: : : : : :40

Transkrypt

1 Cel zajęć Infrastruktura Logistyczna Cz. 5c 1. Systemy operacyjne mikrokomputerów. 2. Oprogramowanie aplikacyjne. 3. Infrastruktura systemów automatycznej identyfikacji Systemy operacyjne mikrokomputerów Systemy operacyjne mikrokomputerów Systemy operacyjne wraz z oprogramowaniem narzędziowym należą do klasy oprogramowania systemowego, dostarczanego w przypadku komputerów osobistych łącznie ze sprzętem i generalnie obejmują: systemy operacyjne i różne rodzaje oprogramowania narzędziowego, spełniającego z reguły funkcje usługowe na rzecz nadrzędnych systemów operacyjnych 3 4 Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Poprawne funkcjonowanie każdego komputera warunkuje właściwy dla jego konfiguracji system operacyjny, który ożywia" jego architekturę techniczną (Hardware). 2. System operacyjny jest to specjalny program sterujący pracę wszystkich elementów komputera i zarządzający jego zasobami informacyjnymi. Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Organizuje on współpracę wszystkich elementów jednostki centralnej, jak też poszczególnych urządzeń zewnętrznych i umożliwia ich wzajemną komunikację przy realizacji określonego zadania. 2. System operacyjny warunkuje poprawne funkcjonowanie poszczególnych elementów technicznych komputera oraz celowe wykorzystanie wszystkich programów i aplikacji użytkowych, które stanowią jedynie specjalistyczne narzędzia niezbędne w procesie przetwarzania

2 Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Poprawne funkcjonowanie każdego komputera warunkuje właściwy dla jego konfiguracji system operacyjny, który ożywia" jego architekturę techniczną (Hardware). 2. System operacyjny jest to specjalny program sterujący pracę wszystkich elementów komputera i zarządzający jego zasobami informacyjnymi. 7 Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Organizuje on współpracę wszystkich elementów jednostki centralnej, jak też poszczególnych urządzeń zewnętrznych i umożliwia ich wzajemną komunikację przy realizacji określonego zadania. 2. System operacyjny warunkuje poprawne funkcjonowanie poszczególnych elementów technicznych komputera oraz celowe wykorzystanie wszystkich programów i aplikacji użytkowych, które stanowią jedynie specjalistyczne narzędzia niezbędne w procesie przetwarzania. 8 Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Systemem operacyjnym (sterującym) nazywamy zbiór programów zarządzających zasobami komputera, które stanowią podstawową część oprogramowania systemowego. 2. Pod pojęciem zasobów rozumiemy zarówno wszystkie jego bloki funkcjonalne (procesor, pamięci RAM, ROM, urządzenia wejściawyjścia) jak też przechowywane w nich informacje. Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Ponieważ współczesny komputer może jednocześnie obsługiwać wielu użytkowników o jego krytyczne zasoby trwa nieustanna rywalizacja. 2. Wymaga ona nieustannych decyzji, kiedy i jakie zasoby powinny być przydzielone poszczególnym programom (użytkownikom) i to jest główne zadanie systemu operacyjnego. 3. Musi on śledzić stan każdego zasobu, decydować o tym jak długo z tych zasobów może korzystać dany program i pilnować, aby poszczególne zasoby były we właściwym czasie przydzielane odpowiednim użytkownikom 9 10 Taktowanie czasu przez system operacyjny komputera Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. W aspekcie funkcjonalnym zadaniem systemu operacyjnego jest budowa wspólnej platformy między użytkownikiem i programami użytkowymi z jednej strony, a sprzętem komputerowym i pozostałą częścią oprogramowania systemowego z drugiej strony. 2. Dzięki temu system operacyjny zwalnia użytkownika od konieczności zagłębiania się w zawiłości techniczno-konstrukcyjne komputera i pozwala na pełne wykorzystanie wszystkich jego możliwości funkcjonalnych

3 Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. Historycznie pierwszym systemem operacyjnym instalowanym na mikrokomputerach był MS-DOS [Microsoft - Disk Operating System), który przyczynił się do masowego wykorzystania mikrokomputerów zwłaszcza w życiu codziennym i w pracy zawodowej. 2. Początkowo był on każdorazowo ładowany do pamięci operacyjnej komputera ze specjalnej dyskietki, później został na stałe zainstalowany na dysku twardym (HD). Systemy operacyjne mikrokomputerów 1. DOS był systemem interaktywnym, wymagającym ciągłej reakcji ze strony operatora, który musiał wprowadzać z klawiatury wymagane polecenia systemowe i zapisywać je w odpowiednich formatach w linii poleceń. Istotą systemu operacyjnego DOS była praca na specjalnie zbudowanej strukturze informacyjnej zapisanej na dysku twardym w postaci hierarchicznego układu i kartotek. 2. W plikach tych zapisany jest aktualny stan systemu operacyjnego łącznie z jego zasobami informacyjnymi. 3. Z poziomu DOS uruchamiane były najczęściej ręcznie wszystkie aplikacje użytkowe i programy narzędziowe. DOS w sposób w pełni automatyczny obsługiwał z kolei wszystkie urządzenia zewnętrzne i automatycznie organizował i nadzorował pracę całego zestawu komputerowego Systemy operacyjne mikrokomputerów Linia rozwojowa systemu operacyjnego Windows 1. Ogólną filozofię systemu DOS przejął i znacznie udoskonalił nowy graficzny system operacyjny Windows, będący produktem tej samej firmy Microsoft. 2. Dzięki ogromnym walorom użytkowym i funkcjonalnym Windows przyczynił się do wielkiej popularności mikrokomputerów i uczynił z nich komputery wysoce profesjonalne, wykorzystywane masowo we wszystkich dziedzinach życia społeczno-gospodarczego. Jako podstawowy system operacyjny mikrokomputerów Windows zgodnie z ekspansywną strategią producenta jest dynamicznie rozwijany, doskonalony i ciągle modernizowany Oprogramowanie aplikacyjne 1. Oprogramowanie aplikacyjne obejmuje dwie grupy programów: programy narzędziowe i pakiety usługowe oraz wykonywane aplikacje użytkowe. Oprogramowanie aplikacyjne 2. Programy narzędziowe dostarczane są najczęściej wraz z systemem operacyjnym, natomiast aplikacje użytkowe wytwarzane są indywidualnie w trybie komercyjnym na konkretne zlecenia danego użytkownika. 3. Do grupy programów narzędziowych i pakietów usługowych zaliczane są programy pomocnicze oferowane wraz ze sprzętem, służące do technicznego testowania komputera, bieżącej obsługi i konserwacji jego zasobów informacyjnych, spełniające różne funkcje informacyjne i diagnostyczne

4 Oprogramowanie narzędziowe mikrokomputerów Oprogramowanie aplikacyjne 1. Niewątpliwie największym powodzeniem wśród użytkowników komputerów osobistych (mikrokomputerów), wbrew ich pierwotnemu przeznaczeniu, cieszą się edytory tekstu, często ściśle współpracujące z edytorami graficznymi. 2. Edytory tekstu zamieniają komputer z natury stworzony do wykonywania obliczeń matematycznych w uniwersalną i bardzo inteligentną elektroniczną maszynę do pisania Oprogramowanie aplikacyjne 1. Jednym z pierwszych zastosowań komputerów było wykorzystanie ich do budowy elektronicznych kartotek, czyli baz danych (Database). 2. Bazy danych stanowią modelowe ujęcie fragmentu rzeczywistości będącej przedmiotem zainteresowania, np. przedsiębiorstwa i reprezentują określone fakty (dane) dotyczące wybranych aspektów, np. działalności gospodarczej. Oprogramowanie aplikacyjne 1. Kartoteki te odznaczają się ściśle określoną strukturą informacyjną, która pozwala na efektywne przechowywanie, sortowanie i wyszukiwanie żądanych informacji. 2. W strukturze organizacyjno-funkcjonalnej każdej bazy danych można wyróżnić dwa zasadnicze elementy organizacyjno-funkcjonalne: zbiór odpowiednio zorganizowanych danych (plików, kartotek) oraz specjalistyczny program zarządzania tymi danymi. 3. Niekiedy dodatkowo wyodrębnia się system ochrony baz danych, gwarantujący odpowiednią integralność i bezpieczeństwo zgromadzonych w niej danych Technologia informacyjna komputerowej bazy danych Oprogramowanie aplikacyjne 1. Istotą komputerowych baz danych są bardzo elastyczne systemy zarządzania i wyszukiwania informacji według wielowariantowych kryteriów i specjalne mechanizmy manipulowania danymi, a także ich ochrony i konserwacji. 2. Podstawowe operacje wykonywane y na danych zawierają takie procedury jak: aktualizowanie, sortowanie, wyszukiwanie, redagowanie i edytowanie danych. 3. Do obsługi relacyjnych baz danych został opracowany standardowy język zapytań SQL [Structured Query Language), który jest jednocześnie językiem programowania dla tych baz danych

5 Oprogramowanie aplikacyjne Technologicznie proces tworzenia bazy danych składa się z następujących etapów: 1. wybór platformy sprzętowej i programowej, 2. projektowanie struktury informacyjnej bazy danych, 3. ustalenie formatów pól dla danych, 4. zdefiniowanie relacji i połączeń systemowych, 5. projektowanie narzędzi do zarządzania bazą danych, 6. określenie zasad współpracy z innymi aplikacjami, 7. wprowadzanie i aktualizacja danych, 8. konserwacja i zabezpieczenie danych Oprogramowanie aplikacyjne 1. W relacyjnych bazach danych informacje w bazie są zapisane w postaci specjalnych tablic składających się z rekordów, które zbudowane są z pól, odnoszących się do jednej wyodrębnionej cechy. 2. Rekordy, czyli elementy składowe pliku bazy danych zawierają pola różnorodnych typów: numeryczne, znakowe, tekstowe, pola walut, a w przypadku baz multimedialnych także pola wskaźnikowe, odnoszące się do pamiętanych w komputerze cyfrowych obrazów, animacji graficznych i dźwięku Oprogramowanie aplikacyjne Struktura informacyjna relacyjnej bazy danych 1. W zależności od charakteru bazy danych tworzone są wielokolumnowe tabele, określane mianem relacji, stąd nazwa najpopularniejszych relacyjnych baz danych. 2. Poszczególne tablice łączone są według określonej relacji, którą jest wybrane wspólne pole, zwane kluczem Oprogramowanie aplikacyjne 1. Na początku swojej kariery komputer przeznaczony był przede wszystkim do wykonywania obliczeń i skomplikowanych operacji arytmetyczno-logicznych. 2. W strukturze współczesnych mikrokomputerów funkcje te pełnią elektroniczne arkusze kalkulacyjne, często organicznie wbudowane w system operacyjny. Oprogramowanie aplikacyjne 1. Arkusze kalkulacyjne wykorzystywane są najczęściej w biznesie dla celów analityczno-porównawczych, gdzie upraszczają i automatyzują wykonywanie pracochłonnych operacji na liczbach. 2. Oprócz dokonywania rozmaitych obliczeń, analiz i statystyk y umożliwiają redagowanie tabel zgodnie z własnymi potrzebami. 3. Z reguły arkusz kalkulacyjny współpracuje z edytorem tekstu oraz z bazą danych, a wyniki obliczeń mogą być zobrazowane za pomocą atrakcyjnych wielowymiarowych i kolorowych wykresów i schematów graficznych

6 Zasadnicze atrybuty komputera multimedialnego Infrastruktura systemów automatycznej identyfikacji Początki automatycznej identyfikacji Początki automatycznej identyfikacji 1. Jednym z pierwszych masowych zastosowań techniki komputerowej w logistyce było wykorzystanie jej do automatycznej identyfikacji - Al [Automatic Identyfication) początkowo wyrobów i towarów, a dziś także środków transportu i jednostek ładunkowych oraz usług i wszelkich innych obiektów, procesów i podmiotów gospodarczych Początki automatycznej identyfikacji 1. Od roku 2005 system automatycznej identyfikacji funkcjonuje jako światowy standard GS1 - Global System, który obejmuje zestaw norm i standardów organizacyjno-technicznych umożliwiających efektywne zarządzanie globalnymi łańcuchami dostaw w skali całego świata dla wszystkich branż, sektorów i form działalności biznesowej. Początki automatycznej identyfikacji 1. Historia automatycznej identyfikacji wywodzi się z naczelnych wymogów technologii komputerowej, której efektywność funkcjonowania w dużej części jest uzależniona od stopnia kodyfikacji obiektów i struktur będących przedmiotem przetwarzania. 2. Warunek kodyfikacji oznacza konieczność wyrażenia tożsamości" danego obiektu w postaci jednoznacznego symbolu numerycznego, zwanego w zależności od kodyfikowanego obiektu

7 Systemy kodów i indeksów stosowane w działalności gospodarczej Początki automatycznej identyfikacji 1. Rozwój gospodarki rynkowej i związana z nim potrzeba usprawnienia obsługi coraz bardziej masowych strumieni materiałowych i towarowych spowodowała wprowadzenie do praktyki gospodarczej w połowie lat 70. automatycznej identyfikacji. 2. Polega ona na automatycznym m odczytaniu identyfikatorów obiektów (towarów) za pomocą specjalizowanych urządzeń zwanych czytnikami kodów kreskowych, podłączonych do systemów informatycznych, co umożliwia poprzez odpowiednie bazy danych, pełną ich identyfikację towarową Początki automatycznej identyfikacji 1. Automatyczna identyfikacja najbardziej powszechne zastosowanie znalazła w handlu, skąd historycznie się wywodzi. 2. Po raz pierwszy system automatycznej identyfikacji wprowadzono w amerykańskich supermarketach spożywczych y wykorzystując y do tego celu Standardowy Kod Produktu UPC (Universal Product Code). 3. W tym przypadku identyfikowanym obiektem jest towar podlegający sprzedaży. Identyfikacja asortymentu towarowego następuje na podstawie wydrukowanego na opakowaniu symbolu numerycznego, zapisanego w wygodnej dla czytnika laserowego formie kodu kreskowego. Początki automatycznej identyfikacji 1. Odczytany przez skaner kod kreskowy, będący graficzną interpretacją indeksu numerycznego jest wprowadzany do komputera kasowego, gdzie następuje przeszukiwanie odpowiedniej bazy danych, celem przypisania mu właściwej nazwy i z reguły także ceny. 2. Skojarzona ona z kodem nazwa a i cena są podstawą ą dalszych operacji kasowych takich, jak np.: obliczanie sumy końcowej dla całego koszyka zakupów, drukowanie rachunku kasowego lub faktury, odjęcie od stanu magazynowego sprzedanej pozycji asortymentowej Początki automatycznej identyfikacji 1. Kod kreskowy jest jednym z wielu sposobów prezentacji numerycznego symbolu indeksowego w postaci najbardziej przydatnej do szybkiego i bezbłędnego automatycznego odczytu. 2. Obok graficznych różnorodnych kodów kreskowych w systemach automatycznej identyfikacji stosuje się: paski magnetyczne [Magnetic Stripe), kody radiowe {Radio Frequency), rozpoznawanie obrazu [Vision Systems). Początki automatycznej identyfikacji 1. Atrakcyjnym kierunkiem rozwoju automatycznej identyfikacji staje się ostatnio coraz bardziej powszechna identyfikacja osób na podstawie indywidualnych danych biometrycznych, właściwych tylko danemu człowiekowi. 2. W tym celu wykorzystuje się powszechne unikatowy obraz tzw. linii papilarnych człowieka, a także strukturę jego siatkówki, których oryginalne obrazy stanowią niepowtarzalny rodzaj kodu personalnego. 3. Wzorce tych obrazów zapisywane są w komputerowych bazach danych, a bieżąca identyfikacja danej osoby następuje, np. za pomocą czytnika optoelektronicznego lub mobilnego skanera graficznego

8 Technologia przetwarzania i użytkowania kodu kreskowego Początki automatycznej identyfikacji 1. Kod kreskowy, należący do metod optycznych, definiuje się jako określoną kombinację równoległych czarnych i białych kresek o zróżnicowanej szerokości zapisanych w wystandaryzowanym formacie. 2. Wspomniany już amerykański kod UPC jest kodem numerycznym, odwzorowującym tylko cyfry i występuje w dwóch wersjach: UPC-A - jako kod 12-cyfrowy, UPC-E - jako skrócony kod 6-cyfrowy Początki automatycznej identyfikacji 1. Najbardziej wszechstronne zastosowanie znalazła automatyczna identyfikacja w sferze dystrybucji - w handlu, magazynowaniu i w transporcie oraz w związanych z nimi procesach sprzedaży, kontroli, inwentaryzacji, kompletacji, paletyzacji i podczas czynności przeładunkowych. 2. Szeroko wykorzystywana jest technologia Al w procesach produkcyjnych, zarówno w operacjach technologicznych h jak, też ż w sferze zaopatrzenia materiałowego produkcji, a także w strukturze zapasów produkcji wtoku Technologia kodu kreskowego EAN 3. Automatyczna identyfikacja jest podstawą funkcjonowania technologii Just in Time, będącej istotą podejścia logistycznego W roku 1976 kraje europejskie przyjęły jednolity system identyfikacji wyrobów EAN [European Article Numberung), wzorowany na kodzie amerykańskim UPC. 2. Kod kreskowy k EAN występuje również ż w dwóch wersjach jako: EAN-13 - składający się z 13. znaków, w tym 12-znaczących, EAN-8 - składający się z 8. znaków, w tym 7-znaczących 1. Międzynarodowy kod kreskowy EAN jest standardowym systemem specjalnych numerów kodowych reprezentowanych na opakowaniu przez symbol graficzny będący zbiorem równoległych czarnych kresek i białych przerw o różnej szerokości. 2. Może on być odczytywany przez czytniki optoelektroniczne sprzężone z terminalami kasowymi lub systemami komputerowymi wspomagającymi obrót towarowy w przedsiębiorstwie. 3. Zdekodowany do postaci cyfrowej kod kreskowy jest indeksem towarowo-materiałowym, który umożliwia dostęp do pełnej informacji handlowej o danym towarze w odpowiedniej komputerowej bazie danych

9 1. Kod EAN stanowi dziś standardowy system kodowania towarów i jest masowo stosowany w skali globalnej, zwłaszcza w systemach kasowych sprzedaży detalicznej. 2. Jest to jednolity system identyfikacji towarów, używający symboli, które są automatycznie odczytywane i interpretowane w systemach informatycznych. 1. EAN nie zawiera żadnych dodatkowych informacji o towarze, a ma na celu wyłącznie jego identyfikację. 2. Jak wszystkie kody kreskowe może być odczytywany przez optyczne skanery lub czytniki elektroniczne, które funkcjonują jako terminale komputerowych systemów automatyzacji obrotu towarowego Zapewnia on jednoznaczną identyfikację każdego oznakowanego tym kodem towaru na całym świecie, bez względu na: 1. producenta, 2. kraj pochodzenia, 3. miejsce sprzedaży towaru, 4. przeznaczenie użytkowe produktu. W strukturze kodu EAN-13 zostały wyodrębnione cztery grupy znaków: 1. prefiks kraju, oznaczający międzynarodowy numer krajowej organizacji przyznającej numery producentom: Polska - 590, 2. X4X5XeX7- numery jednostek kodujących tzn. producentowi dystrybutorów krajowych, które w Polsce nadawane są przez Centrum Kodów Kreskowych z siedzibą w Poznaniu, 3. X8XgXioXnXi2 - numer indywidualny towaru, który nadaje producent wyrobu lub dystrybutor towaru, 4. Xi3- cyfra kontrolna, służąca do automatycznego sprawdzenia poprawności odczytanego kodu kreskowego przez czytnik Identyczny system kodowania obowiązuje w przypadku 7-znakowego kodu skróconego EAN-8, w którym nie występuje grupa 5. znaków kodowana przez producenta (dystrybutora)

10 1. Członkostwo w międzynarodowej organizacji zrzeszającej użytkowników kodu EAN jest warunkiem posługiwania się przez dany kraj tym kodem, co z kolei stanowi dziś wymóg sine qua non uczestniczenia w międzynarodowym obrocie towarowym. 2. Z uwagi na konieczność bezbłędnej, automatycznej identyfikacji kodów kreskowych wymagają one dużej precyzji druku i muszą spełniać bardzo wysokie kryteria poligraficzne. 3. Dotyczy to przykładowo minimalnych rozmiarów kodów kreskowych, rodzaju tła na którym są drukowane, a także samej techniki druku. 4. Szczegółowo problematykę jakości, w odniesieniu do kodu EAN, regulują polskie normy PN-90/ oraz PN-90/ Proces automatycznej identyfikacji rozpoczyna się odczytaniem kodu kreskowego EAN przez urządzenie zwane czytnikiem lub skanerem. 2. Odczyt polega na optoelektronicznym przetworzeniu obrazu kodu na postać cyfrową w module czytnika. 3. Dokonuje tego aktywny system oświetlający czytnik poprzez sekwencyjne badanie ilości odbitego światła - jasne kreski odbijają więcej światła niż ciemne. 1. Optyczny obraz kodu jest zamieniany na cyfrową informację według standardu ASCII [American Standard Code for Information Interchange), która jest czasowo przechowywana w terminalu kasowym. 2. Odpowiednie oprogramowanie terminala umożliwia automatyczną ą kontrolę ę poprawności p odczytanego kodu kreskowego według przyjętego algorytmu obliczania cyfry kontrolnej. 3. W terminalu następuje wstępne przetwarzanie kodu do postaci cyfrowej, która następnie jest przesyłana za pomocą specjalnego protokołu transmisyjnego do komputera Schemat procesu automatycznej identyfikacji 1. W nowoczesnych terminalach w zależności od jego możliwości i wykorzystywanego oprogramowania przetwarzanie podstawowe jest realizowane na poziomie terminala. 2. Zdekodowana, cyfrowa postać identyfikatora towaru jest podstawą wyszukiwania w bazie danych odpowiedniego rekordu charakteryzującego dany asortyment. 3. W ten sposób do indeksu cyfrowego są dopisywane wszystkie niezbędne informacje takie jak: nazwa towaru, jego gatunek, cena i inne. 4. Informacje te drukowane są na rachunku kasowym oraz wykorzystywane w operacjach kasowych, np. przy sumowaniu wartości zakupów dokonanych przez danego klienta

11 1. Dla każdego nowego wariantu handlowego danego asortymentu towaru musi być przygotowany oddzielny kod kreskowy. Obowiązek ten dotyczy: nowego asortymentu konsumenckiego, np. różniącego się smakiem, kolorem, innego rozmiaru opakowania danej jednostki konsumenckiej, stosowania nowych opakowań zbiorczych, zastosowania modyfikacji konsumenckiej, np. inna receptura, wprowadzania wariantów promocyjnych 1. Kody kreskowe choć z reguły drukowane są na opakowaniach nadawane są przez producentów towarów lub mogą być także znakowane przez handlowców. 2. Zgodnie z potrzebami gospodarki magazynowej odpowiednimi symbolami kodów kreskowych mogą być oznaczone także opakowania zbiorcze takie, jak: palety, pakiety, kartony, folie termokurczliwe. 3. Takie oznakowanie ma usprawnić proces składowania i wyszukiwania żądanych partii towarów oraz ich automatyczne kompletowanie dla określonego odbiorcy Jeśli struktura kodu głównego np. EAN-13 nie jest wystarczająca do podania szczegółowych informacji potrzebnych producentom lub handlowcom, stosuje się wówczas dodatkowe kody uzupełniające, których forma regulowana jest specjalnymi normami branżowymi. 2. Liczba kodów uzupełniających występujących na danej jednostce towarowej nie jest niczym ograniczona. 1. Najbardziej popularną formą kodów uzupełniających jest EAN-128, oparty na standardzie ASCII, za pomocą którego można przedstawić także duże i małe litery oraz inne znaki specjalne. 2. Każdy kod uzupełniający zawiera obowiązkowo prefiks określający jego przeznaczenie i rodzaj danych, które po nim występują Podstawowe standardy kodu EAN 1. Specyficzne rodzaje oznaczeń i kodów kreskowych mogą być stosowane dla jednostek wysyłkowych i jednostek transportowych, jak np. DUN-14 i DUN-16 (Distribution Unit Number). 2. Kody te umożliwiają jednoczesną identyfikację rodzaju jednostki wysyłkowej oraz zawartych w niej jednostek konsumenckich. 3. Wykorzystują strukturę kodu EAN-13, ale wykonane są w innych standardach technicznych

12 1. Dla standardowych jednostek wysyłkowych takich jak skrzynie, palety i kontenery opracowano specjalne etykiety transportowe (logistyczne). 2. Etykiety te zawierają szczegółowe dane nie tylko o zawartości opakowania transportowego, ale także adres odbiorcy i nadawcy, miejsce i datę dostawy, wagę przesyłki, nr seryjny i inne. 3. Dane zawarte na etykiecie transportowej mogą być przedstawione w postaci kodów kreskowych, jak również w postaci czytelnej wzrokowo Przykładem praktycznego wykorzystania technologii automatycznej identyfikacji ładunków i opakowań jest powszechnie stosowana w transporcie europejskim etykieta logistyczna (transportowa), która służy z jednej strony do oznaczania jednostek ładunkowych z drugiej, jest podstawą ich nieustannego monitorowania podczas transportowania ania i magazynowania. 2. Informacje zawarte na etykiecie logistycznej są przedstawione w sformalizowanej postaci tekstowograficznej, w formacie A-5. Standardowa etykieta logistyczna składa się z trzech części: 1. części nagłówkowej zawierającej alfanumeryczną nazwę własną etykiety lub dowolne informacje, 2. części środkowej zawierającej tekstowe informacje czytelne dla człowieka, takie jak: nazwa i adres nadawcy, nazwa i adres odbiorcy, numeryczny identyfikator towaru, kod jednostki ładunkowej, kod rejsu i inne, 3. część dolna zawiera te same informacje, co część środkowa jednak są one zapisane za pomocą międzynarodowego kodu kreskowego UCC/EAN-128 i przeznaczone do automatycznego odczytu przez czytniki kodów kreskowych Funkcje i struktura informacyjna etykiety logistycznej 1. jest najczęściej umieszczona na przesyłce jako standardowy list przewozowy, który odczytywany jest w poszczególnych punktach spedycyjnych za pomocą skanerów i czytników komputerowych. 2. Może ona zawierać szereg informacji dodatkowych dotyczących w szczególności: informacje o kliencie - numer zlecenia zakupu, kod lokalizacyjny, adres i kod pocztowy, telefon, fax, informacje o towarze - EAN-13, numer serii, data produkcji, termin ważności, numer opakowania zwrotnego, cena jednostkowa, kraj pochodzenia produktu, wymiary logistyczne i parametry handlowe

13 1. Automatyzacja odczytu danych zapisanych na standardowych etykietach logistycznych EAN.UCC jest możliwa dzięki zastosowaniu kodu kreskowego EAN Podstawową różnicą między kodem EAN-128 a tradycyjnym kodem EAN-13 jest to, że kod EAN-13 nie jest nośnikiem danych, a jedynie niepowtarzalnym w skali świata identyfikatorem t rekordu w bazie danych konkretnego k uczestnika logistycznego łańcucha dostaw. 3. Kod EAN-13 nie zawiera żadnych znaczących informacji o danej przesyłce, dlatego nie ma bezpośredniego zastosowania w optymalizacji logistycznych łańcuchów dostaw. 1. Użytkowym wyróżnikiem kodu EAN-128 jest tzw. identyfikator zastosowań (IZ), który występuje jako prefiks i definiuje znaczenie występujących po nim informacji. 2. Odpowiednie identyfikatory IZ zostały centralnie ustalone dla zasadniczych kategorii informacji, takich jak np. identyfikator towaru, identyfikator danych o trasie przewozu, a także termin, wielkość, jednostka miary, lokalizacja. 3. Są to najczęściej wymieniane między partnerami biznesowymi informacje robocze, które są automatycznie odczytywane przez odpowiednie skanery. 4. Zestaw kompletnych danych biznesowych jest bezpośrednio ze skanera wprowadzany do bazy danych jako odpowiednio sformatowany rekord Standardowa etykieta EAN.UCC może być wykorzystana najbardziej efektywnie w technologii elektronicznej wymiany danych EDI. 2. W przypadku zastosowań EDI obowiązkowym polem na etykietach logistycznych jest wówczas tzw. Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej yy SSCC {Serial Shipping Container Code). 3. Numer SSCC jest przeznaczony do jednoznacznej identyfikacji każdej jednostki logistycznej w skali całego świata i jest nadawany jednokrotnie przez nadawcę towaru, który musi być certyfikowanym uczestnikiem systemu EAN.UCC. 1. Stosowanie standardowego identyfikatora SSCC do oznaczenia przesyłek logistycznych znacząco redukuje liczbę informacji przekazywanej dodatkowo w łańcuchach dostaw. 2. Od momentu nadania kodu SSCC może on być wielokrotnie wykorzystywany przez różne systemy informatyczne wszystkich partnerów biznesowych uczestniczących w danym łańcuchu dostaw. 3. Seryjny numer jednostki wysyłkowej SSCC występuję w postaci cyfrowej w części środkowej etykiety, gdzie jest poprzedzony skrótem SSCC i w postaci kodu kreskowego w części dolnej etykiety, gdzie jest poprzedzony systemowym identyfikatorem (00). 4. Kod SSCC identyfikuje osobno każde opakowanie stanowiące część przesyłki (transportowej jednostki logistycznej) Zakres informacji możliwych do przedstawienia na etykiecie logistycznej typu EAN.UCC jest bardzo szeroki i może być dobierany do indywidualnych potrzeb użytkownika. 2. Jedynym elementem obowiązującym, jaki musi wystąpić na każdej etykiecie logistycznej jest SSCC (Serial Shipping Container Code) - seryjny numer jednostki wysyłkowej, składający się z 18. cyfr:

14 Ogólna procedura wykorzystania etykiety logistycznej EAN.UCC w zautomatyzowanych logistycznych łańcuchach dostaw SCM, przy zastosowaniu technologii EDI wygląda następująco. 1. Dostawca po uzgodnieniu zamówienia z odbiorcą kompletuje towar i przygotowuje odpowiednią logistyczną jednostkę wysyłkową nadając jej (pod warunkiem, że posiada takie uprawnienia) właściwy kod SSCC. 2. Zanim przesyłka dotrze do odbiorcy zautomatyzowany system informatyczny SCM nadawcy za pośrednictwem łączy EDI wyśle komunikat (awizo) do systemu SCM odbiorcy o realizowanej dostawie. 3. Komunikat SCM/EDI oprócz kodu SSCC zawiera m.in. informacje o zawartości przesyłki, czyli numery EAN.UCC, dane o ilości towaru w każdej jednostce logistycznej, końcowe miejsce dostawy towaru i inne Komunikat SCM/EDI nadawcy jest porównywany u odbiorcy z jego zredagowanym zamówieniem SCM/EDI i jeśli występują jakieś nieścisłości między towarem zamówionym a przesyłką w drodze, odbiorca może odpowiednio wcześnie zareagować, zgłaszając stosowną reklamację. 5. Jeśli oba komunikaty SCM/EDI nadawcy i odbiorcy są zgodne odbiorca może rozpocząć promocję sprzedaży lub zarządzić gotowość magazynów albo odpowiednich linii produkcyjnych. 6. Po nadejściu dostawy w magazynowym systemie identyfikacji ADC [Automatic Data Capture) odczytywany jest tylko numer SSCC celem rozpoczęcia procesu przyjmowania towaru na stan magazynowy. 7. Jednocześnie system SCM/EDI odbiorcy wysyła do SCM/EDI nadawcy komunikat potwierdzający nadejście i przyjęcie dostawy według kodu SSCC. Komunikat Potwierdzenie dostawy" kończy formalnie całą transakcje handlową Wystandaryzowane kody kreskowe i etykiety EAN.UCC są podstawą generowania nie tylko jednego identyfikatora typu SSCC, lecz także wielu innych komputerowych symboli, które zasadniczo usprawniają procesy gospodarcze w strukturach logistycznych łańcuchów dostaw SCM. 2. Przykładem takiego kodu jest globalny kod lokalizacji GLN (Global Location Number), służący do jednoznacznej identyfikacji w skali świata wszelkich biznesowych obiektów topograficznych takich, jak np.: przedsiębiorstwo, magazyn, hurtowania, a także oddziały i wydziały poszczególnych przedsiębiorstw, rampa rozładowcza w magazynie, a nawet pojedynczy regał i miejsce składowania. 3. Kod lokalizacji GLN jest uniwersalnym, światowym kodem adresowym różnych podmiotów i elementów logistycznego łańcucha dostaw Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Główne kierunki wykorzystania automatycznej identyfikacji Automatyczna identyfikacja służy do śledzenia przepływu materiałów i towarów w całym logistycznym łańcuchu dostaw SCM, włączając w to także przepływy wewnętrzne w poszczególnych ogniwach logistycznego łańcucha dostaw. Znajduje ona zastosowanie w takich procesach logistycznych jak: 1. wewnętrzny i zewnętrzny obrót towarowy, 2. obsługa procesów transportowych, 3. obsługa ł czynności ś przeładunkowych, ł 4. ewidencja obrotów i stanów magazynowych, 5. kontrola poziomu zapasów magazynowych, 6. prowadzenie gospodarki magazynowej, 7. obsługa procesów manipulacyjnych, 8. przygotowanie i realizacja transakcji handlowych, 9. kontrolowanie strumienia przesyłek, 10. monitorowanie pozycji przesyłek transportowych

15 Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Technika automatycznej identyfikacji poprzez wysoce sprawne i niezawodne kody kreskowe stosowana jest obok handlu i gospodarki magazynowej w: 1. procesach produkcyjnych, na liniach i stanowiskach technologicznych, podczas kontroli jakości i ewidencji czasu pracy, 2. służbie ł zdrowia, szczególnie w bankach krwi, w ewidencji szpitalnej chorych, w aptekach i hurtowniach medycznych, 3. transporcie towarowym i osobowym, np. znakowanie bagaży lotniczych, identyfikacja przesyłek towarowych, 4. sektorze finansów i w sferze bankowości, czego najlepszym przykładem są magnetyczne karty płatnicze, dokumenty kredytowe Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Wykorzystanie komputerowych technologii automatycznej identyfikacji przynosi szereg wymiernych efektów i korzyści jak, np. : 1. skrócenie czasu operacji ewidencji i rejestracji danego zdarzenia, 2. eliminacja wszelkich pomyłek na etapie identyfikacji towaru, 3. ograniczenie przypadków zagubienia lub utraty przesyłki w transporcie, automatyczna rejestracja niezgodności i błędów w obrocie towarowym, 4. eliminacja dokumentów papierowych na rzecz dokumentów elektronicznych Efekty stosowania automatycznej identyfikacji Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. Główne dziedziny zastosowania kodów kreskowych i automatycznej identyfikacji to przede wszystkim handel, transport i magazynowanie. 2. Największe bezpośrednie korzyści z tytułu automatycznej identyfikacji odnotował handel masowy w zakresie takich efektów jak: precyzyjna analiza popytu na wszystkie towary objęte tym systemem, przyspieszenie obrotu towarowego poprzez zwiększenie rotacji zapasów, usprawnienie i procesu składania zamówień ń przez handlowców, przyspieszenie i polepszenie obsługi kasowej klientów, automatyczne rozliczenie obrotów kas elektronicznych, zachowanie ciągłości sprzedaży pełnego asortymentu, polepszenie standardów ochrony towarów oznakowanych kodem, ochrona interesów konsumenta poprzez stosowanie automatycznych" cen, zwiększenie rentowności poprzez zamawianie asortymentów chodliwych Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Komercyjne skutki wdrożenia technologii EPOS w handlu 1. Aby w pełni osiągnąć wszystkie powyżej wymienione kategorie korzyści należy dokonać właściwego wyboru sprzętu i systemów automatycznej identyfikacji w danej jednostce handlowej. 2. Najważniejsza jest unifikacja kasowych stanowisk sprzedaży pod kątem wyposażenia ich w odpowiedni do asortymentu sprzęt elektroniczny, znany jako EPOS {Electronic Point of Sale). 3. Ważny jest dobór odpowiedniej konfiguracji stanowiska sprzedaży do warunków sklepu i zainstalowanych systemów informatycznych

16 Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Pomimo znacznych nakładów finansowych oraz zabiegów organizacyjnych jakie niesie wprowadzenie (zakup), a później eksploatacja nowoczesnych, zintegrowanych systemów automatycznej identyfikacji towarów i rejestracji obrotów towarowych, ich wdrożenie generuje systemowe efekty w zakresie dystrybucji i obsługi klienta, co dominuje chwilowe koszty i doraźne kłopoty. Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. Opłacalność nowoczesnych metod automatycznej identyfikacji w dużym stopniu zależy od systemowego wkomponowania tej technologii w zintegrowane systemy komputerowego wspomagania procesu zarządzania w przedsiębiorstwie. 2. Dane pozyskiwane i gromadzone w systemach automatycznej identyfikacji stanowią bardzo cenne źródło informacji o skali i zakresie obrotów towarowych. 3. Technologii automatycznej identyfikacji muszą towarzyszyć odpowiednie systemy komputerowe wykorzystujące tą informacje dla potrzeb operatywnego zarządzania Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. Zaawansowana, automatyczna identyfikacja towarów, usług i procesów prowadzi do ograniczenia liczby tradycyjnych dokumentów papierowych, a docelowo do ich eliminacji z obrotu towarowego. 2. W nowoczesnych systemach logistycznych ich miejsce zajmować będą ę ą dokumenty redagowane na nośnikach elektronicznych i emitowane za pomocą poczty elektronicznej. 3. Pierwszym podstawowym krokiem w tej dziedzinie jest automatyczna identyfikacja, która inicjuje większość procesów logistycznych, zwłaszcza w dziedzinie obrotu towarowego Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. Ewidencja prostych operacji kasowych, magazynowych i transportowych za pomocą technologii automatycznej identyfikacji Al pozwala przy kompleksowej komputeryzacji wszystkich procesów logistycznych na tworzenie i automatyczną aktualizację komputerowych baz danych, które mogą być dynamicznie wykorzystywane dla potrzeb operatywnego zarządzania procesami logistycznymi. 2. Najtrudniejszym i najbardziej pracochłonnym problemem zintegrowanych systemów zarządzania jest właśnie etap zbierania i gromadzenia danych źródłowych o zasobach i procesach zachodzących w systemie gospodarczym Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji Informacyjne aspekty automatycznej identyfikacji 1. Tymczasem, automatyczna identyfikacja Al rozwiązuje ten problem automatycznie i samoistnie, bez dodatkowych nakładów i jakichkolwiek operacji pomocniczych. 2. Podczas rutynowej ewidencji towarów i całego procesu obrotu towarowego automatycznie aktualizowane są wielkie komputerowe bazy danych, w których gromadzone są najbardziej aktualne i wiarygodne informacje strategiczne dla przedsiębiorstwa - o rynkowych transakcjach popytu i podaży, a także o wszystkich uczestnikach tych transakcji

17 Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. Umieszczanie kodów kreskowych na jednostkach konsumenckich, ładunkowych i transportowych jest warunkiem koniecznym do przemieszczania towarów we współczesnej przestrzeni dystrybucyjnej tak w skali krajowej, jak też międzynarodowej. 2. W Polsce wdrażanie kodów kreskowych i wprowadzanie systemów automatycznej identyfikacji rozpoczęto w latach 90. wraz z przystąpieniem Polski do międzynarodowych struktur EAN. Korzyści stosowania automatycznej identyfikacji 1. O ile początkowo kodami zainteresowane były głównie przedsiębiorstwa eksportujące do krajów Europy, to dzisiaj posługiwanie się ta technologią zwłaszcza w dystrybucji i obrocie towarowym jest normą. 2. Światowy obrót towarowy nie może już funkcjonować bez kodów kreskowych, a ewidentne korzyści ich stosowania doprowadziły do wypracowania powszechnie obowiązujących standardów pracy w tej technologii Identyfikacja za pomocą kodów radiowych 1. Formalnie RFID definiuje się jako system kontroli przepływu towarów w oparciu o zdalny, radiowy odczyt i zapis danych identyfikacyjnych. 2. Podstawą działania systemu RFID są specjalne układy mikroelektroniczne (chipy) w różny sposób przytwierdzone do nadzorowanych przesyłek (przedmiotów). 3. Niekiedy technologia RFID nazywana jest radiowym kodem kreskowym. 4. Podobnie jak w przypadku kodów kreskowych do rozpowszechnienia RFID konieczne są ogólnoświatowe działania unifikacyjne i standaryzacyjne Początki identyfikacji radiowej sięgają lat 40. XX w., gdy pojawiły się urządzenia na bazie wykrywaczy metali. 2. Pierwsze sklepowe systemy antykradzieżowe oparte o dekodowanie nalepki z obwodem rezonansowym lub systemy stem magnetoakustyczne wykorzystujące namagnesowane blaszki zaczęły funkcjonować od lat 60. XX w. 3. Pełna identyfikacja radiowa pojawiła się w latach 70. XX w., a pierwszym systemem ogólnie dostępnym był Tiris firmy Texas Instruments. 1. W podstawowej konfiguracji system RFID składa się z czytnika zawierającego nadajnik wielkiej częstotliwości, dekodera oraz anteny. 2. Sercem systemu RFID są transpondery zwane też znacznikami lub tagami, które mogą być aktywne - wyposażone we własne źródło zasilania, lub pasywne, o rozmiarach od 0,4 x 0,4 mm, co czyni je praktycznie niewidocznymi. 3. Znaczniki mogą mieć różnorodną postać i formę, np.: nalepki, żetonu, nitu, guzika, szlaczku itp

18 1. Sposób działania systemu jest następujący: Mobilny, z reguły podręczny czytnik za pomocą nadajnika wytwarza zmienne pole elektromagnetyczne wokół anteny chipa i dekoduje odpowiedzi pobliskich znaczników. 2. Fale radiowe o określonej częstotliwości wzbudzają antenę chipową co implikuje radiową transmisję danych z pamięci mikroprocesorowej, popularnie zwanej chipem. 1. Znaczniki pasywne zasilane są za pomocą tego pola - po zgromadzeniu przez kondensator zawarty w strukturze znacznika wystarczającej ilości energii wysyłana jest automatycznie odpowiedź, czyli zakodowana informacja chipowa. 2. Najczęściej wykorzystywana jest częstotliwość 125 khz, pozwalająca na odczyt z odległości nie większej niż 0,5 m, ale bardziej skomplikowane systemy, umożliwiające, np. zapis i odczyt informacji, pracują przy częstotliwości 13,56 MHz i zapewniają zasięg od metra do kilku metrów Ogólny schemat funkcjonowania systemu RFID 1. Ze względu na techniczną realizację RFID (rodzaj kodowania, wielkość pamięci znacznika, szybkość transmisji, rozróżnialność wielu znaczników w zasięgu czytnika itp.) występuje wiele różnych standardów ich produkcji i użytkowania takich, jak np.: Tiris - jeden z pierwszych systemów, oparty o transmisję FM, stosowany dość powszechnie w handlu. Unique - najprostszy i najpowszechniej stosowany obecnie system RFID, posiada znaczniki pasywne zapisywane pierwotnie unikalnym kodem podczas produkcji. Obecnie pojawiają się karty zdublowane, pracuje na częstotliwości 125 khz przy szybkości transmisji 2 kb/s. Główne dziedziny zastosowań to kontrola dostępu, rejestracja czasu pracy itp. Q5- system wykorzystujący programowalne znaczniki, reagujące np. na określone hasło dostępu Hitag - standard do zastosowań przemysłowych, umożliwia zapis i odczyt wiadomości w znacznikach pasywnych o parametrach: 125 khz i 4 kb/s. Posiada algorytm antykolizyjny i możliwość kodowania danych. Obszary zastosowań: systemy pobierania opłat (np. wyciągi narciarskie), systemy oznaczania produktów, znakowanie zwierząt. Mifare- standard zawierający możliwość stosowania zarówno prostych znaczników pamięciowych, jak i bardzo skomplikowanych - zawierających procesory obsługujące ł szyfrowanie. Parametry użytkowe: ż 13,56 MHz i 106 kb/s. Zastosowanie: karty bankowe {Smart-Cards); karty identyfikacyjne, bilety. Standard Mifare został opracowany przez firmę Philips. Icode - standard charakteryzujący się bardzo płaskimi znacznikami; znaczniki umożliwiają zapis i odczyt (512 b pojemności) dla częstotliwości 13,56 MHz. Możliwość obsługi do 30 znaczników na sekundę. Zastosowanie: sprzedaż detaliczna, biblioteki, kontrola przepływu przesyłek, ewidencja wyposażenia. 1. W systemach RFID fala radiowa pobudza chipa do aktywności i jest nośnikiem informacji, a medium informacyjnym jest pamięć stała umieszczona w niewielkim pod względem rozmiarów i pojemności informacyjnej chipie. 2. Przykładowo chip o pojemności 0,5 kb zawiera 512 bitów do użytkowego wykorzystania. W dostępnej liczbie 512 bitów aż 96 bitów przeznaczone jest do tzw. zastosowań globalnych, które zostały zagospodarowane przez standardowy ogólnoświatowy kod produktu EPC {Elektronie Product Code)

19 1. To właśnie ten Elektroniczny Kod Produktu stanowi międzynarodowy, elektroniczny kod radiowy. 2. EPC zaprojektowano według globalnych standardów GS1, gdzie identyfikacja obiektu jest oddzielona od informacji rynkowej, co pozwala systemowi na zachowanie dużej elastyczności. 3. Przy zmianie jakieś cechy rynkowej przedmiotu jego globalny identyfikator pozostaje zawsze niezmienny i stały w całej światowej sieci, np. handlowej. Informacje i cechy rynkowe produktu mogą być dynamicznie aktualizowane w zależności od rzeczywistego stanu. 1. Nowoczesne systemy automatycznej identyfikacji RFID, choć swoje możliwości funkcjonalne mogą wykorzystywać w wielu dziedzinach największe znaczenie mają w logistyce i gospodarce magazynowej. 2. W miejscach, gdzie ważne jest śledzenie dynamiki logistycznego łańcucha dostaw i odpowiednie zarządzanie przesyłkami RFID wydaje się być nie do przecenienia Technologia RFID pozwala na prawie bezobsługowe (w pewnym sensie) analizowanie drogi i miejsca przebywania otagowanego towaru. 2. Mimo iż sam proces wdrożenia takiego systemu jest niezwykle kosztowny, RFID szybko się zwraca przez oszczędność czasu pracowników i możliwość obsługi większej ilości dostaw. 1. Pomimo, że przed RFID stoi jeszcze wiele wyzwań i możliwości, to w najbliższym czasie, największymi klientami firm wdrażających te systemy będą ciągle firmy logistyczno - transportowe. 2. Z czasem systemy staną się popularne również w innych obszarach, jakkolwiek największe oszczędności wynikające z wdrożenia tych systemów występują na razie w handlu i gospodarce magazynowej Główne dziedziny i problemy wdrażania RFID 1. Aktualnie stosowane identyfikatory RFID wzbudzają liczne kontrowersje związane z bezpieczeństwem i prywatnością ich użytkowników. 2. Technika zdalnego odczytywania osobowych danych identyfikacyjnych może prowadzić do przykrych efektów, takich jak łatwość dostępu do poufnych danych zapisanych na kartach RFID, czy śledzenie obecności dysponenta takiej karty. 3. Istnieje wiele otwartych kwestii etycznych związanych głównie z ochroną i poszanowaniem prywatności, zwłaszcza że są to produkty, które mogą w "niewidoczny" sposób monitorować zachowania klientów i pracowników

20 1. Nikt, nie chciałby, aby można było odczytać, np. jego elektroniczną książeczkę zdrowia (zawierającą historię chorób), bez jego wiedzy i zgody. 2. Wykorzystane w sposób niewłaściwy tzw. personalnych RFID niesie potencjalne zagrożenie dla prywatności konsumentów, a zmniejszenie lub utrata anonimowości kupujących stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa i wolności obywatelskich. Dziękuję za uwagę Politechnika Łódzka Wydział Organizacji i Zarządzania kowczarek@p.lodz.pl