OSTOJA BIEBRZAŃSKA PLB200006

Transkrypt

1 OSTOJA BIEBRZAŃSKA PLB Wiosenne rozlewiska Biebrzy Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy

2 Obszar, należący do największych obszarów Natura 2000 w Polsce, obejmuje prawie całą Kotlinę Biebrzańską oraz mieszczącą się w niej dolinę rzeki Biebrzy, niemal od źródeł pod Dąbrową Białostocką, aż do ujścia do Narwi pod Wizną. Kotlina Biebrzańska stanowi otoczone wysoczyznami i równinami sandrowymi rozległe obniżenie terenu o długości ponad 100 km i szerokości od kilku do ponad 20 km, które w większości wypełniają towarzyszące Biebrzy wielkie torfowiska, zwane Bagnami Biebrzańskimi. Naturalne przewężenia dzielą Kotlinę Biebrzańską na trzy baseny: Północny, Środkowy i Południowy. W kilku miejscach, w rozszerzeniach kotliny, znajdują się w większości zalesione obszary wydmowe, a także kilka otoczonych mokradłami wysp wysoczyznowych. Poza tym w obrębie doliny występują liczne, na ogół niewielkie i niewysokie wyspy mineralne. Rzeka Biebrza ma charakter naturalny, niewielki spadek i tworzy liczne meandry, którym towarzyszą starorzecza, odnogi i rozwidlenia koryta. Wiosną w dolinie Biebrzy utrzymują się długotrwałe rozlewiska. Otwarte lub zakrzaczone mokradła i bagna zajmują blisko połowę powierzchni obszaru, zaś tereny leśne, także częściowo na siedliskach bagiennych, zajmują ponad 1/4 jego powierzchni. Pozostałe tereny to użytki rolne oraz obszary zajęte przez miejscowości. Bagna Biebrzańskie to największy bagienny obszar w Polsce i jeden z największych w Europie Środkowej. Torfowiska nad Biebrzą zachowały unikatową strefowość, a także niezwykłe bogactwo występujących tu zbiorowisk roślinnych oraz gatunków roślin, ptaków i innych zwierząt, związanych w większości z siedliskami mokradłowymi, w tym wielu rzadkich, zagrożonych i ginących w skali kraju i Europy. W dolinie Biebrzy zachowały się na rozległych obszarach krajobrazy, ekosystemy i siedliska, które gdzie indziej, w kraju i zagranicą, zostały już bezpowrotnie zniszczone. Szczególną wartość przyrodniczą mają zajmujące rozległe obszary ekosystemy otwartych bagien pokrytych turzycowiskami i mechowiskami. Mniejsze powierzchnie zajmują zbiorowiska torfowisk przejściowych i wysokich oraz zbiorowiska szuwarowe. Na obrzeżach bagien znajdują się ekstensywnie użytkowane łąki. Wśród zbiorowisk leśnych na uwagę zasługują rozległe obszary olsów. Znaczne obszary zajmują także brzeziny i zarośla wierzbowe. Na gruntach mineralnych dominują bory sosnowe. Omawiany obszar w znacznej mierze pokrywa się z siedliskowym obszarem Natura 2000 Dolina Biebrzy PLH ( ,2 ha). W granicach obszaru mieści się w całości Biebrzański Park Narodowy ( ha), a także znaczna część jego otuliny ( ha), fragmenty obszarów chronionego krajobrazu: Dolina Biebrzy I, Dolina Biebrzy II, Dolina Narwi i Pojezierze Rajgrodzkie oraz 2 rezerwaty przyrody: Czapliniec Bełda (11,58 ha) i Szelągówka (62,04 ha). Biebrzański Park Narodowy stanowi również Ostoję Ramsar objętą ochroną na mocy Konwencji Ramsarskiej, czyli Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako siedlisko życiowe ptactwa wodnego. Zachowaniu i utrzymaniu siedlisk cennych gatunków ptaków na Bagnach Biebrzańskich sprzyja rozległość i dobry stan zachowania siedlisk mokradłowych, mała gęstość zaludnienia, występujące kilka razy do roku zalewy rzeczne oraz ekstensywna gospodarka łąkowa prowadzona na położonych w obrębie obszaru użytkach zielonych, w tym także zabiegi ochrony czynnej (koszenie oraz odkrzaczanie łąki i turzycowisk) koordynowane przez Biebrzański Park Narodowy. Do największych zagrożeń dla awifauny i jej siedlisk w dolinie Biebrzy należą: postępujące obniżanie się poziomu wody gruntowej i murszenie wierzchniej warstwy torfu, zaniechanie koszenia i wypasu na znacznej części podmokłych użytków zielonych, zarastanie bagiennych łąk i turzycowisk trzciną, krzewami i młodym lasem, drapieżnictwo lisa i innych ssaków oraz wzrastający ruch turystyczny. Orlik grubodzioby Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy

3 Stado batalionów na przelotach Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy Bagna Biebrzańskie są najważniejszą w kraju ostoją ptaków wodnobłotnych i drapieżnych. Jest to najważniejsza ostoja lęgowa w Polsce dla aż 13 gatunków: orlika grubodziobego Aquila clanga (21 23 par lęgowych, do 100% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dubelta Gallinago media ( odzywających się samców, ponad 50% ogólnokrajowej populacji lęgowej), wodniczki Acrocephalus paludicola (ponad 2500 odzywających się samców, ok. 80% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bąka Botaurus stellaris ( odzywających się samców, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), czapli białej Egretta alba (do 10 par lęgowych, ok. 50% ogólnokrajowej populacji lęgowej), błotniaka stawowego Circus aeruginosus ( par lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), błotniaka łąkowego Circus pygargus (97 par lęgowych, ok. 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kropiatki Porzana porzana ( par lęgowych, ok. 30% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kszyka Gallinago gallinago (co najmniej 2500 par lęgowych, ponad 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), kulika wielkiego Numenius arquata (co najmniej 50 par lęgowych, ok. 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), rybitwy czarnej Chlidonias niger ( par lęgowych, ok. 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), uszatki błotnej Asio flammeus (do 4 par lęgowych, ok. 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i puchacza Bubo bubo (34 35 par lęgowych, ponad 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Liczebność nadbiebrzańskich populacji lęgowych trzech pierwszych wymienionych gatunków przekracza połowę liczebności ogólnokrajowej populacji lęgowych tych gatunków. W przypadku kilkunastu następnych gatunków Bagna Biebrzańskie są jedną z kilku głównych krajowych ostoi lęgowych. Do gatunków tych należą: bocian biały Cicocnia ciconia ( par lęgowych, blisko 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), cietrzew Tetrao tetrix (ponad 100 samców, ponad 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), derkacz Crex crex ( odzywających się samców), zielonka Porzana parva (27 80 par lęgowych, ponad 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), żuraw Grus grus (co najmniej 600 par lęgowych, ponad 4% ogólnokrajowej populacji lęgowej), rycyk Limosa limosa (co najmniej 200 par lęgowych, ponad 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej), krwawodziób Tringa totanus (195 par lęgowych, blisko 10% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos (do 110 par lęgowych, ok. 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), dzięcioł zielonosiwy Picus canus (70 80 par lęgowych, ok. 3% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i podróżniczek Luscinia svecica (ok. 100 par lęgowych, ponad 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Stosunkowo znaczną liczebność, istotną w skali krajowej, osiągają nadbiebrzańskie populacje lęgowe kolejnych gatunków: bociana czarnego Ciconia nigra (24 26 par lęgowych, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bielika Haliaeetus albicilla (12 13 par lęgowych, ponad 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), orlika krzykliwego Aquila pomarina (34 35 par lęgowych, blisko 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej), trzmielojada Pernis apivorus (28 35 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), rybitwy rzecznej Sterna hirundo (42 50 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), rybitwy białowąsej Chlidonias hybrida (do 150 par lęgowych, ok. 5% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i muchołówki małej Ficedula parva ( par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej). Na uwagę zasługuje nieregularne gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju gadożera Circaetus gallicus. Dolina Biebrzy to jeden z głównych krajowych korytarzy ekologicznych wykorzystywanych przez ptaki przelotne. Liczebność zgrupowań ptaków wodno-błotnych zatrzymujących się na Bagnach Biebrzańskich w okresie migracji przekracza 100 tys. osobników i należy do największych w Polsce. Szczególnie wysoką liczebność osiągają tu migrujące zgrupowania gęsi białoczelnej Anser albifrons (do osobników), świstuna Anas penelope (do osobników), rożeńca Anas acuta (do osobników) i bataliona Philomachus pugnax (do osobników). Bagna Biebrzańskie są także miejscem odbywania jesiennych zlotowisk żurawi, które gromadzą się tu w tym czasie w liczbie do 1900 osobników.

4 Powierzchnia: ,80 ha Rok zatwierdzenia: 2004 Region geograficzny: Nizina Północnopodlaska Mezoregiony: Kotlina Biebrzańska, Wysoczyzna Białostocka, Wzgórza Sokólskie Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiaty augustowski, sokólski, grajewski, moniecki, białostocki i łomżyński

5 Sprawujący nadzór nad obszarem: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku ul. Dojlidy Fabryczne Białystok tel: , fax: biuro.bialystok@rdos.gov.pl Biebrzański Park Narodowy Osowiec-Twierdza Goniądz, tel: fax: sekretariat@biebrza.org.pl Dane Bazy Danych Ogólnogeograficznych, będące treścią niniejszego opracowania, są materiałem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Głównego Geodetę Kraju na podstawie przepisów ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Osoby korzystające z tych materiałów nie mają prawa do ich zwielokrotniania, sprzedawania, udostępniania lub w inny sposób wprowadzania do obrotu lub rozpowszechniania ich treści w całości bądź we fragmentach, w szczególności do ich przesyłania lub udostępniania w systemach i sieciach komputerowych lub jakichkolwiek innych systemach teleinformatycznych.