Kryterium etiologiczne jako jedną z przyczyn zaburzeń mowy podaje uszkodzenie układu. nerwowego.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kryterium etiologiczne jako jedną z przyczyn zaburzeń mowy podaje uszkodzenie układu. nerwowego."

Transkrypt

1 Zaburzenia mowy po urazach czaszki i mózgu Summary: Cranio - cerebral injury is one of the reason for the speech disorder(traumatic aphasia), but it can cause lots of physical, cognitive, emotional, and behavioral effects, too. This article is about two cases of cranio - cerebral injury: five-year-old boy with the motor aphasia and 24 years old man with amnestic aphasia and dysphemia. Psychical and speech therapy may be employed for rehabilitation. Streszczenie: Uraz czaszkowo mózgowy jest jedną z przyczyn zaburzeń mowy (afazja pourazowa), jednak powodować on może także wiele innych zaburzeń, takich jak zaburzenia psychiczne, emocjonalne, zaburzenia zachowania czy funkcji poznawczych. Artykuł omawia dwa przypadki urazów czaszkowo mózgowych: 5 -letniego chłopca z afazją motoryczną i 24 - letniego mężczyzny z afazją mnestyczną i dysfemią. Rehabilitacja powinna obejmować oprócz terapii mowy także psychoterapię. Wstęp Logopedia zajmuje się nauczaniem mowy w przypadku jej braku lub utraty (Styczek, 1981, 13). Jako że językowe porozumiewanie się jest nieodłączną częścią naszego istnienia, rozumienie i nadawanie mowy, podobnie jak czytanie i pisanie, są ważnymi aspektami naszej codzienności, które w każdej chwili mogą ulec załamaniu, utrudniając lub całkowicie uniemożliwiając kontakt ze światem. Zaburzenie mowy to wywołane różnymi czynnikami i przyjmujące różną postać trudności w zakresie mowy (Surowaniec, 1999,460). nerwowego. Kryterium etiologiczne jako jedną z przyczyn zaburzeń mowy podaje uszkodzenie układu Uraz czaszkowo mózgowy i jego skutki Uraz czaszkowo mózgowy jest uszkodzeniem czaszki i mózgu spowodowanym działaniem siły mechanicznej przekraczającej zdolności amortyzujące czaszki, zapoczątkowującym dalsze procesy chorobowe naruszające równowagę i czynność całego organizmu (w tym także mowę), utrzymujące się przez dłuższy lub krótszy czas po urazie (Wyrzykowska i wsp., 2006, 33) Skutki urazu czaszki zależne są od rozległości uszkodzenia mózgu, od stopnia zaburzeń jego czynności, podczas gdy rozmiar uszkodzenia czaszki jest sprawą drugorzędną. Mimo, że mózg jest dzięki pokrywie kostnej i kilku warstwom opon i płynowi mózgowo rdzeniowemu w naturalny sposób zabezpieczony przed urazem, nie zawsze udaje się uniknąć jego obrażeń w następstwie działania siły urazowej (Kaczmarczyk, 2001, ). Do najczęstszych następstw urazów czaszki należą: stłuczenia mózgu z towarzyszącym

2 obrzękiem, powodujące ogniskowe objawy zaburzeń czynności mózgu, oraz wstrząśnienia mózgu jako następstwo stłuczenia, czy też krwawienia śródczaszkowe (Kalińska Lipert i wsp., 2005, 37). Urazom tym towarzyszyć mogą bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, krótka utrata przytomności, zaburzenia pamięci, drgawki czy zaburzenia świadomości. Ocena intensywności i czasu trwania zaburzeń świadomości pozwala chirurgom na ustalenie stopnia ciężkości urazu od lekkiego, gdzie zaburzenia świadomości trwają zaledwie kilka minut po bardzo ciężkie, w których zaburzenia świadomości utrzymywać się mogą nawet do kilku tygodni po urazie. Uraz głowy początkowo może przebiegać bezobjawowo, a jego następstwa uwidocznić się mogą dopiero po kilku dniach lub godzinach (Popielarska, Mazurowa, 1982, 20). Konsekwencjami urazów czaszkowo - mózgowych, w zależności od stopnia ciężkości, miejsca i rodzaju mogą być zarówno zaburzenia psychiczne, a wśród nich zaburzenia świadomości zarówno jakościowe (psychotyczne) jak i ilościowe (niepsychotyczne), a także wykrywalne badaniem neurologicznym objawy ogniskowe (Carson i wsp., 2005, ). Jak podają Popielarska i Mazurowa (Popielarska, Mazurowa,1982, 30-32) omawiając ogniskowe objawy neurologiczne, 35 40% wśród odległych skutków urazu zajmuje zespół rzekomonerwicowy (cerebrastenia pourazowa), 8% zespół psychoorganiczny (encefalopatia pourazowa) w swej postaci otępiennej lub charakteropatycznej, kolejne 8 10 % to padaczka pourazowa. Pierwsze dwa ogniskowe objawy neurologiczne charakteryzują się m.in. w przypadku cerebrastenii pourazowej głównie zaburzeniami pamięci, rozproszeniem uwagi, apatią, znużeniem i nasilającymi się objawami wegetatywnymi, w przypadku encefalopatii pourazowej w postaci otępiennej obniżeniem sprawności intelektualnej, upośledzeniem logicznego myślenia, zaburzeniami pamięci czy brakiem krytycyzmu, podczas gdy postać charakteropatyczna to głównie zaburzenia w zakresie popędów i emocji przy nieznacznym obniżeniu sprawności umysłowej. Wszystkie te objawy, zwłaszcza gdy są mocno nasilone, powodują zaburzenia w komunikacji pacjenta z otoczeniem. Afazja pourazowa jako skutek urazu czaszkowo mózgowego. Gdy praca mózgu, jego sprawność pod względem wyższych funkcji korowych i podkorowych ulega zakłóceniu z powodu ujemnego oddziaływania zewnętrznych sił fizycznych, mamy do czynienia z afazją pourazową. Skutkiem urazu czaszkowo mózgowego wywołującego afazję pourazową mogą być krwiaki śródczaszkowe, jednak oprócz ogniskowych uszkodzeń spotykane są również bądź wyłącznie tzw. mikrourazy (mikrowylewy i wylewy aksonalne) czy zaniki korowe i podkorowe ujawniające się wraz z upływem czasu. Powoduje to narastanie zaburzeń mowy, nierzadko pomimo prowadzonej terapii logopedycznej (Pąchalska, 2005,781).

3 Zaburzenia komunikacji językowej u pacjentów po urazach czaszki i mózgu są trudne do zdiagnozowania, gdyż przypominają z jednej strony klasyczne objawy afatyczne, z drugiej natomiast właściwe są objawom charakterystycznym dla pacjentów z otępieniem. W momencie urazu mózgu uszkodzeniu ulegają określone obszary mózgu, podczas gdy pozostała jego część pozostaje nienaruszona. Częściej jednak (najczęściej przy urazach zamkniętych) dzieje się tak, że podczas urazu obrażania powstają zarówno na skutek bezpośredniego działania siły uderzeniowej, jak i w wyniku przemieszczenia się masy mózgu wewnątrz czaszki czy zmian ciśnienia wewnątrz czaszkowego. Powstają wtedy mikrourazy i urazy neuronalne, które prowadzą do zakłócenia wielu procesów mózgowych, m. in. zaburzeń językowych (Pąchalska, 2005, 782). Dwa przypadki urazów czaszkowo mózgowych i ich skutki. W 2005 roku do poradni logopedycznej trafił 5-letni chłopiec po ciężkim urazie czaszkowo mózgowym w wyniku potrącenia przez samochód. Tomografia komputerowa głowy wykazała wielofragmentowe złamanie kości pokrywy oraz podstawy czaszki, liczne stłuczenia krwotoczne w obrębie mózgowia, głównie w lewej okolicy czołowej a także w płacie ciemieniowym prawym oraz uogólniony obrzęk mózgowia. Widoczne były także konsekwencje niedowładu ośrodkowego nerwu VII po stronie prawej pod postacią wycieku śliny z kącika ust. Obserwacja dziecka i szczegółowa diagnoza logopedyczna pozwoliła rozpoznać zaburzenia mowy o typie afazji z przewagą zaburzeń motorycznych. Duże trudności w zakresie nadawania mowy znacznie utrudniały komunikację. Kontakt z chłopcem, który w lepszych okresach wykonywał proste polecenia słowne, był trudny. Dziecko spontanicznie wypowiadało dwa słowa, z trudem podawało swoje imię tracąc zupełnie zdolność nazywania przedmiotów (agnozja) Dodatkowo artykulacja (prawidłowa zdaniem rodziców przed urazem) była mocno zamazana. W związku z urazem czaszkowo mózgowym płata czołowego lewego u dziecka występowały zaburzenia zachowania i zmienność nastroju. Chłopiec miał częste napady płaczu, złości, próbował wymusić swoją wolę. Miał również trudności ze skupieniem uwagi. Wcześnie podjęta terapia logopedyczna pozwoliła prawie całkowicie przywrócić funkcje mowy. 24-letni pacjent trafił do poradni pół roku po urazie czaszkowo mózgowym również w wyniku wypadku komunikacyjnego. W wyniku urazu mężczyzna był w stanie śpiączki mózgowej. Badanie TK wykazało ognisko krwotoczne w lewej półkuli mózgu z obrzękiem okołoogniskowym. Poza zaburzeniami mowy w postaci afazji amnestycznej i jąkania (nieobecnego w przeszłości) pacjent wykazywał ogólne pogorszenie pamięci oraz koncentracji uwagi. Skarży się także na trudności w kontrolowaniu emocji. Ze względu na trudności w mówieniu odczuwał silny lęk przed

4 kontaktami z nieznajomymi. Prowadzona intensywna terapia logopedyczna i psychologiczna doprowadziła do znacznej poprawy zarówno w zakresie mowy jak i funkcji poznawczych. Wnioski Analiza powyższych przypadków pozwala wnioskować, iż pacjent z afazją pourazową często jest małomówny, z wielkim trudem przygotowuje się do mówienia a swoją wypowiedź redukuje do minimum zarówno z powodu lęku przed mówieniem jak i świadomości istniejących trudności. Pacjent długo przygotowuje się do wypowiedzi, a gdy zacznie mówić, mówi szybko, przez co słowa są jeszcze mniej zrozumiałe. Obraz zaburzeń mowy po urazie czaszki i mózgu, co potwierdzają powyższe przypadki, nie jest jednorodny. Po okresie całkowitej utraty zdolności nadawania mowy wypowiedzi pojawiające się charakteryzuje spowolnienie wypowiedzi. W obydwu przypadkach jednak tempo mówienia jest patologiczne. Nie bez znaczenia dla ogólnego stanu pacjenta i możliwości pracy z nim są okoliczności, w jakich doszło do urazu. W obydwu przedstawionych przypadkach dołączyły się czynniki emocjonalne, spowodowane lub samą sytuacją (pacjent lat 24) bądź miejscem uszkodzenia mózgu (pacjent lat 5). Zaburzenia poznawcze, lęk i inne zaburzenia nastroju są powszechne w przypadku pacjentów po urazie czaszkowo mózgowym, konieczna oprócz terapii logopedycznej jest więc terapia psychologiczna (neuropsychologiczna). Pacjenci z urazami czaszkowo mózgowymi są często osobami młodymi a obrzęk mózgu powstały wskutek urazu w wyniku leczenia przeciwobrzękowego zmniejsza się. Sytuacja ta pozwala stawiać dobre rokowania co do skuteczności terapii logopedycznej. Potwierdzają to powyższe przypadki. Literatura: Garson R.C., Butcher J.N., Mineka S., 2005, Psychologia zaburzeń, GWP, Gdańsk. Kaczmarczyk R., Kacznarczyk R., 2001, Urazy czaszkowo mózgowe. Część I, Medycyna Rodzinna nr 3-4, s Kalińska-Lipert A., Osemlak P., Rudnik J., Osemlak J., 2005, Epidemiologia i postacie obrażeń czaszkowo mózgowych u dzieci, Rocznik Dziecięcej Chirurgii Urazowej 9(XXXIII), Lublin, s Pąchalska M., 2005, Neuropsychologiczna diagnostyka afazji, W: Podstawy neurologopedii, pod. red. T. Gałkowskiego, E. Szeląg, G. Jastrzębowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s Popielarska A., Mazurowa M., 1982, Zaburzenia w zachowaniu i trudności w nauce dzieci po urazach czaszki i mózgu, WSiP, Warszawa.

5 Styczek I., 1981, Logopedia, PWN, Warszawa. Surowaniec J., 1999, Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej, Oficyna Wydawnicza Edukacja, Kraków. Wyrzykowska P., Talar J., Wyrzykowska M., 2006, Okołodobowa ocena zmian ciśnienia tętniczego krwi u chorych po urazach czaszkowo mózgowych, Fizjoterapia Polska 1(4), s

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów

Bardziej szczegółowo

Metodyka logopedyczna IV - dysartria, alalia, afazja. afazja - opis przedmiotu. Informacje ogólne. Wydział

Metodyka logopedyczna IV - dysartria, alalia, afazja. afazja - opis przedmiotu. Informacje ogólne. Wydział Metodyka logopedyczna IV - dysartria, alalia, afazja - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Metodyka logopedyczna IV - dysartria, alalia, afazja Kod przedmiotu 05.6-WP-PEDP-ML4 Wydział Kierunek

Bardziej szczegółowo

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną

Bardziej szczegółowo

Żabno, dnia r.

Żabno, dnia r. Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 100 Rektora UJ z 2 października 2017 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Tabela odniesienia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: Maria Pąchalska - Neuropsychologia kliniczna. T. 2

Księgarnia PWN: Maria Pąchalska - Neuropsychologia kliniczna. T. 2 Księgarnia PWN: Maria Pąchalska - Neuropsychologia kliniczna. T. 2 Spis treœci Wprowadzenie................................................... 10 Cel ksi¹ ki............................................................

Bardziej szczegółowo

Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu

Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu Data... Poniższe schorzenia zazwyczaj nie stanowią przeciwwskazania do zastosowania mikropolaryzacji. Proszę zatem o udzielenie

Bardziej szczegółowo

Należą do najczęstszych urazów mózgu Zmiany w badaniach obrazowych z czasem pogarszają się

Należą do najczęstszych urazów mózgu Zmiany w badaniach obrazowych z czasem pogarszają się Złamania kości czaszki U 1/3 chorych po ciężkim urazie głowy nie występuje złamanie kości czaszki Złamanie może być linijne, z wgłobieniem lub z rozerwaniem szwów Zdjęcia rtg nie są wystarczające w diagnostyce

Bardziej szczegółowo

Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa

Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) rozwijają się w tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego. Mogą być pierwotne

Bardziej szczegółowo

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące

Bardziej szczegółowo

Afazja jako zaburzenie mowy po urazie mózgu studium przypadku

Afazja jako zaburzenie mowy po urazie mózgu studium przypadku Tatiana Lewicka Centralny Szpital Kliniczny im. Kornela Gibińskiego w Katowicach Anna Szmal Przedszkole Miejskie nr 28 w Sosnowcu Afazja jako zaburzenie mowy po urazie mózgu studium przypadku Abstract:

Bardziej szczegółowo

Z LABORATORIUM DO KLINIKI CZYLI O REHABILITACJI NEUROPSYCHOLOGICZNEJ. Maria Nalberczak

Z LABORATORIUM DO KLINIKI CZYLI O REHABILITACJI NEUROPSYCHOLOGICZNEJ. Maria Nalberczak Z LABORATORIUM DO KLINIKI CZYLI O REHABILITACJI NEUROPSYCHOLOGICZNEJ Maria Nalberczak PLAN WYPOWIEDZI Neuronauka -> Neuropsychologia Zaburzenia neuropsychologiczne Holistyczna metoda rehabilitacji neuropsychologicznej

Bardziej szczegółowo

Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A

Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją,

Bardziej szczegółowo

1. Protezowanie aparatami (przewodnictwo powietrzne i kostne). 2. Ćwiczenia logopedyczne.

1. Protezowanie aparatami (przewodnictwo powietrzne i kostne). 2. Ćwiczenia logopedyczne. 2. Implantacje mikroelektrod do ślimaka przekazywanie odpowiednio dobranych sygnałów elektrycznych do receptorów w sposób sterowany komputerem. Rehabilitacja w uszkodzeniach słuchu: 1. Protezowanie aparatami

Bardziej szczegółowo

Infantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.

Infantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne

Bardziej szczegółowo

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja obszar unaczynienia objawy lokalizacja TĘTNICA SZYJNA WEWNĘTRZNA (OCZNA

Bardziej szczegółowo

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych mgr Małgorzata Beata Rutkowska Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych STRESZCZENIE Wprowadzenie Duża liczba ciężkich urazów czaszkowo-mózgowych sprawia,

Bardziej szczegółowo

Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu

Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients

Bardziej szczegółowo

I SEMESTR ROK AKADEMICKI 2016/2017/2018

I SEMESTR ROK AKADEMICKI 2016/2017/2018 Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego-Collegium Medicum Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego Uniwersytet Pedagogiczny HARMONOGRAM ZAJĘĆ NA STUDIACH PODYPLOMOWYCH

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie

Zagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie 1 Mózg a zachowanie ewolucja poglądów, wybrane przykłady 2 Analiza syndromologiczna założenia, przykład zastosowania 3 Neuropsychologia medyczna: przedmiot/podmiot badań, cele, założenia 4 Determinanty

Bardziej szczegółowo

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz

Bardziej szczegółowo

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow Upośledzenie umysłowe Obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym. Stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną

Bardziej szczegółowo

Trudności w czytaniu / pisaniu / liczeniu Standardowa forma pomocy: 5

Trudności w czytaniu / pisaniu / liczeniu Standardowa forma pomocy: 5 Trudności w czytaniu / pisaniu / liczeniu Standardowa forma : 5 1. Wystąpiły wtórne do problemów w czytaniu trudności emocjonalne. m.in.: W razie istotnego nasilenia trudności w tym obszarze wskazana konsultacja

Bardziej szczegółowo

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych

Bardziej szczegółowo

PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP

PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZCZASZKOWE U DZIECI INTRACRANIAL PRESSURE ICP Nadmierne ciśnienie wewnątrz niepodatnego sklepienia czaszki, upośledzające funkcje neurologiczne. PRZYCZYNY ICP Wynik zmian zwiększających

Bardziej szczegółowo

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy

Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Reguły systemu wsparcia decyzji: wskazania/przeciwskazania trombolizy Kryterium Dane (jakie) Dane (źródło) Reguła Moduł wiek wiek pacjent/osoba > 18 lat (włączająca) kliniczne

Bardziej szczegółowo

DOLEGLIWOŚCI SUBIEKTYWNE

DOLEGLIWOŚCI SUBIEKTYWNE DOLEGLIWOŚCI SUBIEKTYWNE Dolegliwości subiektywne to objawy zgłaszane przez poszkodowanego, które nie znajdują odzwierciedlenia w nieprawidłowym wyniku badania fizykalnego oraz w wynikach badań dodatkowych.

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Załącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki

Bardziej szczegółowo

Śmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM

Śmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. konwersatoria 16 zaliczenie z oceną

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. konwersatoria 16 zaliczenie z oceną Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: fakultatywny Opiekun: dr Magdalena Berkowska Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów: Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy

Bardziej szczegółowo

STAN PADACZKOWY. postępowanie

STAN PADACZKOWY. postępowanie STAN PADACZKOWY postępowanie O Wytyczne EFNS dotyczące leczenia stanu padaczkowego u dorosłych 2010; Meierkord H., Boon P., Engelsen B., Shorvon S., Tinuper P., Holtkamp M. O Stany nagłe wydanie 2, red.:

Bardziej szczegółowo

spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16

spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 1. Rozwój i podział układu nerwowego Janusz Moryś... 17 1.1. Rozwój rdzenia kręgowego... 17

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU. Psychologia osób chorych neurologicznie. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Psychologia. jednolite studia magisterskie.

OPIS PRZEDMIOTU. Psychologia osób chorych neurologicznie. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Psychologia. jednolite studia magisterskie. OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Psychologia osób chorych neurologicznie Wydział Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut/Katedra Instytut Psychologii, Katedra Psychologii Klinicznej Kierunek

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Wczesna diagnoza i terapia logopedyczna 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Early diagnosis and

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I PROBLEMY KLINICZNO-DIAGNOSTYCZNE... 15. 1. Definicja, obraz kliniczny, podział Roman Michałowicz... 17 Piśmiennictwo...

Spis treści. Część I PROBLEMY KLINICZNO-DIAGNOSTYCZNE... 15. 1. Definicja, obraz kliniczny, podział Roman Michałowicz... 17 Piśmiennictwo... 9 Spis treści Część I PROBLEMY KLINICZNO-DIAGNOSTYCZNE............ 15 1. Definicja, obraz kliniczny, podział Roman Michałowicz........ 17 Piśmiennictwo................................ 26 2. Wady rozwojowe

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA Cel studiów: Celem studiów jest przygotowanie słuchaczy do zawodu logopedy terapeuty z zakresu diagnozy, terapii mowy i wymowy pracującego z dziećmi, młodzieżą

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego

Bardziej szczegółowo

WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian

WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian WIEDZA K_W01 Zna standardy leczenia osób starszych oraz kierunki rozwoju geriatrii. K_W02 Zna konsekwencje zdrowotne zachodzących zmian demograficznych w aspekcie stanu zdrowia populacji osób starszych.

Bardziej szczegółowo

Dlaczego logopedzi boją się jąkania? Analiza lingwistyczno-terapeutyczna zjawiska. dr Anna Walencik-Topiłko

Dlaczego logopedzi boją się jąkania? Analiza lingwistyczno-terapeutyczna zjawiska. dr Anna Walencik-Topiłko Dlaczego logopedzi boją się jąkania? Analiza lingwistyczno-terapeutyczna zjawiska dr Anna Walencik-Topiłko adiunkt w Katedrze Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego; językoznawca, neurologopeda, terapeuta głosowy,

Bardziej szczegółowo

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego

Bardziej szczegółowo

Tematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii:

Tematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii: Tematyka zajęć i zaliczenie z Neurologii - plik pdf do pobrania Neurochirurgia Do zajęć seminaryjnych student jest zobowiązany przygotować wiedzę teoretyczną zgodnie ze słowami kluczowymi do danego tematu.

Bardziej szczegółowo

Data realizacji zajęć/numer ćwiczenia. Tematyka ćwiczeń

Data realizacji zajęć/numer ćwiczenia. Tematyka ćwiczeń zajęć/numer ćwiczenia Tematyka ćwiczeń kierunkowe i przedmiotowe efekty efektów zgodne z 1 Powtórzenie podstaw anatomii układu nerwowego. Badanie pacjentów. U1, U2, U3, U4, U5, 2 Powtórzenie badania neurologicznego.

Bardziej szczegółowo

DIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH

DIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH Częstochowa 2012 1 DIAGNOSTYKA I LECZENIE URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH Izabela Duda Częstochowa 2012 2 nomenklatura Traumatic brain injury Brain injury Head injury Traumatic cerebral injury Head trauma Traumatic

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA:. Podstawy Kod przedmiotu: 104 Rodzaj

Bardziej szczegółowo

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99);

zaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99); Dziennik Ustaw 51 Poz. 1386 Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.

Bardziej szczegółowo

1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych

1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych Wykłady: 1. Polska szkoła rehabilitacji. Ogólnoustrojowe konsekwencje bezruchu po urazach ośrodkowego układu nerwowego, udarach i urazach wielonarządowych - przeglądowa historia rehabilitacji na świecie

Bardziej szczegółowo

Propedeutyka zaopatrzenia urazów czaszkowomózgowych w postępowaniu przedszpitalnym

Propedeutyka zaopatrzenia urazów czaszkowomózgowych w postępowaniu przedszpitalnym 3 (40) 2016: 031-035 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Propedeutyka zaopatrzenia urazów czaszkowomózgowych w postępowaniu przedszpitalnym Agata Cieślik-Bielecka, Magdalena Trzepizur, Tomasz Bielecki Kliniczny Oddział

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach W - 25 C - 0 L - 0 ZP- 0 PZ- 8 0

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach W - 25 C - 0 L - 0 ZP- 0 PZ- 8 0 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia Nazwa programu (kierunku) Specjalność: Nazwa przedmiotu: Pielęgniarstwo Pielęgniarstwo neurologiczne

Bardziej szczegółowo

Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej

Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej Plan wystąpienia Diagnoza zaburzeń językowych w Polsce Perspektywa badawcza

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice

Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice 1. CEL PROGRAMU: Walka z próchnicą u dzieci i młodzieży szkolnej

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy. Klasyfikuj prace dotyczące układu nerwowego i chorób/zaburzeń układu nerwowego u dzieci w WS 340.

Układ nerwowy. Klasyfikuj prace dotyczące układu nerwowego i chorób/zaburzeń układu nerwowego u dzieci w WS 340. WL Układ nerwowy Klasyfikuj prace dotyczące układu nerwowego i chorób/zaburzeń układu nerwowego u dzieci w WS 340. Klasyfikuj: pielęgniarstwo neurologiczne w WY 160.5. WL 1-102 Wydawnictwa informacyjne

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019 Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im Z i J Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Psychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ

Psychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych

Bardziej szczegółowo

9. Urazy czaszkowo-mózgowe

9. Urazy czaszkowo-mózgowe 149 9. Urazy czaszkowo-mózgowe 9.1. Budowa ośrodkowego układu nerwowego Układ nerwowy człowieka składa się z wyspecjalizowanych komórek zwanych komórkami nerwowymi. Są one względnie duże i zaopatrzone

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Neurologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

Bardziej szczegółowo

POLSKA SZKOŁA NEUROCHIRURGII

POLSKA SZKOŁA NEUROCHIRURGII POLSKA SZKOŁA NEUROCHIRURGII Neurotraumatologia, neurochirurgia dziecięca, neurochirurgia czynnościowa i stereotaktyczna Olsztyn 24-29.04.2016 Szanowni Państwo Serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnej

Bardziej szczegółowo

Studium przypadku. Wyrok Sądu Apelacyjnego w. 2009 r. I ACa 326/2009

Studium przypadku. Wyrok Sądu Apelacyjnego w. 2009 r. I ACa 326/2009 Studium przypadku \ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 sierpnia 2009 r. I ACa 326/2009 zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I a) o tyle, że w miejsce kwoty 82.500 (osiemdziesiąt dwa tysiące

Bardziej szczegółowo

Padaczka u osób w podeszłym wieku

Padaczka u osób w podeszłym wieku Padaczka u osób w podeszłym wieku W ostatnich latach obserwuje się wzrost przypadków padaczki u osób starszych zarówno w krajach Europy, jak i Ameryki Północnej co wynika ze starzenia się społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 16 marca 2018 r. Poz. 558

Warszawa, dnia 16 marca 2018 r. Poz. 558 Warszawa, dnia 16 marca 2018 r. Poz. 558 OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie centrum urazowego dla

Bardziej szczegółowo

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,

Bardziej szczegółowo

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego

Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW. Seminaria. Wykłady. Psychologia ogólna Egzamin. Technologie informatyczne w pracy naukowej Zaliczenie z oceną

PLAN STUDIÓW. Seminaria. Wykłady. Psychologia ogólna Egzamin. Technologie informatyczne w pracy naukowej Zaliczenie z oceną Nazwa kierunku: Psychologia zdrowia Poziom: jednolite studia magisterskie Cykl kształcenia: 2019/2020 do 2023/2024 PLAN STUDIÓW ROK: I (19/20) Nazwa modułu/ przedmiotu Psychologia ogólna 5 70 40 30 Egzamin

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Maria Szulc (sprawozdawca) Sygn. akt IV CSK 624/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 9 września 2015 r. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Maria Szulc (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,

Bardziej szczegółowo

U d a. Rodzaje udarów

U d a. Rodzaje udarów Udary mózgu są w Polsce trzecią przyczyną zgonów. 70 procent pacjentów po udarze to osoby niepełnosprawne. Do udaru prowadzą przede wszystkim miażdżyca, nadciśnienie, otyłość, cukrzyca. W Polsce średnio

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany. Kierunek: Pielęgniarstwo Studia drugiego stopnia, niestacjonarne Kod przedmiotu

Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany. Kierunek: Pielęgniarstwo Studia drugiego stopnia, niestacjonarne Kod przedmiotu Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO ZDROWIA Warszawa. JĘ.!: 2013 Podsekretarz Stanu Aleksander Sopliński MZ-MD-P-O734O3 7-2/AT! 13 Pan Marek Michalak Rzecznik Praw Dziecka ul Przemysłowa 30/32 OO-450 Warszawa W nawiązaniu do

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych

Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych

Bardziej szczegółowo

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii 1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

WPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA RODZAJE ALKOHOLU alkohol metylowy (znany także pod nazwami spirytus drzewny i karbinol najprostszy, trujący dla człowieka związek organiczny z grupy alkoholi) ; alkohol etylowy (napój alkoholowy); gliceryna

Bardziej szczegółowo

Uchwała rady podstawowej jednostki organizacyjnej w sprawie utworzenia studiów podyplomowych;

Uchwała rady podstawowej jednostki organizacyjnej w sprawie utworzenia studiów podyplomowych; Uchwała rady podstawowej jednostki organizacyjnej w sprawie utworzenia studiów podyplomowych; Nazwa studiów podyplomowych; Neurologopedia z Komunikacją Wspomagającą Określenie czasu trwania studiów podyplomowych

Bardziej szczegółowo

Zwracamy się z prośbą o udostępnienie naszej oferty zainteresowanym osobom.

Zwracamy się z prośbą o udostępnienie naszej oferty zainteresowanym osobom. FUNDACJA DZIECIOM ZDĄŻYD Z POMOCĄ ul. Łomiaoska 5 01-685 Warszawa Szanowni Paostwo, HANDLE POINT Centrum Wspomagania Rozwoju powstało z myślą o dzieciach i młodzieży, u których rozwój przebiega nierównomiernie,

Bardziej szczegółowo

Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Jednostka, dla której. Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany

Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Jednostka, dla której. Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa

Bardziej szczegółowo

Lekarskie i prawne aspekty uszkodzeń ciała KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ W WARSZAWIE

Lekarskie i prawne aspekty uszkodzeń ciała KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ W WARSZAWIE Lekarskie i prawne aspekty uszkodzeń ciała KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ W WARSZAWIE 1. Na podstawie badania osób żywych pokrzywdzonych i poszkodowanych; 2. W oparciu o analizę dokumentacji lekarskiej

Bardziej szczegółowo

CENNIK CENTRUM ORIGIN OTWOCK Wg stanu z dnia

CENNIK CENTRUM ORIGIN OTWOCK Wg stanu z dnia CENNIK Wg stanu z dnia 01.02.2019 ORIGIN NeuroCare - PROGRAMY SPECJALISTYCZNE NAZWA PROGRAMU SYMBOL PROGRAMU CZAS TRWANIA CENA ZŁ PÓŹNA REHABILITACJA PO UDARZE MÓZGU NC RUM. 19 dni 2 os. - 5 750 1 os.

Bardziej szczegółowo

Metodyka logopedyczna III - oligofazja, autyzm, surdologopedia - opis przedmiotu

Metodyka logopedyczna III - oligofazja, autyzm, surdologopedia - opis przedmiotu Metodyka logopedyczna III - oligofazja, autyzm, surdologopedia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Metodyka logopedyczna III - oligofazja, autyzm, surdologopedia Kod przedmiotu 05.6-WP-PEDP-ML3

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA NEUROLOGICZNE U DZIECI. Wioletta Kojder-Leżańska Agnieszka Pędzimąż

ZABURZENIA NEUROLOGICZNE U DZIECI. Wioletta Kojder-Leżańska Agnieszka Pędzimąż ZABURZENIA NEUROLOGICZNE U DZIECI Wioletta Kojder-Leżańska Agnieszka Pędzimąż CHOROBY NEUROLOGICZNE TO WSZYSTKIE SCHORZENIA ZWIĄZANE Z NIEPRAWIDŁOWYM ORGANICZNYM FUNKCJONOWANIEM OŚRODKOWEGO I OBWODOWEGO

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 2

Tyreologia opis przypadku 2 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.

Bardziej szczegółowo

Informacje ogólne o kierunku studiów

Informacje ogólne o kierunku studiów Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia Formy studiów

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO

UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO M O N I T O R UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Warszawa, 30 czerwca 2013 r. Nr 6 Poz. 124 UCHWAŁA NR 114 SENATU UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO z dnia 19 czerwca 2013 r. w sprawie prowadzenia studiów na kierunku

Bardziej szczegółowo

dr n. med. Magdalena Trzcińska

dr n. med. Magdalena Trzcińska DZIECKO Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 (CHOROBĄ RECKLINGHAUSENA): NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY Z PERSPEKTYWY PSYCHOLOGICZNEJ dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy

Bardziej szczegółowo

Problematyka uszkodzenia mózgu

Problematyka uszkodzenia mózgu Wstęp Podręcznik rozpoczyna serię wydawniczą Neuropsychologia stosowana. Nosi on tytuł Rehabilitacja neuropsychologiczna: procesy poznawcze i emocjonalne, co świadczy o ogólnym podejściu do problematyki,

Bardziej szczegółowo

NEUROLOGIA. Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi. Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak

NEUROLOGIA. Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi. Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak NEUROLOGIA Sławomir Michalak, Danuta Lenart-Jankowska, Małgorzata Woźniak 16 Opieka pielęgniarska nad chorymi z pourazowymi zespołami neurologicznymi Urazy głowy prowadzą do zmian w obrębie układu nerwowego,

Bardziej szczegółowo

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna

Załącznik nr 6. Porada lekarska diagnostyczna Załącznik nr 6 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych psychiatrycznych i leczenia środowiskowego (domowego) oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Kierunek studiów: Fizjoterapia

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin dydaktyczny ch

Liczba godzin dydaktyczny ch Sylabus Wydział / Kierunek / Specjalność WYDZIAŁ NAUK o ZDROWIU KIERUNEK INFORMACJE OGÓLNE Studia (odpowiednie podkreślić) I stopnia - stacjonarne I stopnia - niestacjonarne I stopnia - pomostowe: poziom

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta

Aneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Aneks III Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Uwaga: Charakterystyka Produktu Leczniczego i Ulotka dla pacjenta są wynikiem zakończenia procedury

Bardziej szczegółowo

Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym już na starcie, musimy zadbać o to, aby dziecko przekraczając próg szkoły osiągnęło dojrzałość szkolną.

Aby zapobiec niepowodzeniom szkolnym już na starcie, musimy zadbać o to, aby dziecko przekraczając próg szkoły osiągnęło dojrzałość szkolną. Gdy dziecko idzie po raz pierwszy do szkoły, zarówno ono, jak i rodzice bardzo przeżywają ten moment. Wszyscy są pełni nadziei, ale także obaw. Aby nieco ostudzić emocje, dowiedz się czy Twoje dziecko

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego

Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego prof. Marek Harat Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy Polska Szkoła Neurochirurgii 2017 Częstość występowania urazów

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ... I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Wybrane zagadnienia z psychopatologii 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

Bardziej szczegółowo

TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII.

TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII. TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII. Opracowanie: Mieczysław Potrzuski Lesch Alcoholism Typology(LAT) oparta na badaniu 444 pacjentów uzależnionych od alkoholu (rozpoznanych według DSM III),

Bardziej szczegółowo

Regulamin Projektu Pablo Rehabilitacja Kończyny Górnej po Udarze

Regulamin Projektu Pablo Rehabilitacja Kończyny Górnej po Udarze Regulamin Projektu Pablo Rehabilitacja Kończyny Górnej po Udarze Regulamin określa procedurę i zasady kwalifikacji oraz uczestnictwa w programie Projekt PABLO - Rehabilitacja Kończyny Górnej po Udarze

Bardziej szczegółowo