ESTETYKA FILOZOFICZNA

Transkrypt

1 3 GÜNTHER PÖLTNER ESTETYKA FILOZOFICZNA Tłumaczenie Juliusz Zychowicz Wydawnictwo WAM Kraków 2011

2 5 SPIS TREŚCI Przedmowa 9 1 Problem określenia przedmiotu estetyki filozoficznej Potoczne określenie estetyki i jego krytyka Współczesne zadanie estetyki filozoficznej 14 2 Klasycznie metafizyczne zapytywanie o piękno Pytanie PLATONA o to, na czym polega bycie pięknym tego, co piękne Pytanie o bytową podstawę piękna: samo piękno Uszczęśliwiające oglądanie idei piękna Piękno jako przebłysk w sferze zmysłowej tego, co prawdziwie istnieje Jedność bycia dobrym i bycia pięknym. Piękno jako określona miarą jedność Piękne przedstawienie jako przedstawienie piękna. Relacja między pięknem, prawdą i sztuką Rozdzielenie przedstawienia i rzeczy przedstawianej. ARYSTOTELES PLOTYNA metafizyka piękna 37 3 Piękno jako przejrzystość bytu Piękno jako przemawianie bytu. AUGUSTYN Podstawa istnienia piękna Warunek możliwości sądu o pięknie Piękno jako budząca zdumienie samoprezentacja bytu Piękno jako blask dobra. PSEUDO-DIONIZY AREOPAGITA Piękno w kontekście transcendentaliów. TOMASZ Z AKWINU Tożsamość bonum i pulchrum oraz różnica między nimi Tożsamość bonum i pulchrum Różnica między bonum a pulchrum Convenientia bona (ratio boni) Convenientia pulchri (ratio pulchri) Claritas i debita proportio Piękno jako doskonałe przedstawienie (Tomasz, Bonawentura) 61 4 Sztuka jako naturalne miejsce piękna 63 5 Subiektywizacja i estetyczna interpretacja piękna Piękno jako wyobrażenie zmysłowe. HUTCHESON BERKELEYA krytyka. Piękno jako poznana celowość 69

3 6 Spis treści 5.3 Piękno jako jakość zmysłowa piękno a wzniosłość. BURKE Empirystyczna krytyka racjonalistycznych zasad piękna Sensualistyczne określenie piękna i wzniosłości Piękno jako prawda estetyczna. BAUMGARTEN Piękno jako przedmiot doskonałego poznania zmysłowego Piękno sztuki jako przedstawienie doskonałości świata Subiektywne warunki prawdy estetycznej. Felix aestheticus Piękno jako przedstawienie harmonii świata Napięcie między pięknem a prawdą Subiektywizacja piękna na gruncie filozofii transcendentalnej. KANT Jedność konieczności wynikającej z przyrody i wolności Estetyczna interpretacja piękna przyrody i wzniosłości Piękno Wzniosłość Wyższość piękna przyrody. Sfera estetyczna a sfera moralna Sztuka piękna jako sztuka genialności Ideał piękna. Piękno jako symbol tego, co moralnie dobre Sztuka jako piękne przedstawienie piękny pozór Ideał piękna Piękno jako symbol tego, co etycznie dobre Królestwo pięknego pozoru. SCHILLER Piękno jako wolność w zjawisku Piękno jako konieczny warunek człowieczeństwa Estetyczny pozór Estetyczne państwo jako cel estetycznego wychowania Rozdzielenie piękna i prawdy Piękno jako skończone przedstawienie tego, co nieskończone. SCHELLING Filozofia sztuki jako organon filozofii Ogląd estetyczny jako ogląd intelektualny, który stał się przedmiotowy Pojęcie piękna sztuki Poezja jako spełnienie filozofii Piękno przyrody. Sztuka jako wytwór geniuszu Stosunek między sztuką i filozofią Piękno sztuki jako odbicie 130

4 Spis treści 7 7 Estetyka jako filozofia sztuki pięknej. HEGEL Wyższość piękna sztuki. Sztuka jako zmysłowe przedstawienie idei Pozór sztuki pięknej Sztuka jako miniona przeszłość Estetyka brzydoty. ROSENKRANZ Kontemplacja estetyczna jako chwilowe wyzwolenie od bólu istnienia. SCHOPENHAUER Podstawowy problem metafizyki piękna Świat jako przedstawienie Świat jako wola Idee jako uprzedmiotowienia woli Kontemplacja piękna jako od-indywidualizowanie Piękno (sztuki) jako to, co prowadzi do ukojenia woli Piękny pozór jako stymulator życia. NIETZSCHE Sztuka jako wola pozoru Sztuka jako ruch przeciwstawny nihilizmowi Estetyka jako fizjologia stosowana Antagonizm między prawdą, dobrem i pięknem Rozdzielenie piękna i istnienia. Piękno jako sfera czysto estetyczna Estetyka od dołu. FECHNER Piękno jako idealna treść świadomości. EDUARD VON HARTMANN Piękno jako fakt świadomości. LIPPS Piękno jako fenomen wyrazu. CROCE Piękno jako wartość estetyczna Ukonstytuowanie przedmiotu estetycznego. Ingarden Piękno jako przedmiot irrealny. Nicolai Hartmann Piękno jako przypomnienie o przyszłości. ADORNO Problematyka nowej koncepcji estetyki filozoficznej Doświadczenie źródłowe jako doświadczenie źródłowego fenomenu piękna Ukierunkowanie na doświadczenie źródłowe Konieczność zadawania pytań filozoficznych Sens postawienia pytania wstępne rozgraniczenia 209

5 8 Spis treści 13.2 Strukturalne momenty doświadczenia Przydarzenie Odsłonięcie samo z siebie Otwartość na doświadczenie Zawsze tylko moje Konieczność interpretacji: fenomenologia doświadczenia źródłowego Problematyczność estetycznej interpretacji piękna Pospolite rozumienie piękna Cechy charakterystyczne estetycznej interpretacji piękna Odzyskanie szerokiego pola problemu Z historii słowa Wskazanie na rozumienie zgodne z praktyką życiową Strukturalne momenty źródłowego doświadczenia piękna Piękno doskonały sposób przejawiania się bytu Blask piękna Bycie pięknym jako modus obecności Wielorakie znaczenie słowa Schein Piękno jako dokonująca się obecność Przejaw (obecność) jako tożsamość dokonania Charakter doświadczenia jako odpowiedzi Miejsce piękna Źródłowe doświadczenie piękna zdumienie Piękno jako doświadczenie wyjątkowej obecności Piękno jako temat skupienia Piękno jako obecność sensownego bytu Skupienie Czas jako dar czasu Zdumienie jako doświadczenie źródłowe piękna Podziw zdziwienie Zdumienie 238 Wykaz wykorzystanej literatury 243 Indeks rzeczowy 255 Indeks osób 259