PLAN ZADAŃ OCHRONNYCH OBSZARU NATURA 2000 PLB BORY TUCHOLSKIE

Transkrypt

1 PLAN ZADAŃ OCHRONNYCH OBSZARU NATURA 2000 PLB BORY TUCHOLSKIE I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

2 PROGRAM WARSZTATÓW I Część informacyjna warsztatów prowadzenie dr Zdzisław Cichocki Sieć obszarów NATURA 2000 a krajowy system obszarów chronionych (KSOCH) (dr Zdzisław Cichocki) Charakter, zasięg przestrzenny, podstawy prawne oraz zakres merytoryczny planu zadań ochronnych (dr Zdzisław Cichocki) Rola i zasady udziału społeczeństwa w procesie sporządzania planu zadań ochronnych (dr Jan Borzyszkowski) Prezentacja platformy informacyjnej sposoby jej użytkowania (mgr inż. Małgorzata Bidłasik) Przerwa na kawę Przedmioty ochrony na obszarze PLB Bory Tucholskie cel i przedmiot ochrony, aktualny stan rozpoznania siedlisk i gatunków (dr Grzegorz Rąkowski) Problematyka zagrożeń dla celów i przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 zagrożenia wynikające z uwarunkowań społeczno-gospodarczych(dr Jan Borzyszkowski) Prawne (i inne) skutki ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszarów NATURA 2000 (dr Zdzisław Cichocki) Przerwa na kawę II Część dyskusyjna (interaktywna) moderowanie: dr Zdzisław Cichocki Pytania, wyjaśnienia, dyskusja i podsumowanie warsztatów

3 dr Zdzisław Cichocki SIEĆ OBSZARÓW NATURA 2000 A KRAJOWY SYSTEM OBSZARÓW CHRONIONYCH PRAWNE PODSTAWY TWORZENIA I FUNKCJONOWANIA OBSZARÓW NATURA 2000 I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

4 Formy ochrony przyrody Art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody (UOP) 1. parki narodowe uzgodnienie z Radą Gminy (plan ochrony opiniowanie przez Radę) 2. rezerwaty przyrody - 3. parki krajobrazowe uzgodnienie z Radą Gminy 4. obszary chronionego krajobrazu uzgodnienie z Radą Gminy 5. obszary Natura 2000 opiniowanie przez Radę Gminy (projekt listy obszarów) 6. pomniki przyrody 7. stanowiska dokumentacyjne 8. użytki ekologiczne 9. zespoły przyrodniczo-krajobrazowe 10.ochrona gatunkowa

5 Formy ochrony przyrody Krajowy System Obszarów Chronionych obszary chronione (województwo pomorskie)

6 Formy ochrony przyrody Sieć obszarów Natura 2000 (Europejska Sieć Ekologiczna) obszary ochrony ochronie podlega nie cała przestrzeń, ale konkretne obiekty przedmioty ochrony

7 Formy ochrony przyrody Nakładanie się obu systemów krajowego i europejskiego (art. 25, ust. 2 UOP)

8 Formy ochrony przyrody Konsekwencja nakładania się systemów obszarów chronionych Art. 20, ust. 5 UOP - plany ochrony parku narodowego rezerwatu parku krajobrazowego w części terenu pokrywającej się z obszarem NATURA 2000 powinny uwzględniać zakres planów zadań ochronnych (art. 28) albo zakres planów ochrony (art. 29) obszarów naturowych

9 Formy ochrony przyrody Art. 25 Rodzaje obszarów Natura 2000: OSO (ochrona ptaków) PLB SOO (ochrona siedlisk przyrodniczych) PLH PLB + PLH PLC

10 Przedmiot ochrony w obszarach Natura 2000 OSO (PLB) gatunki wymienione w zał. I i II Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków gatunki wymienione w zał. II Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. (Dz. U. 2004, nr 229, poz. 2313, z późn. zm.) naturalne siedliska gatunków wymienionych w dyrektywie i rozporządzeniu SOO (PLH) siedliska wymienione w zał. I i gatunki wymienione w zał. II, IV, V Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz.U. 2010, nr 77, poz. 510)

11 Tworzenie, funkcjonowanie i likwidacja obszarów Natura 2000 Art. 27 UOP, ust. 1 projekt listy obszarów NATURA 2000 (Generalny Dyrektor OŚ) dla Komisji Europejskiej (przez Ministra Środowiska zgoda Rady Ministrów) opinia Rady Gminy Art. 27a, ust. 1 UOP wyznaczanie obszaru Natura 2000 rozporządzenie Ministra Środowiska Art. 27a, ust. 2 nadzór nad obszarem Natura 2000 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska lub Dyrektor Urzędu Morskiego oraz z zastrz. Art. 32 ust. 5 Dyrektor Parku Narodowego, tylko na części obszaru w granicach parku narodowego) Art. 27a, ust. 3 zgoda Komisji Europejskiej na zmianę granic lub likwidację obszaru Natura 2000

12 Działania na obszarze Natura 2000 niezwiązane z jego ochroną, ale mogące mieć wpływ na przedmiot i cel ochrony Art. 30 UOP ust. 3 plany zagospodarowania przestrzennego uzgodnienie przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska Art. 33 UOP zakazy dotyczące działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele i przedmiot ochrony oraz integralność obszarów NATURA 2000; w tym ust. 3 wymóg przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla polityk, strategii, planów, programów (prognoza oddziaływania na środowisko) oraz przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na ochronę obszarów NATURA 2000 (raport o oddziaływaniu na środowisko) Art. 34 przypadki, w których można odstąpić od zakazu realizacji określonych przedsięwzięć/działań na mocy zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora urzędu morskiego Art. 35 kompensacja przyrodnicza Art. 36 ust. 1 rodzaje działalności na obszarach Natura 2000, które nie podlegają ograniczaniu, o ile nie oddziałują znacząco na cele, przedmiot ochrony oraz integralność danego obszaru naturowego

13 dr Zdzisław Cichocki CHARAKTER, ZASIĘG PRZESTRZENNY, PODSTAWY PRAWNE ORAZ ZAKRES MERYTORYCZNY PLANU ZADAŃ OCHRONNYCH I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

14 Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Art. 28 UOP sporządzanie planu zadań ochronnych: kto? nadzorujący obszar (na 10 lat; po 6 latach od wyznaczenia i zatwierdzenia; przez Komisję Europejską w przypadku obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty (ust. 1) prawo do udziału osobom i podmiotom prowadzących działalność w obrębie siedlisk chronionych w pracach nad projektem planu (ust. 3) udział społeczeństwa (ust. 4) ustanowienie planu zadań ochronnych na mocy zarządzenia wydanego przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska; zarządzenie to jest aktem prawa miejscowego (ust. 5)

15 Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Art. 28, ust. 10 zakres merytoryczny planu zadań ochronnych: identyfikacja zagrożeń, cele działań ochronnych, określenie tych działań z identyfikacją podmiotów wykonujących i rozmieszczenie działań, w tym ochrony czynnej, monitoringu oraz uzupełnienia wiedzy (pkt. 2-4) wskazania do zmian w istniejących dokumentach planowania przestrzennego gminy (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) oraz regionalnych (pkt. 5) ( wymuszanie konieczności przystąpienia do zmian tych dokumentów? A co ze sporządzaniem nowych?) wskazanie potrzeby (lub nie) oraz terminu sporządzenia planu ochrony (pkt. 6), o którym mowa w art. 29 UOP i którego ustanowienie powoduje utracenie mocy planu zadań ochronnych (ust. 12) przypadki, w których planu zadań ochronnych nie sporządza się (ust. 11); Art. 29 plan ochrony obszaru NATURA 2000

16 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz.U. 2010, nr 34 poz. 186) akt wykonawczy wydany na podstawie art. 28 ust. 13 UOP

17 Rozporządzenie 1 Rozporządzenie określa: tryb sporządzania projektu planu, zakres koniecznych prac oraz tryb dokonywania zmian z planie zadań ochronnych 2 Tryb sporządzania projektu planu obejmuje m.in.: ustalenie terenu oraz przedmiotów ochrony (pkt 1) identyfikację zainteresowanych planem osób i podmiotów (pkt 4) sformułowanie zadań ochronnych (pkt 5)

18 3 Zakres prac: Rozporządzenie opisanie granic (forma wektorowa), weryfikacja i uzupełnienie informacji, w tym m.in. o uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych istniejących i wynikających z przyjętych (w gminach) kierunków rozwoju i planów zagospodarowania przestrzennego, ocena stanu ochrony przedmiotów ochrony (pkt 3) ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń oraz prawdopodobnych kierunków zmian uwarunkowań przyrodniczych oraz społeczno-gospodarczych (pkt 4) ustalenie celów działań ochronnych (utrzymanie właściwego stanu, osiągnięcie właściwego stanu, uzupełnienie wiedzy) (pkt 5) ustalenie działań ochronnych (zakres prac, miejsce realizacji, terminy i częstotliwość prac, podmioty odpowiedzialne, koszt i techniczne uwarunkowania, zapewnienie monitoringu osiągania celów) (pkt 6) ustalenie wskazań do zmian planów zagospodarowania przestrzennego gminnych i regionalnych., o ile ich realizacja naruszałaby zakazy, o których mowa w art. 33 UOP, ust.1 ocena potrzeby sporządzenia planu ochrony dla części lub całości obszaru Natura 2000 (pkt 8) forma dokumentacji planu (pkt 9)

19 dr Jan Borzyszkowski, dr Bożena Kornatowska ROLA I ZASADY UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA W SPORZĄDZANIU PLANU ZADAŃ OCHRONNYCH I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

20 Prawo międzynarodowe Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Konwencja z Aarhus) z dnia 25 czerwca 1998 r. Wśród celów Konwencji z Aarhus znajduje się pragnienie zagwarantowania praw udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w sprawach środowiskowych w celu przyczyniania się do ochrony prawa do życia w środowisku, które jest odpowiednie dla zdrowia i ogólnego dobra. Konwencja reguluje trzy podstawowe aspekty uspołeczniania : - dostęp do informacji, - udział w procesach decyzyjnych, - dostęp do wymiaru sprawiedliwości, czyli możliwość egzekwowania przez społeczeństwo przepisów prawa.

21 Prawo międzynarodowe Dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. Celem dyrektywy jest przyczynienie się do wprowadzenia w życie zobowiązań wynikających z Konwencji z Aarhus, w szczególności poprzez: a) zapewnienie udziału społeczeństwa względem sporządzania niektórych planów i programów odnoszących się do środowiska, b) poprawienie udziału społeczeństwa i ustanowienie przepisów w sprawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości w ramach dyrektyw Rady 85/337/EWG i 96/61/WE.

22 Prawo krajowe Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Art. 74 Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska

23 Prawo krajowe Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko Art. 21 ust. 24a dotyczy projektów planów ochrony i o projektów planów zadań ochronnych tworzonych dla form ochrony przyrody. Każdy ma prawo do zapoznania się z projektem. Udostępnienie tych informacji następuje na wniosek, w dniu złożenia wniosku.

24 Prawo krajowe Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko Art. 39 ust. 1 Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa, bez zbędnej zwłoki, podaje do publicznej wiadomości informację o: 1) przystąpieniu do opracowywania projektu dokumentu i o jego przedmiocie; 2) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu; 3) możliwości składania uwag i wniosków; 4) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich składania; 5) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków; 6) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.

25 Kto jest ważny podczas planowania ochrony? Gminy Starostwo powiatowe Marszałek województwa i geolog wojewódzki Nadleśnictwo Organ sprawujący nadzór nad lasami niepaństwowymi RZGW i inni zarządcy wód, np. WZMiUW Użytkownicy obwodów rybackich, użytkownicy stawów rybnych Lokalny i regionalny organ Polskiego Związku Wędkarskiego Lokalne koło Polskiego Związku Łowieckiego Dyrektor urzędu morskiego, jeżeli obszar obejmuje pas techniczny Lokalna Grupa Działania Leader Lokalne stowarzyszenia działające na rzecz rozwoju turystyki, ochrony środowiska, ochrony wartości przyrodniczych i kulturowych itp. Organizacje ekologiczne prowadzące działalność na rzecz ochrony odpowiednich siedlisk lub gatunków Wszystkie podmioty, które dotychczas realizowały lub deklarują taką chęć działania z zakresu ochrony przyrody Osoby i instytucje, które brały udział w zaprojektowaniu obszaru (autorstwo SDF, autorstwo ekspertyz wykorzystanych do sporządzenia SDF) Osoby i instytucje prowadzące badania naukowe w zakresie odpowiednich siedlisk przyrodniczych lub gatunków Rolnicy, właściciele lasów niepaństwowych, wspólnoty gruntowe Osoby cieszące się autorytetem liderów lokalnych, także nieformalnym

26 Uspołecznienie procesu planowania i zarządzania obszarami Natura 2000 Postępowanie z udziałem społeczeństwa - wymagane przed ustanowieniem planu zadań ochronnych i planu ochrony, - publiczne ogłoszenie projektu planu (internet), - każdy ma prawo wnieść uwagi i wnioski, które muszą być rozważone. Zapewnienie udziału zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków

27 Uspołecznienie procesu planowania i zarządzania obszarami Natura 2000 Korzyści dla społeczności lokalnej dostęp do rzetelnej informacji, uczciwe traktowanie nic o nas bez nas, rozwiane mity, objaśnione korzyści i ograniczenia, wspólne tworzenie. Korzyści dla sieci Natura 2000 bezkonfliktowy plan zadań ochronnych, stworzenie zespołów odpowiedzialnych za zarządzanie obszarami Natura nauka wspólnego zarządzania, świadome i odpowiedzialne społeczeństwo Plan ochrony ma być zrozumiały i przyjazny dla wszystkich. Wspólne tworzenie planu stwarza możliwość pogodzenia sprzecznych interesów.

28 Uspołecznienie procesu planowania i zarządzania obszarami Natura 2000 Zespół Lokalnej Współpracy Przedstawiciele gmin znajdujących się w zasięgu granic obszarów NATURA 2000 Reprezentanci instytucji, którzy mogą mieć wpływ na plan ochrony ze względu na sprawowany nadzór i zarządzanie Reprezentanci użytkowników/zarządców, na których plan ochrony będzie miał bezpośredni wpływ Eksperci-przyrodnicy, posiadający dogłębną wiedzę o przedmiotach ochrony

29 Uczestnictwo interesariuszy Poziomy uczestnictwa 1. Informacja pasywna Dla każdego zainteresowanego: Internet Prasa lokalna Radio TV Ulotki Broszury Tablice informacyjne Ogłoszenia parafialne Spotkania informacyjne Filmy Punkt informacyjny 2. Informacja aktywna Dla grupy, która proszona jest o: udostępnienie informacji lub o dostarczenie danych konsultacje lub opiniowane informacje zwrotne na przekazane przez nią opinie bądź postulaty

30 Uczestnictwo interesariuszy Poziomy uczestnictwa 3. Uczestnictwo w planowaniu Dla grupy zaangażowanej w analizę postępów w pracach nad przygotowaniem i wdrażaniem planów oraz w podejmowanie decyzji. Zakwalifikowane do tej kategorii podmioty tworzą część zespołu planowania i uczestniczą w procesie planowania. 4. Pełne partnerstwo w podejmowaniu decyzji Najważniejsza grupa zaangażowana w proces planowania i zarządzania obszarem Natura 2000 musi być angażowana we wszystkie etapy prac planistycznych oraz wdrażanie zapisów planu.

31 mgr inż. Małgorzata Bidłasik, dr Agnieszka Kuśmierz PLATFORMA INFORMACYJNO- KOMUNIKACYJNA [ PIK ] I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

32 PIK system informacyjno-komunkacyjny Baza wiedzy o faunie i szacie roślinnej obszarów Natura 2000 Serwery Aplikacje: - edytowania - przeglądania - wyszukiwania - udostępniania Użytkownicy: - nadzorujący funkcjonowanie obszarów Natura 2000 (GDOŚ) - sporządzający projekty planów zadań ochronnych (RDOŚ) - ustanawiający plany zadań ochronnych (RDOŚ) - interesariusze na danym obszarze

33 Kroki tworzenia PZO z wykorzystaniem PIK K1: Wypełnianie części lub całości PZO K2: Akceptacja części lub całości PZO K3: Zgłaszanie uwag przez Zespół Lokalnej Współpracy do treści części lub całości PZO (7 dni) K3a: Uwzględnienie uwag (po zakończeniu się 7 dni) K4: Akceptacja części lub całości PZO K5: Konsultacje społeczne (21 dni) K5a: Wprowadzanie uwag (po zakończeniu się 21 dni) K6: Akceptacja całości PZO po uwzględnieniu uwag - zatwierdzenie ostatecznej wersji K7: Pełna dokumentacja na stronie projektowej Etap I

34 Platforma informacyjno-komunikacyjna

35 Użytkownicy PIK 1. Użytkownik uprawniony do tworzenia PZO i dokumentu zarządzenia ostatecznego (ZO) oraz zarządzania dokumentami 2. Użytkownik zewnętrzny uprawniony do przeglądania, wyszukiwania, pobierania i opiniowania dokumentów

36 Funkcje dostępne po zalogowaniu Opcje w menu głównym Zaplecze platformy

37 Dokumenty PIK artykuł znajduje się w zasobach PIK jako strona Internetowa i na takiej zasadzie może być udostępniany dokument zewnętrzny składa się z pliku fizycznego i jego atrybutów grupa dokumentów grupuje wiele dokumentów plan zadań ochronnych formularz odwzorowujący szablon PZO zarządzenie Dyrektora formularz odwzorowujący szablon Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska

38 Przeglądanie dokumentów opcja Dokumenty w menu głównym PIK przeglądanie opcja Dokumenty z sekcji Komponenty na zapleczu dokumentu przeglądanie i edytowanie

39 Tworzenie i wersjonowanie dokumentów

40 Śledzenie dokumentów

41 Grupy dokumentów

42 Komentarze do dokumentów

43 Forum PIK

44 Konsultacje społeczne

45 Wyszukiwanie informacji z bazy wiedzy

46 Monitoring działań ochronnych

47 dr Grzegorz Rąkowski Opracowanie map: Małgorzata Walczak Zdjęcia: Grzegorz Rąkowski, Grzegorz i Tomasz Kłosowscy OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB BORY TUCHOLSKIE I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

48 Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 PLB Bory Tucholskie Powierzchnia: Rok utworzenia: 2008 Regiony geograficzne: Mezoregiony: , 80 ha Pojezierza: Wschodniopomorskie i Południowopomorskie Pojezierze Kaszubskie, Pojezierze Starogardzkie, Równina Charzykowska, Pojezierze Krajeńskie, Bory Tucholskie, Dolina Brdy, Wysoczyzna Świecka Położenie administracyjne: województwo pomorskie: powiat bytowski gminy: Bytów, Lipnica, Parchowo, Studzienice; powiat chojnicki gminy: Brusy, Chojnice, Czersk, Konarzyny; powiat kościerski gminy: Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Lipusz, Stara Kiszewa; powiat starogardzki gminy: Czarna Woda, Kaliska, Lubichowo, Osieczna, Osiek, Skórcz, Smętowo Graniczne, Zblewo; województwo kujawsko-pomorskie: powiat świecki gminy: Drzycim, Jeżewo, Lniano, Nowe, Osie, Warlubie; powiat tucholski gminy: Cekcyn, Gostycyn, Lubiewo, Śliwice, Tuchola

49 Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 PLB Bory Tucholskie

50 Inne obszary przyrody chronionej znajdujące się w obrębie PLB Bory Tucholskie Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie, pow ha (w znacznej części) 3 parki krajobrazowe: Tucholski ( ha), Wdecki ( ha) i Wdzydzki ( ha) 28 rezerwatów przyrody 13 obszarów chronionego krajobrazu lub ich fragmentów 11 specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 lub ich fragmentów

51 Typowe krajobrazy Borów Tucholskich bór sosnowy

52 Typowe krajobrazy Borów Tucholskich Jezioro Wdzydze

53 Typowe krajobrazy Borów Tucholskich rzeka Wda

54 Ptaki obszaru Natura 2000 PLB Bory Tucholskie Na terenie obszaru gniazduje 30 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz 11 gatunków zagrożonych w kraju, umieszczonych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Za przedmioty ochrony w tym obszarze uznano 43 gatunki ptaków występujących w jego obrębie

55 Kluczowe gatunki ptaków obszaru PLB Bory Tucholskie Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus (1 para lęgowa) Bąk Botaurus stellaris PCzK (52-68 par lęgowych) Bączek Ixobrychus minutus PCzK (5-8 par lęgowych) Bocian czarny Ciconia nigra (12-19 par lęgowych) Gagoł Bucephala clangula ( par lęgowych) Nurogęś Mergus merganser ( par lęgowych) Kania czarna Milvus migrans PCzK (4-5 par lęgowych) Kania ruda Milvus milvus PCzK (15-24 par lęgowych) Bielik Haliaeetus albicilla PCzK (13-20 par lęgowych) Błotniak stawowy Circus aeruginosus ( par lęgowych) Żuraw Grus grus ( par lęgowych)

56 Kluczowe gatunki ptaków obszaru PLB Bory Tucholskie Derkacz Crex crex ( par lęgowych) Samotnik Tringa ochropus ( par lęgowych) Rybitwa rzeczna Sterna hirundo (44 pary lęgowe) Rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida PCzK (50 par lęgowych) Rybitwa czarna Chlidonias nigra ( pary lęgowe) Puchacz Bubo bubo PCzK (5 par lęgowych) Włochatka Aegolius funereus PCzK (31-75 par lęgowych) Lelek Caprimulgus europaeus ( par lęgowych) Zimorodek Alcedo atthis ( par lęgowych) Dzięcioł czarny Dryocopus martius ( par lęgowych) Lerka Lullula arborea ( par lęgowych)

57 Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus Liczebność w obrębie obszaru: 1 para lęgowa, co stanowi ok. 1,7% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje na niewielkich i płytkich zbiornikach z bogatą roślinnością przybrzeżną, najczęściej na niewielkich jeziorach lub torfowiskach w otoczeniu lasu. Żeruje najczęściej na płytkich wodach, mokradłach i mokrych łąkach.

58 Rozmieszczenie łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus w Borach Tucholskich

59 Bąk Botaurus stellaris Gatunek zagrożony, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 1,3 % krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są jedną z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje w zbiorowiskach szuwarowych na terenach podmokłych, najczęściej w pasie szuwarów trzcinowych na jeziorami, rzadziej w innych typach szuwarów i w zaroślach. Żeruje na najczęściej w płytkich wodach jezior i mokradeł

60 Rozmieszczenie bąka Botaurus stellaris w Borach Tucholskich

61 Rozmieszczenie bączka Ixobrychus minutus w Borach Tucholskich

62 Bocian czarny Ciconia nigra Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 1,3% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje na wysokich drzewach w rozległych starych drzewostanach, najchętniej w pobliżu wody. Żeruje na najczęściej w płytkich wodach rzek i strumieni oraz na niewielkich zbiornikach wodnych

63 Rozmieszczenie bociana czarnego Ciconia nigra w Borach Tucholskich

64 Gągoł Bucephala clangula Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 21% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje w starodrzewach najczęściej w dziupli, czasem w wypróchniałych pniach lub w wykrotach, na wysokości do 20 m, najczęściej w pobliżu wody stojącej lub płynącej. Może zasiedlać brzegi rzek i jezior oraz niewielkich śródleśnych oczek wodnych. Żeruje najczęściej w płytkich wodach obfitujących w bezkręgowce.

65 Rozmieszczenie gągoła Bucephala clangula w Borach Tucholskich

66 Nurogęś Mergus merganser Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 12% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla najczęściej otoczone lasami duże jeziora o czystej wodzie. Gniazduje na ziemi w miejscu otoczonym roślinnością w odległości kilku metrów od wody. Odżywia się głownie rybami żerując w płytkich wodach przybrzeżnych.

67 Rozmieszczenie nurogęsi Mergus merganser w Borach Tucholskich

68 Kania ruda Milvus milvus Gatunek zagrożony, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Liczebność w obrębie obszaru: pary lęgowe, co stanowi blisko 3% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Występuje na obszarach o urozmaiconym krajobrazie, z udziałem większych kompleksów leśnych, łąk i jezior. Gniazduje na wysokich drzewach najczęściej w pobliżu skraju lasu. Żeruje na terenach otwartych i na zbiornikach wodnych.

69 Rozmieszczenie kani rudej Milvus milvus w Borach Tucholskich

70 Rozmieszczenie kani czarnej Milvus migrans w Borach Tucholskich

71 Bielik Haliaeetus albicilla Gatunek zagrożony, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ponad 2% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje w pobliżu wód w starych drzewostanach, najczęściej sosnowych, rzadziej bukowych. Żeruje nad różnego rodzaju zbiornikami wodnymi

72 Rozmieszczenie bielika Haliaeetus albicilla w Borach Tucholskich

73 Błotniak stawowy Circus aeruginosus Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 1,4% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są jedną z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla obszary o krajobrazie rolniczym z obecnością zbiorników wodnych i mokradeł. Gniazduje w szuwarach na torfowiskach lub na obrzeżach stawów i innych zbiorników wodnych.

74 Rozmieszczenie błotniaka stawowego Circus pygargus w Borach Tucholskich

75 Żuraw Grus grus Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ponad 5% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla szerokie spektrum siedlisk mokradłowych, najczęściej podmokłe lasy oraz śródleśne mokradła i brzegi jezior. Gniazdo zakłada na platformie lub kępie otoczonej wodą lub bagnem. Żeruje na terenach otwartych, najczęściej na ekstensywnie użytkowanych łąkach i polach.

76 Rozmieszczenie żurawia Grus grus w Borach Tucholskich

77 Derkacz Crex crex Liczebność w obrębie obszaru: odzywających się samców, co stanowi ok. 0,3% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Wilgotne łąki z pojedynczymi kępami krzewów, rzadziej pola uprawne. Gniazduje na ziemi pod osłoną traw lub krzewów.

78 Rozmieszczenie derkacza Crex crex w Borach Tucholskich

79 Samotnik Tringa ochropus Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 3,5% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Podmokle i zabagnione lasy olsowe i łęgowe nad brzegami rzek, strumieni i jezior oraz śródleśne bagna i torfowiska. Nie buduje własnego gniazda, lecz wykorzystuje nadrzewne gniada innych ptaków, najczęściej drozdów i krukowatych, położone do wysokości 20 m.

80 Rybitwa rzeczna Sterna hirundo Liczebność w obrębie obszaru: 44 pary lęgowe, co stanowi ok. 1% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Zajmuje szerokie spektrum siedlisk związanych z wodą, najczęściej doliny rzeczne, jeziora, stawy, rzadziej torfowiska niskie i wilgotne łąki. Gnieździ się zarówno pojedynczo, jak i w różnej wielkości koloniach. Gniazdo zakłada najczęściej bezpośrednio na ziemi, w miejscu nieosłoniętym, czasem na pływającym ple.

81 Rozmieszczenie rybitwy rzecznej Sterna hirundo w Borach Tucholskich

82 Rozmieszczenie rybitwy białowąsej Chlidonias hybrida w Borach Tucholskich

83 Rybitwa czarna Chlidonias nigra Liczebność w obrębie obszaru: pary lęgowe, co stanowi blisko 5% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są jedną z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla różne typy obszarów podmokłych: doliny rzeczne, płytkie jeziora, niewielkie oczka wodne i torfianki. Gniazduje kolonijnie najczęściej na pływającym kożuchu roślinności wodnej lub na niewielkiej platformie zbudowanej ze szczątków roślinnych.

84 Rozmieszczenie rybitwy czarnej Chlidonias nigra w Borach Tucholskich

85 Puchacz Bubo bubo Gatunek zagrożony, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Liczebność w obrębie obszaru: 5 par lęgowych, co stanowi blisko 2% krajowej populacji lęgowej Główne siedliska w obrębie obszaru: Gniazduje w starych, często podmokłych borach, lasach liściastych bądź mieszanych z wykrotami. Żeruje na znajdujących się w pobliżu gniazda terenach otwartych.

86 Rozmieszczenie puchacza Bubo bubo w Borach Tucholskich

87 Włochatka Aegolius funereus Gatunek zagrożony, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 3,5% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są jedną z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Najczęściej zasiedla bory i buczyny ze starszym drzewostanem. Gniazduje zwykle w dziuplach wykutych przez dzięcioła czarnego

88 Rozmieszczenie włochatki Aegolius funereus w Borach Tucholskich

89 Lelek Caprimulgus europaeus Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ok. 13% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla rozległe kompleksy borów z polanami i zrębami, preferując drzewostany młodsze, a często nawet młodniki. Nie buduje gniazda lecz składa jaja bezpośrednio na suchym podłożu.

90 Rozmieszczenie lelka Caprimulgus europaeus w Borach Tucholskich

91 Zimorodek Alcedo atthis Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi ponad 3% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są najważniejszą krajową ostoją lęgową tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla głównie strome i zadrzewione brzegi rzek oraz strumieni, rzadziej jezior. Gniazduje w norze ziemnej wydrążonej w urwistym brzegu nad wodą.

92 Rozmieszczenie zimorodka Alcedo atthis w Borach Tucholskich

93 Dzięcioł czarny Dryocopus martius Liczebność w obrębie obszaru: par lęgowych, co stanowi blisko 1% krajowej populacji lęgowej. Bory Tucholskie są jedną z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych tego gatunku Główne siedliska w obrębie obszaru: Zasiedla stare drzewostany w większych kompleksach borów, rzadziej w lasach liściastych, preferuje drzewostany o niewielkim zwarciu. Gniazduje w wykutej przez siebie dziupli.

94 Pozostałe gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej gniazdujące w obszarze PLB Bory Tucholskie Bocian biały Ciconia ciconia ( par lęgowych) Trzmielojad Pernis apivorus (11-20 par lęgowych) Błotniak łąkowy Circus pygargus (2-3 pary lęgowe) Rybołów Pandion haliaetus PCzK (0-1 para lęgowa) Kropiatka Porzana porzana (12-13 par lęgowych) Dzięcioł średni Dendrocopos medius (39-62 pary lęgowe) Świergotek polny Anthus campestris ( par lęgowych) Jarzębatka Sylvia nisoria (21-46 par lęgowych) Muchołówka mała Ficedula parva ( par lęgowych) Gąsiorek Lanius cullurio ( par lęgowych) Ortolan Emberiza hortulana (15-30 par lęgowych)

95 Wybrane cenne gatunki ptaków niewymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej gniazdujące w obszarze PLB Bory Tucholskie Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus ( par lęgowych) Łabędź niemy Cygnus olor ( pary lęgowe) Gęgawa Anser anser (21-25 par lęgowych) Krakwa Anas strepera ( par lęgowych) Cyraneczka Anas crecca ( par lęgowych) Czapla siwa Ardea cinerea ( par lęgowych) Kszyk Gallinago gallinago ( par lęgowych) Kulik wielki Numenius arquata PCzK (2 pary lęgowe) Samotnik Tringa ochropus ( par lęgowych) Siniak Columba oenas ( par lęgowych) Dudek Upupa epops ( par lęgowych) Pliszka górska Motacilla cinerea (62-84 pary lęgowe) Wąsatka Panurus biarmicus PCzK (7-15 par lęgowych)

96 Podsumowanie główne walory ornitologiczne obszaru PLB Bory Tucholskie Gniazduje tu 30 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej 11 spośród gniazdujących tu gatunków ptaków to gatunki zagrożone umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze Za przedmioty ochrony w obszarze uznano 43 gatunki ptaków Jest to najważniejsza krajowa ostoja lęgowa gągoła, nurogęsi, żurawia, samotnika, zimorodka i lelka Dla bąka, perkoza dwuczubego, błotniaka stawowego, rybitwy białowąsej, rybitwy czarnej, siniaka, włochatki, dudka, dzięcioła czarnego i lerki jest to jedna z kilku najważniejszych krajowych ostoi lęgowych

97 dr Zdzisław Cichocki, dr Jan Borzyszkowski PROBLEMATYKA ZAGROŻEŃ DLA CELÓW I PRZEDMIOTÓW OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z UWARUNKOWAŃ SPOŁECZNO- GOSPODARCZYCH ORAZ ZAOBSERWOWANYCH DOTYCHCZAS W TERENIE NEGATYWNYCH ZJAWISK I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

98 Czynniki (generatory) zagrożeń profil gospodarczy rejonu (przestrzeń społeczno-gospodarcza PSG) sytuacja społeczno-ekonomiczna rejonu (dochody, w tym własne, wydatki, stopa bezrobocia) lokalne strategie gospodarcze polityki w zakresie ochrony środowiska (programy ochrony środowiska) plany urządzeniowo-rolne

99 Polityka przestrzenna gmin Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (konfrontacja postanowień dokumentu z rozmieszczeniem przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000) Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego ( dwukierunkowa konfrontacja rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych oraz ustaleń planu z rozmieszczeniem przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000)

100

101

102 Potencjalne zagrożenia siedlisk ptaków na obszarze Natura 2000 Bory Tucholskie zmiana stosunków wodnych (osuszanie) intensywna zabudowa brzegów jezior i rzek presja turystyki i sportów wodnych eutrofizacja i zanieczyszczenie wód niewłaściwa gospodarka odpadami oraz ściekami komunalnymi i przemysłowymi niewłaściwe formy polowania i łowienia ryb zaprzestanie użytkowania rolniczego łąki i innych użytków zielonych zmiana (intensyfikacja) sposobów uprawy wycinanie starszych drzewostanów usuwanie z lasu drzew martwych i dziuplastych eksploatacja torfu, kredy, piasku i żwiru drapieżnictwo, w tym zwłaszcza norki amerykańskiej sieć drogowa uciążliwy hałas

103 dr Zdzisław Cichocki PRAWNE (I INNE) SKUTKI USTANOWIENIA PLANU ZADAŃ OCHRONNYCH I WARSZTATY ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI

104 Ograniczenia w gospodarowaniu Ograniczenia w zagospodarowaniu terenu: - studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Narzędzia egzekwowania ustaleń planu zadań ochronnych problem do dyskusji Art. 36, ust. 3 problemy rekompensaty finansowej Art. 37 nakazy wstrzymania działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 i podjęcie właściwych działań naprawczych

105 PLAN ZADAŃ OCHRONNYCH OBSZARU NATURA 2000 PLB BORY TUCHOLSKIE DZIĘKUJEMY ZA UDZIAŁ W WARSZTATACH ZESPOŁU LOKALNEJ WSPÓŁPRACY STAROGARD GDAŃSKI