyki, ale również na wykłady o treściach matematyczno-astronomicznych. Jest możliwe, że właśnie w tym czasie zaczął myśleć już nad nową koncepcją teorii budowy świata -odmienną od obowiązującej. W 1495 roku opuścił Kraków, a w 1496 roku przyjął w kanonii warmińskiej niższe święcenia kapłańskie. W tym samym roku udało mu się wyjechać do Bolonii i rozpocząć tam studiować prawo kanoniczne. Miało to przygotować go do administrowania dobrami kościelnymi. W Bolonii przebywał trzy lata, lecz studiów nie ukończył tamże. 31 maja 1503 roku doktoryzował się z prawa kanonicznego w Ferrarze. W 1510 roku zamieszkał na stałe we Fromborku, gdzie mianowano go kanonikiem. Pełniąc taką funkcję miał doskonałe warunki by poświecić się badaniom naukowym. Przez jakiś czas pracował jako lekarz, zaś w wolnym czasie mógł zajmować się astronomią. Pracował wtedy nad nową teorią budowy świata. 2

3 II. Geocentryczna teoria budowy świata Za czasów Mikołaja Kopernika była wyznawana geocentryczna teoria budowy świata. Teorię geocentryczną opracował grecki astronom Klaudiusz Ptolemeusz w II w. n.e. i przedstawił ją w swoim dziele "Megale syntaksis". Zgodnie z tą teorią nieruchoma Ziemia stanowi centrum wszechświata. W odległości promieni ziemskich od centrum wszechświata rozpościera się kryształowa strefa. Wewnątrz sfery znajduje się 7 planet w kolejności: Księżyc, Merkury, Wenus, Słońce, Mars, Jowisz, Saturn. Do sfery przymocowane są gwiazdy stałe. Księżyc i Słońce poruszają się ruchem jednostajnym wokół Ziemi bezpośrednio po okręgach (deferentach). Pozostałe planety również poruszają się po okręgach wokół Ziemi, ale dodatkowo wykonują ruch jednostajny po mniejszym torze zwanym epicyklem. Jeszcze większe znaczenie miał jednak fakt, że Biblia określała jednoznacznie położenie Ziemi w środku kosmosu, ustanawiając dogmat, którego kościół nie pozwalał podważać. 3

4 III. Heliocentryczna teoria Mikołaja Kopernika W trakcie studiowania dawnych pism Kopernik odkrył, że już w III w. p.n.e. greccy filozofowie przypuszczali, iż Ziemia może mieć kształt kuli i obracać się wokół własnej osi. Było to bardzo ważne założenie w jego teorii.kopernik wiedział, z jakim sprzeciwem współczesnych mogą spotkać się jego odkrycia. Mimo że nowy obraz wszechświata był już w jego zapiskach ukształtowany na początku XVI w. Zwlekał jednak z ogłoszeniem owych tez. Ale dzieło pojawiło się i miało zmienić świat. Jego treścią był system heliocentryczny. To nie Ziemia jest centrum wszechświata, ale Słońce. Słońce jest centralną gwiazdą potężnego systemu, w którym Ziemia jest tylko jedną z planet. W tym systemie wszystkie zjawiska astronomiczne, które kiedyś nastręczały wiele zagadek, zostają wyjaśnione: sprawa dnia i nocy, "przyrastanie" i "ubywanie" Księżyca, zaćmienia Słońca i Księżyca oraz ruch planet. Pierwszy zarys tej teorii Kopernik podał w rozprawie, która jest znana pod tytułem Komentarzyk Mikołaja Kopernika o utworzonych przez niego hipotezach ruchów niebieskich sześć ksiąg W latach przebywa we Fromborku profesor matematyki uniwersytetu w Witemberdze, Jerzy Joachim von Lauchen, zwany powszechnie Retykiem. Opuszczając Frombork zabrał ze sobą odpis De Rovolutionibus celem wydrukowania go w Norymberdze. Całą teorię opublikowano w 1543 r. w księdze De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich). 4

5 Dzieło Kopernika wydrukowane zostało najprawdopodobniej w około 1000 egzemplarzy. Było sprzeczne z dotychczasowymi poglądami na budowę świata, zapoczątkowało liczne spory religijne i ideologiczne. Jeszcze za życia astronoma jego teoria spotkała się z ostrym sprzeciwem władz duchownych, głównie protestanckich. Kościół katolicki wyraził swoje stanowisko potępiając De revolutionibus... i każąc umieścić dzieło w indeksie ksiąg zakazanych ( ). Od przełomu XVI i XVII wieku teoria Kopernika zyskiwała jednak coraz więcej zwolenników, a do jej ugruntowania najbardziej przyczynili się G. Bruno, J. Kepler i Galileusz. Doświadczalne potwierdzenie ruchu orbitalnego Ziemi dostarczyło odkrycie przez J. Bradleya (1728) abberacji światła. Przełom światopoglądowy, wywołany teorią heliocentryczną, doprowadził do zrewolucjonizowania wszystkich gałęzi ówczesnej nauki kładąc podwaliny pod rozwój nowoczesnej cywilizacji. IV. Przewrót myśleniowy Dzieło Mikołaja Kopernika dokonało przewrotu w poglądach na świat. W pojęciach przedkopernikańskich rozróżniano zniszczalny świat zjawisk ziemskich- nasz świat- i niezniszczalny świat zjawisk niebieskich. Odmienne prawa rządziły czterema żywiołami: ziemią, wodą, powietrzem i ogniem. W świecie zniszczalnym naturalnymi ruchami były ruchy prostoliniowe, w dół do środka Wszechświata, (czyli do środka Ziemi) dla żywiołów ciężkich, czyli ziemi i wody, oraz ruch ku górze dla żywiołów lekkich - powietrza i ognia. Świat niezniszczalny zbudowany z odmiennej materii, doskonałej, trwał w wiecznym ruchu kołowym, i żadne zmiany nie były w nim możliwe. Słońce zostało stworzone, aby ogrzewać i oświetlać Ziemię, Księżyc by rozświetlał mroki nocne, a cała przyroda po to by służyć człowiekowi.na tych założeniach opierały się wszystkie religie i wiara, że dusze ludzkie przybywały na Ziemię z ciał niebieskich, które to właśnie determinowały dalsze losy ludzi na Ziemi. Tak zrodziła się astrologia, bardzo rozpowszechniona za czasów Kopernika. Teoria Kopernika traktuje Ziemię jako jedną z wielu planet obiegających Słońce. Zatem materia tworząca Ziemię powinna mieć takie same własności jak na innych planetach. Przypisanie jednakowych własności wszystkim ciałom niebieskim i ziemskim prowadzi do uogólnień o wielkim znaczeniu naukowym i filozoficznym. Stanowi to stwierdzenie jedności praw i jedności materii we Wszechświecie. 5

6 V. Narzędzia badawcze Mikołaja Kopernika Do swoich obserwacji stosował bardzo proste instrumenty, często własnej konstrukcji. Przy obserwacji planet wykorzystywał: kwadrant słoneczny (do obliczania szerokości geograficznej miejsca obserwacji), Miał kształt ćwiartki okręgu z naniesioną podziałką kątową po której przesuwał się przeziernik Znany już w starożytnej Grecji, stosowany jeszcze w XVII w sferę armilarną (do wyznaczania kątów współrzędnych planety) triquetrum (do obserwacji Księżyca). W swojej pracy kładł duży nacisk na wyniki obserwacji, które miały potwierdzić lub nie słuszność teorii. Niezgodność obserwacji z teorią przekreślała teorię. Wyniki swoich rachunków zawierał w tabelach liczbowych, które miały ułatwiać obliczanie położeń Słońca, Księżyca i innych planet na niebie. Obserwował też zaćmienia Słońca i Księżyca, dzięki opracowanej przez siebie metodzie zwanej ekranową, która stanowiła prototyp kamery fotograficznej. Przewidział fazy Wenus i Merkurego, co potwierdził potem Galileusz. VI.Podsumowanie Mikołaj Kopernik był nowoczesnym uczonym i odważnym człowiekiem szukającym prawdy o Wszechświecie. Ogłoszone drukiem dzieło przyniosło światu nową ideę. Odkrycia Mikołaja Kopernika przyczyniły się głównie do rozwoju astronomii oraz kosmologii, z których korzysta dzisiejsza ludzkość. Gdy urodził się w Toruniu w 1473 r., świat trwał jeszcze w przeciętnym od starożytnych przekonaniu, że Ziemia jest płaską tarczą osadzoną w centrum wszechświata, a wokół niej krążą Księżyc, Słońce i planety. Gdy umarł w 1543 r., pozostawił w swym dziele De revolutionibus orbitum coelestium (O obrotach ciał niebieskich) podstawy systemu, który nie tylko odrzucał błędy nauki ptolemejskiej, ale też 6

7 stał się punktem wyjścia wszystkich znanych dziś odkryć dotyczących budowy wszechświata i rządzących nim sił. Imię Kopernika nadawano sondom kosmicznym, instytucjom i obiektom na ciałach niebieskich. Noszą je: duży krater na Księżycu ( 107 km średnicy) duży krater na Marsie ( 292 km średnicy) planetoida nr 1322 ( orbita j.a, okres obiegu 3.77 lat) OAO-3 Copernicus ( A) amerykański satelita do obserwacji w promieniach nadfioletowych i rentgenowskich, działał w latach Kopernik 500 ( interkosmos 9; A) satelita radziecko-polski do badamia promieniowania Słońca i jonosfery, działał w roku 1973 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Centrum astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk ( CAMK) W Toruniu znajduję się dom Kopernika będącym muzeum poświęconym astronomowi. Mikołaj Kopernik zakończył życie 24 maja Został pochowany pod posadzką katedry fromborskiej. 7