Jarosław Krogulec. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

Transkrypt

1 Jarosław Krogulec Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

2 Ostoja ptaków to polski odpowiednik anglojęzycznego terminu Important Bird Area (IBA), oznaczającego miejsce o kluczowym znaczeniu dla ochrony zagrożonych ptaków naszego kontynentu. Formalna definicja określa ostoję ptaków jako obszar, który wyróżnia się z otoczenia tym, że występują tam ptaki szczególnie cenne (tj. zagrożone wymarciem) lub tym, że jest to obszar szczególnie licznie przez ptaki zasiedlany.

3 Definicja ostoi przekłada się na konkretne, ilościowe i jakościowe pozwalające ocenić walory danego obszaru w kontekście międzynarodowym. W rezultacie, termin "ostoje ptaków" należy współcześnie interpretować jako skrótową formę określenia "ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym" (lub "europejskim").

4 Pojęcie ostoi ptaków zostało wprowadzone po raz pierwszy przez federację towarzystw ochrony ptaków International Council for Bird Preservation (obecnie BirdLife International) w drugiej połowie lat Od tego czasu, BirdLife - zarówno jako federacja, jak i tworzące ją partnerskie organizacje w poszczególnych krajach - konsekwentnie uaktualniają spisy ostoi o znaczeniu w skali kontynentu w poszczególnych krajach i w całej Europie.

5

6 Country Number of IBAs Area of IBAs (ha) Surface area covered by IBAs (%) Austria ,3 Belgium ,1 Bulgaria ,4 Cyprus ,7 Czech Republic ,9 Denmark ,0 Estonia ,9 Finland ,2 France ,6 Germany ,8 Greece ,0 Hungary ,0 Republic of Ireland ,1 Italy ,6 Latvia ,3 Lithuania ,9 Luxembourg ,4 Malta ,5 Netherlands ,6 Poland ,9 Portugal ,9 Romania ,6 Slovakia ,2 Slovenia ,5 Spain ,2 Sweden ,5 United Kingdom ,4 EU ,7

7 BirdLife definiując ostoje stosuje trzy, bardzo zbliżone do siebie systemy kryteriów ilościowych i jakościowych Kryteria z grupy zwanej A stosowane są do gatunków ptaków zagrożonych w skali globalnej. Kryteria z grupy B stosowane są do ptaków zidentyfikowanych jako zagrożone w skali Europy w oparciu o szczegółowe analizy BirdLife International.

8 Kryteria C są stosowane do ptaków wskazanych jako wymagające ochrony w ramach Dyrektywy Ptasiej UE. Właśnie kryteria z tej ostatniej grupy stosowane są w ostatnich latach do wskazywania przez BirdLife ostoi ptaków, które akceptowane są przez Komisję Europejską jako obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) w ramach sieci Natura 2000.

9 C1 -w znaczącej liczebności i regularnie występują gatunki ptaków zagrożone globalnie (zdefiniowane w oparciu o odrębne kryteria). C2 - gatunki zagrożone w rozumieniu Art. 4(1) Dyrektywy Ptasiej (wymienione w Załączniku I Dyrektywy) występują w liczebności przekraczającej 1% populacji UE lub odpowiedniej populacji wędrówkowej (biogeograficznej) gatunku. C3 -cenne gatunki ptaków wędrownych w rozumieniu Art. 4(2) Dyrektywy Ptasiej występują w liczebności przekraczającej 1% populacji UE lub odpowiedniej populacji wędrówkowej (biogeograficznej) gatunku.

10 C4 -obszar stanowi miejsce regularnych koncentracji przynajmniej 20,000 przelotnych ptaków wodnych (jednego lub kilku gatunków) lub 10,000 par wędrownych jednego lub kilku gatunków morskich. C5 -obszar stanowi tzw. "wąskie gardło wędrówkowe" skupiające w trakcie wiosennego lub jesiennego przelotu przynajmniej 5000 bocianów, lub 3000 żurawi lub ptaków szponiastych. C6 -Obszar stanowi jedno z 10 miejsc najliczniejszego w danym kraju występowania gatunku zagrożonego w rozumieniu Art. 4(1) Dyrektywy (wymienionego w Załączniku I).

11

12 Acrocephalus paludicola Aquila clanga Aythya nyroca Gallinago media Haliaeetus albicilla Crex crex 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

13 Botaurus stellaris Ciconia ciconia Ciconia nigra 91 Haliaeetus albicilla 81 Circus aeruginosus 109 Circus pygargus 72 Aquila pomarina 76 Aquila clanga 1 Porzana porzana 90 Crex crex 112 Grus grus 98 Gallinago media 23 Chlidonias niger 75 Dryocopus martius 92 Dendrocopos medius 79 Acrocephalus paludicola 14 Sylvia nisoria Ficedula parva Lanius collurio 88 Emberiza hortulana 53

14 140 IBA km2 18% obszaru Polski (z IBA morskimi) 15% obszaru Polski (bez morskich IBA) 72 OSOP km2 10% obszaru Polski (z OSOP morskimi) 7% obszaru Polski (bez morskich OSOP) (Mapa OSOP wg stanu na 1 maja 2004)

15 2007

16 Ostoje IBA nie wyznaczone jako OSO

17 2008 (?)

18 Dolny Wieprz, region administracyjny: lubelski. - Źródło danych: Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne Paweł Szewczyk. - Obszar obejmuje dolinę dolnego Wieprza sięgającą miejscami ok. 6 km szerokości. Znajduje się tu kilka kompleksów stawów oraz kilka zwartych kompleksów leśnych, w tym bardzo cenne przyrodniczo olsy, lęgowisko bielika i puchacza. - Na obszarze stwierdzono występowanie 8 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: bączek > 10 par (C6) bielik 6 par (C6) puchacz 5-8 par (C6) derkacz samców (C6) rybitwa czarna - 50 par (C6) dzięcioł białoszyi > 15 par (C6) oraz: gęś białoczelna >3000i (C3) gęś zbożowa 1000i (C3)

19 Dolina Krzny, region administracyjny: bialskopodlaski - Źródło danych: Towarzystwo Przyrodnicze Bocian. - Ostoja obejmuje dolny odcinek Krzny od miejscowości Biała Podlaska aż po most w Neplach. Dolina jest ważnym szlakiem migracji ptaków wodnobłotnych lecących z zachodu na wschód (w kierunku bagiennej doliny Prypeci). - Na obszarze stwierdzono występowanie 4 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: gęś białoczelna i (C3) gęś zbożowa i (C3) świstun i (C3)

20 Dolina Czarnej - region administracyjny: świętokrzyski, łódzki i radomski. - Źródło danych: Mazowiecko Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne. Zbigniew Fijewski - Ostoja obejmuje dolinę Czarnej Koneckiej (Malenieckiej) od źródeł do ujścia, z kilkoma dopływami i z przylegającymi do niej kompleksami łąk i stawów, oraz lasami. Dolinę Czarnej zasiedla największa w środkowej Polsce populacja cietrzewia (11 12 samców). Jest to pozostałość po jednym z najliczniejszych krajowych zgrupowań tego gatunku i szansa na jego zachowanie i zwiększenie liczebności na Kielecczyźnie. Tutejsza populacja jest obecnie izolowana od innych krajowych - Na obszarze stwierdzono występowanie 1 gatunku z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniający kryteria C1-C6: cietrzew samców (C6) - W skali regionu jest to ważna ostoja dla: włochatki (4 5 p), zimorodka (20p) i jarzębatki (ponad 40p). Stawy w środkowym biegu rzeki, są ważną ostoją dla migrujących rybołowów.

21 Niecka Włoszczowska - region administracyjny: świętokrzyski. - Źródło danych: Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody. - Ostoja obejmuje rejon mezograficzny Niecka Włoszczowska pomiędzy Jędrzejowem, Włoszczową i Przedbórzem z dolinami niewielkich rzek, kompleksami lasów, łąk i stawów rybnych. - Na obszarze stwierdzono występowanie 6 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: Bocian czarny 13-20par (C6) Łabędź krzykliwy 3-4 pary (C6) Bielik 5-7 par (C6) Błotniak stawowy par (C6) Lelek par (C6) Zimorodek pary (C6) - Na terenie Niecki Włoszczowskiej stwierdzono również stanowiska puszczyka uralskiego 2 pary i cietrzewia 3-6 kogutów

22 Góry Izerskie region administracyjny: jeleniogórskowałbrzyski. - Źródło danych: Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków; Michał Kaszuba, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody pro Natura; Wojciech Jankowski - Obszar obejmuje największy w Polsce kompleks torfowisk wysokich i przejściowych, położony w Górach Izerskich - Na obszarze stwierdzono występowanie 3 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: sóweczka 11-14p (C6) włochatka 15-25p (C6) cietrzew samców (C6) - Góry Izerskie obok Karkonoszy stanowią najważniejszą górską ostoję cietrzewia w Polsce.

23 Ostoja Mircze region administracyjny: chełmskozamojski. - Źródło danych: Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne. - Ostoja obejmuje teren Nadleśnictwa Mircze w tym lasy państwowe obejmujące 9000 ha i lasy niepaństwowe 1500 ha. - Na obszarze stwierdzono występowanie 4 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: orlik krzykliwy 45 par (C6) dzięcioł białoszyi > 30 par (C6) muchołówka białoszyja par (C6) - Obszar należy do najważniejszych ostoi orlika krzykliwego Polsce. W silnie rozdrobnionych lasach rozrzuconych na intensywnie użytkowanych, bardzo żyznych polach, w latach stwierdzono 48 terytoriów. Obszar jest również znaczącym miejscem występowania ortolana (ponad 200 par)

24 Buczyny Grzędy Sokalskiej region administracyjny: chełmsko-zamojski. - Źródło danych: Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Robert Cymbała, Jerzy Michalczuk, Przemysław Stachyra - Ostoja obejmuje położony na Zamojszczyźnie kompleks leśny o łącznej powierzchni ha. - Na obszarze stwierdzono występowanie 2 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: dzięcioł białoszyi - 15 par (C6) dzięcioł białogrzbiety 3-4 pary (C6)

25 Lasy Sieniawskie region administracyjny: krośnieńskoprzemyski. - Źródło danych: Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków P. Stachyra, R. Cymbała, P. Marczakowski - Ostoja obejmuje położony na północy Podkarpacia kompleks lasów i terenów rolniczych z dolinami niewielkich rzek i kompleksami stawów o łącznej powierzchni ha. - Na obszarze stwierdzono występowanie 7 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: bocian czarny 14p (C6) trzmielojad > 30p (C6) orlik krzykliwy 21-30p (C6) puszczyk uralski > 7p (C6) dzięcioł zielonosiwy par (C6) dzięcioł białoszyi 11-50p (C6)

26 Wysoczyzna Elbląska region administracyjny: elbląski. - Źródło danych: Arkadiusz Sikora, Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, Gdańsk. - Ostoja od południa i zachodu graniczy z Żuławami Wiślanymi, od północy z Zalewem Wiślanym, a od wschodu z Równiną Warmińską. - Na obszarze stwierdzono występowanie 6 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: orlik krzykliwy par (C6) derkacz par (C1, C6) żuraw par (C6) dzięcioł zielono siwy par (C6) dzięcioł średni par (C6) muchołówka mała 500 par (C6)

27 Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie region administracyjny: jeleniogórsko-wałbrzyski. - Źródło danych: Klub Przyrodników, Świebodzin Piotr Wasiak. - Ostoja obejmuje Góry Kamienne, Góry Wałbrzyskie, Zawory i część Wzgórz Bramy Lubawskiej oraz wcinające się pomiędzy nimi Kotlinę Kamiennogórską i Obniżenie Ścinawki. - Na obszarze stwierdzono występowanie 6 gatunków z załącznika 1 Dyrektywy Ptasiej spełniające kryteria C1-C6: bocian czarny par (C6) puchacz par (C6) sóweczka par (C6) włochatka > 14 par (C6) dzięcioł zielonosiwy 48 par (C6) gąsiorek > 2000par (C6)

28