Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami"

Nina Urbańska
7 lat temu
Przeglądów:

1 Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami Konferencja Rynek usług opiekuńczych w Polsce i w Europie szanse i wyzwania 13 października 2014

2 Plan wystąpienia Przyszłość demograficzna Europy kluczowe wyzwania Polska na demograficznej mapie Europy Co wiemy o usługach opiekuńczych w Polsce? Teraźniejszość i przyszłość Usługi opiekuńcze w Polsce - wyzwania 2

3 Współczesność i przyszłość demograficzna Europy 3

4 Struktura wieku w Europie, Źródło: EUROSTAT 4

5 Ludność Polski i Europy według wybranych prognoz demograficznych, Źródło: Opracowanie własne OBMF 5

6 Struktura wieku w Polsce, Źródło: AWG 6

7 Współczynniki obciążenia demograficznego osobami starszymi w Europie, Źródło: Opracowanie własne OBMF na podstawie EUROPOP2010 7

8 Migracje w okresie poakcesyjnym Źródło: Opracowanie własne OBMF na podstawie danych GUS 8

9 Migracje a demografia współczynniki obciążenia demograficznego osobami starszymi , 2035 i 2060 Sweden France United Kingdom Denmark Belgium Romania Poland Slovakia Bulgaria Kraje z wysokimi wskaźnikami emigracji i niskim napływem imigrantów Germany Hungary Kraje o ekstremalnie niskim poziomie dzietności (lowest low) Finland Netherlands Austria Czech Republic Spain Italy Greece Portugal EU ,4 42,3 53,5 Źródło: Opracowanie własne OBMF 9

10 Straty migracyjne na poziomie polskich regionów 10 Źródło: Opracowanie własne OBMF

11 Starzenie się a wydatki na opiekę zdrowotną Koncentracja wydatków w kategoriach wiekowych (Nyce i Schieber 2005) starzenie się jako zagrożenie dla stabilności systemów opieki zdrowotnej? Konkurencyjne koncepcje: hipoteza kompresji zachorowalności (Fries 1980), hipoteza ekspansji zachorowalności (Kramer 1980), hipoteza równowagi dynamicznej (Manton 1982) Wyniki badań empirycznych??? większość wskazuje na możliwość wystąpienia kompresji zachorowalności (Lubitz i Riley 1993, Zweifel i inni 1999, Cutler i inni 2013) Ale: nie dotyczy to wydatków na opiekę długoterminową (opiekę nad osobami niesamodzielnymi)! KRYTYCZNE ZNACZENIE TEGO SEKTORA 11

12 Starzenie się a wydatki na opiekę zdrowotną Skumulowane wydatki na opiekę zdrowotną dla osób w wieku 65 lat i więcej (do momentu śmierci) Źródło: Spillman i Lubitz 2000:

13 Starzenie się a wydatki na opiekę zdrowotną Wydatki na opiekę zdrowotną dla osób w wieku 65 lat i więcej w dwóch ostatnich latach życia Źródło: Spillman i Lubitz 2000:

14 Opieka długoterminowa w Polsce podstawowe fakty 2008 liczba osób niesamodzielnych w Polsce to ok. 2 mln (Augustyn 2009), wedle danych GUS liczba ta była jeszcze większa i mogła przekraczać 2,5 mln 80-90% tych osób to seniorzy 2008 ze zinstytucjonalizowanej opieki długoterminowej korzystało około 0,9% populacji osób w wieku 65+ (przy średniej OECD 4,2%) wydatki na publiczną (i zinstytucjonalizowaną) opiekę długoterminową: 0,4% PKB (średnia OECD 1,2) wskaźnik łóżek przypadających na 1000 osób w wieku 65+: 17,2 (średnia OECD - 44,5) Ponad 80% osób niesamodzielnych korzysta przede wszystkim z rodzinnych form opieki 14

15 Opieka długoterminowa - OECD Wydatki na opiekę długoterminową (per capita) w krach OECD, 2008, USD (PPP) oraz ich struktura (% PKB) Źródło: OECD

16 Opieka długoterminowa w Polsce podstawowe fakty Dramatyzm sytuacji wynika z: dominującego modelu opieki (rodzina) zmian społecznych (rozpad tradycyjnych form rodziny, zanik obowiązku opiekuńczego ) modelu finansowania systemu opieki instytucjonalnej zmian demograficznych Jaki będzie wpływ zmian demograficznych? Liczba osób potencjalnie zagrożonych niesamodzielnością, czyli osób starszych niż 65 lat zdecydowanie się zwiększy w perspektywie kolejnych dekad (do 2035 o około 60%, wzrost osób 80+ będzie jeszcze większy) dodatkowo znaczenie procesów migracyjnych 16

17 Prognoza OECD Publiczne wydatki na opiekę długoterminową w relacji do PKB w europejskich krajach OECD, 2050 Kraj Base year (2007 ) Prevalence of dependency Pure ageing (1) Healthy ageing (2) 2050 Changes to the LTC cost structure -1% of +1% of GDP per GDP per worker worker (3) (4) Decline in the availability of family care All home All care residential (5) care (6) Austria Belgium Czech R Denmark Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Luxembourg Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic Spain Sweden United Kingdom OECD-EU average Źródło: OECD

18 Usługi opiekuńcze w Polsce - wyzwania Struktura i finansowanie systemu propozycje zespołu sen. Augustyna: etap I - poprawa efektywności systemu i urealnienie zasad przyznawania świadczeń: uporządkowanie systemu orzecznictwa i odejście od automatyzmu przyznawania świadczeń (kryterium wieku), ustanowienie jednego świadczenia zależnego od stopnia niesamodzielności, standaryzacja usług opiekuńczych, wprowadzenie czeku opiekuńczego, co dawałoby możliwość wyboru usługodawcy (i przyczyniało się do rozwoju rynku opieki nad osobami niesamodzielnymi); etap II - wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia opiekuńczego (od ryzyka niesamodzielności) utrzymanie stabilności systemu, zwiększenie dostępności usług i stworzenie ok. 200 tys. nowych miejsc pracy. Trudno policzalne efekty emigracji z Polski (w wymiarze ilościowym i jakościowym emigracja a świadczenie usług opiekuńczych) Znaczenie wymiaru regionalnego i sub-regionalnego Na ile realnym rozwiązaniem jest imigracja? 18

19 Struktura opieki długoterminowej? Poziom zależności a koszty opieki długoterminowej w sektorze opieki domowej (a), sektorze instytucjonalnej pomocy społecznej (b) oraz sektorze instytucjonalnej opieki medycznej (c) 19 Źródło: Jurek 2007: 114

20 Prognoza OECD opieka długoterminowa a zasoby pracy Udział pracowników sektora usług opiekuńczych w całkowitych prognozowanych zasobach pracy, wybrane kraje OECD 6% 5% (pure ageing scenario) 4% 3% 2% 1% 0% Źródło: OECD

21 Tysiące Saldo migracji niezbędne do zrównoważenia ubytku zasobów pracy Źródło: Strzelecki 2012

Zasób imigrantów (netto) przybyłych po 2010 potrzebny do utrzymania zasobu ludności w wieku 20-64 lata na niezmienionym poziomie Polska i Wielka Brytania, w tys.

22 Zasób imigrantów (netto) przybyłych po 2010 potrzebny do utrzymania zasobu ludności w wieku lata na niezmienionym poziomie Polska i Wielka Brytania, w tys Zasób imigrantów jako odsetek ludności w wieku lat (2050): - PL (1): 43,6% - PL (2): 45,7% - Wielka Brytania: 12,3% UWAGI PL (1): w oparciu o prognozę przygotowaną przez EUROSTAT PL (2): w oparciu o prognozę przygotowaną przez ONZ Wielka Brytania: w oparciu o prognozę przygotowaną przez EUROSTAT PL (1) PL (2) UK 22 Źródło: Opracowanie własne OBMF

Podobne dokumenty

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE. DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012 Przyszłość demograficzna Polski a migracje GŁÓWNE TEZY W świetle prognoz ONZ i Komisji Europejskiej,