Potępienie z 1277r. i jego konsekwencje

Transkrypt

1 Potępienie z 1277r. i jego konsekwencje

2 Kluczowy moment Potępienie 219 tez awerroistycznych przez abp. Paryża Stefana Tempiera

3 Narastający konflikt Sporne kwestie: jedność duszy ludzkiej jedność intelektu wieczność świata wzajemne relacje wiary i rozumu

4 Śledztwo i wyrok prośba Papieża Jana XXI o zbadanie sprawy powołanie przez abp. Tempiera komisji 16 teologów trzy tygodnie śledztwa dekret potępiający 7 marca 1277r.

5 Co tak na prawdę potępiono? 144 tezy na pewno heterodoksyjne 4 tezy św. Tomasza z Akwinu 37 podejrzanych 33 nie zasługują na żadną sankcję 5 częściowo heterodoksyjnych Interwencja władzy religijnej była konieczna i pilna, ale studium źródeł potępienia z 7 marca ujawnia brak obiektywizmu i rozeznania ze strony komisji powołanej przez Tempiera. R.Hasette

6 Teologia i filozofia po Robert Kilwardby wydaje podobny dekret potępiający na Uniwersytecie Oxfordzkim. (oferuje odpusty za nie nauczanie nauki św. Tomasza). jasne odróżnienie szkół franciszkańskiej i dominikańskiej chaos nie wiadomo, co można napisać bez narażenia się na potępienie teologowie obawiają się filozofii teologowie tracą zaufanie do ludzkiego rozumu droga w kierunku wolutaryzmu

7 Korektoria Mimo potępienia, ciągle naucza się teologii i filozofii św. Tomasza 1279 kapituła franciszkanów w Asyżu zabrania franciszkanom nauczania tez św. Tomasza Ponieważ nie odniosło to skutku w 1282 na kapitule w Strasburgu franciszkanie zatwierdzają korektorium Wilhelma de la Mare - Correctorium fratris Thomae Dominikanie nazywają to dzieło Corruptorium fratris Thomae i piszą Correctorium corruptorii (Tomasz Sutton). Albert Wielki do swojej śmierci w 1280r broni św. Tomasza.

8 Kanonizacja Dnia r. Papież Jan XXII ogłasza Tomasza z Akwinu świętym

9 Jan Duns Szkot ( )- nieskończoność i wola Boga Bóg jest jedynym bytem koniecznym, ponieważ jest nieskończony. Wszystkie byty przygodne pochodzą z Boga dlatego, że On je chciał. Zatem to, co łączy Boga i stworzenia, to wola Boga. Wynika z tego, że żadnemu bytowi stworzonemu nie przysługuje istnienie jako takie, ale ma on istnienie tylko o tyle, o ile Bóg tego bytu chce. Nie ma sensu pytać dlaczego Bóg chciał stworzyć taki, a nie inny byt. Jeżeli Bóg chce jakiejś rzeczy, to jest ona dobra (dylemat Eutyrfrona) Bóg jest absolutnie wszechmocny.

10 Jan Duns Szkot ( )- granice rozumu Nic, co zależy od wolnych decyzji tego absolutnie wolnego Boga, nie da się w sposób filozoficzny wydedukować. (E. Gilson) Intelekt w zasadzie we wszystkich ważniejszych kwestiach musi polegać na Objawieniu. WOLUNTARYZM

11 Wilhelm Ockham ( ) nominalizm gatunki i rodzaje nie istnieją (ani w rzeczywistości, ani w Bogu, ani w umyśle)- są to tylko umowne nazwy istnieją tylko rzeczy szczegółowe rozum nie poznaje rzeczywistości zatem nie poznaje także przedmiotu wiary. jedynym gwarantem naszego poznania jest Bóg. całkowicie niepotrzebne są przyczyny pośrednie (przyczyną wszystkiego jest tylko Bóg). sceptycyzm Poświęcenie rozumu na rzecz pobożności

12 Nominalizm - konsekwencje Nie można niczego wiedzieć na pewno, wszystkie stwierdzenia stają się tylko prawdopodobne. nie tylko nie ma obiektywnej wiedzy o rzeczywistości, ale także nie ma obiektywnych wartości poza Bogiem, które rozum może poznać Bóg jest całkowicie wolny i wszechmocny - nie ogranicza go logika Zostaje tylko prawo - rób to dlatego, że tak kazał Bóg (a nie dlatego, że to jest słuszne)

13 Filozofia po Ockhamie Filozofów wykładających od drugiej połowy XIVw. dzieli się na dwie grupy: via antiqua (stara szkoła) - tomiści -szkotyści via moderna (nowa szkoła) - nominaliści

14 Mistycyzm końca średniowiecza Już w końcu XIII w. obserwujemy także zwrot w kierunku mistycyzmu (Mistrz Eckhart ) Mistycyzm także charakteryzuje ostatniego filozofa średniowiecza - Mikołaja z Kuzy ( ) Mikołaj z Kuzy chce stworzyć jeden system, który pogodziłby rywalizujące szkoły. Wszystkie szkoły (via antiqua i moderna) odwołują się do Organonu Arystotelesa, trzeba więc sięgnąć do czegoś, co nie jest Arystotelesem Należy więc szukać u neoplatoników: Plotyn, Proklos, Pseudo- Dionizy itp.

15 Religia bez filozofii Arystoteles jest niecnym przedmurzem papistów. W stosunku do teologii jest tym, czym ciemności są dla światła. Jego etyka jest najgorszym wrogiem łaski. Jest to zjełczały filozof, smarkacz, którego należy umieścić w chlewie lub w stajni dla osłów, bezwstydny oszczerca, komediant, najsprytniejszy uwodziciel umysłów. Gdyby nie istniał cieleśnie, uważałbym go bez skrupułów za prawdziwego diabła Rozum to jest największa k... diabelska; z natury swojej i sposobu bycia jest szkodliwą k...; jest prostytutką, prawdziwą k... diabelską, k... zeżartą przez świerzb i trąd, którą powinno się zdeptać nogami i zniszczyć ją i jej mądrość... Rzuć jej w twarz plugastwo, aby ją oszpecić. Rozum jest utopiony i powinien być utopiony w Chrzcie... Zasługiwałby na to, ohydny, aby go wyrzucono w najbrudniejszy kąt domu, do wychodka Fragmenty kazań Marcina Lutra

16 Filozofia bez religii Jeżeli ktoś, kto umacnia religię na gruzach filozofii nieuchronnie musi pojawić się ktoś, kto będzie umacniał filozofię na gruzach religii. E. Gilson Odrzucenie filozofii przez wiarę, jest tak samo dewastujące jak odrzucenie wiary przez filozofię

17 Postawa odrzucająca rozum Co prawda rozum jest największym darem Boga, który dał on człowiekowi stwarzając go, ale, aby prawdziwie oddawać Bogu cześć, ten najlepszy dar należy odrzucić. Wiara bez rozumu będzie nietrwała - braknie jej obiektywności

18 Postawa odrzucająca wiarę Rozum odrzucający wiarę, będzie pozbawiony siły napędowej, która skłania go nieustannego poszukiwania prawdy Rozum pozbawiony otwarcia na najwyższą Prawdę można łatwo wykorzystać do racjonalizacji najbardziej nawet niegodnych zachowań.