Dziecięca matematyka E. Gruszczyk-Kolczyńskiej

Transkrypt

1 Podstawową i naturalną formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa, a motywem jej podejmowania jest przeżywanie pewnych sytuacji czy zdarzeń, które już uprzednio zaistniały w doświadczeniu poznawczym, w obserwacji czynności i zachowań ludzi dorosłych. Motywacja odgrywa największą rolę w podejmowaniu wysiłku i ma bezpośredni wpływ na kształtowanie postawy dziecka a dążenie do coraz pełniejszego przeżycia okoliczności i wydarzeń, ról społecznych poprzez zabawę stanowi stale odnawiane, niewyczerpane źródło aktywności zabawowej dziecka. W naszym przedszkolu nauczyciele wykorzystują elementy takich metod, jak: Pedagogika zabawy Klanza Pedagogika ta włącza do nauczania i wychowania metody kreatywne, aktywizujące, pobudzające emocje i wyobraźnię, z przełożeniem ich na takie sytuacje, w których uczestnik grupy może bez lęku rozwijać swoje najlepsze strony. Proponuje zabawy i gry, które: zapewniają dobrowolność uczestnictwa, wykluczają rywalizację, dają możliwość komunikowania się poprzez ruch, słowo, plastykę, oraz inne środki wyrazu. Doświadczenie zaś własnej twórczości służy akceptacji własnych możliwości i ograniczeń (także fizycznych). Wymiana myśli i odczuć, zrozumienie problemu, który można wspólnie rozwiązać sprzyjają integracji w grupie. Uczestnicy zabawy, bawiąc się pozbywają się stresu i niepewności, stają się otwarci na drugiego człowieka, ćwiczą się również w asertywności. Dzięki pozytywnemu oddziaływaniu grupy, dzieci czują się bardziej dowartościowane, co wyzwala w nich chęć do działania. Metod związanych z pedagogiką zabawy najlepiej uczyć się przez przeżywanie. Tylko wtedy dzieci dobrze się bawią, czują się odprężone i radosne. Dziecięca matematyka E. Gruszczyk-Kolczyńskiej Celem tej metody jest wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci i dobre przygotowanie dzieci sześcioletnich do podjęcia nauki w szkole. Powstała ona w wyniku badań naukowych zmierzających do połączenia w jeden proces: intensywnego wspomagania rozwoju inteligencji operacyjnej dzieci, kształtowania odporności emocjonalnej potrzebnej dzieciom do pokonywania trudności, rozwijania umiejętności matematycznych stosowanych w codziennym życiu i wymaganych potem na lekcjach matematyki. Program edukacji matematycznej E. Gruszczyk Kolczyńskiej ujmuje 12 kręgów tematycznych, które należy realizować w podanej kolejności, uwzględniając stopniowanie trudności i prawidłowości rozwoju dziecka: 1. Orientacja przestrzenna, czyli kształtowanie umiejętności, które pozwolą dziecku dobrze orientować się w przestrzeni i rozmawiać o tym, co się wokół niego dzieje. 2. Rytmy rozwijają umiejętność skupiania uwagi na prawidłowościach i korzystania z nich w różnych sytuacjach; potrzebne są przy nabywaniu umiejętności liczenia i rozumienia sensu mierzenia.

2 3. Kształtowanie umiejętności liczenia oraz dodawania i odejmowania obejmuje proces począwszy od liczenia konkretnych przedmiotów przez liczenie na palcach do liczenia w pamięci. 4. Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania, którego celem jest przygotowanie dziecka do zrozumienia pojęcia liczby naturalnej (zbiory). 5. Rozwijanie umiejętności mierzenia długości w zakresie dostępnym 6-latkom (1 cm, 1 m, 1 km, stopa, kroki, łokieć, dłoń, patyk, sznurek, miara). 6. Klasyfikacja czyli wspomaganie rozwoju czynności umysłowych potrzebnych do tworzenia pojęć (wprowadzenie dzieci do zadań o zbiorach i ich elementach segregowanie). 7. Układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych doskonalenie umiejętności rachunkowych dzieci. 8. Zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia (ważymy lalki, piłki, misia i inne zabawki), używamy terminu ciężar. 9. Mierzenie płynów pomaga dzieciom zrozumieć pojęcia: mniej więcej. 10. Intuicje geometryczne. 11. Konstruowanie gier przez dzieci hartuje odporność emocjonalną i rozwija zdolności do wysiłku umysłowego. 12. Zapisywanie czynności matematycznych znakami (<, >, =,+,). Wszystkie wymienione wyżej kręgi tematyczne trzeba zrealizować w podanej kolejności, gdyż uwzględnia ona nie tylko stopniowanie trudności, ale także prawidłowości rozwoju dziecka. Dla uzyskania dobrych efektów zajęcia powinny być prowadzone trzy razy w tygodniu. Zajęcia należy prowadzić dotąd, dopóki sprawiają dziecku przyjemność. Metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne Weronika Sherborne była angielską terapeutką, nauczycielką wychowania fizycznego. W latach 60-tych wypracowała własny system ćwiczeń. Ma on zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i w korygowaniu jego zaburzeń. Ćwiczenia te wywodzą się ze szkoły Rudolfa Labana i z doświadczeń własnych, a znane są pod nazwą Ruchu Rozwijającego. Nazwa ruchu rozwijającego wyraża główną ideę metody: - posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii zaburzeń tego rozwoju. Opracowany przez Sherborne system ćwiczeń wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspakajanych w kontakcie z dorosłymi. Stosowanie metody ruchu rozwijającego przynosi korzyści dla dzieci: wspomaga rozwój, wyrównuje opóźnienia w sferze emocjonalnej i społecznej. uczy współdziałania z partnerem, pozwala wykorzystać nagromadzoną energię, wykorzystać siłę, uczy koncentrowania się na wykonywanym zadaniu. wyzwala wśród uczestników wiele radości, śmiechu. Zdaniem autorki tej metody... wszystkie dzieci mają dwie podstawowe potrzeby: pragną poczuć się dobrze we własnym ciele (jak w domu), czyli umieć w pełni nad nim zapanować odczuwają potrzebę nawiązywania kontaktu z innymi, Zaspokojenie tych potrzeb dobry kontakt z samym sobą i z innymi ludźmi jest możliwy dzięki dobremu nauczaniu ruchu.

3 Weronika Sherborne w metodzie Ruchu Rozwijającego wyróżnia ćwiczenia, które wspomagają rozwój dziecka. Do nich należą: ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała, ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu, ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą, ćwiczenia twórcze. Ćwiczenia w/w można stosować w różnych formach: zajęcia indywidualne, zajęcia w parach, zajęcia dla całej grupy. Ćwiczenia stosowane w tej metodzie opierają się na doświadczeniach ruchowych, intensywności i ciągłości doświadczeń. Mają one szczególne znaczenie dla rozwoju wszystkich dzieci, a szczególnie dla dzieci z zaburzeniami w sferze ruchowej, emocjonalnej i społecznej. W metodzie ruchu rozwijającego dotyk, ruch, ćwiczenia świadomości ciała i przestrzeni oraz wzajemne relacje. Metoda ta jest prosta, naturalna i możliwa do zastosowania w każdych warunkach, bez konieczności używania przyrządów. Ćwiczymy boso, w niekrępujących ruch strojach, na podłodze, w niskich bezpiecznych pozycjach (jak kto może) i bez elementów współzawodnictwa. Po intensywnym wysiłku stosujemy odpoczynek i relaks. Ze względu na swą prostotę, naturalność i możliwość stosowania jej w każdych warunkach, jest to metoda dla każdego. Każdy może w niej uczestniczyć w takim zakresie, w jakim jest to dla niego możliwe. Nie ma słabszych, gorszych, czy smutnych. Wszyscy są aktywni, radośni i zwycięscy. Każdemu coś się uda, każdy zostanie pochwalony i zachęcony do wysiłku Glottodydaktyka Glottodydaktyka to nowa metoda przygotowująca dzieci do nauki czytania i pisania. Czas przygotowania do osiągnięcia tych dwóch umiejętności jest wydłużony - zaczyna się w przedszkolu już w grupie najmłodszej - 3-latków - po to, by czas opanowania przez dziecko pisania i czytania skrócić do minimum. Metodę stworzył i opracował profesor Bronisław Rocławski. Stworzył on swój alfabet złożony z 44 znaków: i y e a o u ę ą j ł r l m n ń f w s z ś ź sz ż ch c dz ć dź cz dż p b t d k g ni rz si zi h ci dzi ó Wieloznaki są uważane za odrębne litery. Aby pracować metodą glotto, każde dziecko jest zaopatrzone w specjalny zestaw pomocy. Podstawową pomocą w tym zestawie są klocki logo. Jest to zestaw 150 klocków umieszczonych w specjalnym pudełku. Na klockach są wszystkie 44 litery, cyfry, znaki interpunkcyjne i matematyczne. Na dole każdego klocka znajduje się zielony pasek - potocznie przez dzieci i nauczycieli nazywany "trawką". "Trawka" umożliwia dzieciom właściwe ustawienie klocka, tak by litery nie były ułożone odwrotnie. Glottodydaktyka pozwala inaczej spojrzeć na nauczanie dzieci w wieku przedszkolnym. Wszystkie zadania z glotto wpływają na wszechstronny rozwój dziecka. Metoda ta umożliwia ponadto indywidualną pracę z każdym dzieckiem wg jego możliwości i umiejętności. Metodę wprowadza się już w pracy z 3-latkami i kontynuuje aż do 6. roku życia dzieci. W tym czasie dziecko przygotowuje się stopniowo do nauki czytania i pisania.

4 Rocławski nie "nakazuje" nauczycielom korzystania z określonych podręczników. W ten sposób dzieci nie są zmuszane do pracy na jednym poziomie. Praca z grupą dzieci przebiega wielopoziomowo. Kolejne etapy nauki dziecko osiąga we własnym tempie. W metodzie tej to nauczyciel podąża za dzieckiem, a nie odwrotnie. Glottodydaktyka to kilka etapów, które są po kolei wprowadzane: Ćwiczenia emisyjne, oddechowe i artykulacyjne - dziecko uczy się prawidłowego oddychania, regulowania siły wydechu, usprawnia swój aparat artykulacyjny. Ćwiczenia są atrakcyjne, ponieważ stosuje się w nich pomoce takie jak piórka, piłeczki, chusteczki, świece itp. Porównywanie i identyfikowanie liter - dzieci uczą się tego, pracując na klockach logo. Bawią się nimi, manipulują, układają budowle, jednocześnie poznając wygląd i kształt poszczególnych liter. Dziecko uczy się, że każda litera ma 4 warianty - mała pisana i drukowana, wielka pisana i drukowana. Każdy z tych wariantów jest umieszczony na klockach. Synteza i analiza wyrazów - dzieci dzielą na sylaby, potem na głoski poszczególne wyrazy, poznają samogłoski, następnie spółgłoski. Nauczyciel korzysta z rozsypanek wyrazowych, pociętych na sylaby wyrazów. Czytanie techniką "ślizgania" - polega na łączeniu spółgłosek z samogłoskami, w ten sposób dzieci przygotowują się do nauki czytania. Trudności ortograficzne - poznawanie sposobów radzenia sobie z sytuacjami trudnymi ortograficznie. Ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania - dzieci ćwiczą umiejętność poprawnego trzymania narzędzia do pisania, kreślenia linii bez odrywania ręki. Metoda Dobrego Startu Założeniem Metody Dobrego Startu jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych i funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych i kinestetycznych oraz współdziałanie między tymi funkcjami czyli integracji percepcyjno-motorycznej. Są to funkcje, które leżą u podstaw złożonych czynności czytania i pisania. Metoda ta została przystosowana dla potrzeb dzieci od 4 r. ż. Ćwiczenia prowadzone tą metodą mają na celu: - jednoczesne usprawnianie czynności analizatorów: słuchowego, wzrokowego, kinestetyczno ruchowego - kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni - koordynowanie czynności wzrokowo słuchowo - ruchowych - harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych. Metoda Dobrego Startu jest przydatna: - w przygotowaniu dzieci do nauki czytania i pisania, szczególnie dzieci "ryzyka" dysleksji - do wyrównywania wybiórczych opóźnień rozwoju niektórych funkcji psychomotorycznych - w procesie integracji percepcyjno-motorycznej - w rozładowaniu zaburzeń emocjonalnych u dzieci, sprzyja uspołecznianiu. Ma ona również aspekt diagnostyczny. Na podstawie obserwacji zachowania dziecka, analizy

5 trudności przy wykonywaniu ćwiczeń oraz popełnionych błędów pozwala wnioskować o ich przyczynach. Do pracy z dziećmi o prawidłowym rozwoju (w celu stymulowania rozwoju), jak i z dziećmi o zaburzonym rozwoju (w celu terapii zaburzeń rozwojowych). Metoda Montessori Celem metody Montessori jest przygotowanie wychowanka do samodzielnego życia przez wspieranie jego potencjalnych możliwości. Montessori twierdziła, że każde dziecko ma swój własny, naturalny plan rozwoju, aktywizowany przez środowisko wychowawcze. Odpowiednio przygotowane otoczenie stanowi podstawowy warunek osiągnięcia przez dzieci pełnego rozwoju i życiowej niezależności. Zaprojektowanie odpowiedniego otoczenia należy do powinności nauczyciela. On też, będąc integralną częścią przygotowanego otoczenia, ma do spełnienia takie samo jak i dziecko zadanie pomóc mu w procesie samorozwoju. Dzieci mają wrodzoną chęć do uczenia się, a przy tym nauka ich nie męczy, ale raczej zachwyca i czyni szczęśliwymi. Wykonywanie celowych prac przez dziecko pod przewodnictwem dorosłego prowadzi do rozwoju jego koncentracji i samodyscypliny. Rodzic czy nauczyciel powinni umieć obserwować dziecko i przygotowywać dla niego odpowiednie materiały i zadania, by wspomóc jego chęć dążenia do rozwoju. Montessori zauważyła, że dzieci w wieku od narodzin do 6 roku życia są odkrywcami, którzy głównie wykorzystują swoje zmysły, budując siebie i swój intelekt poprzez przyswajanie tego, co istnieje w ich otoczeniu języka, zwyczajów, kultury, pojęcia piękna, religii. "POMÓŻ MI ZROBIĆ TO SAMEMU" Według koncepcji Montessori dzieci w różnym wieku (tzw. grupy rodzinkowe) pracują niezależnie od siebie (lub w małych grupach) nad dowolnie wybranym zadaniem dydaktycznym. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj indywidualna nauka dziecka oraz nierozerwalnie z nią związane samokontrola wykonywanej pracy, jak również samodzielna korekta błędów. M. Montessori przyznawała prawo do błędu wszystkim ludziom. Wiele z nich człowiek naprawia metodą prób i błędów, po prostu żyjąc, albowiem w ten sposób stale zdobywa nowe wiadomości i umiejętności niezbędne do zrozumienia popełnianych omyłek. Nie znaczy to, że w systemie Montessori rezygnuje się z nagród, są one jednak natury wewnętrznej, a nie zewnętrznej. Nagrodą staje się satysfakcja dziecka z dobrze wykonanego zadania. PRZYGOTOWANE OTOCZENIE Przygotowane otoczenie charakteryzuje się: Pięknem, porządkiem, jest rzeczywiste, proste i dostępne Dzieci muszą mieć zapewnioną wolność do pracy, ale jednocześnie umieć podążać według wyznaczonych zasad, które pozwalają na pracę jako część grupy. Dzieciom powinno się zapewnić przystosowane dla nich materiały, które wspierają odkrywanie świata i umożliwiają im rozwój niezbędnych umiejętności. W Metodzie Montessori istnieją mieszane grupy wiekowe, dzięki którym dzieci mogą rozwijać swoje zdolności życia w społeczeństwie i uczyć się od siebie wzajemnie zgodnie z własnym tempem rozwoju. NAUCZYCIEL (RODZIC) W PODEJŚCIU MONTESSORI Rolą nauczyciela czy rodzica jest obserwowanie dziecka, a jego ciągłym celem jest coraz rzadsza interwencja w miarę rozwoju dziecka. Nauczyciel jest odpowiedzialny za stworzenie atmosfery spokoju, bezpieczeństwa, porządku i radości, oraz powinien być dostępny dla dziecka, by w razie potrzeby pomóc mu czy zachęcić do działania. Takie podejście pomaga dziecku w rozwoju poczucia pewności siebie i wewnętrznej dyscypliny. Z młodszymi dziećmi, nauczyciel pracuje poprzez demonstrowanie im użycia materiałów czy zadań odpowiednich dla ich indywidualnego rozwoju.

6 Największymi talentami nauczyciela czy rodzica jest umiejętność obserwowania oraz wiedza kiedy i jak zainterweniować. JAKIE SĄ CELE PEDAGOGIKI MONTESSORI? rozwijanie samodzielności i wiary we własne siły, wypracowanie szacunku do porządku i do pracy, nauka samodyscypliny, wypracowanie zamiłowania do ciszy oraz pracy indywidualnej i zbiorowej, osiąganie długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem, uniezależnienie od nagrody, formowanie postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji, szacunku dla pracy innych, rozwijanie indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy, nauka szacunku do innego człowieka jego praw i oczekiwań.

7