Sprawozdanie roczne z wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego. na lata

Transkrypt

1 Sprawozdanie roczne z wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata ZA 2012 ROK czerwiec 2013 r. Departament Polityki Regionalnej Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

2 SPRAWOZDANIE ROCZNE Z WDRAŻANIA REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA ZA 2012 R. 1

3 SPIS TREŚCI SPIS TABEL, WYKRESÓW... 6 WYKAZ SKRÓTÓW IDENTYFIKACJA/INFORMACJE WSTĘPNE PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO REALIZACJA I ANALIZA POSTĘPÓW Informacje na temat postępów rzeczowych Programu Operacyjnego Informacje finansowe Informacja nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji Pomoc w podziale na grupy docelowe Pomoc ponownie wykorzystana Analiza jakościowa (poziom Programu) System realizacji Programu Analiza postępu finansowego i rzeczowego Rekomendacje Komisji Europejskiej Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Instrumenty inżynierii finansowej Realizacja założeń Strategii Europa Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego INFORMACJA NA TEMAT ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI WSPÓLNOTOWYMI Zasada równości szans Zasada partnerstwa NAPOTKANE ZNACZĄCE PROBLEMY ORAZ PODJĘTE ŚRODKI ZARADCZE ZMIANY W KONTEKŚCIE REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO (W STOSOWNYCH WYPADKACH) ZASADNICZE MODYFIKACJE W ROZUMIENIU ART. 57 ROZPORZĄDZENIA NR 1083/2066 (W STOSOWNYCH WYPADKACH) KOMPLEMENTARNOŚĆ POMOCY Z INNYMI INSTRUMENTAMI WSPARCIA Wpływ działalności Komitetów Monitorujących/Podkomitetów Monitorujących, instytucji i grup na zapewnienie koordynacji, komplementarności i wsparcia Informacja na temat stosowanych mechanizmów i narzędzi służących zapewnieniu koordynacji i komplementarności wsparcia oraz ich oceny Cross-financing Koordynacja i komplementarność jako przedmiot badań ewaluacyjnych Przykłady projektów komplementarnych Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach Polityki Spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej

4 2.6.7 Kontrole krzyżowe w zakresie odpowiedzialności Instytucji Zarządzającej MONITOROWANIE I OCENA REALIZACJA W PODZIALE NA PRIORYTETY, POSTĘP WDRAŻANIA PROGRAMU WG OSI PRIORYTETOWYCH OSIĄGNIĘCIE CELÓW I ANALIZA POSTĘPÓW (FIZYCZNY I FINANSOWY POSTĘP OSI PRIORYTETOWEJ) I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich VII Oś priorytetowa: Pomoc techniczna Opis istotnych problemów we wdrażaniu wraz z podjętymi środkami zaradczymi PROGRAMY EFS: SPÓJNOŚĆ I KONCENTRACJA PROGRAMY EFR/FUNDUSZU SPÓJNOŚCI: DUŻE PROJEKTY POMOC TECNICZNA INFORMACJA I PROMOCJA OŚWIADCZENIE INSTYTUCJI ZARZĄDZAJĄCEJ SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

5 LIST OF CONTENTS LIST OF TABLE AND DIAGRAMS... 6 LIST OF ABBREVIATIONS PREVIEW REVIEW OF THE IMPLEMENTATION OF THE OPERATIONAL PROGRAM ACHIEVEMENT AND ANALYSIS OF THE PROGRESS Information on the material progress of the Operational Programme Financial informations Information on the distribution of funds by category of intervention Support by target groups Re-used support Qualitative analysis Implementation system Analysis of the financial and material progress Recommendations of the European Commission Recommendations of the managing authority and other institutions Financial engineering instruments Implementation of the objectives of the Europe 2020 strategy European Union Strategy for the Baltic Sea Region INFORMATION ABOUTCOMPLIANCE WITH COMMUNITY LAW Principle of equal opportunities Principle of partnership SIGNIFICANT PROBLEMS ENCOUNTERED AND MEASURES TAKEN TO OVERCOME THEM CHANGES IN THE CONTEXT OF THE OPERATIONAL PROGRAMME IMPLEMENTATION (IF RELEVANT) SUBSTANTIAL MODIFICATION UNDER ARTICLE 57 OF REGULATION (EC) NO 1083/2006 (IF RELEVANT) COMPLEMENTARITY WITH OTHER INSTRUMENTS Impact of Monitoring Committees/Sub-Committees, institutions and groups to ensure coordination, complementarity and support Information on the use of mechanisms and tools to ensure coordination and complementarity of support and assessment Cross-financing Coordination and complementarity as the subject of evaluation studies Examples of complementary projects

6 2.6.6 Mechanism to avoid double funding of activities implemented under the Cohesion Policy and the actions implemented under the Common Agricultural Policy and the Common Fisheries Policy Cross-checks on the responsibility of Managing Authority MONITORING AND EVALUATION IMPLEMANTATION BY PRIORITY Achievement of targets and analysis of the progress Priority Axis I: Transport infrastructure Priority Axis II: Environmental protection, risk prevention and power engineering Priority Axis III: Economy, innovativeness, entrepreneurship Priority Axis IV: Information society Priority Axis V: Social infrastructure Priority Axis VI: Revitalisation of urban areas Priority Axis VII: Technical assistance Significant problems encountered and measures taken to overcome them ESF PROGRAMMES: COHERENCE ANDCONCENTRATION ERDF/CF PROGRAMMES: MAJOR PROJECTS IF APPLICABLE TECHNICAL ASSISTANCE INFORMATION AND PUBLICITY STATEMENT OF THE MANAGING AUTHORITY LIST OF ANNEXES

7 SPIS TABEL, WYKRESÓW Tabele Tabela 1. Dokumenty składające się na system realizacji, które podlegały aktualizacji w okresie sprawozdawczym Tabela 2. Liczba projektów oraz dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ dla działów 22 inne niewyszczególnione usługi oraz 06 nieokreślony przemysł wytwórczy wg klasyfikacji PKD 2007 (w mln EUR) Tabela 3. Podział umów o dofinansowanie realizowanych na terenie województwa łódzkiego wg obszarów wsparcia obejmujących pozostałe programy operacyjne w ramach Polityki Spójności Tabela 4. Projekty realizowane w ramach PO RYBY w województwie łódzkim Tabela 5.Stan wdrażania PROW w województwie łódzkim Tabela 6. Wartość PKB w Polsce i województwie łódzkim w latach Tabela 7. Informacja o wynikach konkursów na Pośredników Finansowych w ramach inicjatywy JEREMIE Tabela 8. Wykaz Pośredników Finansowych, którzy podpisali umowy z Menadżerem ŁRFP Tabela 9. Wykaz kwot udostępnionych Pośrednikom Finansowym Tabela 10. Szczegółowy wykaz podpisanych umów pożyczek/udzielonych poręczeń dla poszczególnych Umów Operacyjnych II stopnia Tabela 11. Obszary i priorytety KPR na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 wpisujące się w przedsięwzięcia realizowane w ramach RPO WŁ (po uwzględnieniu Aktualizacji KPR 2012/2013) Tabela 12. Priorytety SUE RMB realizowane w ramach osi priorytetowych oraz działań RPO WŁ Tabela 13: Bezrobocie w województwie łódzkim Tabela 14. Liczba i wartość projektów w realizowanych w ramach cross-financingu w 2012 r Tabela 15. Przykłady projektów komplementarnych Tabela 16. Ocena funkcjonowania systemu monitorowania RPO WŁ: tabela głównych rekomendacji i sposobu ich wdrażania Tabela 17. Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje: tabela głównych rekomendacji i sposobu ich wdrażania Tabela 18. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Tabela 19. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Tabela 20. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 21. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa realizowane w ramach POIiŚ oraz Wielkopolskiego Programu Operacyjnego na lata Tabela 22. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Tabela 23. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Tabela 24. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji

8 Tabela 25. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 26. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka realizowane w ramach POIiŚ Tabela 27. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Tabela 28. III Oś priorytetowa Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na liczbę projektów Tabela 29. III Oś priorytetowa Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na wartość dofinansowania UE Tabela 30. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Tabela 31. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Tabela 32. III Osi priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 33. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania III Osi Priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność przedsiębiorczość realizowane w ramach POIG i POIiŚ Tabela 34. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Tabela 35. IV Oś priorytetowa Społeczeństwo informacyjne: Wykaz kodów PKD w działach gospodarki 6 Nieokreślony przemysł wytwórczy Tabela 36. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na liczbę i wartość projektów Tabela 37. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Tabela 38. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Tabela 39. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 40. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne realizowane w ramach POIG Tabela 41. V Osi priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Tabela 42. V Oś priorytetowa Infrastruktura społeczna. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi Tabela 43. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinasowanie pod względem obszaru realizacji Tabela 44. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Tabela 45. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 46. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania V Osi Priorytetowej: Infrastruktura społeczna realizowane w ramach POIiŚ

9 Tabela 47. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Tabela 48. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Tabela 49. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Tabela 50. Liczba i wartość wszystkich projektów/planów działań w ramach RPO WŁ dofinansowanych ze środków Pomocy technicznej według głównych typów (projekty objęte umowami o dofinansowanie) Wykresy Wykres 1. Wykorzystanie środków UE w ramach RPO WŁ (w mln EUR) Wykres 2. Postęp wdrażania w ramach RPO WŁ liczba wniosków/umów/wniosków o płatność Wykres 3. Postęp wdrażania w ramach RPO WŁ dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 4. Wykorzystanie środków UE od uruchomienia Programu jako % alokacji przeznaczonej na osie priorytetowe Wykres 5. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w podziale na obszar realizacji Wykres 6. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na obszar realizacji (w mln EUR) Wykres 7. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach w ramach RPO WŁ (w mln EUR) Wykres 8. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w danym dziale gospodarki Wykres 9. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ przypadające na dany dział gospodarki (w mln EUR) Wykres 10. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w podziale na rodzaj beneficjenta Wykres 11. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na rodzaj beneficjenta (w mln EUR) Wykres 12. Liczba projektów w podziale na obszar wsparcia Wykres 13. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na obszar wsparcia (w mln EUR).. 37 Wykres 14. Wykorzystanie środków UE w podpisanych umowach w ramach RPO WŁ wg formy finansowania (w mln EUR) Wykres 15. Aktywa ogółem ŁRFP Wykres 16. Analiza ilości i wartości podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia Wykres 17. Analiza ilościowa i wartość podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia w ramach produktu finansowego pożyczka globalna Wykres 18. Analiza ilości i wartości podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia w ramach produktu finansowego poręczenie portfelowe Wykres 19. Analiza postępu w wypłacie pożyczek ostatecznym beneficjentom Wykres 20. Koszty zarządzania Menadżera i Pośredników Finansowych Wykres 21. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 22. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) Wykres 23. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE w podziale na obszar realizacji (w %) Wykres 24. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %)

10 Wykres 25. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 26. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w%) Wykres 27. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 28. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 29. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 30. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Wykres 31. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu transportu w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Wykres 32. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach Działania I.1 Drogi Wykres 33. Realizacja rzeczowa. Długość nowych dróg lokalnych w ramach Działania I.1 Drogi Wykres 34. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach Działania I.1 Drogi Wykres 35. Realizacja rzeczowa. Długość zrekonstruowanych dróg w ramach Działania I.1 Drogi 134 Wykres 36. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań: I.1 Drogi i I.5 Inteligentne systemy transportu Wykres 37. Realizacja rzeczowa. Oszczędność czasu w euro/na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych Wykres 38. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 39. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) Wykres 40. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) Wykres 41. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) Wykres 42. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE w podziale na obszar realizacji (w %) Wykres 43. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) Wykres 44. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinasowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 45. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 46. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 47. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 48. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach

11 Wykres 49. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II. 1 Gospodarka wodnościekowa Wykres 50. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej w ramach Działania II. 1 Gospodarka wodno-ściekowa Wykres 51. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami Wykres 52. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu gospodarki odpadami w ramach Działania II. 2 Gospodarka odpadami Wykres 53. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza 161 Wykres 54. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza Wykres 55. Realizacja finansowa. Wartość projektów ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 56. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu prewencji zagrożeń w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 57. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.1 Gospodarka wodnościekowa Wykres 58. Realizacja rzeczowa. Liczba osób przyłączonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektów w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa Wykres 59. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami Wykres 60. Realizacja rzeczowa. Powierzchnia zrekultywowana/odzyskana w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami Wykres 61. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 62. Realizacja rzeczowa. Liczba ludności objętej ochroną przeciwpożarową i innymi środkami ochrony w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 63. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 64. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) Wykres 65. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) Wykres 66. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) Wykres 67. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) Wykres 68. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) Wykres 69. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 70. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 71. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 72. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach

12 Wykres 73. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość: Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 74. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań III.2 i III.6 (sektor MŚP) Wykres 75. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP w ramach Działań III.2 i II Wykres 76. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach Wykres 77. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach Wykres 78. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Wykres 79. Realizacja rzeczowa. Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin) w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. 198 Wykres 80. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań III.2 i III Wykres 81. Realizacja rzeczowa. Dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu w ramach Działań III.2 i III Wykres 82. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 83. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) Wykres 84. Wykres: IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) Wykres 85. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w podziale na dany obszar realizacji (w %) Wykres 86. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) Wykres 87. IV Oś Priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) Wykres 88. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 89. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w%) Wykres 90. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 91. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 92. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 93. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne Wykres 94. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego w ramach IV Osi priorytetowej Społeczeństwo: informacyjne Wykres 95. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Wykres 96. Realizacja rzeczowa. Liczba stworzonych PIAP w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Wykres 97. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne

13 Wykres 98. Realizacja rzeczowa. Liczba korzystających z usług publicznych on-line w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne Wykres 99. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 100. V Osi priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) Wykres 101. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) Wykres 102. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w podziale na dany obszar realizacji (w %) Wykres 103. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) Wykres 104. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna: Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) Wykres 105. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 106. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 107. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 108. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 109. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 110. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej Wykres 111. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów w zakresie infrastruktury pomocy społecznej w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej Wykres 112. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu edukacji w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna Wykres 113. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna Wykres 114. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej Wykres 115. Realizacja rzeczowa. Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze pomocy społecznej w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej Wykres 116. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) Wykres 117. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) Wykres 118. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) Wykres 119. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) Wykres 120. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %)

14 Wykres 121. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Wykres 122. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Wartość dofinansowania UE dla projektów w poszczególnych powiatach Wykres 123. VII Oś priorytetowa: Pomoc techniczna. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR)

15 WYKAZ SKRÓTÓW ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa BDL Bank Danych Lokalnych BGK Bank Gospodarstwa Krajowego DPR Departament Polityki Regionalnej DRPO Departament ds. Regionalnego Programu Operacyjnego DT Dostosowanie Techniczne EBC Europejski Bank Centralny EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich EFS Europejski Fundusz Społeczny EWT Europejska Współpraca Terytorialna GUS Główny Urząd Statystyczny JST Jednostki Samorządu Terytorialnego IK RPO Instytucja Koordynująca Regionalne Programy Operacyjne IPI Indywidualne Projekty Kluczowe IP II COP Instytucja Pośrednicząca II Stopnia Centrum Obsługi Przedsiębiorcy IPOC Instytucja Pośrednicząca w Certyfikacji IWIPK Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych IZ RPO WŁ Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Łódzkiego na lata KE Komisja Europejska KK NSRO Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia KM RPO WŁ Komitet Monitorujący Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata KPR Krajowy Program Reform KRW Krajowa Rezerwa Wykonania KSI (SIMIK 07-13) Krajowy System Informatyczny KSU PARP Krajowy System Usług Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości LSI Lokalny System Informatyczny ŁRFP Łódzki Regionalny Fundusz Powierniczy MF Ministerstwo Finansów MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego MŚP Małe i Średnie Przedsiębiorstwa NIK Najwyższa Izba Kontroli NPR Narodowy Plan Rozwoju NSRO Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia NSS Narodowa Strategia Spójności OFSA PROW System wsparcia informatycznego OFSA dla działań pomocowych realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich OSZiK Opis Systemu Zarządzania i Kontroli OZE Odnawialne Źródła Energii 14

16 PIAP Publiczne Dostępy do Internetu PIFE Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich PKB Produkt Krajowy Brutto POIG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka POIŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki PO RYBY Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich ; PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PT RPO WŁ Pomoc techniczna RPO WŁ PZP Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo Zamówień Publicznych (Dz. U. 2010, Nr 113, poz. 759 ze zm.) RPRD Roczny Plan Realizacji Działań RSI LORIS Regionalna Strategia Innowacji Województwa Łódzkiego SRK Strategia Rozwoju Kraju SRWŁ Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego SUE RMB Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego; TIT Technologie informatyczno-telekomunikacyjne UOKiK Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów URPO WŁ Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata ; UE Unia Europejska ZWŁ Zarząd Województwa Łódzkiego 15

17 1. IDENTYFIKACJA/INFORMACJE WSTĘPNE PROGRAM OPERACYJNY SPRAWOZDANIE ROCZNE Z WDRAŻANIA PROGRAMU Cel Konwergencja Kwalifikowany obszar Polska/Województwo Łódzkie Okres programowania Numer programu (CCI) 2007PL161PO009 Nazwa Programu Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata Rok sprawozdawczy 2012 r. Data zaakceptowania sprawozdania przez Komitet Monitorujący: Uchwała Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata nr 2/13 z dnia 24 czerwca 2013 r. Przeliczeń dotyczących kursu EUR w niniejszym Sprawozdaniu dokonano na podstawie kursu z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) z dnia 29 listopada 2012 r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. 16

18 2. PRZEGLĄD REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO 2.1 REALIZACJA I ANALIZA POSTĘPÓW Informacje na temat postępów rzeczowych Programu Operacyjnego Zgodnie z instrukcją do Sprawozdania rocznego informacja zawarta została w Tabeli 1. Postęp fizyczny Programu Operacyjnego, która stanowi załącznik nr I do niniejszego Sprawozdania Informacje finansowe W okresie sprawozdawczym Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Łódzkiego na lata (IZ RPO WŁ) przekazała 12 poświadczeń i deklaracji wydatków do Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji (IPOC). Sprawna weryfikacja wniosków o płatność pozwoliła wykonać i przekroczyć uzgodniony z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego (MRR) cel certyfikacji na 2012 r., który został wykonany w 180,49%. W okresie sprawozdawczym kwota wydatków kwalifikowalnych w ramach RPO WŁ ujętych w deklaracjach do Komisji Europejskiej (KE) wyniosła ,53 EUR ( ,09 PLN), w tym ,39 EUR ( ,66 PLN) stanowiły środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej (UE). Od początku realizacji kwota ta wyniosła ,39 EUR ( ,50 PLN), w tym środki publiczne wykazane w poświadczeniach skierowanych przez IC do KE ,14 EUR ( ,57 PLN). Wykres 1. Wykorzystanie środków UE w ramach RPO WŁ (w mln EUR) mln EUR ,02 771,01 590, ,23 181,45 0 Alokacja Wydatki kwalifikowalne w ramach RPO WŁ ujete w deklaracjach i poświadczeniach do KE Otrzymane płatności z KE Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 17

19 W 2012 r. kwota łącznych płatności z KE wyniosła ,03 EUR ( ,35 PLN), co stanowi 17,35% alokacji. Od początku realizacji jest to ,71 EUR ( ,40 PLN) co stanowi 56,46% alokacji. W okresie sprawozdawczym 28,45% wydatków skierowanych przez IC do KE stanowiła kwota w ramach Osi priorytetowej I: Infrastruktura transportowa. W ramach tej Osi w 2012r. wykorzystano alokację na poziomie 19,49%. 24,90% wydatków przypada na III Oś priorytetową: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, w ramach której w 2012 r. wykorzystano alokację w 11,75%. 23,06% wydatków przypadło na II Oś priorytetową: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, w której w 2012 r. wykorzystano alokację na poziomie 23,85%. 12,39% wydatków przypadło na V Oś priorytetową: Infrastruktura społeczna, w ramach której w 2012 r. wykorzystano alokację w 18,15%. 5,64% wydatków przypadło na IV Oś priorytetową: Społeczeństwo informacyjne, w której w 2012 r. wykorzystano alokację w 12,78%. 3,36% przypadło na VI Oś priorytetową: Odnowa obszarów miejskich, w ramach której w 2012 r. wykorzystano alokację w 5,91%. Najmniej, bo 2,21% wydatków przypadło na VII Oś priorytetową: Pomoc techniczna, w ramach której w okresie sprawozdawczym wykorzystano 12,94% alokacji. Od początku realizacji Programu 32,34% wydatków ujętych w poświadczeniach stanowiła kwota wydatków w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, w której wykorzystano alokację już 56,50%. 27,76% wydatków przypadło na I Oś priorytetową I: Infrastruktura transportowa, w której wykorzystano alokację na poziomie 70,41%. 18,50% wydatków przypadło na II Oś priorytetową: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, w której wykorzystano alokację na poziomie 70,88%. 11,65% wydatków przypadło na V Oś priorytetową: Infrastruktura społeczna, w której wykorzystano alokację w 63,21%. 5,05% wydatków przypadło na IV Oś priorytetową: Społeczeństwo informacyjne, w której wykorzystano alokację w 42,34%. Niecałe 3,23% przypadło na VI Oś priorytetową: Odnowa obszarów miejskich, w której wykorzystano alokację w 21,02%. Na VII Oś priorytetową Pomoc techniczna przypadło 1,48% wydatków ujętych w poświadczeniach, które stanowią 32,07% alokacji przeznaczonej na realizację Osi. W zakresie stosowania mechanizmu cross - financingu, w deklaracjach skierowanych do KE rozliczono wydatki finansowania krzyżowego w ramach trzech osi priorytetowych. W okresie sprawozdawczym łączna kwota środków związanych z zakresem interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) wyniosła ,98 EUR ( ,37 PLN). Wykazano je w poświadczeniach i deklaracjach w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka ,30 EUR (82 460,92 PLN) oraz IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne ,85 EUR ( ,45 PLN) Informacja nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji Zgodnie z instrukcją do Sprawozdania rocznego informacja została przedstawiona w tabeli 3. Podział kumulatywny przyznanego wkładu wspólnotowego wg kategorii, która stanowi załącznik nr III do Sprawozdania. 18

20 2.1.4 Pomoc w podziale na grupy docelowe Szczegółowe informacje nt. podziału środków ze względu na grupy docelowe, sektory lub obszary zostały zamieszczone w pkt Analiza postępu finansowego i rzeczowego niniejszego Sprawozdania Pomoc ponownie wykorzystana W 2012 r. nie miała miejsca sytuacja naruszenia zapisów art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie WE nr 1260/1999 dotyczącego konieczności zachowania trwałości operacji. Rodzaje wykrytych nieprawidłowości oraz dziedziny, których najczęściej dotyczyły Podczas przeprowadzonych kontroli, Departament ds. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata (DRPO), Instytucja Pośrednicząca II Stopnia Centrum Obsługi Przedsiębiorcy (IP II COP) oraz IPOC wykryły następujące rodzaje nieprawidłowości: naruszenie przepisów ustawy PZP; naruszenie Zasad udzielania zamówień w stosunku, do których beneficjenci nie są zobowiązani do stosowania Ustawy Prawo zamówień publicznych, współfinansowanych ze środków III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość; naruszenie zasady jawności, przejrzystości i konkurencyjności; przedstawienie do dofinansowania wydatków nieprzewidzianych we wniosku o dofinansowanie; wykonanie inwestycji przewidzianej umową o dofinansowanie niezgodnie z dokumentacją projektową, przedłożoną jako załącznik wniosku o dofinansowanie; niewykonanie części zakresu rzeczowego projektu; zakup elementu o gorszych parametrach niż przewidziane we wniosku o dofinansowanie; nieosiągnięcie wskaźnika produktu; nieosiągnięcie wskaźnika rezultatu; nieosiągnięcie celu projektu; wystąpienie w projekcie dochodu incydentalnego w postaci zatrzymanego wadium, którego beneficjent nie uwzględnił i nie pomniejszył kwoty wydatków kwalifikowalnych w projekcie; uznanie poniesionego wydatku za niekwalifikowalny; błędne określenie statusu przedsiębiorcy, co pociągało za sobą przyznanie dofinansowania w nadmiernej wysokości; nieprawidłowe rozliczenie środków otrzymanych w ramach wypłaconej zaliczki; dokonanie płatności gotówkowych dla transakcji powyżej EUR; pokrycie środkami UE rachunku debetowego; przekroczenie progu cross financingu; niezłożenie wniosku o płatność końcową w terminach wynikających z umowy - brak rozliczenia przekazanych zaliczek; 19

21 Łączna liczba i kwota nieprawidłowości raportowanych i niepodlegających raportowaniu wykrytych przez DRPO i IP II COP w okresie sprawozdawczym W 2012 r. DRPO oraz IP II COP wykryły łącznie 214 nieprawidłowości w tym: 36 nieprawidłowości raportowanych o łącznej kwocie ,05 EUR (suma z raportów, przeliczana wg różnych kursów wg PION); 178 nieprawidłowości niepodlegających raportowaniu o łącznej kwocie ,66 EUR ( ,60 PLN). Skutkiem wykrytych nieprawidłowości była konieczność dokonania przez beneficjentów RPO WŁ zwrotu środków. Kwoty odzyskane i wycofane przez DRPO i IP II COP W okresie sprawozdawczym w ramach projektów realizowanych przez DRPO ,12 EUR ( ,02 PLN) zostało zwrócone na rachunek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego. Od początku uruchomienia Programu w ramach projektów realizowanych przez DRPO odzyskano ,62 EUR ( ,29 PLN). W ramach projektów realizowanych przez IP II COP w okresie sprawozdawczym ,71 EUR ( ,95 PLN) zostało zwrócone na rachunek IP II COP, a następnie przekazane na rachunek IZ RPO WŁ. Od początku uruchomienia Programu IP II COP odzyskała ,64 EUR ( ,41 PLN). W 2012 r. w zakresie projektów realizowanych w osiach priorytetowych wdrażanych przez DRPO wystąpiły kwoty wycofane w wysokości: ,02 EUR ( ,42 PLN). Od początku uruchomienia Programu wycofano łącznie ,03 EUR ( ,58 PLN). W/w kwoty IZ RPO WŁ przekazała na rachunek Ministerstwa Finansów (MF) za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). W ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ wdrażanej przez IP II COP nie wystąpiły kwoty wycofane. Zwroty środków finansowych pochodzące ze środków przekazanych w 2012 r. na rzecz beneficjentów, które wpłynęły na rachunek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego po ich wyjaśnieniu przekazane zostały do MF i ponownie przypisane do limitów wydatków roku bieżącego i przekazane na dalszą realizację RPO WŁ. Odsetki naliczone od kwot nieprawidłowości zostały ujęte, jako dochód Województwa Łódzkiego. Zwroty środków finansowych, które pochodziły ze środków przekazanych przez IZ RPO WŁ w 2010 r. i 2011 r. zostały przekazane na rachunek MF za pośrednictwem BGK. Natomiast kwoty odzyskane ze środków finansowych przekazanych beneficjentom w 2009 r. zostały zwrócone na rachunek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego, zgodnie z 3 aneksu do Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Łódzkiego z 13 stycznia 2010 r. oraz w związku z art. 8 aneksu do Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Łódzkiego z dnia 21 września 2009 r. z późniejszymi zmianami, a następnie przekazane na rachunek bankowy MRR. 20

22 2.1.6 Analiza jakościowa (poziom Programu) System realizacji Programu Zmiany w dokumentach programowych, w tym: w zakresie szczegółowych wytycznych oraz kryteriów wyboru projektów obowiązujących w ramach RPO WŁ W dniu 20 marca 2012 r. Uchwałą Zarządu Województwa Łódzkiego (ZWŁ) Nr 462/12 zostały przyjęte zmiany formalne do RPO WŁ, które były konsultowane w trakcie ubiegłorocznych renegocjacji i są zgodne z decyzją KE z dnia 21 grudnia 2011 r. Zmiany pozostałych dokumentów programowych IZ RPO WŁ w okresie sprawozdawczym wprowadziła zmiany w dokumentach programowych, które wynikały z dążenia do usprawnienia procesu wdrażania, osiągnięcia maksymalnego stopnia absorpcji środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz zapewnienia wysokiej jakości systemu realizacji RPO WŁ. Liczbę zmian dokonanych w 2012 r. w poszczególnych dokumentach programowych RPO WŁ przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 1. Dokumenty składające się na system realizacji, które podlegały aktualizacji w okresie sprawozdawczym L.p. Nazwa dokumentu Liczba zmian 1. Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata (URPO WŁ) 2. Zasady kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach RPO WŁ 1 3. Zasady procedury odwoławczej w ramach RPO WŁ 1 4. Kryteria Wyboru Projektów w ramach RPO WŁ 3 5. Szczegółowy Opis Kryteriów Wyboru Projektów w ramach RPO WŁ 3 6. Zasady dotyczące pomocy technicznej w ramach RPO WŁ 1 7. Zasady dotyczące przeprowadzania kontroli w ramach RPO WŁ 2 8. Zasady udzielania zamówień dla Wnioskodawców/Beneficjentów realizujących projekty współfinansowane ze środków RPO WŁ 1 Źródło: opracowanie własne IZ RPO WŁ 10 Dokonane w 2012 r. modyfikacje w URPO WŁ wynikały w szczególności: ze zmian dokumentów opracowanych na poziomie krajowym (w tym zmian wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego oraz linii demarkacyjnej); z bieżącego monitorowania i doświadczeń wynikających z wdrażania RPO WŁ (m.in. zmiany dotyczące kryteriów wyboru projektów, tabel finansowych). Zmiany, jakich dokonano w 2012 r. w Podręczniku procedur wdrażania RPO WŁ były wywołane m.in. przez: przyjęcie przez ZWŁ Zasad udzielania zamówień dla Wnioskodawców/ Beneficjentów realizujących projekty współfinansowane ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata ; zmianę Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego oraz Opisu systemu zarządzania i kontroli Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata ; 21

23 zmianę Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych ; uwagi Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji (IPOC); nabyte doświadczenie we wdrażaniu RPO WŁ. Szczegółowy opis zmian w dokumentach programowych, w tym w szczegółowych wytycznych, kryteriach wyboru projektów oraz Podręczniku procedur, obowiązujących w ramach RPO WŁ wraz z wyszczególnieniem czynników warunkujących ich wprowadzenie w poszczególnych dokumentach, został przedstawiony w załączniku nr XI do Sprawozdania. Zmiany systemu instytucjonalnego w ramach RPO WŁ W 2012 r. IZ RPO WŁ: I. nie wprowadziła zmian do Porozumienia w sprawie powierzenia zadań związanych z realizacją III Osi priorytetowej w ramach RPO WŁ zawartego pomiędzy Województwem Łódzkim a IP II COP w dniu 9 kwietnia 2008 r., dwukrotnie aneksowanym, ostatnio w dniu 23 lutego 2010 r.; II. aneksowała Kontrakt Wojewódzki dla Województwa Łódzkiego, który jest umową o dofinansowanie programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa, państwowych funduszy celowych lub ze źródeł zagranicznych, zawarty przez Panią Elżbietę Bieńkowską Ministra Rozwoju Regionalnego z ZWŁ w dniu 6 lutego 2008 r., który był aneksowany sześciokrotnie, ostatni raz w dniu 6 lipca 2012 r. (zmiana ta była jednocześnie jedyną zmianą dokonaną w 2012 r.). Obowiązek aneksowania Kontraktu wynikał z wejścia w życie Uchwały Nr 48 Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 2012 r. (M.P ) zmieniającej uchwałę Nr 84 Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 2006 r. w sprawie zakresu i warunków dofinasowania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata (M.P z 2009 r. Nr 38, poz. 579 i Nr 81, poz. 1021), co było spowodowane podjęciem przez KE decyzji nr K(2011) 9874 z dnia 21 grudnia 2011 r. zmieniającej decyzję nr K(2007) 4850 z dnia 2 października 2007 r. w sprawie przyjęcia w ramach pomocy wspólnotowej programu operacyjnego Europejskiego Rozwoju Regionalnego objętego celem konwergencja dla regionu łódzkiego w Polsce, CCI2007PL161PO009. W wyniku powyższej decyzji nastąpiło zwiększenie alokacji środków na Program w wyniku podziału Krajowej Rezerwy Wykonania (KRW) oraz przyznanie dodatkowych środków z Dostosowania Technicznego (DT). Weryfikacja Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych (IWIPK) przeprowadzona w ramach RPO WŁ Informacja na temat projektów kluczowych, a w szczególności: zestawienie podjętych w 2012 r. uchwał dotyczących weryfikacji listy IWIPK przewidzianych do realizacji w ramach RPO WŁ i ich przyczyny oraz zmian w dokumentach związanych z IWIPK został przedstawiony w załączniku nr XII do Sprawozdania; omówienie poszczególnych indywidualnych projektów kluczowych (lpi) zostało przedstawione w załączniku nr XIII do Sprawozdania. 22

24 Prace nad przygotowaniem/zmianą programów pomocowych Zmiany dokumentów na poziomie centralnym powodują konieczność aktualizowania dokumentów składających się na system realizacji RPO WŁ. Dokonane w 2012 r. modyfikacje programowe wynikały m.in. ze zmian w prawodawstwie unijnym i krajowym, w tym nowelizacji rozporządzeń dotyczących pomocy publicznej. Szczegółowe informacje dotyczące programów pomocowych zawarto w podrozdziale 2.2. Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi Analiza postępu finansowego i rzeczowego Przeliczeń z wykorzystaniem kursu EUR w niniejszym Sprawozdaniu dokonano na podstawie kursu z EBC z 29 listopada 2012 r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Należy zauważyć, że w porównaniu do 29 listopada r kurs 1 EUR = 4,5270 PLN, jest niższy, co wpływa na spadek alokacji. W okresie sprawozdawczym pozytywnie ocenę formalną przeszło 171 wniosków o dofinansowanie na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,87 EUR ( ,66 PLN). Do dofinansowania ZWŁ zatwierdził 162 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,62 EUR ( ,53 PLN), co stanowi 8,49% alokacji przeznaczonej na Program oraz podpisał 704 umowy 1 na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,39 EUR ( ,11 PLN), co stanowi 10,75% alokacji przeznaczonej na Program. W 2012 r. w ramach złożonych przez beneficjentów wniosków o płatność zatwierdzono ,00 EUR ( ,11 PLN) wydatków z EFRR (16,19% alokacji), co zostało ujęte w poświadczeniach i deklaracjach wydatków skierowanych do IPOC. Od uruchomienia Programu pozytywnie ocenę formalną przeszły projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,04 EUR ( ,99 PLN). Do dofinansowania ZWŁ zatwierdził projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,35 EUR ( ,47 PLN), co stanowi 117,17% alokacji przeznaczonej na Program oraz podpisał umów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,63 EUR ( ,74 PLN), co stanowi 92,96% alokacji przeznaczonej na Program. W ramach złożonych przez beneficjentów wniosków o płatność zatwierdzono ,67 EUR ( ,13 PLN) wydatków z EFRR (55,78% alokacji), co zostało ujęte w poświadczeniach i deklaracjach wydatków skierowanych do IPOC. 1 W ramach umów zawarto także decyzje o dofinansowanie projektów własnych wydane przez ZWŁ w drodze uchwały. 23

25 Wykres 2. Postęp wdrażania w ramach RPO WŁ liczba wniosków/umów/wniosków o płatność Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 3. Postęp wdrażania w ramach RPO WŁ dofinansowanie (w mln EUR) 2 mln EUR ,02 alokacja 1 630,57 155,88% 1 225,58 972,37 583,44 90,75 88,83 112,46 169,33 8,68% Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym 117,17% 8,49% Wnioski zatwierdzone ,96% 10,75% 55,78% 16,19% Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 2 We wnioskach po ocenie formalnej oraz w zatwierdzonych projektach na dofinansowanie składa się dofinansowanie UE, oraz z budżetu państwa. 24

26 Wykres 4. Wykorzystanie środków UE od uruchomienia Programu jako % alokacji przeznaczonej na osie priorytetowe 140% 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 128,09% 100,56% 68,13% 62,64% 121,70% 100,32% 68,77% 65,57% 122,59% 79,68% 51,32% 51,20% 102,83% 92,12% 39,28% 36,26% 108,30% 101,71% 65,36% 59,96% 98,97% 94,63% 23,00% 19,92% 79,61% 73,99% 32,41% 28,41% I Oś II Oś III Oś IV Oś V Oś VI Oś VII Oś Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Zrealizowane płatności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W okresie sprawozdawczym ogłoszonych zostało 11 naborów (uwzględniono nabory anulowane i nierozstrzygnięte) wniosków na łączną wartość alokacji wynoszącą ,00 EUR, w tym w ramach: I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa - 2 konkursy, III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość - 7 konkursów; IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne - 2 konkursy. Dodatkowo 1 konkurs w ramach III Osi priorytetowej rozpoczął się 28 grudnia 2011 r., a zakończył się w dniu 17 kwietnia 2012 r. Od uruchomienia Programu ogłoszone zostały 82 nabory wniosków na łączną wartość alokacji w wysokości ,45 EUR, co stanowi 78,80% ogólnej puli środków EFRR przeznaczonych na realizację Programu. Średni poziom zakontraktowanych środków dla RPO WŁ wynosi 92,96% (liczony według kursu EUR przyjętego dla celów Sprawozdania). Najwyższy stopień wykorzystania zakontraktowanej alokacji występuje w I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa, II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka oraz V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna wynosi powyżej 100%. Ponadto, bardzo wysokimi wskaźnikami wykorzystania alokacji charakteryzują się VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich, IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. W tych osiach procent zakontraktowania alokacji jest powyżej 90%. Najniższy stopień wykorzystania dostępnej alokacji - powyżej 70% - wykazuje VII Oś priorytetowa: Pomoc techniczna oraz III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Nie występuje jednak zagrożenie niewykorzystania środków, gdyż dla III Osi priorytetowej planuje się w 2013 r. ogłoszenie 4 naborów, natomiast w przypadku VII Osi priorytetowej, zgodnie z przyjętym Rocznym Planem Realizacji Działań (RPRD) na 2013 r., podprojekty realizowane będą zgodnie z założonym harmonogramem. 25

27 W związku z wolnymi środkami w ramach Działania I.1 Drogi w I Osi priorytetowej planuje się w II kwartale 2013 r. ogłoszenie naboru wniosków o dofinansowanie. Zakończenie trwających weryfikacji wniosków o dofinansowanie, jak również szybkie rozstrzygnięcie zaplanowanych naborów umożliwi w 100% wykorzystanie dostępnej alokacji. IZ RPO WŁ mając na uwadze optymalne wykorzystanie dostępnych dla poszczególnych osi alokacji przewiduje, w przypadku pojawienia się wolnych środków, dokonanie wyboru do dofinansowania projektów znajdujących się na listach rezerwowych. W okresie sprawozdawczym zawarto 704 umowy na kwotę dofinansowania EFRR ,39 EUR ( ,11 PLN). Od uruchomienia Programu zawarto umów na kwotę dofinansowania EFRR w wysokości ,63 EUR ( ,76 PLN). Poniżej przedstawiono rozkład projektów na obszar realizacji, dział gospodarki, w podziale liczbę oraz wartość według określonych kategorii. wg obszaru realizacji Od początku realizacji w ramach RPO WŁ realizowanych jest projektów, w tym: projektów realizowanych jest na obszarze miejskim, projekty realizowane są na obszarze wiejskim. Ze względu na specyfikę realizowanych 6 podprojektów w ramach VII Osi priorytetowej: Pomoc techniczna nie zakwalifikowano ich do żadnego z obszarów. Wykres 5. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w podziale na obszar realizacji ,90% ,82% 6 0,28% obszar miejski obszar wiejski nie dotyczy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 26

28 Wykres 6. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na obszar realizacji (w mln EUR) 268,47 27,61% 22,34 2,30% 681,55 70,09% obszar miejski obszar wiejski nie dotyczy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Rozkład powyższych projektów wynika ze zurbanizowanego charakteru województwa, w którym kluczową rolę dla regionu odgrywają miasta. Dodatkowo obszary wiejskie korzystają ze wsparcia w ramach PROW, który dedykowany jest obszarom wiejskim. Pod względem wartości dofinansowania UE, przeważają projekty realizowane na obszarze miejskim. Na obszarach wiejskich realizowane są projekty, dla których wartość dofinansowania UE jest ponad dwukrotnie mniejsza niż dla projektów realizowanych na terenie obszarów miejskich. W 2012 r. zmniejszyła się liczba gmin nie korzystających ze wsparcia w ramach RPO WŁ. Spośród 9 gmin, które w 2011 r. nie ubiegały się o wsparcie w ramach RPO WŁ, dwie gminy Masłowice i Wielgomłyny skorzystały ze wsparcia. Podobnie jak w roku ubiegłym, liderem pod względem wartości dofinansowania UE oraz liczby realizowanych projektów jest Powiat m. Łódź. Do końca 2012 r. beneficjenci realizujący projekty na terenie Łodzi podpisali 835 umów na kwotę EFRR w wysokości 274,67 mln EUR (1 125,27 mln PLN). Na kolejnych miejscach pod względem wykorzystania środków z RPO WŁ są: beneficjenci z gminy Uniejów 28,66 mln EUR (117,43 mln PLN), Miasto Łowicz 20,24 mln EUR (82,92 mln PLN) i Poddębice 18,00 mln EUR( 73,77 mln PLN). Na dalszych pozycjach plasują się beneficjenci ze Zgierza, Radomska, Konstantynowa Łódzkiego oraz Bełchatowa. W pozostałych jednostkach wartość EFRR w projektach jest poniżej 14 mln EUR (60,42 mln PLN) 57,35 mln PLN. Z przeprowadzonej analizy wynika, że pod względem ilości realizowanych projektów poza Powiatem m. Łódź przodują beneficjenci ze Zgierza (58), Pabianic (55), Piotrkowa Trybunalskiego (49), Konstantynowa Łódzkiego (46). W pozostałych gminach i miastach regionu łódzkiego liczba realizowanych projektów nie przekracza 40 projektów. W przypadku powiatów, jeżeli chodzi o wartość dofinansowania EFRR, pionierem jest również Powiat m. Łódź. Szczegółowe zestawienie przedstawia poniższy wykres: 27

29 Wykres 7. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach w ramach RPO WŁ (w mln EUR) 3 mln EUR Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Dla RPO WŁ nie wskazano obszarów defaworyzowanych, w związku z powyższym IZ RPO WŁ w sprawozdaniu z realizacji Programu za 2012 r. nie odniosła się do tego zagadnienia. wg działu gospodarki Wykres 8. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w danym dziale gospodarki Inne niewyszczególnione usługi 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 11 Transport 13 Handel hurtowy i detaliczny 18 Edukacja 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 17 Administracja publiczna 12 Budownictwo 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów 14 Hotele i restauracje 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne 00 Nie dotyczy 05 Wytwarzanie urządzeń transportowych 10 Poczta i telekomunikacja 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody 15 Pośrednictwo finansowe 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 3 W celu zapewnienia czytelności analizy wdrażania RPO WŁ w powiatach na wykresach nie ujęto Powiatu m. Łódź, w którym realizuje się najwięcej projektów zarówno pod względem ilościowym jak i kwotowym. 28

30 Wykres 9. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ przypadające na dany dział gospodarki (w mln EUR) 63,25 5,52 5,39 5,18 11 Transport 22 Inne niewyszczególnione usługi 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 17 Administracja publiczna 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 18 Edukacja 15 Pośrednictwo finansowe 00 Nie dotyczy 10 Poczta i telekomunikacja 12 Budownictwo 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody 14 Hotele i restauracje 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów 13 Handel hurtowy i detaliczny 05 Wytwarzanie urządzeń transportowych 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej 4,07 2,79 0,09 1,01 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Z przeprowadzonej analizy wynika, że beneficjenci realizujący projekty w ramach RPO WŁ prowadzą działalność w ramach różnorodnych działów gospodarki. Zauważyć można, że najczęściej beneficjenci RPO WŁ, jako profil swojej działalności wskazywali inne niewyszczególnione usługi (22) oraz nieokreślony przemysł wytwórczy (06). Najwięcej takich beneficjentów jest w ramach Działań III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw. W ramach tych dwóch kategorii realizowanych jest 1280 projektów (60,41%), na kwotę EFRR wynoszącą 275,82 mln EUR (1 129,42 mln PLN), co stanowi 28,35% wszystkich środków EFRR. Pod względem ilości realizowanych projektów dominuje przetwórstwo przemysłowe poprzez realizację 607 projektów (47,42 %) na kwotę EFRR 69,77 mln EUR (285,84 mln PLN). Na drugim miejscu znalazł się przemysł średnio niskiej i niskiej technologii projektów (38,13%) na kwotę 53,19 mln EUR (217,92 mln PLN). Pod względem wartości dofinansowania UE najwięcej środków zaangażowano w usługach, w których realizowane są 563 projekty na kwotę dofinansowania 196,96 mln EUR (806,91 mln PLN), co stanowi 71,41% środków w dominujących dwóch kategoriach. Na kolejnych miejscach uplasowały się pozostałe usługi oparte na wiedzy z dofinansowaniem na poziomie 157,09 mln EUR (643,35 mln PLN) (56,95 %) w ramach 288 projektów, w tym inne usługi oparte na wiedzy. W tym rodzaju działalności realizowanych jest 115 projektów na kwotę EFRR 117,80 mln EUR (482,60 mln PLN), co stanowi 42,71 % - omawianych kategorii (06,22). Najmniej liczną grupę w ramach RPO WŁ, mniej niż 15%, stanowią beneficjenci, którzy zakwalifikowali się do działów gospodarki: pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody (09); pośrednictwo finansowe (15) oraz obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej (16). Realizują w sumie 9 projektów na kwotę EFRR 35,63 mln 29

31 EUR (145,97 mln PLN) w ramach Działań: II.1 Gospodarka wodno-ściekowa; III.4 Rozwój otoczenia biznesu; III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw; IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. Pod względem wartości środków EFRR w ramach działów gospodarki w RPO WŁ przoduje działalność gospodarcza związana z transportem. Do końca 2012 r. ponad 259,85 mln EUR (1 064,54 mln PLN), co stanowi 26,75%, trafiło do tego działu. Taki rodzaj działalności gospodarczej wykazywali beneficjenci, którzy realizują projekty w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa oraz III Osi - Działanie 3.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw. W dziale tym realizowanych jest 86 projektów stanowiących nie całe 4% wszystkich analizowanych projektów. Na drugim i trzecim miejscu, pod względem absorpcji środków EFRR znalazły się: inne niewyszczególnione usługi (22) oraz działalność związana ze środowiskiem naturalnym (21). Środki EFRR w ramach tych działów obejmują 365,88 mln EUR (1 498,94 mln PLN), co stanowi 37,68%. Reasumując, projekty związane z transportem absorbują najwięcej środków w ramach RPO WŁ, a ich wielkość pod względem dofinansowania środkami UE jest największa. Najmniej pod względem wartości środków EFRR w województwie łódzkim jest beneficjentów, którzy prowadzą działalność gospodarczą związaną z obsługą nieruchomości, wynajmem i prowadzeniem działalności gospodarczej (16), wytwarzaniem urządzeń transportowych (05) oraz handlem hurtowym i detalicznym (13). Do realizacji takich projektów zaangażowano mniej niż 3 mln EUR (12,29 mln PLN). Dział gospodarki określony jako nie dotyczy odnosi się do projektów realizowanych w ramach VII Osi priorytetowej: Pomoc techniczna. IZ RPO WŁ zgodnie z sugestią KE prowadzi szczegółową analizę w zakresie tych działów, które określono jako inne niewyszczególnione usługi oraz nieokreślony przemysł wytwórczy. Szczegółowe analizy dotyczące projektów w ramach powyższych działów w oparciu o klasyfikację PKD 2007 przedstawiono poniżej. 30

32 Tabela 2. Liczba projektów oraz dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ dla działów 22 inne niewyszczególnione usługi oraz 06 nieokreślony przemysł wytwórczy wg klasyfikacji PKD 2007 (w mln EUR) Rodzaj działalności gospodarczej (w oparciu o klasyfikację PKD 2007) Liczba projektów RAZEM Wartość dofinansowania UE 22 Inne niewyszczególnione usługi Liczba projektów Wartość dofinansowania UE 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy Liczba projektów Wartość dofinansowania UE 1. Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (PKD 01-03) 1 0,04 1 0,04 0 0,00 2. Górnictwo i wydobywanie (PKD 05-09) 5 0,86 2 0,03 3 0,83 3. Przetwórstwo przemysłowe (PKD 10-33) , , ,96 w tym: w tym: Przemysł wysokiej technologii (PKD 21, 26, 30.3) [ang. High technology industry] Produkcja leków i wyrobów farmaceutycznych (PKD 21) Produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKD 26) Produkcja statków powietrznych, statków kosmicznych i podobnych maszyn (PKD 30.3) Przemysł średniowysokiej technologii (PKD 20, 25.4, 27-29, 30 [z wyłączeniem 30.3], 32.5) [ang. Medium-high technology industry] Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych (PKD 20) 22 2,74 8 0, ,13 8 0,91 4 0,30 4 0, ,83 4 0, ,52 0 0,00 0 0,00 0 0, , , , ,16 9 2, ,15 31

33 Produkcja broni i amunicji (PKD 25.4) 0 0,00 0 0, w tym: Produkcja maszyn, urządzeń, pojazdów, sprzętu transportowego (z wyłączeniem statków powietrznych i statków kosmicznych) i urządzeń elektrycznych (PKD za wyjątkiem 30.3) Produkcja sprzętu medycznego i dentystycznego (PKD 32.5) Przemysł średnioniskiej i niskiej technologii (PKD 10-19, [z wyłączeniem 25.4], [z wyłączeniem 32.5]) [ang. Medium-low and low technology industry] 60 8, , ,32 9 0,66 4 0,54 5 0, , , ,25 Przemysł spożywczy (PKD 10-12) 15 0, ,62 4 0,07 Przemysł tekstylno-odzieżowy i skórzany (PKD 13-15) Przemysł drzewno-papierniczy (PKD i 31) 126 8, , , , , ,67 Przemysł paliwowy (PKD 19) 6 0,93 5 0,71 1 0,22 Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (PKD 22) 72 9, , ,00 Przemysł mineralny (PKD 23) 33 4, , ,90 Przemysł metalurgiczny i metalowy (PKD 24-25, z wyłączeniem 25.4) Inne przetwórstwo przemysłowe (PKD 18, 32-33) 73 10, , , , , ,91 32

34 4. Działalność związana z wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz wodę oraz gospodarowanie ściekami i odpadami (PKD 35-39) 12 2,05 8 0,61 4 1,45 5. Budownictwo (PKD 41-43) 92 6, ,68 4 0,55 6. Usługi (PKD 45-99) , , ,77 w tym: Usługi wysokiej technologii (PKD 59-63, 72) [ang. High-tech knowledge intensive services] Działalność związana z produkcją filmów, nagrań video, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych oraz nadawanie programów radiowych i telewizyjnych (PKD 59-60) 61 4, ,62 0 0,00 9 0,69 9 0,69 0 0,00 Telekomunikacja (PKD 61) 3 0,07 3 0,07 0 0,00 w tym: Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki (PKD 62) Działalność usługowa w zakresie informacji (PKD 63) Badania naukowe i prace rozwojowe (PKD 72) Pozostałe usługi oparte na wiedzy (PKD 50-51, 58, 64-66, 69-71, 73-75, 78, 80, 84-93) [ang. Knowledge intensive services] 24 1, ,58 0 0, , ,10 0 0,00 6 0,17 6 0,17 0 0, , ,90 6 0,19 Transport wodny i lotniczy (PKD 50-51) 1 0,02 1 0,02 0 0,00 33

35 Działalność wydawnicza (PKD 58) 19 1, ,60 1 0,01 Finanse i ubezpieczenia (PKD 64-66) 5 0,10 4 0,06 1 0,04 Działalność profesjonalna i techniczna (PKD 69-71, 73-75) 125 8, ,04 4 0,14 Edukacja (PKD 85) 23 29, ,38 0 0,00 w tym: Inne usługi oparte na wiedzy (PKD 78, 80, 84, 86-93) Usługi w mniejszym stopniu oparte na wiedzy (PKD 45-49, 52-56, 68, 77, 79, 81-82, 94-99) [ang. Less knowlegde intensive services] , ,80 0 0, , , ,58 Handel (PKD 45-47) 141 7, , ,55 Transport, z wyłączeniem wodnego i lotniczego (PKD 49, 52-53) Usługi hotelarskie i gastronomiczne (PKD 55-56) 6 1,68 6 1,68 0 0, , ,25 0 0,00 Obsługa rynku nieruchomości (PKD 68) 7 4,05 7 4,05 0 0,00 Pozostała działalność usługowa (PKD 77, 79, 81-82, 94-99) 50 21, ,44 1 0,03 RAZEM , , ,57 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 34

36 wg form prawnych Wykres 10. Liczba projektów w ramach RPO WŁ w podziale na rodzaj beneficjenta ,43% 44 2,08% ,23% 92 4,34% 18 0,85% 16 0,76% 14 0,66% przedsiębiorstwa inne organizacje non profit jst uczelnie, jednostki naukowe organy władzy, administarcji rządowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 11. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na rodzaj beneficjenta (w mln EUR) 213,62 21,97% 43,51 4,47% 134,84 13,87% 42,81 4,40% 623,91 64,16% 28,84 2,97% 19,67 2,02% jst organy władzy, administarcji rządowej uczelnie, jednostki naukowe przedsiębiorstwa inne organizacje non profit Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Głównymi odbiorcami wsparcia z EFRR w ramach podpisanych umów, zgodnie z podziałem form prawnych na sześć głównych rodzajów, są jednostki samorządu terytorialnego (jst) (64,16%), które realizują projekty we wszystkich działaniach RPO WŁ. Ich udział, powyżej 20%, zauważyć można w Osi priorytetowej I: Infrastruktura transportowa oraz powyżej 13 % w II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. W pozostałych osiach udział jst jest poniżej 10%. Dużą grupę odbiorców wsparcia z EFRR, stanowią przedsiębiorstwa (21,97%), a wśród nich liderem są spółki akcyjne - duże przedsiębiorstwo, osoby fizyczne prowadzące działalność 35

37 spółki akcyjne duże przedsiębiorstwa oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - średnie przedsiębiorstwo. Największy ich udział, powyżej 10% zauważyć można w III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Najmniej liczna grupę stanowi spółka komandytowa - średnie przedsiębiorstwo. Grupę beneficjentów, która stanowi poniżej 5% wartości środków EFRR w podpisanych umowach stanowi organ władzy, administracji rządowej, inne, uczelnie, jednostki naukowe oraz organizacje non profit. Pod względem ilości podpisanych umów liderem są przedsiębiorcy, którzy podpisali umowy. Z przeprowadzonej analizy wynika, że najwięcej podpisanych umów zostało przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - mikro przedsiębiorstwo (484 umowy), najmniej poniżej 10 zostało podpisane przez różnego rodzaju spółki akcyjne oraz spółki komandytowe. II miejsce przypadło jst, które podpisane mają 454 umowy. Liderami pod względem podpisanych umów są gminy (300 umów) oraz powiaty (66 umów). Kolejna grupę pod względem liczby podpisanych umów stanowią beneficjenci zaliczeni do grupy inne. Pionierem w tej grupie są publiczne zakłady opieki zdrowotnej, które mają podpisane 40 umów. Przyjmując podział przyjęty do niniejszego Sprawozdania zauważyć można, że beneficjenci zaliczani do grupy: uczelnie jednostki naukowe, organizacje not profit oraz organ władzy, administracji rządowej mają podpisane umowy poniżej 1%. Liderem w tej grupie beneficjentów są uczelnie wyższe, które mają podpisane 16 umów. wg obszarów wparcia Wykres 12. Liczba projektów w podziale na obszar wsparcia ,80% ,40% 176 7,09% 137 5,52% 31 1,25% 39 1,57% 67 2,70% przedsiębiorczość i B+R społeczeństwo informacyjne transport środowisko energetyka turystyka kultura infrastruktura społeczna kapitał ludzki Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 36

38 Wykres 13. Dofinansowanie UE w ramach RPO WŁ w podziale na obszar wsparcia (w mln EUR) 121,74 14,24% 79,28 9,27% 71,92 8,41% 49,89 5,84% 180,01 21,06% 140,89 16,48% 46,54 5,44% 260,91 30,52% 44,46 5,20% transport przedsiębiorczość i B+R energetyka infrastruktura społeczna społeczeństwo informacyjne środowisko turystyka kultura kapitał ludzki Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Z przeprowadzonej analizy wynika, że wsparcie w ramach RPO WŁ zostało skierowane do 8 z 9 obszarów wsparcia. Obszary w których realizowane są projekty w ramach RPO WŁ to: Przedsiębiorczość i B+R (kat. 1-9) w ramach tego obszaru zawarto umów na kwotę EFRR 180,01 mln EUR (737,46 mln PLN). Główną grupę beneficjentów stanowią przedsiębiorstwa. Ponadto, w tym obszarze ze wsparcia korzystały również jst oraz stowarzyszenia i fundacje. Realizowane projekty dotyczą inwestycji w przedsiębiorstwach, wsparcia jednostek B+R oraz usług w sektorze turystki i bazy rekreacyjno sportowych. Do końca 2012 r. zostało zakończonych (złożony wniosek o płatność końcową) 505 projektów na kwotę EFRR 54,37 mln EUR (222,75 mln PLN). Społeczeństwo informacyjne (kat ) w tym obszarze zawarto 442 umowy, na kwotę EFRR 71,92 mln EUR (376,57 mln PLN). Rozpatrując ten obszar pod względem rodzajów beneficjentów zauważyć można, że liderem są przedsiębiorstwa. Na dalszych pozycjach uplasowały się jst oraz stowarzyszenia, fundacje, publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Realizowane projekty mają za zadanie umożliwić jak największej liczbie mieszkańców województwa dotarcie do zaawansowanych technologii informatycznych. Do końca 2012 r. zostało zakończonych (złożony wniosek o płatność końcową) 106 projektów na kwotę EFRR 6,56 mln EUR (26,86 mln PLN). Transport (kat ) zawartych zostało 177 umów, na kwotę EFRR 260,91 mln EUR (1 068,89 mln PLN). Należy podkreślić, iż pod względem wartości zaangażowanych środków EFRR jest to przodujący obszar. Głównymi beneficjentami są: jst, państwowe jednostki organizacyjne oraz przedsiębiorcy. Realizowane projekty dotyczą budowy i modernizacji dróg lokalnych i krajowych; kolei i lotnictwa. Do końca 2012 r. zostało zakończonych (złożony wniosek o płatność końcową) 43 projekty w na kwotę EFRR 42,74 mln EUR (175,12 mln PLN). 37

39 Środowisko (kat ) w ramach tego obszaru zawarto 101 umów, na kwotę EFRR 49,86 mln EUR (204,27 mln PLN). Beneficjentami są przede wszystkim przedsiębiorstwa, jst oraz stowarzyszenia, fundacje, publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Realizowane projekty dotyczą poprawy środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego. Do końca 2012 r. zakończone zostały (złożony wniosek o płatność końcową) 2 projekty na kwotę EFRR 6,56 mln EUR (3,13 mln PLN). Energetyka (kat ) w ramach tych kategorii zawarto 176 umów, na kwotę EFRR 121,74 mln EUR (498,74 mln PLN). Głównym typem beneficjentów są jst oraz organizacje non profit. Realizowane projekty dotyczą głównie budowy, modernizacji oczyszczalni ścieków wraz z przyłączami oraz wsparcia systemu ratowniczo-gaśniczego. Do końca 2012 r. zakończone zostały (złożony wniosek o płatność końcową) 74 projekty na kwotę EFRR 25,07 mln EUR (102,72 mln PLN). Turystyka (kat ), gdzie zawarto 31 umów, na kwotę EFRR 46,54 mln EUR (190,66 mln PLN). Beneficjentem w tym obszarze wsparcia są jst (głównie powiaty). Realizowane projekty dotyczą przede wszystkim poprawy stanu infrastruktury turystyki. Do końca 2012 r. zakończone zostały (złożony wniosek o płatność końcową) 3 projekty na kwotę EFRR 2,09 mln EUR (8,58 mln PLN). Kultura (kat ) te kategorie obejmują 39 umów, na kwotę EFRR 44,46 mln EUR (182,14 mln PLN), a głównym typem beneficjentów są jst. Projekty realizowane są w Działaniu V.4 Infrastruktura kultury. W ramach tego obszaru wsparcia realizowane są projekty dot. organizacji wydarzeń kulturalnych mający wpływ na wzrost znaczenia kultury, zabezpieczenia zasobów dziedzictwa kulturalnego na wypadek różnego rodzaju zagrożeń. Do końca 2012 r. został zakończony (złożony wniosek o płatność końcową) 1 projekt na kwotę EFRR 0,14 mln EUR (0,57 mln PLN). Infrastruktura społeczna (kat ), gdzie zawarto 67 umów na kwotę EFRR 79,28 mln EUR (321,06 mln PLN). Głównym typem beneficjentów są jst, szkoły, szpitale. Projekty realizowane są głównie w Działaniu V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia oraz V.3 Infrastruktura edukacyjna. W ramach tego obszaru wsparcia realizowane są projekty dot. modernizacji, rozbudowy budowy placówek oświatowych oraz poprawy stanu bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców województwa łódzkiego poprzez zakup sprzętu i urządzeń medycznych. Do końca 2012 r. zakończonych zostało (złożony wniosek o płatność końcową) 37 projektów na kwotę EFRR 23,65 mln EUR (96,90 mln PLN). Kapitał ludzki (kat ) - obszar w ramach którego w RPO WŁ wsparcie nie zostało skierowane a stworzony został osobny program operacyjny. Tabela 3. Podział umów o dofinansowanie realizowanych na terenie województwa łódzkiego wg obszarów wsparcia obejmujących pozostałe programy operacyjne w ramach Polityki Spójności RPO WŁ POKL POIG POIiŚ Obszar wsparcia Liczba umów Wartość EFRR (w mlneur) Liczba umów Wartość EFRR (w mln EUR) Liczba umów Wartość EFRR (w mln EUR) Liczba umów Wartość EFRR (w mlneur) 1-9 przedsiębiorczość i B+R , , , społeczeństwo informacyjne , ,63-63, transport , , środowisko , ,35 38

40 44-54 energetyka , , turystyka 31 46, kultura 39 44, kapitał ludzki ,87 1 1, infrastruktura społeczna 67 79, ,86 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Zgodnie z instrukcją do Sprawozdania, w tabeli nie zostały ujęte kategorie: 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich oraz 80 Promowanie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci współpracy odnośnych podmiotów; 81 Rozwiązania na rzecz podniesienia jakości opracowania, monitorowania, ewaluacji polityk i programów na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym i 85 Przygotowanie, realizacja, monitorowanie i kontrola. W ramach wyżej wymienionych kategorii w RPO WŁ oraz POKL realizowanych jest razem 129 projektów na kwotę EFRR 135,57 mln EUR (555,52 mln PLN). W ramach RPO WŁ w kategorii 61 podpisanych jest 31 projektów na kwotę EFRR 94,33 mln EUR (386,43 mln PLN). Są to projekty realizowane w Działaniu VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych. Beneficjentami w tej kategorii są jst, przedsiębiorstwa oraz uczelnie. W ramach wspólnej dla RPO i POKL kategorii 85 realizowanych jest 10 projektów, w POKL 4 na kwotę dofinansowania 12,98 mln EUR (53,19 mln PLN), natomiast w RPO WŁ 6 na kwotę EFRR wynoszącą 22,34 mln EUR (91,52 mln PLN). W kategoriach 80 oraz 81 tylko dla POKL realizowanych jest 88 projektów na kwotę dofinansowania 5,95 mln EUR (24,38 mln PLN). wg formy finansowania Wykres 14. Wykorzystanie środków UE w podpisanych umowach w ramach RPO WŁ wg formy finansowania (w mln EUR) 942,44 96,92% 29,93 3,08% pomoc bezzwrotna pomoc (pożyczka, dotacja na spłatę oprocentowania, gwarancje) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 39

41 Podobnie jak w poprzednim roku, pomoc finansowa w ramach realizowanych projektów w RPO WŁ dotyczyła dwóch form: pomocy bezzwrotnej oraz pomocy (pożyczka, dotacja na spłatę oprocentowania, gwarancje). Większość projektów (97,38%) dotyczy pomocy bezzwrotnej. W ramach drugiego rodzaju pomocy realizowany był tylko 1 projekt, w Działaniu III.4 Rozwój otoczenia biznesu przez BGK na kwotę 29,93 mln EUR (122,61 mln PLN). Pomoc skierowana była na wsparcie przedsiębiorczości poprzez rozwój instrumentów inżynierii finansowej w ramach inicjatywy JEREMIE w województwie łódzkim. Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych RPO WŁ W ramach IWIPK dla RPO WŁ realizowanych jest 39 projektów, spośród nich 9 to tzw. projekty zintegrowane składające się z kilku podprojektów realizujących wspólny cel. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. na liście projektów kluczowych na etapie podpisanej pre-umowy pozostawał 1 projekt złożony przez Miasto Piotrków Trybunalski (Trakt Wielu Kultur - Rozwój potencjału turystycznego miasta poprzez rewitalizację zabytkowych obszarów Piotrkowa Trybunalskiego etap II). Realizacja projektów przebiega bez większych zakłóceń. Najczęstszym problemem jaki wystąpił jest konieczność wydłużenia terminu realizacji związana między innymi z przedłużającymi się procedurami przetargowymi oraz koniecznością pozyskania dodatkowej dokumentacji w przypadku wprowadzania niezbędnych zmian w projekcie. Wartość ogółem projektów w ramach IWIPK wynosi ,17 EUR (włącznie z 1 projektem na etapie podpisanej pre-umowy), z tego , 62 EUR stanowi wkład UE. Biorąc pod uwagę całą alokację środków UE w ramach RPO WŁ, wynoszącą ,00 EUR, Indywidualne Projekty Kluczowe obejmują ok. 31,74 % tej kwoty. Lista projektów w ramach IWIPK znajdue się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. Projekty realizowane na terenie województwa Łódzkiego w ramach Programu Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO RYBY) W ramach PO RYBY na terenie województwa łódzkiego realizowanych jest 96 projektów. Wartość uzyskanego wsparcia w ramach projektów przekroczyła 3,53 mln EUR (14,48 mln PLN) Tabela 4. Projekty realizowane w ramach PO RYBY w województwie łódzkim Środek Liczba projektów wysokość przyznanej pomocy ogółem (w EUR) w tym EFR (w EUR) 2.2. Działania wodno - środowiskowe 2.5. Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu , , , , Działania wspólne , ,04 40

42 4.1 Rozwój obszarów zależnych od rybactwa z wyłączeniem realizacji operacji polegających na funkcjonowaniu lokalnej grupy rybackiej (LGR) oraz nabywaniu umiejętności i aktywizacji lokalnych społeczności 4.2. Wsparcie na rzecz współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej , , , , Pomoc techniczna , ,99 RAZEM , ,22 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z MRR Projekty realizowane na terenie województwa Łódzkiego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) W ramach PROW w województwie łódzkim podpisano ponad 472 tys. umów. Kwota dofinansowania w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) wyniosła prawie 485 mln EUR (prawie 2 mld PLN). Największym zainteresowaniem wśród beneficjentów cieszyło się działanie (w ramach II Osi) poświęcone wspieraniu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, dla którego od początku realizacji programu zawarto ponad 445 tys. umów o wartości dofinansowania ponad 117 mln EUR (480 mln PLN). Biorąc natomiast pod uwagę wartość dofinansowania ze środków EFPROW w ramach poszczególnych działań, to największe wsparcie otrzymały projekty w ramach Działania (w ramach I Osi) poświęconego modernizacji gospodarstw rolnych (ponad 120 mln EUR, prawie 494 mln PLN). Szczegółowe dane dotyczące wdrażania PROW prezentuje poniższa tabela. 41

43 Tabela 5.Stan wdrażania PROW w województwie łódzkim Złożone wnioski Zawarte umowy Zrealizowane płatności Oś Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; Oś 2: Poprawa stanu środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej Liczba projektów Wnioskowana kwota Ogółem (w EUR) EFRROW Liczba umów Ogółem (w EUR) Kwota umów EFRROW (w EUR) Liczba płatności Liczba operacji Liczba różnych Ogółem (w EUR) Wypłacona kwota EFRROW (w EUR) , , , , , , , , , , , , , , , , , ,60 Oś 4: LEADER , , , , , ,26 RAZEM , , , , , ,09 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z MRR

44 Analiza stopnia realizacji wskaźników odnoszących się do celu głównego oraz celów szczegółowych. Wskaźniki oddziaływania Głównym celem strategicznym realizowanym w ramach RPO WŁ jest integracja regionu łódzkiego z europejską i globalną przestrzenią społeczno-gospodarczą, jako środkowoeuropejskiego centrum rozwoju, sprzyjającego zamieszkaniu i gospodarce oraz dążącego do budowy wewnętrznej spójności przy zachowaniu różnorodności jego miejsc. Cel ten jest realizowany poprzez cele szczegółowe odnoszące się do poszczególnych osi priorytetowych Programu. Szczegółowe wartości liczbowe odnośnie poziomu osiągnięcia wskaźników programowych zostały zaprezentowane w załączniku nr I Postęp fizyczny programu operacyjnego realizacja wskaźników odnoszących się do celu głównego i celów szczegółowych. W 2012 r. zauważyć można, że w Województwie Łódzkim realizacja projektów współfinansowanych ze środków UE, wpłynęła pozytywnie na sytuację społeczną i gospodarczą regionu. Jak wynika z wyliczeń zamieszczonych w załączniku 1. szacowane osiągnięcie wskaźników: 1. Zmiana poziomu Produktu Krajowego Brutto (PKB) w wyniku realizacji Programu; 3. Liczba utworzonych miejsc pracy w województwie łódzkim (netto); zgodnie z wartościami podanymi w modelu HERMIN opracowanego w raporcie półrocznym 2012 pt. Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników w dokumentach strategicznych - Narodowego Planu Rozwoju i Narodowej Strategii Spójności oraz innych wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą modelu Hermin (krajowego i regionalnych przygotowanego przez Instytut Badań Strukturalnych - tabela 5 oraz 8 i założeniami na lata 2013 i 2015 nie budzi zastrzeżeń i jest zadowalające. Należy jednak podkreślić, iż prezentowane wartości odnoszą się do wpływu wszystkich funduszy na region łódzki a nie tylko RPO WŁ. IZ RPO WŁ jest w trakcie atktualiazcji modelu za rok 2012r. Zmiana poziomu PKB Z raportu opracowanego na zlecenie MRR wynika, że w kraju w latach wpływ polityki spójności na tempo wzrostu PKB będzie - w porównaniu do wcześniejszych lat - minimalnie ujemny, co wynika głównie z wycofania rekordowo dużego impulsu popytowego z lat Równocześnie trzeba podkreślić, że finansowanie w latach pozwala na pełne podtrzymanie dotychczasowego pozytywnego wpływu na poziom PKB, przez co dzięki funduszom pozostanie on w latach o 7,0-7,3% wyższy niż w scenariuszu bez funduszy. Po 2016 r., w porównaniu do sytuacji, w której fundusze w ogóle nie byłyby wydatkowane, wpływ na samo tempo wzrostu będzie zerowy. Po osiągnięciu maksimum oddziaływania w 2015 r., zmniejszenie się wartości wydatkowanych środków w 2016 r. będzie skutkować wyraźnie negatywnym wpływem na tempo wzrostu PKB. Ujemny wpływ funduszy w 2016 r. na dynamikę PKB będzie wynikał ze zmniejszenia się ogromnego zastrzyku inwestycyjnego do gospodarki polskiej (konsolidacja fiskalna). Brak podtrzymania wydatkowania funduszy w ramach kolejnej perspektywy finansowej na lata skutkowałby szybkim zanikaniem efektów funduszy.

45 Wprowadzanie innowacyjnych technik i technologii w różnych gałęziach przemysłu, duże zasoby wykwalifikowanych pracowników oraz ponadprzeciętna liczba absolwentów, duża liczba firm z udziałem kapitału zagranicznego oraz korzystna struktura gospodarki, węzeł transportowy rangi ponadregionalnej, skrzyżowanie autostrad A1 i A2 powodują, że w regionie łódzkim poziom PKB na jednego mieszkańca cały czas rośnie, co pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) Bank Danych Lokalnych (BDL). Wartości PKB w województwie łódzkim są bardzo zbliżone do wartości PKB dla Polski osiągając poziom ok. 92 %. Tabela 6. Wartość PKB w Polsce i województwie łódzkim w latach Rok Polska (tys. zł) Łódzkie (tys. zł) % w stosunku do Polski 2011 bd bd bd ,0 34,1 92, ,2 32,2 91, ,4 31,04 92,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Ze względu na opóźnienie w publikowaniu danych dotyczących tego wskaźnika nie można odnieść się do sytuacji bieżącej. Bardzo duży wzrost PKB wyraźny jest w 2008 r., czyli w okresie kiedy rozpoczęło się faktyczne wdrażanie nowej perspektywy finansowej. Wzrost ten nieznacznie wyhamował w 2009 r., ale biorąc pod uwagę kryzys gospodarczy należy uznać go za bardzo dobry wynik. Dopiero analiza przeprowadzona w kolejnych latach, a w szczególności po zakończeniu wdrażania RPO WŁ, pokaże faktyczne kształtowanie się poziomu PKB. Zakładając poprawność modelu HERMIN powinniśmy po raz pierwszy odnotować spadek wartości wskaźnika w 2014 r. Niestety ze względu na specyfikę statystyki publicznej dane dotyczące PKB w 2014 r. pojawią się z dwuletnim opóźnieniem. Podkreślenia wymaga fakt, że dopiero uruchomienie instrumentów inżynierii finansowej, w szczególności Inicjatywy JEREMIE skierowanej do mikro i małych przedsiębiorców w regionie łódzkim, pozwoliło na dostarczenie środków unijnych tym przedsiębiorstwom, których instytucje finansowe nie są w stanie finansować lub wymagają od nich spełnienia dodatkowych, często zaporowych warunków. Obecnie przedsiębiorcy na rozwój działalności mogą się ubiegać o niskooprocentowane poręczenia, pożyczki i kredyty. Należy również zauważyć, że projekty realizowane w ramach RPO WŁ przyczyniają się do niwelowania słabych stron województwa łódzkiego jakie zostały określone w analizie SWOT dla RPO WŁ. Co więcej wzmacniane są także silne strony regionu, które z kolei jeszcze mocniej niwelują wskazane w Programie słabe strony. Analizując słabe strony jakie zostały zidentyfikowane na etapie programowania warto zwrócić uwagę, iż większość z nich została uwzględniona w procesie realizacji projektów. Na obecnym poziomie wdrażania Programu można już z całą pewności zauważyć poprawę sytuacji regionu wyrażoną poprzez poprawę podstawowych wskaźników obrazujących, co zostało zaprezentowane w rozdziale Analiza nt. realizacji wskaźników programowych RPO WŁ do niniejszego Sprawozdania. Utworzone miejsca pracy (brutto) Wskaźnik 2 Utworzone miejsca pracy (brutto) liczony jest na podstawie danych zawartych w KSI SIMIK 07-13: 44

46 Liczba utworzonych nowych etatów badawczych (kat. 1-5, 7) [szt.]; Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) [szt.]. W związku ze zmianą metodologii liczenia wskaźnika jest on liczony obecnie bez wskaźnika P.100 czyli liczba bezpośrednio utworzonych miejsc pracy. Z przeprowadzonej analizy wynika, że w 2012 r. utworzonych zostało 528,80 etatów. Narastająco wartość wskaźnika została osiągnięta na poziomie 1 313,49 szt., co stanowi 21,89 % założeń. Spadek wskaźnika w porównaniu do poprzedniego sprawozdania wynika, ze zmiany metodologii liczenia tego wskaźnika. Analizując % realizacji wartości docelowej wskaźnika został on osiagnięty na poziomie 21,89%. Osiągnięcie wartości docelowej wg IZ RPO WŁ jest możliwe do osiągnięcia, gdyż obecnie wiele projektów ma wnioski o płatność w trakcie weryfikacji i dopiero po zakończeniu wszelkich wyjasnień zostanie wprowadzony do systemu. IZ RPO WŁ, aby uzyskać jak największą wartość wskaźnika zachęca na organizowanych dla beneficjentów szkoleniach do zatrudniania nowych osób. Ponadto w kontekście całego systemu wskaźników IZ RPO WŁ ankietuje beneficjentów, którzy zakończyli realizację projektów, w zakresie dodatkowo stworzonych miejsc pracy lub innych form zatrudnienia. Niektórzy z beneficjentów osiągnęli większe, od zakładanych wyniki również w zakresie zatrudnienia. W niniejszym Sprawozdaniu możliwe jest zaprezentowanie tego wskaźnika w podziale na kobiety/mężczyźni. Dane te zostały zebrane w wyniku bezpośredniego kontaktu z beneficjentami, po zakończeniu przez nich realizacji projektów. Należy także podkreślić, iż wypełnianie stosownych ankiet przez beneficjentów jest dobrowolne i od rzetelności ich wypełnienia uzależniona jest kompleksowość informacji uzyskanych przez IZ RPO WŁ. Z rozesłanych 746 ankiet do beneficjentów, którzy zakończyli swoje projekty do 2012 r. (złożony i zaakceptowany wniosek o płatność końcową) zwrócono 570 co stanowi 76,41%. Z uzyskanych informacji wynika, że utworzonych zostało 1 247,70 miejsc pracy, w tym dla kobiet 545,24 etatów, natomiast dla mężczyzn 661,80 etatu. Należy zauważyć, iż liczba etatów nie sumuje się. Spowodowane jest to tym, iż beneficjent w przesłanej ankiecie podawał podział oraz zakładał, iż część stworzonych etatów nie jest dokładnie przypisana do kobiety czy mężczyzny. Podsumowując niskie osiągnięcie wskaźnika należy stwierdzić, iż wynika ono głównie z tego że rozwój przedsiębiorstw, ich unowocześnianie, tworzenie nowoczesnych linii produkcyjnych i wprowadzanie rozwiązań innowacyjnych powoduje zmniejszanie zapotrzebowania na pracowników, gdyż część działań jest realizowana automatycznie. Jak podaje GUS wg stanu na r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w listopadzie 2012 r. ukształtowało się na poziomie 315,3 tys. osób, tj. o 2,6% niższym niż przed rokiem (w listopadzie ub. roku, w porównaniu z analogicznym miesiącem 2010 r. wzrost o 2,50%). Należy pokreślić iż spadek zatrudnienia odnotowano m. in. w sekcjach: administrowanie i działalność wspierająca (o 7,40%), handel; naprawa pojazdów samochodowych (o 3,80%), przetwórstwo przemysłowe i obsługa rynku nieruchomości (o 2,8%), oraz budownictwo (o 2,60%). Ponadto, istotnym czynnikiem hamującym wzrost zatrudnienia, w dalszym ciągu jest słaba koniunktura krajowej gospodarki, wywołana przez światowy kryzys gospodarczy. Przedsiębiorcy ze względu na niepewność co do koniunktury w przyszłości, wstrzymują się od podejmowania decyzji w zakresie rozwoju działalności. Obawiają się ryzyka związanego z inwestowaniem i oczekują na ustabilizowanie się sytuacji na rynku. Drugą przyczyną są wysokie, pozapłacowe koszty pracy ponoszone przez pracodawców, ale także 45

47 niedopasowanie popytu i podaży na pracę, spowodowane niskimi lub nieodpowiednimi kwalifikacjami poszukujących pracy. Należy zauważyć, iż w przypadku wskaźnika Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze pomocy społecznej, w tym: - mężczyźni, - kobiety szt. (wskaźnik rezultatu) zatrudnionych jest więcej kobiet niż mężczyzn. Większa ilość zatrudnionych kobiet związana jest ze specyfiką wykonywanej pracy oraz potencjałem na rynku pracy jak również specyfika działania skierowanego głownie do pomocy społecznej w tym Domów Pomocy Społecznej. Liczba utworzonych miejsc pracy w województwie łódzkim (netto) Realizacja wskaźników w 2013 i 2015 r. powinna wynieść, co najmniej 15,50 tys.(wartość docelowa 2015 r.). Jednakże zgodnie z przyjętym modelem realizacja wskaźnika wyniosła w okresie sprawozdawczym 51,70 tys. szt. co ponad trzykrotnie przekracza planowaną wartość docelową. Szacowana realizacja wskaźnika wynosi 23 tys. szt i wyliczana jest na podstawie wyliczeń dodatkowych do raportu zleconego w 2009 r przez IZ RPO WŁ pt Spójność wewnętrzna a konkurencyjność regionu łódzkiego. Diagnoza strategiczna Tak duża wartość tego wskaźnika wynika z faktu, iż raport (będący dla IZ RPO WŁ żródłem danych nt realizacji wskaźnika) prezentuje wpływ polityki spójności na region, a nie tylko Programu RPO WŁ. Na obecnym etapie nie jest możliwe pokazanie faktycznej wartości tego wskaźnika, gdyż spis powszechny oraz późne podanie danych przez GUS powoduje, że obecny model prezentuje dane nieadekwatne do rzeczywistości. Z tego też względu IZ RPO WŁ podjęła kroki do stworzenia aktualizacji modelu, które prezentować będzie rzetelne dane. Po zakończeniu realizacji Programu przewiduje się zlecenie szczegółowej analizy. Należy zauważyć, że zwiększony popyt, poprawa jakości zasobów ludzkich na skutek szkoleń, jak również ich pozytywne efekty zewnętrzne skutkują wyższym popytem na pracę. W Polsce największy efekt realizacji Narodowego Planu Rozwoju (NPR) na liczbę pracujących zanotowano w 2007 r. 270 tys. pracujących więcej niż w scenariuszu bez funduszy. W 2008 r. oddziaływanie przejściowo zmniejszyło się, natomiast od 2009 r. oddziaływanie na liczbę pracujących istotnie wzrosło. Wyniki symulacji modelu HERMIN wskazują, że dzięki realizacji NPR , liczba pracujących w latach będzie wyższa o średnio o ok. 700 tys., czyli o 4,5%. Przełoży się to na wzrost wskaźnika zatrudnienia o ok. 2,9 pkt. proc. do poziomu 62,1% w 2015 r. Oddziaływanie to będzie najwyższe w liczbach bezwzględnych w 2012 i 2015 r., kiedy to dzięki wydatkowaniu funduszy zatrudnienie będzie wyższe aż o ok. 770 tys. osób. W 2012 r. IZ RPO WŁ, w celu usprawnienia systemu monitorowania Programu, ściśle współpracowała z Urzędem Statystycznym w Łodzi. Jednym z obszarów tej współpracy było określenie danych, które zobrazują główne trendy w gospodarce regionu oraz sytuację poszczególnych jej sektorów. Ze względu na specyfikę statystyki publicznej oraz duże opóźnienia w publikowaniu danych ustalono dwa główne obszary, których zadaniem ma być najtrafniejsze oraz cykliczne określenie kondycji gospodarczej regionu. W celu uzyskania zbliżonych do rzeczywistości aktualnych szacunków co do osiągnięcia poszczególnych wskaźników, IZ RPO WŁ realizuje działania zmierzające do aktualizacji modelu HERMIN, za pośrednictwem którego będzie można pozyskiwać szacunki dot. poziomu osiągnięcia m.in. wskaźnika dot. liczby utworzonych miejsc pracy netto w województwie łódzkim. 46

48 IZ RPO WŁ na zakończenie Programu planuje zlecenie ekspertyzy na podstawie której będzie chciała uzyskac odpowiedź ile rzeczywiście miejsc pracy stworzono w regionie łódzkim, w ty ile do kobiet a ile dla mężczyzn, dzięki Funduszą unijnych w ramach RPO WŁ Rekomendacje Komisji Europejskiej W dniu 20 sierpnia 2012 r. KE, po przeprowadzeniu jakościowej analizy Sprawozdania rocznego z wdrażania RPO WŁ za 2011 r. sformułowała następujące zalecenia ogólne dotyczące zarówno treści Sprawozdania oraz wdrażania RPO WŁ: Dalsze kontynuowanie wysiłków na rzecz poprawy jakości Sprawozdania rocznego Długość Sprawozdania Zgodnie z zaleceniem KE Sprawozdanie za 2012 r. zostało skrócone, a wszystkie niezbędne informacje przedstawione w sposób syntetyczny. Ograniczono do niezbędnego minimum ilość wykresów i tabel oraz zrezygnowano ze szczegółowego opisu poszczególnych działań, umieszczając stosowne informacje przy prezentacji danej Osi priorytetowej. Analiza jakościowa W podrozdziale Analiza jakościowa (poziom Programu) przedstawiono informacje nt. realizacji celów RPO WŁ oraz dokonano analizy stopnia realizacji wskaźników odnoszących się do celu głównego oraz celów szczegółowych Programu. Prezentacja informacji Zgodnie z sugestią KE, w obecnym Sprawozdaniu informacje finansowe prezentowane są zarówno w wartościach nominalnych i w procentowych. Przeprowadzenie ewaluacji i innych działań służących lepszej ocenie osiągniętych celów w programie i racjonalnemu wyznaczaniu celów w przyszłym okresie Na zakończenie realizowanego Programu w ramach przeprowadzonych ewaluacji dokonana zostanie ocena efektywności podejmowanych w ramach RPO WŁ działań, w tym również założonych celów, w tym także kwestii wskazanych przez KE. Dokonanie stosownej oceny po zakończeniu realizacji wszystkich projektów pozwoli na wykorzystanie pełnej informacji na temat osiągniętych efektów i wpłynie pozytywnie na jakość wnioskowania. Obecnie trwa proces przygotowania ewaluacji ex-ante Programu na nową perspektywę, która obejmie również kwestie dotyczące odpowiedniego określenia celów na nowy okres programowania Poprawa monitorowania kluczowych wskaźników poprzez SFC2007 IZ RPO WŁ podejmuje działania zmierzające do pozyskania stosownych informacji. W obecnym Sprawozdaniu przedstawione zostały dane dotyczące tworzenia miejsc pracy w wyniku realizacji poszczególnych projektów w ramach RPO WŁ w podziale na kobiety i mężczyzn. Stosowna analiza znajduje się w podrozdziale Analiza jakościowa (poziom Programu) oraz w rozdziale 3 Realizacja w podziale na priorytety, postęp wdrażania wg priorytetów/osi, które IZ RPO WŁ uzyskała w wyniku przeprowadzonych ankiet wśród beneficjentów projektów zakończonych. 47

49 Wzmocnienie działań kontrolnych przez Instytucję Zarządzającą i jej organy wykonawcze IZ RPO WŁ kontynuuje działania mające w celu intensyfikację i poprawę jakości kontroli zarządzania np. poprzez zmiany procedur kontrolnych, wprowadzenie nowych list sprawdzających do kontroli oraz organizowanie specjalistycznych szkoleń dla beneficjentów w zakresie przeprowadzenia czynności kontrolnych oraz ustawy PZP. Poprawa organizacji i planowania posiedzeń Komitetu Monitorującego RPO WŁ (KM RPO WŁ) Sprawozdanie z wdrażania IZ RPO WŁ za 2012 r., wraz niezbędnymi dokumentami, zgodnie z zaleceniem KE zostanie przekazane członkom KM RPO WŁ do 10 roboczych przed posiedzeniem Komitetu, aby umożliwić im odpowiednie przygotowanie, konstruktywną dyskusję i efektywny proces podejmowania decyzji. IZ RPO WŁ opracowuje roczny harmonogram planowanych posiedzeń na dany rok, który akceptuje przewodniczący KM RPO WŁ, a następnie jest przekazywany do wiadomości członkom KM RPO WŁ. Poprawa kontraktacji i płatności dla poszczególnych osi priorytetowych IZ RPO WŁ podjęła stosowne działania w celu poprawy absorpcji środków w ramach III, IV, VI, VII Osi priorytetowej poprzez ogłoszenie kolejnych konkursów oraz dokonywanie realokacji na działania cieszące się dużym zainteresowaniem. W stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego odnotowano również wzrost poziomu płatności w w/w Osiach. Należy jednak zauważyć, że ze względu na złożony i skomplikowany charakter projektów w IV i VI Osi priorytetowej płatności będą skoncentrowane w kolejnych latach wdrażania Programu. Warto również zaznaczyć, że w ramach III Osi priorytetowej realizowanych jest 811 projektów o wartości dofinansowania do 300 tys. PLN, których rozliczenie w większości przypadków ma miejsce na zakończenie realizacji inwestycji. W odniesieniu do pięciu projektów kluczowych wymienionych przez KE opóźnienia w ich realizacji wynikają głównie z ich skomplikowanego i złożonego charakteru. IZ RPO WŁ na bieżąco monitoruje poziom realizacji w/w projektów. IZ RPO WŁ zgodnie z sugestią KE przedstawioną podczas spotkania rocznego, przy okazji prezentacji informacji na temat postępów wszystkich projektów kluczowych, zwraca szczególną uwagę i analizuje przypadki występujących opóźnień. Wzmocnienie zdolności do oceny stanu pomocy publicznej w projektach IZ RPO WŁ podejmuje działania w zakresie identyfikacji występowania pomocy publicznej w projektach już na etapie oceny wniosku o dofinansowanie oraz na kolejnych etapach realizacji projektu poprzez weryfikowanie we wniosku o płatność prawidłowości wydatków w ramach pomocy publicznej oraz kontrolę inwestycji. Podejmowane działania w tym zakresie umożliwiają dokonanie stosownej oceny dotyczącej występowania pomocy publicznej w ramach projektów. Wszystkie projekty w ramach RPO WŁ, w których występuje pomoc publiczna realizowane są zgodnie z obowiązującymi zasadami opracowanymi na szczeblu unijnym i krajowym. Zapewnienie zgodności z dyrektywami środowiskowymi W ramach działań realizowanych w celu zapewnienia zgodności projektów z dyrektywami środowiskowymi IZ RPO WŁ prowadziła w okresie sprawozdawczym działania dotyczące oceny zgodności projektów z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) oraz Dyrektywy Ściekowej. 48

50 Wszystkie działania mające na celu weryfikację zgodności projektów realizowanych w ramach poszczególnych RPO w kontekście dyrektyw środowiskowych zostały uregulowane na poziomie krajowym. IZ RPO WŁ przeprowadzając ocenę zgodności realizowanych inwestycji z dyrektywami środowiskowymi stosuje się do opracowanych na szczeblu centralnym zaleceń, a uzyskane wyniki przekazuje do MRR, jako koordynatora powyższych działań. Analiza wkładu RPO WŁ w Strategię Europa 2020 o bardziej jakościowym charakterze Rekomendacja została uwzględniona w obecnym Sprawozdaniu. W podrozdziale Realizacja założeń Strategii UE 2020 przedstawiono jakościową analizę sposobu oddziaływania EFRR w kontekście specyficznych zaleceń dla Polski oraz wyzwań zidentyfikowanych w KPR. Ponadto stosowne informacje zamieszczono w ramach opisu wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych RPO WŁ. Szczegółowe uwagi dotyczących osi priorytetowych Dalsza analiza wpływu obecnego rozkładu unijnego wsparcia na sektory gospodarki w celu wykorzystania wniosków w kolejnym okresie programowania (III Oś priorytetowa) Ze względu na wykorzystanie środków finansowych w obecnym okresie programowania nie przewiduje się wprowadzania zmian do RPO WŁ. Powyższe rekomendacje zostaną uwzględnione w nowym okresie programowania. Należy zauważyć, że w wyniku dokonania aktualizacji SRWŁ 2020 oraz RSI, dokumenty te i wnioski z nich wynikające staną się podstawą dla podziału wsparcia w nowej perspektywie finansowej. Ocena wsparcia dla instytucji otoczenia biznesu (III Oś priorytetowa); Zapewnienie strategicznego podejścia do inwestycji w e-administracji (IV Oś priorytetowa); Ocena wpływu projektów infrastruktury społecznej (V Oś priorytetowa); Ocena skutków społecznych projektów rewitalizacji obszarów miejskich (VI Oś priorytetowa); Ocena wpływu RPO WŁ na poszczególne sfery życia społeczno-gospodarczego w województwie łódzkim będzie przeprowadzona po zakończeniu realizacji Programu, pozwalając na pozyskanie pełnej informacji. Na obecnym etapie wnioski wynikające z dotychczasowych doświadczeń brane są pod uwagę w ramach nowej perspektywy finansowej Wzmocnienie wykorzystania pomocy technicznej (VII Oś priorytetowa) IZ RPO WŁ na bieżąco rozwiązuje pojawiające się problemy poprzez elastyczne reagowanie i stosowanie rozwiązań eliminujących bariery kadrowe. Pomoc techniczna RPO WŁ jest wykorzystywana m.in. na szkolenia pracowników, którzy stale podnoszą swoją wiedzę w zakresie wykonywanych obowiązków. Poprawa jakości sprawozdawczości na temat działań promocyjnych i informacyjnych Zgodnie z rekomendacją KE, IZ RPO WŁ w załączniku nr X Formularz dotyczący informacji i promocji, dokonała oceny osiągnięcia celów działań informacyjnych i promocyjnych oraz wpływ podejmowanych działań na zainteresowanie RPO WŁ i funduszami strukturalnymi. 49

51 Bieżące monitorowanie zadań związanych z płatnościami W celu zminimalizowania ryzyka opóźnień i potencjalnych zaległości, IZ RPO WŁ na bieżąco monitoruje proces realizacji płatności w ramach RPO WŁ, zarówno w zakresie bieżącej informacji o płatnościach, jak i zdolności pracowników do przetwarzania określonej ilości dokumentów związanych z płatnościami. W przypadku wystąpienia problemów podejmowane są na bieżąco działania eliminujące problemy z zaległościami. Analiza ryzyka terytorialnej polaryzacji w regionie W celu uzyskania pełnej informacji o wpływie środków UE na rozwój sytuacji społecznogospodarczej województwa, IZ RPO WŁ po zakończeniu realizacji Programu, zleci wykonanie ewaluacji RPO WŁ, w ramach której m.in. zostanie dokonana ocena wpływu RPO WŁ w połączeniu z innymi funduszami UE na rozwój regionu łódzkiego. Wzmocnienie działań związanych z monitorowaniem komplementarności i koordynacji Zgodnie z rekomendacją KE, w podrozdziale 2.6 Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia zamieszczono stosowne informacje w zakresie działań polegających na wzmocnieniu monitorowania komplementarności i koordynacji, które mogą zostać zrealizowane jeszcze w obecnej perspektywie finansowej. Korzystając z dotychczasowych doświadczeń, prace nad programem regionalnym w przyszłym okresie obejmują również kwestie koordynacji i komplementarności, w tym również w zakresie ich efektywnego monitorowania. Cross-financing Zgodnie z zapisami URPO WŁ oraz Zasadami kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata , działania promocyjne i kampanie medialne w ramach I i II Osi priorytetowej RPO WŁ podlegają finansowaniu krzyżowemu do wysokości 10% wydatków kwalifikowalnych projektu. W I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa w ramach cross-financingu można m.in. sfinansować koszty kampanii medialnych m.in. z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. W II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka dofinansowaniu podlegają wydatki związane z organizacją i przeprowadzeniem akcji szkoleniowych, promocyjnych i informacyjnych wśród mieszkańców objętych projektem inwestycyjnym, związanych np. z selektywną zbiórką odpadów, czy edukacją ekologiczną społeczeństwa. Wydatki związane z promocją realizowanego projektu inwestycyjnego (m.in. tablice informacyjne, kampanie medialne promujące daną inwestycję) są finansowane ze środków EFRR w ramach kategorii kosztów związanych z promocją projektu Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Rekomendacje Instytucji Zarządzającej dotyczące dalszego przebiegu realizacji RPO WŁ oraz nowego okresu programowania W okresie sprawozdawczym IZ RPO WŁ na bieżąco monitorowała postęp wdrażania RPO WŁ zarówno w zakresie postępu rzeczowego i finansowego. W związku z zidentyfikowanym problemem związanym z osiągnięciem zaplanowanych w Programie wartości wskaźników docelowych, IZ RPO WŁ ponownie zwróciła się do beneficjentów projektów zakończonych z prośbą o wypełnienie i odesłanie stosownej ankiety zawierającej katalog wszystkich możliwych do osiągnięcia wskaźników w ramach 50

52 poszczególnych działań RPO WŁ. Uzyskane w wyniku przeprowadzonych ankiet informacje okazały się szczególnie przydatne podczas przygotowania Sprawozdania za 2012 r. Biorąc pod uwagę projekty wybrane do dofinansowania, IZ RPO WŁ uznaje, że przekazane wsparcie w pełni realizuje cele, jakie zostały założone na etapie programowania. IZ RPO WŁ aktywnie uczestniczy w konsultacjach pakietu legislacyjnego dotyczącego przyszłego okresu programowania. W ramach Departamentu Polityki Regionalnej (DPR) został wyodrębniony specjalny referat zajmujący się opracowaniem dokumentów programowych związanych z RPO Ponadto w 2012 r. dokonano aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego, której założenia i cele stanowić będą podstawę do opracowania dokumentów związanych z nowym okresem programowania. Rekomendacje Komitetu Monitorującego dotyczące dalszego przebiegu realizacji RPO WŁ Podczas posiedzeń KM RPO WŁ uczestnicy mają możliwość zgłaszania swoich uwag do systemu realizacji RPO WŁ, które IZ RPO WŁ traktuje jako rekomendacje. Ogólnie przyjętą praktyką jest także stosowana metoda konsultacji, która wykorzystuje wiedzę, kompetencje, a także doświadczenie członków KM RPO WŁ jeszcze na poziomie poprzedzającym formalną akceptację Kryteriów Wyboru Projektów przez ZWŁ, a następnie KM RPO WŁ. Takie rozwiązanie pozwala na wyodrębnienie i wprowadzenie w możliwie jak najbardziej precyzyjny sposób wszelkich zmian na bardzo wczesnym etapie, dając wszystkim członkom KM RPO WŁ więcej czasu na ich przeanalizowanie oraz zgłaszanie ewentualnych uwag. Ponadto członkowie Komitetu otrzymują do zapoznania się Sprawozdanie okresowe i roczne z wdrażania RPO WŁ. Sprawozdanie z wdrażania RPO WŁ za 2011 r. zostało przyjęte w dniu 22 czerwca 2012 r. podczas XIII posiedzenia KM RPO WŁ. Corocznie IZ RPO WŁ przedstawia na posiedzeniu KM RPO WŁ wyniki badań ewaluacyjnych nt. RPO WŁ wraz z zawartymi w nich rekomendacjami. Na XIV posiedzeniu, które odbyło się w dniu 13 grudnia 2012 r. członkowie oraz obserwatorzy biorący udział w w/w posiedzeniu zapoznali się z dwoma raportami badań ewaluacyjnych zrealizowanymi w 2012 r., dotyczącymi oceny funkcjonowania systemu monitorowania RPO WŁ oraz oceny przygotowania i realizacji projektów zintegrowanych. Prezentacja badań wzbudziła duże zainteresowanie uczestników spotkania. Wypracowane w ramach badań ewaluacyjnych realizowanych przez IZ RPO WŁ w latach rekomendacje, zostały zaktualizowane i przekazane do wiadomości członków KM RPO WŁ w kwietniu 2013 r. Większość rekomendacji dotyczy następnej perspektywy finansowej i zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad nowym programem operacyjnym. Rekomendacje dotyczące obecnego okresu programowania na bieżące są wdrażane przez IZ RPO WŁ. Rekomendacje innych instytucji dotyczące dalszego przebiegu realizacji RPO WŁ W procesie opiniowania dokumentów składających się na system realizacji RPO WŁ zaangażowana jest także IPOC poprzez przekazywanie uwago do Podręcznika Procedur Wdrażania RPO WŁ oraz sprawozdań okresowych i rocznych z wdrażania RPO WŁ. Ponadto w/w instytucja w listopadzie 2012 r. przeprowadziła w IZ RPO WŁ kontrolę dotyczącą poprawności funkcjonowania systemu zarządzania RPO WŁ. Wszelkie uwagi i rekomendacje IPOC oraz innych instytucji (Biuro Audytu Wewnętrznego, Najwyższa Izba Kontroli, Urząd Kontroli Skarbowej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej) przeprowadzających kontrolę realizacji Programu w 2012 r. zostały wzięte pod uwagę i będą wykorzystywane w celu doskonalenia systemu realizacji RPO WŁ. 51

53 Instrumenty inżynierii finansowej JEREMIE JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro-to-Medium Enterprises - Wspólne zasoby dla małych i średnich przedsiębiorstw) to inicjatywa pozadotacyjnego wsparcia powołana w 2007 r. przez KE i Europejski Bank Inwestycyjny JEREMIE jest narzędziem, którego działanie opiera się na tzw. mechanizmie odnawialnym (rewolwingowym) w postaci: kredytów, pożyczek oraz poręczeń dla firm, a także innych instrumentów kapitałowych. Ideą tej inicjatywy jest ułatwienie dostępu do finansowania dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez oferowanie im dedykowanych instrumentów inżynierii finansowej. JEREMIE ma na celu przede wszystkim pomoc w kreowaniu aktywności gospodarczej mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, również tych znajdujących się w początkowej fazie działalności start-upy. Produkty inicjatywy pojawiają się tam, gdzie dotychczasowe instytucje finansowe nie są w stanie finansować rozwoju przedsiębiorców z sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw (MŚP) lub wymagają od nich spełnienia dodatkowych, często zaporowych warunków. W województwie łódzkim IP II COP wdraża III Oś priorytetową: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość i pełni rolę Instytucji Pośredniczącej II Stopnia. Po rozstrzygnięciu konkursu o charakterze zamkniętym w dniu 25 września 2009 r. podpisano umowę o dofinansowanie z BGK z siedzibą w Warszawie, który pełni rolę Menadżera Łódzkiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (ŁFFP) wdrażającego inicjatywę w województwie łódzkim. Menadżer ŁRFP wprowadził 3 instrumenty finansowe: 1. Pożyczkę Globalną produkt finansowy w postaci linii kredytowej przeznaczonej dla Pośredników Finansowych udzielających bezpośredniego wsparcia finansowego MŚP. Pośrednikami Finansowymi są szeroko rozumiane instytucje finansowe, w tym banki. W związku z realizacją powyższego instrumentu finansowego, od początku realizacji inicjatywy, ogłoszono 3 konkursy, w ramach których wybrano 7 Pośredników Finansowych. Do końca 2012 r. Pośrednik Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. zakończył budowę portfela jednostkowych pożyczek dla 2 podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia. 2. Poręczenie Portfelowe produkt finansowy w postaci określonego limitu środków Funduszu na poręczenia dla Pośredników Finansowych udzielających bezpośredniego wsparcia finansowego. Limit środków przeznaczony jest na poręczenia dla Pośredników Finansowych na zabezpieczenie spłaty zobowiązań wynikających z udzielonych przez nich kredytów i pożyczek za zobowiązania mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Pośrednikami Finansowymi są szeroko rozumiane instytucje finansowe, w tym banki. W wyniku konkursu ogłoszonego w maju 2011 r. wybrano 2 Pośredników Finansowych, którzy do końca 2012 r. zrealizowali w 72,39% (FM Bank S.A.) i 41,66% (ESBANK Bank Spółdzielczy) Umowy Operacyjne I stopnia. 3. Reporęczenie - określony limit środków przeznaczony na poręczenia dla Pośredników Finansowych oferujących poręczenia za zobowiązania mikro, małych i średnich przedsiębiorstw z tytułu kredytów i pożyczek. Pośrednikiem Finansowym są podmioty finansowe udzielające poręczeń. W wyniku ogłoszenia w październiku 2011 r. drugiego konkursu na powyższy produkt finansowy wyłoniono 1 Pośrednika 52

54 Finansowego, który do końca 2012 r. nie udzielił wsparcia w ramach podpisanej Umowy Operacyjnej I stopnia. Do przeliczenia wartości z PLN na EUR w niniejszym rozdziale oraz w załączniku nr IX do Sprawozdania zastosowano kurs 4,2135 (kurs z deklaracji wydatków IC nr RPLD.IC.MRRDIC-D06/09-00). Na podstawie poniższych danych wypełniono załącznik nr IX do niniejszego Sprawozdania. W wierszach, w których konieczne było wybranie jednej z opcji zaznaczenia dokonano kolorem czerwonym. Wykres 15. Aktywa ogółem ŁRFP Miliony EUR ,99 48,18 44, Aktywa ŁRFP na dzień r. Wartość podpisanych UO I Stopnia oraz wartość zaakceptowanych Wniosków w Konkursie nr 3.2/2012/ŁRFP Alokacja pierwotna ŁRFP Aktualny stan wolnych środków do wykorzystania w Konkursach w 2013 r. 8,31 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP W związku z ogłoszonymi przez Menadżera 7 konkursami na wyłonienie Pośredników Finansowych, narastająco od początku wdrażania inicjatywy, do końca 2012 r. wyłoniono 15 Pośredników Finansowych, przy czym z 13 do 31 grudnia 2012 r. podpisano Umowy Operacyjne I stopnia. Tabela 7. Informacja o wynikach konkursów na Pośredników Finansowych w ramach inicjatywy JEREMIE Lp. Nr konkursu Data ogłoszenia konkursu Produkt Finansowy Pula środków przeznaczonych na konkurs (w EUR) Liczba złożonych wniosków Liczba Pośredników Finansowych wyłonionych w konkursie Wartość podpisanych Umów Operacyjnych I Stopnia w ramach konkursu (w EUR) /2010/ŁRFP Reporęczenie , /2011/ŁRFP Reporęczenie , , /2010/ŁRFP /2011/ŁRFP /2011/ŁRFP Pożyczka Globalna Pożyczka Globalna Pożyczka Globalna , , , , ,71* ,71 53

55 6. 3.1/2011/ŁRFP /2012/ŁRFP Poręczenie Portfelowe Poręczenie Portfelowe , , , ,06 RAZEM , ,96 * Wartość pierwotna w Konkursie wynosiła ,04 EUR (60 mln PLN). ** Wyłoniono 2 Pośredników Finansowych aktualnie negocjowane są zapisy Umów Operacyjnych I Stopnia. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP W poniższej tabeli przedstawiono podmioty, które wdrażają instrument JEREMIE. Wymieniono wszystkich Pośredników Finansowych, którzy podpisali umowy z Menadżerem ŁRFP narastająco od początku wdrażania Inicjatywy. Tabela 8. Wykaz Pośredników Finansowych, którzy podpisali umowy z Menadżerem ŁRFP Lp Pośrednik Finansowy Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Stowarzyszenie Ostrowskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo Pożyczkowe PA- CO-BANK Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości Polska Fundacja Przedsiębiorczości IKB Leasing Polska Sp. z o.o. Konkurs Numer umowy REPORĘCZENIE Data podpisania umowy z Menadżerem Przyznany limit wsparcia (w EUR) Planowana wartość udzielonego łącznie* wsparcia MŚP (w EUR) 1.2/2011/ŁRFP 1.2/2011/ŁRFP/1/ , ,80 POŻYCZKA GLOBALNA 2.1/2010/ŁRFP 2.1/2010/ŁRFP/1/ , ,95 2.2/2011/ŁRFP 2.2/2011/ŁRFP/1/ , ,35 2.2/2011/ŁRFP 2.2/2011/ŁRFP/3/ , ,03 2.2/2011/ŁRFP 2.2/2011/ŁRFP/2/ , ,14 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/1/ , ,27 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/3/ , ,75 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/2/ , ,34 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/4/ , ,14 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/5/ , ,80 2.3/2011/ŁRFP 2.3/2011/ŁRFP/8/ , ,07 54

56 PORĘCZENIE PORTFELOWE 12. FM Bank S.A. 3.1/2011/ŁRFP 3.1/2011/ŁRFP/2/ , , ESBANK Bank Spółdzielczy 3.1/2011/ŁRFP 3.1/2011/ŁRFP/1/ , ,26 RAZEM , ,38 * planowana wartość wsparcia udzielona przez Menadżera Łódzkiego Regionalnego Funduszu Powierniczego i Pośrednika Finansowego. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP Do końca 2012 r. udostępniono Pośrednikom Finansowym w ramach podpisanych umów ,26 EUR ( ,00 PLN), z czego ,22 EUR ( ,00 PLN) stanowi wkład EFRR, ,04 EUR ( ,00 PLN) to współfinansowanie krajowe publiczne. Szczegółowy wykaz kwot udostępnionych Pośrednikom Finansowym przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 9. Wykaz kwot udostępnionych Pośrednikom Finansowym Lp. Nazwa Pośrednika Finansowego Data zawarcia umowy Numer umowy Umowa Operacyjna I stopnia Wartość umowy 1 (w EUR) Wartość udostępnionych środków 2 (w EUR) 1. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.* 2. Fundacja Rozwoju Gminy Zelów 3. Stowarzyszenie Ostrowskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości 4. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 5. Fundacja Rozwoju Gminy Zelów 6. Towarzystwo Oszczędnościowo - Pożyczkowe Bank Spółdzielczy PA-CO- BANK 7. Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości 8. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.** Polska Fundacja Przedsiębiorczości IKB Leasing Polska Sp. z o.o. ESBANK Bank Spółdzielczy /2010/ŁRFP/1/ , , /2011/ŁRFP/3/ , ,26 EUR /2011/ŁRFP/2/ , , /2011/ŁRFP/1/ , , /2011/ŁRFP/3/ , , /2011/ŁRFP/2/ , , /2011/ŁRFP/4/ , , /2011/ŁRFP/1/ , , /2011/ŁRFP/5/ , , /2011/ŁRFP/8/ , , /2011/ŁRFP/1/ , ,92 55

57 12. FM Bank S.A /2011/ŁRFP/2/ , , Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A /2011/ŁRFP/1/ , ,84 RAZEM , ,26 * Portfel zamknięto r. ** Portfel zamknięto r. 1. Kwota umowy Pożyczki Globalnej/Reporęczenia/Poręczenia Portfelowego. 2. Wypłacone transze Pożyczki Globalnej/udostępniony limit Reporęczenia/Poręczenia Portfelowego. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP Pośrednicy Finansowi podpisali w ramach Umów Operacyjnych II stopnia 567 umów na kwotę ,43 EUR ( ,70 PLN PLN), w tym ,64 EUR ( ,34 PLN) z Funduszu Poręczeniowego, z czego ,72 EUR ( ,22 PLN) stanowi udział EFRR. Lp Tabela 10. Szczegółowy wykaz podpisanych umów pożyczek/udzielonych poręczeń dla poszczególnych Umów Operacyjnych II stopnia Nazwa Pośrednika Finansowego Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.* Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Stowarzyszenie Ostrowskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Fundacja Rozwoju Gminy Zelów Towarzystwo Oszczędnościowo - Pożyczkowe Bank Spółdzielczy PA- CO-BANK Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.** Polska Fundacja Przedsiębiorczości IKB Leasing Polska Sp. z o.o. ESBANK Bank Spółdzielczy Nr konkursu Wartość wsparcia z FP 2 (w EUR) Umowa Operacyjna II stopnia 1 w tym udział EFRR (w EUR) w tym udział BP (w EUR) Liczba umów z MŚP Wsparcie MŚP 3 (w EUR) 2.1/2010/ŁRFP , , , ,40 2.2/2011/ŁRFP , , , ,39 2.2/2011/ŁRFP , , , ,69 2.2/2011/ŁRFP , , , ,76 2.3/2011/ŁRFP , , , ,23 2.3/2011/ŁRFP , , , ,86 2.3/2011/ŁRFP , , , ,36 2.3/2011/ŁRFP , , , ,36 2.3/2011/ŁRFP , , , ,08 2.3/2011/ŁRFP , , , ,59 3.1/2011/ŁRFP , , , , FM Bank S.A. 3.1/2011/ŁRFP , , , ,28 56

58 13. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 1.2/2011/ŁRFP 0,00 0,00 0,00 0 0,00 RAZEM , , , ,43 * Portfel zamknięto r. ** Portfel zamknięto r. 1 - Wartość podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia. 2 - Wartość środków stanowiących udział Menadżera w Umowach Operacyjnych II stopnia. 3 - Kwota kredytu/pożyczki ogółem, jaką pozyskał MŚP (w przypadku pożyczki z udziałem Pośrednika Finansowego, w przypadku poręczenia portfelowego z uwzględnieniem kwoty poręczenia w umowie pożyczki Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP Wykres 16. Analiza ilości i wartości podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia mln EUR 0 I kw II kw. 2011III kw IV kw I kw II kw. 2012III kw IV kw wartość podpisanych umów [EUR] ilość podpisanych umów [szt.] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP Na poniższych wykresach przedstawiono analizę postępu w ilości i wartości podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia dla poszczególnych produktów finansowych. Wykres 17. Analiza ilościowa i wartość podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia w ramach produktu finansowego pożyczka globalna I kw II kw. 2011III kw IV kw I kw II kw. 2012III kw IV kw mln EUR Wartość podpisanych umów [EUR] Ilość podpisanych umów [szt.] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP 57

59 Wykres 18. Analiza ilości i wartości podpisanych Umów Operacyjnych II stopnia w ramach produktu finansowego poręczenie portfelowe I kw II kw III kw IV kw ,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 mln EUR Wartość podpisanych umów [EUR] Ilość podpisanych umów [szt.] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP Na koniec 2012 r. wypłacono ostatecznym beneficjentom ,14 EUR ( ,90 PLN) w ramach podpisanych umów na pożyczkę. Udział Menadżera wyniósł: ,05 EUR ( ,80 PLN), z czego ,19 EUR ( ,82 PLN) stanowią środki z EFRR. Wykres 19. Analiza postępu w wypłacie pożyczek ostatecznym beneficjentom mln EUR , ,00 2,86 3,06 0,00 0,00 0,00 0,36 I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw wartość wypłaconych pożyczek narastająco [EUR] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP 58

60 W związku z realizacją inicjatywy JEREMIE w województwie łódzkim Menadżer i Pośrednicy Finansowi zrefundowali ,71 EUR ( ,38 PLN) jako koszty zarządzania, od początku realizacji inicjatywy JEREMIE. Na wykresie przedstawiono analizę poniesionych kosztów osobno dla Menadżera i Pośredników Finansowych. Wykres 20. Koszty zarządzania Menadżera i Pośredników Finansowych mln EUR 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 0 I kw ,06 0,11 0,27 0,36 0,44 0,55 0,79 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,03 II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw ,89 I kw ,08 1,03 II kw ,16 1,19 III kw ,32 1,36 IV kw ,54 Koszty zarządzania Menadżera [EUR] Koszty zarządzania Pośredników Finansowych [EUR] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IP II COP JESSICA ZWŁ podejmował działania zmierzające do przystąpienia województwa łódzkiego do inicjatywy JESSICA. Ostatecznie jednak nie zdecydował się na wdrażanie w/w inicjatywy, stąd w 2012 r. nie były podejmowane żadne działania w tym zakresie Realizacja założeń Strategii Europa 2020 Strategia Europa 2020 w kontekście realizacji Programu Matryca priorytetów, obszarów, celów i inicjatyw flagowych Strategii Europa 2020 oraz kategorii interwencji realizowanych w okresie programowania została przedstawiona w załączniku nr VI do Sprawozdania. Obszary/cele Strategii UE 2020 stanowiące podstawę działań, w większości przypadków wpisały się w zapisy RPO WŁ. Jedynie jeden obszar/cel Strategii: zatrudnienie i umiejętności, ze względu na specyfikę Programu, który współfinansowany jest ze środków EFRR, nie znalazł odzwierciedlenia w jego alokacji. Wstępne wskaźniki dla obszarów zakładają: wydatki Polski na inwestycje w B+R mają stanowić 1,7% PKB; 4,5% - maksymalny odsetek osób przedwcześnie kończących naukę szkolną; 71% - wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64; 19% - redukcja gazów cieplarnianych; 15% - udział OZE w konsumpcji energii; 59

61 13,6% - wzrost efektywności energetycznej; 1,5 2 mln osób- zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem. Przedmiotowe wskaźniki w bezpośredni lub pośredni sposób realizowane są przez RPO WŁ. Inwestycje w B+R realizowane są poprzez projekty w Działaniu III.1 Wsparcie jednostek B+R oraz III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, Innowacyjność, przedsiębiorczość. Zminimalizowaniu odsetka osób przedwcześnie kończących naukę szkolną służą z kolei inwestycje realizowane przede wszystkim ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna, które zakłada m.in. inwestycję w infrastrukturę służącą prowadzeniu zajęć pozalekcyjnych, wspieranie operacji prowadzących do rozwoju systemu kształcenia przez całe życie oraz kształcenia zawodowego. Zakładanym wskaźnikom dotyczącym redukcji gazów cieplarnianych oraz wzrostowi udziału odnawialnych źródeł energii w konsumpcji energetycznej odpowiadają projekty realizowane w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii. Wzrostowi efektywności energetycznej odpowiadają zarówno projekty polegające na poprawie warunków zasilania energią elektryczną gwarantujące wyższą niezawodność dystrybucji energii oraz redukcję strat sieciowych realizowane w ramach Działania II.7 Elektroenergetyka, jak i projekty związane z termomodernizacją budynków w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza. Ponadto, realizację przedmiotowego wskaźnika zapewniają przedsięwzięcia polegające na inwestycjach w infrastrukturę w OZE w ramach działania II.9 Odnawialne źródła energii, a także inwestycje zmierzające do zmniejszenia strat energii w sieci ciepłowniczej oraz podnoszenia sprawności wytwarzania energii w ramach Działania II.10 Sieci ciepłownicze. Odniesienie do wskaźnika zakładającego zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem zakłada w sposób pośredni Działanie VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych. Rewitalizacja centrów miast, podniesie ich atrakcyjność inwestycyjną, co z kolei spowoduje wzrost liczby miejsc pracy i poprawę ich dostępności dla mieszkańców obszaru rewitalizowanego, co powinno skutkować zmniejszeniem liczby osób zagrożonych ubóstwem i patologiami. Wskaźnik zatrudnienia w ramach RPO WŁ realizowany jest w taki sposób, iż preferowane do dofinansowania są projekty polegające na inwestycjach generujących nowe miejsca pracy. W ramach RPO WŁ z EFRR alokowano łącznie 956,2 mln EUR, na wsparcie priorytetów i inicjatyw flagowych Strategii Europa Stanowi to ok. 91% całkowitej alokacji EFRR w ramach Programu. Wynika to stąd, iż tylko wartości odnoszące się do czterech kategorii interwencji (57, 58, 59, 85) nie zostały przypisane do żadnego z celów UE Pod względem liczby projektów najwięcej z nich jest realizowanych w ramach Priorytetu Strategii UE 2020 pn. Rozwój inteligentny - rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji - smart growth Wynika to z faktu, iż w ramach przedmiotowego priorytetu Strategii UE 2020 realizowane są przede wszystkim projekty objęte wsparciem III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, których biorąc pod uwagę liczbę projektów jest w ramach RPO WŁ najwięcej w stosunku do pozostałych Osi. Największy udział zarówno w alokacji EFRR, jak i kontraktacji, biorąc pod uwagę wartość, przypada na priorytet Strategii UE Klimat, energia, mobilność i projekt flagowy Europa efektywnie korzysta z zasobów, (ok. 45% alokacji EFRR i ok. 47% kontraktacji przeznaczonej na realizację Strategii Europa 2020). Można to uzasadnić faktem, iż przedmiotowe inwestycje są bardzo kapitałochłonne, ale także zakres inwestycji mieszczący się w tej kategorii jest bardzo szeroki. Do realizacji przedmiotowego celu Strategii Europa 2020 przyczyniają się projekty realizowane w I Osi: Infrastruktura transportowa oraz II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka oraz III Osi 60

62 priorytetowej: Gospodarka, Innowacyjność, Przedsiębiorczość w zakresie transportu multimodalnego. Priorytetem jest realizacja projektów poprawiających dostępność komunikacyjną województwa, stan środowiska, zwiększających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe oraz kształtujących postawy ekologiczne mieszkańców. Drugim co do wielkości zaangażowanej alokacji EFRR oraz osiągniętej z kontraktacji jest priorytet Rozwój inteligentny (ok. 36% alokacji EFRR i ok. 35% kontraktacji EFRR przeznaczonej na realizację Strategii Europa 2020). Największy udział zaangażowanych środków mają w tym przypadku łącznie dwa projekty flagowe: Unia Innowacji i Polityka przemysłowa w erze globalizacji (odpowiednio ok. 26% alokacji oraz ok. 20% kontraktacji). Wpłynęła na to realizacja projektów przyczyniających się do zwiększenia roli wiedzy i innowacji, poprawy wyników działalności badawczo-rozwojowej, wspierania transferu innowacji. Do realizacji przedmiotowych projektów flagowych przyczyniają się przedsięwzięcia dofinansowane w ramach III Osi Priorytetowej Gospodarka, Innowacyjność, Przedsiębiorczość. Pozostałe dwa projekty flagowe tj. Europejska Agenda Cyfrowa oraz Młodzież w drodze mają mniejszy udział w ramach RPO WŁ. Europejska Agenda Cyfrowa znajduje swoje odzwierciedlenie w projektach realizowanych w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne, natomiast projekt flagowy Młodzież w drodze jest realizowany dzięki wsparciu projektów realizowanych w Działaniu V.2 Infrastruktura pomocy społecznej oraz w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna w V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna. RPO WŁ co prawda nie jest skierowany na realizację przedsięwzięć z zakresu rozwoju zasobów ludzkich i rozwoju społecznego, mimo to część alokacji przyczynia się pośrednio do osiągnięcia celów priorytetu Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Należy mieć jednak na uwadze, iż całość alokacji w przedmiotowym zakresie jest przeznaczona na realizację inicjatywy flagowej Walka z ubóstwem, natomiast w ramach RPO WŁ nie są realizowane projekty w ramach inicjatywy Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia. Wsparcie inicjatywy Europejski program walki z ubóstwem w ramach RPO WŁ polega na realizacji projektów w ramach VI Osi priorytetowej Odnowa obszarów miejskich. Projekty o charakterze rewitalizacyjnym ukierunkowane są na aktywizację mieszkańców zdegradowanych dzielnic, w większości większych miast województwa łódzkiego. Celem tych działań jest przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym zidentyfikowanym na danym obszarze, do których zaliczyć można m.in. bezrobocie, patologie. Biorąc pod uwagę cele/obszary Strategii Europa 2020, wpisują się one w cele poszczególnych Osi Priorytetowych RPO WŁ w następujący sposób. Obszar pn. Badania i rozwój, innowacje, przedsiębiorczość, otoczenie biznesu jest realizowany poprzez przedsięwzięcia III Osi Priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Obszar Strategii obejmujący Społeczeństwo Informacyjne znajduje odzwierciedlenie w ramach Osi priorytetowej IV RPO WŁ: Społeczeństwo informacyjne. Z kolei obszar Edukacji obejmuje przedsięwzięcia z Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna. Cele dotyczące Klimatu, energii i mobilności znajdują odzwierciedlenie przede wszystkim w dwóch Osiach priorytetowych RPO WŁ: I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa oraz II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, a także w III Osi Priorytetowej Gospodarka, Innowacyjność, Przedsiębiorczość w zakresie Transportu multimodalnego. Cel w zakresie Walki z ubóstwem realizowany jest poprzez projekty VI Osi priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich. Analizując postęp realizacji projektów RPO WŁ w kontekście realizacji celów Strategii Europa 2020, to w zakresie inicjatywy Badania i rozwój, innowacje, przedsiębiorczość oraz Otoczenie biznesu osiągnięto kontraktację na poziomie ponad 76% alokacji, a w przypadku 61

63 rozliczonych płatności wyniósł niecałe 60% zakontraktowanego dofinansowania. Poziom osiągnięcia wskaźnika Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP wyniósł 48% założonej wartości docelowej. W zakresie obszaru Społeczeństwo Informacyjne osiągnięto kontraktację na poziomie 92,48% alokacji, natomiast procent rozliczonej płatności wyniósł niecałe 40% zakontraktowanego dofinansowania. W zakresie wskaźnika: Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego, na koniec okresu sprawozdawczego poziom wskaźnika osiągnął 71% wartości docelowej. W zakresie Edukacji osiągnięto kontraktację na poziomie prawie 100% alokacji, natomiast procent rozliczonej płatności wyniósł ponad 87% zakontraktowanego dofinansowania. Wartość wskaźnika: Liczba projektów z zakresu edukacji osiągnęła poziom 128% wartości docelowej. W zakresie celu Klimat, energia i mobilność osiągnięto kontraktację na poziomie ponad 100% alokacji, natomiast procent rozliczonej płatności wyniósł ponad 50% zakontraktowanego dofinansowania. Wartość wskaźnika: Liczba projektów z zakresu transportu jest na poziomie 32% wartości docelowej, natomiast wskaźnik: Liczba projektów z zakresu transportu drogowego osiągnął poziom 33% wartości docelowej. Wskaźnik: Liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza wzrósł do poziomu 119% wartości docelowej. W zakresie celu Walka z ubóstwem osiągnięto kontraktację na poziomie ponad 95 alokacji, natomiast procent rozliczonej płatności wyniósł prawie 45% zakontraktowanego dofinansowania. Analiza przedmiotowych informacji wskazuje, iż cele Strategii UE 2020 są konsekwentnie realizowane. Należy jednak mieć na uwadze, iż stopień zaawansowania poszczególnych celów jest zróżnicowany, co wynika ze specyfiki poszczególnych projektów realizujących cele Strategii i stopnia ich zaawansowania. Przykłady projektów objętych dofinansowaniem, które przyczyniają się do realizacji priorytetów i celów Strategii Europa 2020 zostały wskazane w załączniku nr XIV do Sprawozdania. Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażanie RPO WŁ w ujęciu całościowym, wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących prowadzonych analiz, ewaluacji, badań w zakresie realizacji celów Strategii Europa Planuje się jednak przeprowadzenie badań ewaluacyjnych w kolejnych okresach sprawozdawczych, których zakres będzie również obejmował przedmiotową problematykę. Krajowy Program Reform (KPR) na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 Tabela 11. Obszary i priorytety KPR na rzecz realizacji Strategii Europa 2020 wpisujące się w przedsięwzięcia realizowane w ramach RPO WŁ (po uwzględnieniu Aktualizacji KPR 2012/2013). Obszar priorytetowy KPR Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego Działanie w ramach KPR 1.2 Rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska 1.3 Rozwój i modernizacja infrastruktury transportowej 1.4 Rozwój i modernizacja infrastruktury Oś priorytetowa RPO WŁ II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka 62

64 energetycznej Innowacyjność dla wzrostu inteligentnego 1.5 Rozwój i modernizacja infrastruktury teleinformatycznej i telekomunikacyjnej 1.6 Rozwój i modernizacja infrastruktury B+R 1.7 Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej 2.1 Otoczenie prawnoinstytucjonalne 2.2 Dostęp do finansowania 2.3 Nowe kierunki rozwoju innowacyjności IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. 3.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznego Źródło: opracowanie własne VI Oś priorytetowa Odnowa obszarów miejskich Krajowy Program Reform (KPR) jest narzędziem służącym do osiągania celów Strategii Europa 2020 na szczeblu państwa członkowskiego UE. Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów 26 kwietnia 2011 r. Działania KPR koncentrują się na budowie nowych przewag konkurencyjnych, a także odrabianiu zaległości rozwojowych, w trzech obszarach priorytetowych, tj.: 1. Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego; 2. Innowacyjność dla wzrostu inteligentnego; 3. Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznego. W dniu 25 kwietnia 2012 r. została przyjęta Aktualizacja KPR, w której dokonano weryfikacji listy działań mających wspierać wzrost gospodarczy, konkurencyjność, a także zatrudnienie. Projekty realizowane w ramach działań osi priorytetowych RPO WŁ wpisują się we wszystkie trzy obszary priorytetowe KPR i dotyczą następujących jego działań: 1.2 Rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska Przedsięwzięcia realizowane w ramach przedmiotowego działania KPR dotyczą m.in. gospodarki odpadami oraz gospodarki wodnej. Inwestycje z tego zakresu są niezbędne w kontekście zrównoważonego rozwoju kraju, bezpieczeństwa i jakości życia obywateli. Na ich realizację wpływają przedsięwzięcia realizowane w ramach poszczególnych działań II Osi priorytetowej RPO WŁ: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. 63

65 Należą do nich Działanie II.2 Gospodarka odpadami, a także Działanie II.4 Gospodarka wodna, w ramach którego finansowane są projekty mające na celu zapobieganie powodziom i podtopieniom, prowadzące do poprawy bezpieczeństwa mieszkańców regionu, jak i polepszenia ochrony przeciwpowodziowej terenów. 1.3 Rozwój i modernizacja infrastruktury transportowej Przedmiotowe działanie KPR ma na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu poszczególnych części składowych infrastruktury transportowej (dróg, kolei, portów miejskich oraz śródlądowych, terminali transportowych i dróg wodnych), co służy napływowi kapitału oraz wymianie handlowej, zwiększając atrakcyjność inwestycyjną gospodarki. Ponadto ulepszenie transportu towarowego i inteligentnych systemów transportu wpływa na optymalizację mobilności w miastach. Realizacji tego typu przedsięwzięć służą projekty wsparte w ramach następujących działań I Osi priorytetowej RPO WŁ: Infrastruktura transportowa: I.1 Drogi, I.2 Kolej, I.4 Miejski transport publiczny, I.5 Inteligentne systemy transportu. 1.4 Rozwój i modernizacja infrastruktury energetycznej Przedmiotowe działanie KPR polega na rozwoju infrastruktury służącej wytwarzaniu energii elektrycznej, co przyczynia się do zwiększenia dywersyfikacji źródeł energii, a w efekcie powoduje zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju. Realizacji tych przedsięwzięć służą projekty zatwierdzone w ramach następujących działań II Osi priorytetowej RPO WŁ: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka: II.7 Elektroenergetyka, II.9 Odnawialne źródła energii. 1.5 Rozwój i modernizacja infrastruktury teleinformatycznej i telekomunikacyjnej Przedsięwzięcia podejmowane w ramach przedmiotowego działania KPR mają zagwarantować powszechny dostęp do telekomunikacji, ze szczególnym naciskiem na szerokopasmowy dostęp do Internetu, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Ponadto celem tych inwestycji jest poprawa dostępności do części usług publicznych. Realizację tych przedsięwzięć wspierają projekty dofinansowane w ramach IV Osi priorytetowej RPO WŁ: Społeczeństwo informacyjne. Są to przedsięwzięcia realizowane w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, gdzie dofinansowaniu podlegają projekty dotyczące m.in. budowy szerokopasmowych sieci dostępowych poza obszarami miejskimi oraz publicznych punktów dostępu do Internetu, a także zgodnie z Aktualizacją KPR Działanie IV.2 E usługi publiczne w zakresie budowy i wdrożenia elektronicznej platformy usług publicznych odnośnie ochrony zdrowia. 1.6 Rozwój i modernizacja infrastruktury B+R Celem przedmiotowego działania KPR jest poprawa jakości i nowoczesności infrastruktury badawczej, co zwiększa szansę uzyskania niezbędnego elementu wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki, jakim jest komercjalizacja wyników badań przez ich wdrożenie w przedsiębiorstwach. Modernizacja infrastruktury badawczej wymaga stworzenia niezbędnych warunków w celu jej efektywnego wykorzystania. Realizacji tych przedsięwzięć służą projekty finansowane w ramach Działania III.1 Wsparcie jednostek B+R oraz Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. 64

66 1.7 Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej Przedmiotowe działanie KPR jest rozumiane jako inwestycje w infrastrukturę społeczną, obejmujące takie obszary, jak: edukacja, ochrona zdrowia, kultura, turystyka. Umożliwiają one uwolnienie potencjału regionów, zapobiegają pogłębianiu się nierówności i sprzyjają włączeniu społecznemu. Realizacji tych przedsięwzięć służą projekty finansowane w ramach działań różnych osi priorytetowych RPO WŁ, tj. w obszarze rozwoju regionalnej infrastruktury edukacji, ochrony zdrowia, kultury w ramach Działań: V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia, V.3 Infrastruktura edukacyjna i V.4 Infrastruktura kultury, wchodzących w skład V Osi priorytetowej RPO WŁ: Infrastruktura społeczna. Ponadto w zakresie rozwoju regionalnej infrastruktury turystyki w ramach Działania III.5 Infrastruktura turystyczno - rekreacyjna w III Osi priorytetowej RPO WŁ: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. W ramach Aktualizacji KPR 2012/2013 w przedmiotowym działaniu KPR odstąpiono od zadań związanych z wdrożeniem informatycznych systemów zarządzania i świadczenia usług w obszarze ochrony zdrowia. Przedmiotowe zadania polegające na budowie i wdrożeniu elektronicznej platformy usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia przeniesiono do Działania 1.5 Zaktualizowanego KPR. 2.1 Otoczenie prawno- instytucjonalne Przedsięwzięcia podejmowane w ramach przedmiotowego działania KPR mają m.in. na celu informatyzację administracji, czemu służą projekty realizowane w ramach Działania IV.2 E usługi publiczne w IV Osi priorytetowej RPO W: Społeczeństwo informacyjne. 2.2 Dostęp do finansowania Przedmiotowe działanie KPR ma na celu rozwój instytucji wspierających komercjalizację wyników prac badawczo rozwojowych, w tym funduszy podwyższonego ryzyka opartych na publiczno - prywatnym kapitale oraz poprawę dostępu, głównie mikro- i małych przedsiębiorstw do zewnętrznych źródeł finansowania za pośrednictwem rozpoznawalnego systemu funduszy pożyczkowych oraz poręczeniowych, funkcjonującego zgodnie z powszechnie obowiązującymi oraz akceptowanymi standardami. Realizację tych przedsięwzięć wspiera Działanie III.4 Rozwój otoczenia biznesu w III Osi priorytetowej RPO WŁ: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, w ramach którego finansowany jest projekt odnośnie inicjatywy JEREMIE. 2.3 Nowe kierunki rozwoju innowacyjności W zakresie przedmiotowego działania KPR podejmowane są przedsięwzięcia mające zapewnić lepsze wykorzystanie prac B+R oraz powiązań między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi, jednostkami naukowymi, itp. Realizacji tych przedsięwzięć służą projekty finansowane w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ, Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość w Działaniu III.2 - w zakresie wdrożenia najlepszych dostępnych technik (BAT), w ramach Działania III.3 Rozwój B+R - w zakresie wdrożenia prac B+R oraz w ramach Działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu - w zakresie poprawy współpracy sfery nauki i biznesu. W ramach Aktualizacji KPR 2012/2013 odstąpiono w ramach omawianego działania od realizacji zadań z zakresu społeczeństwa informacyjnego oraz ochrony środowiska, zapobiegania zagrożeniom i efektywnego wykorzystania jego zasobów. 3.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznego Przedsięwzięcia podejmowane w ramach przedmiotowego działania KPR dotyczą m.in. zintegrowanych operacji rewitalizacyjnych, zwłaszcza w miastach, gdzie znajdują się 65

67 dzielnice biedy i zdegradowane obszary. Realizację tych przedsięwzięć wspierają projekty z zakresu Działania VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych w ramach VI Osi priorytetowej RPO WŁ: Odnowa obszarów miejskich, przyczyniające się do rewitalizacji zdegradowanych obszarów miast. Analizując działania podejmowane w ramach KPR oraz cele poszczególnych Osi priorytetowych RPO WŁ można stwierdzić, iż znacząca część projektów realizowanych w ramach poszczególnych działań osi priorytetowych RPO WŁ ma wpływ na realizację założeń KPR. Jedynie VII oś priorytetowa: Pomoc techniczna nie wiąże się z działaniami określonymi w KPR. Realizacja w ramach RPO WŁ zaleceń Rady z dnia 12 lipca 2011 r. w zakresie KPR Polski z 2011 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Polskę zaktualizowanego programu konwergencji na lata Cele Osi priorytetowych RPO WŁ wpisują się w niektóre Zalecenia Rady z dnia 12 lipca 2011 r. w sprawie KPR Polski z 2011 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez Polskę zaktualizowanego programu konwergencji na lata Po pierwsze, zalecenie 1 dotyczące ograniczenia w przyszłości cięć w wydatkach pobudzających wzrost gospodarczy oraz poprawę w zakresie przestrzegania przepisów podatkowych, które zakłada pełne wykorzystanie środków unijnych przeznaczanych w szczególności na inwestycje infrastrukturalne, innowacyjne i dotyczące środowiska, a więc o charakterze prorozwojowym - pozostaje priorytetem polskiego rządu. Wydatkowanie środków pochodzących z funduszy europejskich jest dodatkowym czynnikiem wspierającym wzrost gospodarczy przy ograniczonym negatywnym wpływie na deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych. Ścieżka planowanych na 2013 r. wydatków inwestycyjnych (prorozwojowych) sformułowana została tak, aby zapewnić pełną absorpcję funduszy UE. W zakresie RPO WŁ realizowane są zarówno inwestycje infrastrukturalne - głównie w ramach I Osi priorytetowej, innowacyjne - przede wszystkim w III Osi priorytetowej i dotyczące środowiska - przede wszystkim w II Osi priorytetowej. Szczegółowe informacje dotyczące postępu poszczególnych typów projektu znajdują się przy opisie poszczególnych Osi priorytetowych RPO WŁ. Ponadto, cele Osi priorytetowych RPO WŁ wpisują się w zalecenie 5 Podjęcie dodatkowych środków służących zapewnieniu takiego otoczenia biznesu, które sprzyja innowacjom poprzez zapewnienie lepszych powiązań między badaniami, innowacjami i przemysłem oraz poprawę dostępu do finansowania działań w zakresie badań i innowacji w postaci gwarancji i finansowania pomostowego. W odniesieniu do zapewnienia lepszych powiązań, zgodnie z zaleceniami proponuje się działania ukierunkowane na stworzenie efektywnej sieci instytucji otoczenia innowacyjnych przedsiębiorstw (parków technologicznych i przemysłowych, centrów i ośrodków transferu technologii), w których świadczone będą przede wszystkim wysoko wyspecjalizowane, dopasowane do potrzeb kompleksowe usługi, w tym w obszarze całego cyklu tworzenia B+R+I, zarządzania innowacjami, transferu technologii. Inwestycje z III Osi priorytetowej RPO WŁ odpowiadają wprost przedmiotowym założeniom. Szczegółowe informacje na temat finansowanych inwestycji znajdują się przy opisie III Osi priorytetowej RPO WŁ. W odniesieniu do poprawy dostępu do finansowania B+R+I przewiduje się, aby granty były przeznaczane na finansowanie badań i prac rozwojowych, prototypu, linii pilotażowej i na pierwsze wdrożenie zakupionej technologii. Jednocześnie, zakłada się, że procesy innowacyjne cechujące się niskim poziomem ryzyka, na poziomie biznesowym (np. zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń), będą finansowane poprzez instrumenty inżynierii 66

68 finansowej. Proponuje się wprowadzenie dedykowanych na ten cel linii pożyczek, kredytów, jak również poręczeń oraz gwarancji. Umożliwi to zwiększenie akcji kredytowej dla przedsiębiorców i w konsekwencji doprowadzi do zwiększenia zdolności kredytowej firm. Z analiz wynika bowiem, że problem braku historii kredytowej oraz stosownych zabezpieczeń dla pożyczek i kredytów to jedna z największych barier w finansowaniu przedsiębiorstw w Polsce. W ramach RPO WŁ oferowane są następujące produkty finansowe: pożyczka globalna; reporęczenie; poręczenie portfelowe. Szczegółowe informacje dotyczące związku RPO WŁ z przedmiotowymi zagadnieniami zostały poruszone w rozdziale dotyczącym opisu instrumentów inżynierii finansowej Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) obejmuje makroregion leżący wokół Morza Bałtyckiego i dotyczy ośmiu państw członkowskich UE, a także Białorusi, Norwegii i Rosji. Głównym celem Strategii jest aktywizacja potencjału, który powstał w regionie Morza Bałtyckiego w wyniku rozszerzenia UE w 2004 r., jak również podjęcie wspólnego wysiłku na rzecz rozwiązywania wielu złożonych problemów regionu. Strategia dotyczy nie tylko województw mających bezpośredni dostęp do morza, ale terytorium całego kraju. Województwa mają w jej ramach liczne wspólne interesy, począwszy od wzmocnienia realnej współpracy gospodarczej, poprzez poprawę dostępności i spójności transportowej, a skończywszy na kwestiach związanych z ochroną środowiska. Odnosząc się do struktury Strategii, stanowią ją 4 filary, 15 obszarów priorytetowych (m.in. transport, energetyka, oczyszczanie dna Morza Bałtyckiego, rozwój innowacji i przedsiębiorczości), 27 działań strategicznych i 78 tzw. projektów flagowych, wśród których wymienić należy m.in.: eliminację fosforanów z detergentów; osiągnięcie czystszych ścieków przez identyfikację, budowę i unowocześnianie oczyszczalni ścieków w zlewisku Morza Bałtyckiego; analizę wyników działań pilotażowych finansowanych przez EFRR, LIFE i Baltic 21, mających na celu zapobieganie eutrofizacji; wprowadzenie w życie dobrych praktyk rolniczych w celu ograniczenia przedostawania się substancji biogennych pochodzenia rolniczego do wód; współpracę z Rosją i Białorusią w celu opracowania regionalnej oceny zagrożenia zanieczyszczeniami. Działania IZ RPO WŁ zarówno w poprzednich, jak i bieżącym okresie sprawozdawczym w ramach RPO WŁ nie były bezpośrednio związane ze SUE RMB, przyczyniały się jednak do wzrostu jej znaczenia, a także promocji polityki regionalnej w województwie łódzkim. Zgodnie z przeprowadzoną analizą dotyczącą zgodności w/w Strategii oraz Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego, można stwierdzić, iż RPO WŁ wpisuje się w realizację założeń SUE RMB, co odzwierciedla odpowiednia tabela (załącznik nr VII do niniejszego Sprawozdania). 67

69 Pomoc techniczna Jednym z celów IZ RPO WŁ jest rozpowszechnianie wiedzy o funduszach UE w regionie łódzkim. Szkolenia oraz konsultacje z beneficjentami zachęcają do aplikowania odnośnie programów perspektywy finansowej , których realizacja wpisuje się w obszary priorytetowe wyznaczone dla SUE RMB. Ważną rolę promocyjną odgrywa tutaj działalność Głównego, a także Lokalnych Punktów Informacyjnych, znajdujących się w województwie łódzkim, których pracownicy udzielają istotnych informacji wszystkim chętnym do aplikowania o środki z UE. Warto w tym miejscu wspomnieć także o organizowanych przez IZ RPO WŁ przedsięwzięciach, takich jak np. Piknik Funduszy Europejskich czy Forum Funduszy, stanowiących potencjalnie najlepsze kanały przekazu, które w sposób pośredni wpływają na realizację założeń SUE RMB. Imprezy te, z uwagi na swoją cykliczność, są rozpoznawalne przez mieszkańców województwa łódzkiego i cieszą się coraz większym ich zainteresowaniem. Działania IZ RPO WŁ, poprzez promocję przedsięwzięć podejmowanych w ramach funduszy UE, pełnią funkcję edukacyjną dla społeczeństwa, wpływając na wzrost jego świadomości i otwartości, co przekłada się także na realizację celów SUE RMB. Szczegółowe informacje dotyczące wszystkich działań informacyjnych i promocyjnych prowadzonych przez IZ RPO WŁ oraz IP II COP znajdują się w załączniku nr X do Sprawozdania formularz dotyczący informacji i promocji. System realizacji SUE RMB w ramach RPO WŁ Ocena zgodności projektów z SUE RMB nie powinna być uznaniowa, ale oparta o jednolitą, określoną na poziomie centralnym metodologię. Z tej przyczyny, a także z powodu niewielkiej ilości konkursów planowanych w ramach Programu w 2012 r., IZ RPO WŁ nie wprowadziła w tym zakresie zmian do kryteriów wyboru projektów. Jeżeli chodzi o monitorowanie SUE RMB, IZ RPO WŁ będzie uwzględniać dane o projektach, których realizacja wpływa na usprawnienie obszarów priorytetowych wskazanych w Strategii, w Sprawozdaniu rocznym. Informacje te odnoszą się do liczby, kwoty dofinansowania UE projektów, przyporządkowanych do określonych obszarów priorytetowych SUE RMB. Monitorowanie nowych projektów będzie odbywało się na podstawie tabeli opracowanej przez MRR Wpływ projektów realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na SUE RMB. Nawiązywanie w 2012 r. przez IZ RPO WŁ kontaktów z koordynatorami obszarów priorytetowych nie było konieczne, realizowane przedsięwzięcia zaś nie wymagały udziału partnera z państwa realizującego Strategię. RPO WŁ realizuje cele określone w SUE RMB. Większość przedsięwzięć wpisuje się w trzy priorytety SUE RMB, mianowicie: I. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Zrównoważony II. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dobrobytu III. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dostępny i Atrakcyjny IV. Priorytet - Region Morza Bałtyckiego jako Obszar Bezpieczny, jako jedyny nie jest realizowany poprzez działania podejmowane w ramach RPO WŁ. Projekty realizowane w ramach poszczególnych działań RPO WŁ, których cele są zgodne z Priorytetami oraz obszarami priorytetowymi SUE RMB prezentuje poniższa tabela. 68

70 Tabela 12. Priorytety SUE RMB realizowane w ramach osi priorytetowych oraz działań RPO WŁ Priorytety SUE RMB Obszar priorytetowy SUE RMB Kategorie interwencji w ramach RPO WŁ wpisujące się w priorytety SUE RMB Działania RPO WŁ wpisujące się w priorytety SUE RMB I. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Zrównoważony 2. Zachowanie stref przyrodniczych oraz bioróżnorodności, uwzględniając łowiska morskie 3. Redukcja użytkowania oraz wpływu substancji niebezpiecznych 46 - Oczyszczanie ścieków 51 - Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) 44 - Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi 53 - Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania zagrożeniami naturalnym i technologicznym) II.1 Gospodarka wodnościekowa II.3 Ochrona przyrody II.2 Gospodarka odpadami II.4 Gospodarka wodna II.5 Zagrożenia środowiska II. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dobrobytu 7. Wykorzystanie pełnego potencjału regionu w zakresie badań i innowacji 02 - Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych) III.1 Wsparcie jednostek B+R

71 03 - Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi (parkami naukowymi i technologicznymi, technopoliami itd.) III.4 Rozwój otoczenia biznesu 04 - Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP (w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych), 07 - Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.) III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach 05 - Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw III.4 Rozwój otoczenia biznesu 8. Wdrożenie Small Business Act: promocja przedsiębiorczości, wzmocnienie MŚP oraz podniesienie poziomu efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich 08 - Inne inwestycje w przedsiębiorstwa III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna III.6 Rozwój mikroi małych przedsiębiorstw 70

72 09 - Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw III.6 Rozwój mikroi małych przedsiębiorstw 33 - Energia elektryczna II.7 Elektroenergetyka 35 - Gaz ziemny II.8 Gazownictwo 10. Poprawa dostępności, efektywności i bezpieczeństwa rynków energetycznych 39 - Energia odnawialna: wiatrowa 40 - Energia odnawialna: słoneczna, 41 - Energia odnawialna: biomasa II.9 Odnawialne źródła energii III. Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dostępny i Atrakcyjny 43 - Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie energią 16 - Kolej 18 - Tabor kolejowy 22 - Drogi krajowe 23 - Drogi regionalne/lokalne II.6 Ochrona powietrza II.10 Sieci ciepłownicze I.2 Kolej I.1 Drogi 11. Wzmocnienie wewnętrznych i zewnętrznych połączeń transportowych 25 - Transport miejski 26 - Transport multimodalny I.4 Miejski transport publiczny III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw 71

73 28 - Inteligentne systemy transportu I.5 Inteligentne systemy transportu 29 - Porty lotnicze I.3 Porty lotnicze 13 - Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e- edukacja, e-integracja itp.) IV.2. E - usługi publiczne 12. Utrzymanie i wzmocnienie atrakcyjności Regionu Morza Bałtyckiego w szczególności poprzez edukację, turystykę i poziom zdrowotności 57 - Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 58 - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 59 - Rozwój infrastruktury kulturalnej 75 - Infrastruktura systemu oświaty III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna V.4 Infrastruktura kultury V.3 Infrastruktura edukacyjna 76 - Infrastruktura ochrony zdrowia V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia Źródło: opracowanie własne 72

74 Zgodnie z danymi przedstawionymi w załączniku nr VII, w ramach RPO WŁ od początku realizacji Programu realizowanych jest projektów wpisujących się w cele SUE RMB o całkowitej wartości ,85 EUR ( ,41 PLN), z czego dofinansowanie ze środków UE wynosi ,65 EUR ( ,92 PLN). W okresie sprawozdawczym podpisano w tym zakresie 696 umów, których wartość wyniosła ,94 EUR ( ,95 PLN), w tym dofinansowanie UE osiągnęło wartość ,56 EUR ( ,52 PLN). W zakresie Priorytetu I - Region Morza Bałtyckiego jako obszar Zrównoważony, w RPO WŁ odzwierciedlenie mają tylko dwa obszary priorytetowe wymienione w powyższej tabeli. Od początku uruchomienia Programu podpisano 99 umów. Ich wartość wynosi ,49 EUR ( ,55 PLN), w tym dofinansowanie UE: ,24 EUR ( ,33 PLN). Projekty RPO WŁ mające na celu redukcję negatywnych skutków ludzkiej działalności, a także wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców przekładają się na realizację celów określonych w ramach RPO WŁ oraz SUE RMB. Ich cele wpisują się w obszary I Priorytetu SUE RMB i odnoszą się do II Osi priorytetowej RPO WŁ: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Przykładem inwestycji realizującej 2 obszar priorytetowy SUE RMB - Zachowanie stref przyrodniczych oraz bioróżnorodności, uwzględniając łowiska morskie jest projekt realizowany przez Gminę Łask w ramach Działania II.3 Ochrona przyrody pt. Miasto przyjazne środowisku - rewaloryzacja parku miejskiego w Łasku w celu ochrony przyrody i kształtowania postaw ekologicznych. Etap II - ochrona parku przed nadmierną i niekontrolowaną presją turystów. W okresie sprawozdawczym nie realizowano żadnego projektu, którego cele wpisywałyby się w pozostałe obszary priorytetowe I Priorytetu SUE RMB. Region wzorcowy dla czystej żeglugi i transportu morskiego; Łagodzenie skutków oraz adaptacja do zmian klimatycznych. Należy zaznaczyć, iż tego typu projekty mają większe znaczenie dla obszarów nadmorskich. W województwie łódzkim w zakresie II Priorytetu SUE RMB - Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dobrobytu, w RPO WŁ zrealizowano największą ilość projektów. Od momentu uruchomienia Programu podpisano umów, opiewających na łączną wartość ,92 EUR ( ,67 PLN). Dofinansowanie ze środków UE wyniosło ,14 EUR ( ,14 PLN). W okresie sprawozdawczym zostały podpisane 674 umowy na kwotę ,78 EUR ( ,52 PLN), z czego dofinansowanie UE wyniosło ,87 EUR ( ,62 PLN). Projekty, wpisujące się w obszary priorytetowe II Priorytetu SUE RMB dotyczą m.in. rozwoju sektora B+R, przedsiębiorczości oraz efektywnego wykorzystania zasobów ludzkich, co znajduje odzwierciedlenie w III Osi priorytetowej RPO WŁ: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Przez położenie nacisku na ukierunkowanie wsparcia na rozwój przedsiębiorczości oraz MŚP, a także zacieśnienie współpracy między instytucjami wspierania przedsiębiorczości, realizacja RPO WŁ wpływa na poprawę warunków dla wzrostu gospodarczego, czego przykładem jest projekt realizowany w ramach Działania III. 6 Rozwój mikro-małych przedsiębiorstw pt. Rozwój usług okulistycznych poprzez inwestycję w innowacyjny laser do fotokoagulacji siatkówki w firmie ABS Optyk w Łodzi wpisujący się w 8 obszar II Priorytetu SUE RMB. Inwestycje realizujące założenia III Priorytetu SUE RMB - Region Morza Bałtyckiego jako obszar Dostępny i Atrakcyjny to projekty o największej wartości pod względem dofinansowania UE. Od początku uruchomienia Programu w tym zakresie podpisano 292

75 umowy o wartości ,45 EUR ( ,19 PLN). Dofinansowanie ze środków publicznych w części odpowiadającej środkom UE opiewa na kwotę ,27 EUR ( ,45 PLN). W okresie sprawozdawczym podpisano 22 umowy. Ich wartość wyniosła ,16 EUR ( ,43 PLN), z czego dofinansowanie UE osiągnęło wartość ,70 EUR ( ,90 PLN). Projekty te dotyczą takich obszarów, jak: energetyka, transport, edukacja, turystyka, zdrowie i wpisują się w cele II, III, IV i V Osi priorytetowej RPO WŁ. Jednym z projektów realizujących cele III Priorytetu SUE RMB jest realizowany przez Gminę Zelów w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna RPO WŁ projekt pt. Rozbudowa Zespołu Szkół Ogólnokształcących o obserwatorium astronomiczne, bibliotekę i kompleks pomieszczeń dydaktycznych w gminie Zelów. Projekt ten wpisuje się w 12 obszar priorytetowy SUE RMB. Opis w/w projektów realizujących poszczególne obszary priorytetowe SUE RMB zamieszczono w załączniku nr XV do niniejszego Sprawozdania. W ramach RPO WŁ nie są realizowane projekty, których cele wpisują się w założenia IV Priorytetu SUE RMB - Region Morza Bałtyckiego jako Obszar Bezpieczny oraz projekty flagowe, które zostały zidentyfikowane w Planie Działań SUE RMB. Wnioski i rekomendacje Uwzględnienie zapisów SUE RMB w ramach RPO WŁ powinno mieć miejsce na etapie programowania. Na bieżącym etapie, wdrażanie zapisów związanych ze Strategią jest bezcelowe. W przyszłości działania o takim charakterze powinny odbywać się ze stosownym wyprzedzeniem. Aktualnie zapisy odnoszące się do SUE RMB powinny zostać zidentyfikowane w ramach dokumentów nowej perspektywy finansowej. Część z zasugerowanych w Guidance Note UE Strategy for the Baltic Sea Region Practical Suggestions to the Operational Programmes propozycji działań w zakresie wdrażania SUE RMB, zostało uznanych przez IZ RPO WŁ za realne do wdrożenia. Po pierwsze powołano w strukturach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego pracownika odpowiadającego za zagadnienia związane ze SUE RMB. Do jego głównych zadań należy koordynacja działań, mających na celu realizację zapisów SUE RMB. Oprócz tego IZ RPO WŁ uznała za właściwą inicjatywę zaprezentowania na stronach RPO WŁ wiadomości dotyczących Strategii. Funkcjonująca strona została uzupełniona o zakładkę, w której umieszczono kluczowe informacje na temat SUE RMB oraz odsyłacze do stron www z nią związanych. 74

76 2.2 INFORMACJA NA TEMAT ZGODNOŚCI Z PRZEPISAMI WSPÓLNOTOWYMI 75

77 W 2012 r. IZ RPO WŁ kontynuowała działania zapewniające przestrzeganie polityk wspólnotowych, zwłaszcza w następujących obszarach: zamówienia publiczne, pomoc publiczna, ochrona środowiska, społeczeństwo informacyjne, równość szans i partnerstwo. Do działań tych można zaliczyć przede wszystkim: umieszczenie we wszystkich dokumentach programowych RPO WŁ zapisów o konieczności przestrzegania przez beneficjentów polityk wspólnotowych; umieszczenie we wniosku o dofinansowanie zapisu zobowiązującego wnioskodawców do opisu w jaki sposób na etapie wdrażania i po zakończeniu realizacji projektu zostanie zapewniona zgodność projektu z ustawą PZP, polityką zrównoważonego rozwoju środowiskowego, społeczeństwa informacyjnego oraz równości szans. Zgodność realizacji inwestycji z politykami wspólnotowymi sprawdzana jest przez IZ RPO WŁ oraz IP II - COP na każdym etapie realizacji projektu: na etapie weryfikacji wniosku o dofinansowanie Oceniający sprawdzają projekt pod kątem poprawności zapisów dotyczących pozytywnego, neutralnego bądź negatywnego wpływu na polityki wspólnotowe. Ponadto na etapie oceny formalnej w ramach kryteriów dopuszczających sprawdzana jest zgodność projektu z w/w politykami. W przypadku wniosków ubiegających się o dofinansowanie na etapie oceny merytorycznej w ramach poszczególnych kryteriów szczegółowych przyznawane są dodatkowe punkty tym inwestycjom, które ze względu na swój charakter i specyfikę promują w sposób szczególny daną politykę wspólnotową. na etapie umowy o dofinansowaniu Podpisując umowę beneficjent zobowiązuje się do przestrzegania polityk wspólnotowych. na etapie weryfikacji wniosku o płatność Beneficjent, poprzez zaznaczenie w odpowiednim punkcie pola tak lub nie wskazuje, czy realizowany projekt jest zgodny z zasadami polityk wspólnotowych, do przestrzegania których się zobowiązał w umowie o dofinansowaniu. W przypadku nieprzestrzegania polityk wspólnotowych należy opisać na czym polegały nieprawidłowości oraz wskazać podjęte działania naprawcze. na etapie kontroli realizacji projektu Pracownicy wydziałów kontroli w DRPO oraz IP II COP kontrolują w siedzibie beneficjenta lub w siedzibie DRPO/IP II COP dokumentację związaną z przeprowadzonymi zamówieniami publicznymi. Problemy związane ze stosowaniem polityk wspólnotowych W okresie sprawozdawczym nie stwierdzono problemów o charakterze systemowym związanych ze stosowaniem poszczególnych polityk wspólnotowych. Zidentyfikowane problemy dotyczyły kwestii w ramach następujących polityk wspólnotowych: 76

78 PZP W toku weryfikacji wniosków o płatność oraz kontroli projektów, DRPO oraz IP II COP zidentyfikowały najczęściej pojawiające się problemy związane z PZP dotyczące: błędnej interpretacji pojęcia sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, o której mowa w art. 67 ust 1 pkt 5 ustawy PZP. W związku z powyższym istnieje znaczne ryzyko nieuprawnionego udzielania zamówień dodatkowych w trybie zamówienia z wolnej ręki, poprzez nadużywanie w/w przesłanki, która powinna być interpretowana zawężająco; braku precyzyjnego i jednoznacznego opisu warunków, jakie spełnić ma wykonawca biorący udział w postępowaniu o udzielnie zamówienia publicznego. Błędy występujące w tym zakresie dotyczą także nieprecyzyjnego wskazywania przez zamawiającego rodzajów dokumentów potwierdzających sytuację ekonomiczną i finansową, czy dysponowana odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonywania zamówienia; niejednoznacznego opisu przedmiotu uprzednio zrealizowanych zamówień, jakimi ma się okazać wykonawca w celu wykazania doświadczenia w danej dziedzinie; braku informacji o tym, jak wykonawcy z zagranicy powinni dokumentować spełnienie niektórych z warunków udziału w postępowaniu przy jednoczesnym opublikowaniu, jakie dokumenty powinni składać wykonawcy krajowi trudności z określeniem warunków udziału w postępowaniu w odniesieniu do członków konsorcjum. Występują przypadki, że zamawiający wymagają spełnienia określonego warunku przez każdego z członków konsorcjum oddzielnie, co narusza ideę konsorcjum oraz jest sprzeczne z przepisami PZP; całkowitego wykluczenia możliwości zlecenia prac podwykonawcom, nieznajdującego uzasadnienia w specyfice zamówienia; zmian treści ogłoszenia o zamówieniu bez publikacji przedmiotowej zmiany lub sprostowania w taki sam sposób, w jakim nastąpiło upublicznienie ogłoszenia o zamówieniu (dotyczy to np. przedłużenia terminu składania ofert lub terminu wykonania zamówienia); nieupublicznienia postępowania; braku przeprowadzenia procedury rozeznania rynku; nieprawidłowej treści zapytań ofertowych naruszającej zasadę uczciwej konkurencji poprzez odwołanie się do znaków towarowych bez zamieszczenia zwrotu lub równoważny ; błędnego określenia kryteriów oceny ofert (odwołanie się do właściwości wykonawcy); dokonywania dodatkowych zamówień nieobjętych ofertą; braków należytej staranności w dokumentowaniu przeprowadzonych postępowań (np. błędy w protokołach, niewypełnione pola, brak dat). W/w nieprawidłowości nie mają wpływu na stosowanie korekt finansowych należy podkreślić, że niestaranne prowadzenie protokołów nie tylko utrudnia prowadzenie kontroli, ale także, w skrajnych przypadkach, uniemożliwia weryfikację prawidłowości pozostałych czynności podejmowanych podczas udzielania zamówienia publicznego. Nieprzestrzeganie procedur udzielania zamówień publicznych stwierdzone na etapie weryfikacji wniosku o płatność bądź kontroli realizacji projektów skutkowało nałożeniem korekt finansowych na wydatki kwalifikowalne, zgodnie z dokumentem opracowanym przez 77

79 MRR pn. Wymierzanie korekt finansowych za naruszenia PZP związane z realizacją projektów współfinansowanych ze środków UE. Pomoc publiczna Kwestie dotyczące pomocy publicznej związane były z koniecznością analizy stanowiska przekazanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) i obejmowało m.in. kwestie dotyczące: zasad wniesienia do projektu wspieranego regionalną pomocą inwestycyjną wkładu własnego niepieniężnego w postaci gruntu bądź zakupionego sprzętu; zasad ustalania wkładu własnego niezbędnego do realizacji projektów w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej przez jst; pomocy de minimis udzielonej podmiotom stanowiącym grupę oraz sposobu postępowania w sytuacji stwierdzenia przesłanek do zwrotu pomocy; możliwości udzielenia pomocy de minimis w trakcie realizacji projektu lub w okresie trwałości projektu; stosowania przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2008 w sprawie pomocy de minimis oraz ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych nr 800/2008. Kwestie rozpatrywane przez IZ RPO WŁ w przedmiotowym zakresie były analizowane i przekazywane w formie interpretacji do podmiotów składających zapytanie lub zgłaszających wątpliwości interpretacyjne, bądź też po zdiagnozowaniu, iż problem ma charakter systemowy przekazywane były one dalej do rozstrzygnięcia przez MRR. W 2011 r. zgłoszony został przez DRPO do UOKiK oraz MRR problem sposobu postępowania w przypadku udzielonej pomocy de minimis gdy beneficjentem jest przedsiębiorstwo powiązane kapitałowo i/lub osobowo. Do końca 2012 r. nie otrzymano stosownej odpowiedzi w przedmiotowej sprawie. Ponadto w drugiej połowie okresu sprawozdawczego, uchwałą ZWŁ z dnia r., został zakwalifikowany do dofinansowania projekt pn. Łódzka Regionalna Sieć Teleinformatyczna - 2 Etap złożony przez Województwo Łódzkie w ramach naboru nr 2 dla Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. W/w uchwała zakwalifikowała projekt na obniżonym poziomie dofinansowania przy niezmienionym zakresie rzeczowym ze względu na szczupłość dostępnej alokacji. Kolejnymi uchwałami ZWŁ z r. oraz z r. podniesiono wartość dofinansowania do kwoty pierwotnie wnioskowanej. Jednocześnie, ze względu na stwierdzenie w w/w projekcie występowania pomocy publicznej, ZWŁ wstrzymał procedurę podpisywania umowy o dofinansowanie zgodnie z klauzulą zawieszającą wynikającą z Rozporządzenia Rady (WE) Nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE do czasu uzyskania przez projekt akceptacji KE. IZ RPO WŁ wystąpiła do UOKiK z prośbą o wszczęcie notyfikacji przez KE pomocy indywidualnej dla przedmiotowego projektu zgodnie z art. 20 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Podjęte środki zaradcze Podczas szkoleń organizowanych dla beneficjentów przez IZ RPO WŁ oraz IP II COP omawiano najczęściej pojawiające się uchybienia w projektach związane z nieprawidłowym stosowaniem/interpretacją PZP i pomocy publicznej oraz wskazywano ewentualne działania naprawcze. Oprócz nadrzędnej Ustawy PZP beneficjenci zobligowani byli do stosowania opracowanych przez IZ RPO WŁ Zasad udzielania zamówień dla 78

80 wnioskodawców/beneficjentów realizujących projekty współfinansowane ze środków RPO WŁ Zasada równości szans Zgodnie z zapisami art. 16 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 zasada równości szans uwzględniania jest na każdym etapie realizacji Programu: na etapie programowania/wdrażania Mechanizmem gwarantującym równość szans w realizowanych projektach jest system oceny i wyboru umożliwiający wybór projektów uwzględniających w/w zasadę. We wniosku o dofinansowanie wnioskodawca określa charakter projektu w odniesieniu do kwestii realizacji polityki równych szans wraz z uzasadnieniem. Na etapie oceny formalnej dokonywanej w oparciu o kryterium formalne dopuszczające kwalifikowalność projektu, weryfikowane jest, czy projekt jest zgodny z polityką horyzontalną w zakresie równości szans. Przyjęty w ramach RPO WŁ system wyboru premiuje te projekty, które mają pozytywny wpływ na realizację w/w polityki horyzontalnej. Umożliwia to wybór do dofinansowania tych projektów, których realizacja może przyczynić się do eliminacji/niwelowania istniejących barier dla grup defaworyzowanych, w tym m.in. barier fizycznych i architektonicznych itp. Na etapie oceny merytorycznej wniosków w ramach wybranych działań RPO WŁ premiowane są projekty, które spełniają odpowiednie kryteria merytoryczne odnoszące się do polityki równości szans. Podobnie jak w latach ubiegłych IZ RPO WŁ oraz IP II COP zapewniają równy dostęp do informacji nt. RPO WŁ poprzez stronę internetową oraz bezpłatne konsultacje w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich. W celu umożliwienia korzystania z w/w stron osobom niedowidzącym udostępniono specjalną aplikację, umożliwiającą powiększenie i podświetlenie prezentowanych informacji. Na stronach internetowych IZ RPO WŁ oraz IP II COP zostały zamieszczone specjalne filmy w języku migowym, zawierające ogólne informacje nt. RPO WŁ. Ponadto w szkoleniach dla beneficjentów i imprezach promujących Program mogą uczestniczyć wszystkie zainteresowane osoby bez względu na płeć, rasę, pochodzenie, wiek, czy stopień niepełnosprawności. na etapie monitorowania Na tym etapie zasada równości szans jest realizowana poprzez zapewnienie równego dostępu w pracach KM RPO WŁ. W porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym stosunek liczby kobiet do mężczyzn biorących udział w pracach KM RPO WŁ (stali Członkowie i ich Zastępcy) nie uległ zmianie. na etapie ewaluacji Na tym etapie zasada równości szans jest realizowana poprzez zapewnienie równego i pełnego dostępu za pośrednictwem strony internetowej do wyników badań ewaluacyjnych, okresowych planów ewaluacji itp. oraz możliwości uczestnictwa podmiotów zajmujących się badaniami ewaluacyjnymi w przetargach ogłaszanych przez IZ RPO WŁ na wykonanie w/w badań. 79

81 Wnioski i rekomendacje w kontekście realizacji polityki równości szans na kolejne okresy realizacji Programu W kolejnych etapach realizacji RPO WŁ oraz w nowym okresie programowania IZ RPO WŁ oraz IP II COP będą kontynuować realizację zasady równości szans poprzez aktywne działanie i planowanie rozwiązań przyczyniających się do zmniejszenia barier w swobodnym dostępie do usług, informacji i infrastruktury bez względu na płeć, rasę, wiek, wyznanie, światopogląd, stopień niepełnosprawności. Ponadto IZ RPO WŁ oraz IP II COP będą nadal kontrolować przestrzeganie zasady równości szans w realizowanych w ramach RPO WŁ projektach. Dobre praktyki dotyczące realizacji zasady równości szans w wybranych projektach znajdują się w załączniku nr XVI do Sprawozdania Zasada partnerstwa Zasada partnerstwa w ramach RPO WŁ realizowana jest poprzez współpracę instytucjonalną, dzięki zaangażowaniu partnerów społeczno-gospodarczych w proces wdrażania i oceny Programu, prace KM RPO WŁ oraz współpracę na poziomie projektów, dzięki możliwości realizacji projektów partnerskich. Realizacja w/w zasady na poszczególnych etapach realizacji Programu odbywa się w następujący sposób: na etapie programowania/wdrażania Zasada realizowana jest poprzez współpracę instytucjonalną, dzięki zaangażowaniu partnerów społeczno-gospodarczych w proces wdrażania i oceny Programu oraz prace KM RPO WŁ. W 2012 r. przedstawiciele KM RPO WŁ trzy razy opiniowali zmiany w dokumencie opracowanym przez IZ RPO WŁ pn. Kryteria wyboru projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata Ponadto IZ RPO WŁ oraz IP II COP wprowadziła możliwość realizacji projektów partnerskich w ramach każdej Osi priorytetowej RPO WŁ. Projekty partnerskie mogą uzyskać dodatkowe punkty na etapie oceny merytorycznej w ramach kryterium stopień komplementarności i kompleksowości z innymi przedsięwzięciami, gdzie badane jest m.in. czy projekt realizowany jest w partnerstwie/kooperacji/współpracy. Ponadto podczas oceny merytorycznej w ramach szczegółowych kryteriów dla danego działania premiowane są projekty realizowane w partnerstwie. Obowiązki związane z realizacją projektów partnerskich zawarte są w umowie o dofinansowanie projektów. W 2012 r. IZ RPO WŁ podpisała jedną umowę o dofinansowanie z Gminą Miastem Sieradz, która realizuje projekt kluczowy w partnerstwie pn. Od elekcji Królów Polski do epoki Internetu sieradzka starówka historycznym i kulturowym dziedzictwem regionu Działanie VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych. Partnerami w projekcie są: Powiat Sieradzki, Muzeum Okręgowe w Sieradzu, Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Dom Zakonny w Sieradzu oraz Parafia Rzymsko-Katolicka P.W. Wszystkich Świętych. na etapie monitorowania Funkcjonowanie KM RPO WŁ jest zgodne z zasadą partnerstwa. W 2012 r. skład KM RPO WŁ tworzyło 32 członków oraz 31 stałych zastępców, którzy reprezentowali: stronę samorządową, rządową oraz partnerów społeczno-gospodarczych. 80

82 Członkowie KM RPO WŁ na bieżąco otrzymują informacje nt. wszystkich kluczowych kwestii związanych z realizacją RPO WŁ, a podczas posiedzeń mają możliwość zgłaszania swoich uwag i rekomendacji. Zmiany Kryteriów Wyboru Projektów, okresowe plany ewaluacji, sprawozdania roczne z realizacji RPO WŁ oraz protokoły z posiedzeń Komitetu są każdorazowo zatwierdzane przez jego członków. W celu monitorowania projektów partnerskich IZ RPO WŁ do celów sprawozdawczych gromadzi informacje nt. projektów realizowanych przez partnerów społeczno-gospodarczych i dedykowanych rozwojowi partnerstwa. na etapie ewaluacji W celu zachowania zasady partnerstwa w proces realizacji badań ewaluacyjnych zaangażowane są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, partnerzy społeczni i gospodarczy oraz poszczególne Departamenty w obszarach będących w kręgu ich zainteresowań. Wyniki wszystkich zrealizowanych w 2012 r. badań ewaluacyjnych były prezentowane na posiedzeniu KM RPO WŁ w grudniu 2012 r. W I kwartale 2012 r. do wiadomości członków KM RPO WŁ IZ RPO WŁ przekazano informację nt. stanu wdrażania rekomendacji zawartych w badaniach ewaluacyjnych przeprowadzonych w 2010 i 2011 r. W 2012 r. IZ RPO WŁ zleciła przeprowadzenie badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny procesów przygotowania i realizacji projektów zintegrowanych oraz partnerskich. Przedmiotem badania były wszystkie zintegrowane projekty kluczowe oraz wybrane projekty partnerskie podlegające procedurze wyboru w trybie konkursowym, realizowane w ramach RPO WŁ. Dokonana w ramach badania analiza projektów partnerskich występujących w RPO WŁ potwierdziła, że najbardziej rozpowszechnionymi, a także najbardziej skutecznymi obszarami ich występowania są: obszary liniowe infrastruktura drogowa, wodno-kanalizacyjna, internet; obszary funkcyjne obszar turystyczny, kulturalny i rewitalizacja. W wyniku przeprowadzonego badania sformułowano rekomendacje możliwe do zaadoptowania w przyszłej perspektywie finansowej m.in. dot. przygotowania podręcznika dla projektów partnerskich, wprowadzenia procesu konsultacji dla opracowywania projektów zintegrowanych, limitu dla kryteriów premiujących partnerstwo, rozszerzenia wniosku o dofinansowanie o opis partnerstwa, zwiększenia środków na zarządzanie partnerstwem, określenia wzoru umowy partnerskiej, stworzenia platformy służącej nawiązywaniu kontaktów i wymiany doświadczeń, promocji projektów partnerskich eksponującej cechy dobrej współpracy partnerskiej. Dodatkowo na zlecenie IZ RPO WŁ firma zewnętrzna przeprowadziła badanie dotyczące potencjału projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich możliwych do realizacji w regionie łódzkim w nowym okresie programowania ( ). Celem badania była identyfikacja obszarów i określenie możliwych sposobów realizacji potencjalnych projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich w RPO WŁ na lata Badaniem objęte zostały jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe, firmy i instytucje działające w województwie łódzkim. Biorąc pod uwagę definicje kompleksowych i zintegrowanych projektów, w raporcie końcowym zaproponowane zostały kierunki działań w ramach poszczególnych celów tematycznych przyszłej perspektywy finansowej. Szczegółowe informacje nt. w/w badań ewaluacyjnych zawarte są w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. 81

83 Wnioski i rekomendacje w kontekście partnerstwa na kolejne okresy realizacji Programu Rekomendacje w obszarze realizacji zasady partnerstwa na kolejne lata realizacji RPO WŁ związane są przede wszystkim z wykorzystaniem dobrych praktyk wypracowanych przez IZ RPO WŁ w trakcie realizacji Programu. W 2013 r. IZ RPO WŁ będzie nadal kontynuować proces konsultowania projektów zmian dokumentów programowych z departamentami merytorycznymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego, instytucjami zewnętrznymi oraz członkami KM RPO WŁ. Ponadto IZ RPO WŁ nadal będzie propagowała informacje nt. projektów partnerskich oraz wspierała partnerów społeczno-gospodarczych poprzez stały dostęp do informacji nt. RPO WŁ. 2.3 NAPOTKANE ZNACZĄCE PROBLEMY ORAZ PODJĘTE ŚRODKI ZARADCZE Realizacja Programu W trakcie realizacji Programu najczęściej pojawiąjące się problemy dotyczyły przede wszystkim stosowania przez beneficjentów procedur zarówno związanych z interpretacją i stosowaniem prawa zamówień publicznych, pomocy publicznej, jak i procedur rozliczania projektów opracowanych na poziomie IZ RPO WŁ. Zdecydowanie mniejsze znaczenie mają problemy organizacyjne IZ RPO WŁ oraz IP II COP, które są w sposób doraźny na bieżąco rozwiązywane. Wydaje się jednak, iż zarówno procedury realizacji Programu, sposób organizacji komórek wdrażających Program, szeroko rozbudowany system konsultacji i pomocy beneficjentom zostały tak opracowane, aby do minimum ograniczyć ryzyko wystąpienia problemów. Ze względu na fakt, iż poprawne rozliczanie projektów wymaga ciągłej nauki i zaangażowania ze strony beneficjentów, wyeliminowanie wszystkich problemów jest trudne. Najczęściej pojawiające się problemy oraz podjęte środki zaradcze w 2012 r. są podobne do tych zidentyfikowanych w ubiegłych latach. Problemy wynikające z dużej ilości błędów we wnioskach o dofinansowanie, wnioskach o płatność Na etapie oceny projektów najwięcej problemów odnotowano we wnioskach aplikacyjnych. Wnioski, które uzyskały negatywną ocenę formalną, nie spełniały kryteriów dopuszczających, np. w zakresie niezgodności inwestycji z typem projektu zapisanym w URPO WŁ lub też zawierały następujące błędy: wypełnienie punktów formularza wniosku niezgodnie z instrukcją wypełnienia wniosku o dofinansowanie projektu w ramach RPO WŁ; brak załącznika nr 3 wyciąg z dokumentacji technicznej (projekt i opis techniczny)/ program funkcjonalno użytkowy lub też błędnie przygotowany załącznik; załącznik nr 4 brak zabezpieczonych środków finansowych na realizację projektów; brak obligatoryjnego załącznika nr 7 interpretacja indywidualna w sprawie możliwości prawnej odzyskania podatku od towarów i usług w związku z realizacją projektu; po stronie wydatków kwalifikowanych ujęto wydatki niekwalifikowane; brak dokumentu potwierdzającego prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w ramach załącznika nr 14. W ramach działań naprawczych IZ RPO WŁ oraz IP II COP w 2012 r. prowadziła szkolenia dla beneficjentów w zakresie przygotowania wniosków o dofinansowanie projektów. W związku z tym, iż 2012 r. był okresem, w którym w poszczególnych osiach można było zauważyć przesunięcie ciężaru z procesu wyboru projektów na ich realizację, można również 82

84 zaobserwować znaczący wzrost problemów związanych z rozliczeniem finansowym i rzeczowym projektów. Do najważniejszych problemów zidentyfikowanych na etapie składanie wniosków o płatność należą: nieterminowe składanie wniosków o płatność (sprawozdawczych i finansowych rozliczających przekazane transze dofinansowania). W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia tego typu naruszeń IZ RPO WŁ przypomina beneficjentom o konieczności składania w terminie wniosków o płatność; liczne korekty wniosków o płatność (statystycznie weryfikację wniosku o płatność poprzedza złożenie 1,5 2,5 korekt). W ramach działań naprawczych pracownicy Wydziału ds. Monitoringu i Raportowania DRPO uczestniczyli w charakterze ekspertów w szkoleniach dla beneficjentów organizowanych przez DPR. Powyższe działania pozwoliły zmniejszyć liczbę składanych korekt w stosunku do 2011 r. (zmniejszenie statystycznej liczby składanych korekt z 2,2 do 1,8). W związku z powyższym, kontynuowano inicjatywę szkoleń dotyczących rozliczania projektów. Do dyspozycji beneficjentów jest również Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich na lata przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego, Punkt Informacyjny IP II COP oraz Lokalne Punkty Informacyjne udzielające kompleksowej informacji w zakresie zarówno aplikowania, jak i realizacji projektów w ramach RPO WŁ, w tym rozliczania. Problemy związane ze zmianami dokumentów na poziomie wspólnotowym i krajowym Trudności w trakcie realizacji programu wynikały również z dynamicznie zmieniających się przepisów prawa, zarówno na poziomie wspólnotowym, jak i krajowym (np. Wytyczne MRR). W związku z tym istniała konieczność ciągłego monitorowania przez IZ RPO WŁ i IP II COP powyższych zmian i aktualizacji dokumentów programowych składających się na system realizacji RPO WŁ, w sposób umożliwiający rzetelne przeprowadzenie konkursów oraz przy uwzględnieniu aktualnego etapu wdrażania Programu (zgodnie z zapisami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju IZ RPO WŁ nie może dokonać zmian w zasadach konkursu, ani spowodować pogorszenia warunków realizacji projektów, chyba, że zmiany te wynikają z zobowiązań międzynarodowych lub przepisów innych ustaw). Ponadto w celu usprawnienia systemu realizacji programu KM RPO WŁ w 2012 r. trzykrotnie głosował w trybie obiegowym nad zmianami kryteriów wyboru projektów w ramach Programu (więcej na temat zmian kryteriów wyboru projektów w ramach RPO WŁ w załączniku nr XI do Sprawozdania). Pracownicy IZ RPO WŁ, stale uczestniczą również w szkoleniach, których celem jest bieżące aktualizowanie posiadanej wiedzy. Problemy w zakresie PZP i pomocy publicznej W okresie sprawozdawczym wystąpiły problemy dotyczące prawidłowego stosowania przepisów ustawy PZP oraz pomocy publicznej. Szczegółowa informacja nt. problemów oraz podjętych środków zaradczych w tym zakresie znajduje się w podrozdziale 2.2 Informacja nt. zgodności z przepisami wspólnotowymi. 83

85 Problemy organizacyjne oraz podjęte środki zaradcze Problemy organizacyjne IZ RPO WŁ i IP II COP w okresie sprawozdawczym były związane przede wszystkim z brakami kadrowymi, przy zwiększonej liczbie spraw liczba pracowników pozostawała niezmieniona. W związku ze zwiększającą się liczbą korespondencji i spraw oraz niepełną etatyzacją poszczególnych wydziałów lub długotrwałą nieobecnością pracowników (łącznie 13 osób) w okresie sprawozdawczym wzrosła liczba spraw/zadań przypadających na jednego pracownika DRPO. Skutkuje to wydłużeniem czasu rozpatrywania poszczególnych spraw. W związku z rosnącą liczbą projektów zrealizowanych (zakończonych) w ramach RPO WŁ wydłużył się okres ostatecznego rozliczenia poszczególnych projektów. Pomimo tego, iż w okresie sprawozdawczym do czynności kontrolnych projektów dodatkowo zostali oddelegowani pracownicy Wydziału ds. Monitoringu i Raportowania DRPO (8 osób), średni czas jaki mijał od pozytywnego zweryfikowania wniosku o płatność końcową do ostatecznego rozliczenia projektu (w tym wykonanie zaleceń pokontrolnych i zwrot ewentualnych środków finansowych zakwestionowanych w wyniku kontroli) wynosił w niektórych przypadkach od 8 do 15 miesięcy (średnio 9 miesięcy). W ramach działań naprawczych stosowano doraźne przesunięcia pracowników z poszczególnych komórek organizacyjnych. Ponadto, w zakresie problemów kadrowych na proces realizacji Programu miała wpływ duża rotacja kadry spowodowana np. zmianą stanowisk pracy lub macierzyństwem, co wiązało się z koniecznością zatrudniania nowych osób na zastępstwo. Wdrożenie i przeszkolenie nowego pracownika wymagało czasu i również wpływało w skali mikro na spowolnienie procesu realizacji RPO WŁ. 2.4 ZMIANY W KONTEKŚCIE REALIZACJI PROGRAMU OPERACYJNEGO (W STOSOWNYCH WYPADKACH) W 2012 r. gospodarka Polski rozwijała się w warunkach niesprzyjających uwarunkowań na rynkach światowych, przy utrzymującej się niekorzystnej koniunkturze gospodarczej w kraju. W porównaniu z rokiem 2011 kiedy to najlepsze wyniki miał sektor budowlany, w 2012 r. wartość dodana dla tego sektora w porównaniu z rokiem poprzednim spadła o 0,5% wobec wzrostu o 8,2% w 2011 r. Sytuacja wygląda znacznie lepiej w przypadku przemysłu, handlu i napraw, transportu i gospodarce magazynowej, gdzie w porównaniu z rokiem poprzednim wartość dodana wzrosła aż o 7,9%. Tempo wzrostu gospodarczego słabło w kolejnych kwartałach i według wstępnego szacunku, produkt krajowy brutto w 2012 r. zwiększył się realnie o 2% (wobec wzrostu o 4,3% w 2011 r.). W związku z powyższym Polska, obok Łotwy (wzrost o 5,2%), Estonii (wzrost o 3,7%), Litwy (wzrost o 3,2%) i Słowacji (wzrost o 2,5%), należy do krajów UE o najwyższym tempie wzrostu gospodarczego w minionym roku. Według prognoz KE produkt krajowy brutto UE w 2012 r. zmniejszył się w skali roku o 0,3% (wobec wzrostu o 1,8% w 2011 r.). Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej w 2012 r. wzrosła o 1,9% w porównaniu z 2011 r., wobec wzrostu o 4,3% notowanego w 2011 r. Dla przemysłu był to wzrost odpowiednio o 1,2% w 2012 r. i o 10% w 2011 r., a w handlu i naprawach o 1,5% w 2012 r. i o 1,8% w 2011 r. W 2012 r. odnotowano niewielki wzrost o 0,1% popytu krajowego przy wzroście PKB o 2%. W 2011 r. był to wzrost o 3,4% przy wzroście PKB o 4,3%. Spożycie ogółem wzrosło o 0,4%, 84

86 w tym indywidualne o 0,5%. Niższa niż przed rokiem była akumulacja brutto (o 1,0%), przy niewielkim wzroście (o 0,6%) nakładów brutto na środki trwałe. W większości obszarów działalności gospodarczej w 2012 r. obserwowano spowolnienie dynamiki, widoczne zwłaszcza w IV kwartale 2012 r. Ze wstępnych szacunków MF deficyt budżetu państwa na koniec 2012 r. wyniósł 31,08 mld zł, wobec planowanych w ustawie budżetowej 35 mld zł. Dochody wyniosły 97,9% planu, a wydatki 96,9%. Jeśli szacunki potwierdzą się, deficyt będzie o 5,7 mld złotych wyższy niż w 2011 r. i o 13,5 mld niższy niż w 2010 r. Według tych szacunków Polska znalazła się wśród pięciu krajów UE, które w 2012 r. zmniejszyły relację długu do PKB (do poniżej 56% według metodologii unijnej). W końcu 2012 r., w rejestrze REGON wpisanych było 3 975,3 tys. osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, tj. o 2,7% więcej niż na koniec 2011 r. (rok wcześniej odnotowano spadek o 1,0%). W omawianym okresie wpisano do rejestru REGON 358,4 tys. nowych podmiotów, tj. o 3,5% więcej niż na przestrzeni 2011 r. (rok wcześniej odnotowano spadek nowych wpisów o 13,9%). Największy procentowy wzrost liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w porównaniu z 2011 r. wystąpił w sekcjach: edukacja (o 188,6%), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (o 31,8%) oraz administrowanie i działalność wspierająca (o 12,2%), a największy procentowy spadek wystąpił w sekcjach: administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (o 59,8%) oraz górnictwo i wydobywanie (o 15,2%). W układzie przestrzennym największy procentowy wzrost nowo wpisanych podmiotów wystąpił w województwach: lubuskim (o 8,1%), podlaskim (o 6,4%) i świętokrzyskim (o 6,2%). W 2012 r. wykreślono z rejestru REGON 252,3 tys. podmiotów, tj. o 34,2% mniej niż na przestrzeni 2011 r. (w 2011 r. o 61,4% więcej niż w 2010 r.). Największy procentowy spadek liczby wykreśleń w porównaniu z 2011 r. wystąpił w sekcjach: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (o 54,1%) oraz transport i gospodarka magazynowa (o 45,7%), a w układzie przestrzennym w województwach: mazowieckim (o 40,7%), świętokrzyskim (o 37,5%) i śląskim (o 37,5%). W końcu grudnia 2012 r. w województwie łódzkim zarejestrowanych było 234,1 tys. podmiotów, co oznacza, że ich liczba wzrosła w stosunku do 2011 r. o 2,4%. Sektor prywatny, podobnie jak przed rokiem, skupiał zdecydowaną większość podmiotów (97,1%). Sektor publiczny w końcu 2012 r. obejmował 6,7 tys. podmiotów, tj. o 0,8% więcej niż przed rokiem. Stanowiły one 2,9% ogółu jednostek w rejestrze. Podmioty sektora publicznego należały głównie do sekcji Edukacja (2,9 tys. podmiotów, tj. 43,5% ogółu jednostek sektora publicznego) oraz Obsługa rynku nieruchomości (1,8 tys., tj. 27,0%). W sektorze prywatnym przeważały podmioty skupione w następujących sekcjach: Handel; naprawa pojazdów samochodowych (68,5 tys. podmiotów, tj. 30,1% ogółu), Przetwórstwo przemysłowe (28,3 tys., tj. 12,5 %), Budownictwo (24,3 tys., tj. 10,7%). Biorąc pod uwagę formę prawną, 76,5% (tj. 179,0 tys.) wszystkich podmiotów zarejestrowanych w województwie łódzkim stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, drugą co do udziału formą prawną były spółki 32,6 tys. (13,9% ogółu podmiotów). W 2012 r. w województwie łódzkim zarejestrowano 21,8 tys. nowych podmiotów gospodarczych (o 3,1% więcej niż rok wcześniej), w tym 18,3 tys. osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (o 3,4% mniej niż w 2011 r.). Najwięcej jednostek zarejestrowanych było w Łodzi (89,4 tys. podmiotów, czyli 38,2% podmiotów ogółem 85

87 w województwie). Najmniej jednostek w rejestrze odnotowano w powiecie skierniewickim 2,3 tys. Analizując strukturę podmiotów gospodarki narodowej według przewidywanej liczby pracujących zgłoszonej do rejestru REGON w końcu 2012 r., możemy zauważyć, iż podobnie jak w latach poprzednich, w województwie łódzkim zdecydowanie przeważały podmioty zatrudniające mniej niż 50 pracowników, które stanowiły 99,1% ogółu zarejestrowanych jednostek. Wśród tej grupy przedsiębiorstw zdecydowana większość (95,8% jednostek) to podmioty o liczbie pracujących do 9 osób, czyli mikroprzedsiębiorstwa (94,9% ogółu zarejestrowanych jednostek). W końcu roku liczba podmiotów zatrudniających od 50 do 249 pracowników stanowiła 0,8% ogółu jednostek, a podmiotów o liczbie pracujących powyżej 250 osób 0,1% jednostek. W porównaniu z 2011 r. wzrost liczby podmiotów odnotowano jedynie wśród jednostek o liczbie pracujących do 9 osób (o 3,2%). Największe spadki zarejestrowanych jednostek odnotowano wśród podmiotów zatrudniających 1000 i więcej pracowników (o 13,6%) oraz od 10 do 49 pracowników (spadek o 11,0%). Sytuacja demograficzna Liczba ludności zamieszkałej w Polsce na koniec 2012 r., według wstępnych danych, wyniosła 38,5 mln osób. W piątym z kolei roku obserwowano dodatni przyrost rzeczywisty. Jego tempo było jednak wolniejsze niż w poprzednich latach i wyniosło 0,01%. Liczba urodzeń żywych była nieznacznie większa w porównaniu z notowaną w 2011 r.; nieznacznie zwiększyła się również liczba zgonów. Przyrost naturalny pozostał dodatni (niespełna 10 tys. osób), ale był najniższy od 2006 r. Szacuje się, że w 2012 r. zarejestrowano prawie 390 tys. urodzeń żywych. Po spadku w latach , w 2012 r. odnotowano nieznaczny wzrost w skali roku (o ok. 1,5 tys.). Po rekordowo małej liczbie urodzeń w 2003 r. (351,1 tys., tj. najmniej w okresie powojennym), w latach liczba urodzeń wzrosła do prawie 418 tys. Był to wzrost spowodowany przede wszystkim realizacją odłożonych urodzeń i dotyczył głównie rodzin zamieszkałych w miastach. Współczynnik urodzeń w 2012 r. pozostał na poziomie sprzed roku i wyniósł 10,1. W 2011 r. współczynnik urodzeń na wsi wyniósł 10,8, a w mieście 9,6. Według wstępnych danych, w 2012 r. zmarło ok. 380 tys. osób, tj. o ponad 4 tys. więcej niż przed rokiem. Współczynnik umieralności wyniósł 9,9 (wobec 9,7 w 2011 r.). W ogólnej liczbie osób zmarłych prawie 53% stanowili mężczyźni. W ciągu ostatnich kilkunastu lat natężenie zgonów w Polsce nie zmienia się istotnie, co może oznaczać, że poziom umieralności stabilizuje się. Głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe. Stanowią one ponad 70% wszystkich zgonów. Trzecią grupą przyczyn są urazy i zatrucia (ponad 6% wszystkich zgonów). W województwie łódzkim utrzymuje się spadek liczby ludności, spowodowany głównie ujemnym przyrostem naturalnym. W 2012 r., trzeci rok z rzędu, obserwowano spadek liczby urodzeń. Ponadto, od 2010 r. ogólne saldo migracji ludności na pobyt stały, jak również saldo migracji zagranicznych przyjmowało wartości ujemne i zmniejszało się. Według stanu w dniu 31 grudnia 2012 r. ludność województwa łódzkiego, podobnie jak w 2011 r., stanowiła 6,6% ogółu ludności Polski. W ciągu roku liczba ludności spadła o 0,4% (w stosunku do 2010 r. spadek był na poziomie 0,7%). W województwie łódzkim w 2012 r., w wyniku przewagi liczby zgonów nad liczbą urodzeń, 86

88 zanotowano ujemny przyrost naturalny. Różnica między liczbą urodzeń żywych i zgonów ukształtowała się na poziomie minus 7501, podczas gdy rok wcześniej wyniosła minus 6864, a w 2010 r. minus Od 2011 r. w województwie łódzkim obserwowane jest pogłębianie się ubytku naturalnego. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców przyrost naturalny osiągnął wartość minus 2,97 i w porównaniu z rokiem poprzednim był niższy o 0,27 punktu promilowego. Rynek pracy Sytuacja na rynku pracy była trudniejsza niż przed rokiem. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w 2012 r. tylko nieznacznie zwiększyło się w porównaniu z poprzednim rokiem (o 0,1%). W kolejnych kwartałach jego dynamika słabła i w IV kwartale odnotowano spadek przeciętnego zatrudnienia w skali roku (o 0,6%). Zwiększyło się bezrobocie rejestrowane. Przy wyższej niż w 2011 r. liczbie osób rejestrujących się, spadła liczba skreśleń z ewidencji. Liczba osób bezrobotnych w końcu grudnia 2012 r. znacznie przekraczała notowaną przed rokiem, a stopa bezrobocia wzrosła do 13,4%. W województwie łódzkim przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w grudniu 2012 r. ukształtowało się na poziomie 312,2 tys. osób, tj. o 2,8% niższym niż przed rokiem (w grudniu 2011 r., w porównaniu z analogicznym miesiącem 2010 r. wzrost o 2,0%). W ujęciu rocznym odnotowano spadek zatrudnienia m. in. w sekcjach: handel, naprawa pojazdów samochodowych (o 4,4%), budownictwo oraz administrowanie i działalność wspierająca (o 4,2%), w przemyśle (o 3,3%), w tym w przetwórstwie przemysłowym (o 3,0%). Wzrost zatrudnienia wystąpił w działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (o 13,7%), informacji i komunikacji (o 6,6%) oraz w transporcie i gospodarce magazynowej (o 3,0%). W końcu grudnia 2012 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w stosunku do grudnia 2011 r. wzrosła o 12,4 tys. (tj. o 8,9%). Kobiety stanowiły 49,6% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych (przed rokiem odsetek ten wyniósł 51,3%). Stopa bezrobocia rejestrowanego w regionie łódzkim ukształtowała się na poziomie 14,0% i w stosunku do ubiegłego roku wzrosła o 0,5%. Do powiatów o najwyższej stopie bezrobocia należały: zgierski (18,6%, wobec 16,5% w grudniu 2011 r.), tomaszowski (18,3%, wobec 17,4%) i łaski (18,2%, wobec 17,2%), a o najniższej skierniewicki (9,1%, wobec 8,2%) i rawski (9,2%, wobec 8,6%). W końcu grudnia 2012 r. bez prawa do zasiłku pozostawało 126,6 tys. bezrobotnych, a ich udział w liczbie bezrobotnych ogółem w porównaniu z analogicznym miesiącem 2011 r. wzrósł o 0,4 p. proc. i ukształtował się na poziomie 83,8%. Osoby posiadające status bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy w końcu grudnia 2012 r. stanowiły 91,1% ogółu bezrobotnych (przed rokiem 91,2%). Tabela 13: Bezrobocie w województwie łódzkim Zarejestrowani bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy XII 2011 XII 2012 (w % ogółem) Do 25 roku życia 18,5 17,3 Powyżej 50 roku życia 26 26,4 Długotrwale bezrobotni 49,6 51 Bez kwalifikacji zawodowych 33,4 32 Samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko w wieku do 18 roku życia 7,9 8,3 Niepełnosprawni 7,4 7,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS 87

89 Wynagrodzenia Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2012 r. ukształtowało się na poziomie 3 728,36 zł i było o 3,4% wyższe niż przed rokiem (wobec wzrostu o 5,0% w 2011 r.). Kwota wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw w 2012 r. była wyższa niż przed rokiem o 3,5% (w 2011 r. wzrost o 8,3%). Siła nabywcza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2012 r. była niższa niż przed rokiem o 0,2% (w 2011 r. odnotowano wzrost o 0,9%). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze publicznym w 2012 r. ukształtowało się na poziomie 4 618,86 zł (tj. o 4,3% wyższym niż przed rokiem). W grudniu 2012 r. przeciętna płaca brutto wyniosła 6 632,17 zł i wzrosła o 9,7% w skali roku. W sektorze prywatnym w 2012 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyniosło 3 591,49 zł i zwiększyło się o 3,5% w porównaniu z poprzednim rokiem, a jego relacja w stosunku do płacy brutto w sektorze publicznym nieznacznie spadła (z 78,4% w 2011 r. do 77,8%). W województwie łódzkim w okresie dwunastu miesięcy 2012 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ukształtowało się na poziomie 3 339,41 zł, tj. o 4,6% wyższym niż przed rokiem (wobec wzrostu o 7,2% w 2011 r.). Największy wzrost przeciętnych wynagrodzeń zanotowały sekcje: administrowanie i działalność wspierająca (o 12,4%), obsługa rynku nieruchomości (o 5,6%) oraz przetwórstwo przemysłowe (o 5,4%). Spadek przeciętnych wynagrodzeń wśród obserwowanych sekcji wystąpił m.in. w informacji i komunikacji (o 3,2%), zakwaterowaniu i gastronomii (o 2,3%), oraz działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (o 1,2%). Ceny Według wstępnych danych, wzrost cen produkcji sprzedanej przemysłu w 2012 r. w stosunku do poprzedniego roku wyniósł 3,3% (wobec wzrostu o 7,6% w 2011 r.). Podniesiono ceny w większości sekcji, z wyjątkiem górnictwa i wydobywania (spadek cen o 0,3%, wobec wzrostu przed rokiem o 16,8%). Najbardziej wzrosły ceny w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (o 5,7% wobec wzrostu o 3,5% w poprzednim roku) oraz w sekcji dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (o 3,9% wobec 5,5%). Średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych był wolniejszy niż przed rokiem, ale wyższy od założonego w ustawie budżetowej. W 2012 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły w stosunku do poprzedniego roku w mniejszym stopniu niż w 2011 r. (3,7% wobec 4,3%). Wzrost cen zanotowano w większości grup towarów i usług, w tym znaczny w zakresie transportu, mieszkań oraz żywności i napojów bezalkoholowych. Niższe niż przed rokiem były natomiast ceny odzieży i obuwia. Przychody ze sprzedaży Sprzedaż detaliczna ogółem, według wstępnych szacunków, w 2012 r. była o 0,8% wyższa niż w roku poprzednim (wobec wzrostu o 3,2% w 2011 r.). W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób wzrost wyniósł 2,3%, a w kolejnych okresach dynamika słabła. W IV kwartale 2012 r. notowano spadek sprzedaży o 2,0%; wpłynęło na to obniżenie sprzedaży w grudniu, po niewielkim wzroście w dwóch poprzednich miesiącach. W województwie łódzkim w grudniu 2012 r., w ujęciu rocznym, odnotowano spadek o 10,1% (w cenach bieżących) sprzedaży detalicznej (wobec wzrostu przed rokiem o 20,4%). W okresie dwunastu miesięcy 2012 r. sprzedaż detaliczna była o 4,9% wyższa niż w roku poprzednim. 88

90 Sprzedaż hurtowa (w cenach bieżących) w przedsiębiorstwach handlowych w grudniu 2012 r. była o 16,0% niższa niż w grudniu 2011 r. W okresie styczeń-grudzień 2012 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, sprzedaż hurtowa w przedsiębiorstwach handlowych zmniejszyła się o 2,7%. Rolnictwo Według wstępnych szacunków globalna produkcja rolnicza w 2012 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, nieznacznie wzrosła o 0,7%. Produkcja roślinna zwiększyła się o 2,6%, natomiast produkcja zwierzęca była niższa niż przed rokiem o 1,6%. Badania przeprowadzone w końcu 2012 r. wskazują na głęboki spadek liczebności trzody chlewnej (o 14,8% w skali roku) oraz nieznaczne zwiększenie pogłowia bydła (o 0,4%). Na rynku rolnym ceny większości produktów roślinnych kształtowały się na poziomie niższym niż w 2011 r. Znacznie wyższe niż przed rokiem były natomiast ceny podstawowych produktów pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem cen mleka. W rezultacie słabszej dynamiki cen produktów rolnych sprzedawanych przez rolników, niż cen towarów i usług nabywanych przez producentów, wskaźnik nożyc cen ukształtował się na niekorzystnym poziomie i wyniósł 98,1%, po dwóch latach korzystnych relacji cenowych. Przemysł Według wstępnych szacunków produkcja sprzedana przemysłu ogółem ukształtowała się w 2012 r. na poziomie o 0,8% wyższym niż w roku poprzednim (w 2011 r. wzrost o 7,7%). Produkcja sprzedana przemysłu w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób w 2012 r. była o 1,0% wyższa niż przed rokiem (wobec wzrostu o 7,7% w 2011 r.), na co wpłynęła korzystna dynamika w I półroczu. W drugim półroczu 2012 r. produkcja obniżyła się w skali roku. Wyższa niż w 2011 r. była produkcja sprzedana w przetwórstwie przemysłowym (o 1,3%), nieznacznie w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (o 0,3%) oraz w dostawie wody; gospodarowaniu ściekami i odpadami; rekultywacji (o 0,1%). Po wzroście w 2011 r., spadek wystąpił w górnictwie i wydobywaniu (o 5,6%). Wydajność pracy w przemyśle, mierzona produkcją sprzedaną na jednego zatrudnionego, była w 2012 r. o 2,0% wyższa niż przed rokiem, przy mniejszym o 1,0% przeciętnym zatrudnieniu i wzroście przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto o 4,3%. W 2012 r. wzrost produkcji sprzedanej w ujęciu rocznym odnotowano w 21 (spośród 34) działach przemysłu, których udział stanowił 62,4% wartości produkcji przemysłowej ogółem. W województwie łódzkim w okresie styczeń-grudzień 2012 r. produkcja sprzedana przemysłu wyniosła ,4 mln zł i była (w cenach stałych) o 10,0% wyższa niż w analogicznym okresie 2011 r., przy czym w przetwórstwie przemysłowym produkcja wzrosła o 11,8%. Spośród działów największy wzrost wystąpił w produkcji napojów (o 94,6%), produkcji komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (o 56,2%), produkcji papieru i wyrobów z papieru (o 42,0%), artykułów spożywczych (o 30,1%), produkcji metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (o 28,7%) oraz produkcji chemikaliów i wyrobów chemicznych (o 26,2%). Zwiększyła się również produkcja sprzedana m.in.: metali (o 18,6%) oraz pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (o 6,5%). Spadek sprzedaży zanotowano m.in. w poligrafii i reprodukcji zapisanych nośników informacji (o 16,2%), produkcji skór i wyrobów skórzanych (o 7,2%) oraz wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (o 7,1%). 89

91 Budownictwo Szacuje się, że produkcja budowlano-montażowa zrealizowana na terenie kraju przez przedsiębiorstwa o liczbie pracujących powyżej 9 osób w 2012 r. obniżyła się w skali roku o 1,0% (wobec wzrostu w analogicznym okresie ub. roku o 16,3%). Wpłynął na to spadek sprzedaży w III i IV kwartale. W 2012 r. w strukturze produkcji budowlano-montażowej ogółem wyższy niż przed rokiem był udział budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Zmniejszył się natomiast udział obiektów inżynierii lądowej i wodnej, w tym głównie autostrad, dróg ekspresowych, ulic i dróg pozostałych oraz rurociągów sieci rozdzielczej i linii kablowych rozdzielczych. W regionie łódzkim w okresie styczeń-grudzień 2012 r. produkcja budowlano-montażowa ukształtowała się na poziomie 5 086,5 mln zł, tj. o 2,1% wyższym niż przed rokiem. Wartość produkcji budowlano-montażowej wzrosła w podmiotach specjalizujących się w budowie budynków (o 15,2%) oraz robotach budowlanych specjalistycznych (o 13,6%). Spadek natomiast odnotowały podmioty, których podstawowym rodzajem działalności jest budowa obiektów inżynierii lądowej i wodnej (spadek o 12,9%). Budownictwo mieszkaniowe Według wstępnych danych, w 2012 r. po trzech latach spadku odnotowano wzrost liczby mieszkań oddanych do użytkowania. Znacznie natomiast zmniejszyła się liczba mieszkań, na budowę których wydano pozwolenia oraz mieszkań, których budowę rozpoczęto. W 2012 r. oddano do użytkowania 152,5 tys. mieszkań, tj. o 16,5% więcej niż przed rokiem (w 2011 r. odnotowano spadek o 3,6%). Wzrost wystąpił w większości form budownictwa, w tym: w przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem (o 29,4% do 63,2 tys. mieszkań), indywidualnym (o 10,5% do 81,2 tys.), spółdzielczym (o 7,9% do 4,1 tys.) oraz zakładowym (z 321 mieszkań przed rokiem do 490). W pozostałych formach budownictwa odnotowano spadek: w komunalnym (z 2,5 tys. do 2,4 tys.) oraz społecznym czynszowym (z 2,0 tys. do 1,1 tys.). W województwie łódzkim w całym 2012 r. oddano do użytkowania mieszkań, tj. o 33,6% więcej niż w roku poprzednim. Jedynie w budownictwie komunalnym i społecznym czynszowym liczba mieszkań oddanych do użytkowania była mniejsza niż przed rokiem. Najwięcej mieszkań przekazano do użytkowania w Łodzi (2597), w powiecie zgierskim (700) oraz bełchatowskim (482). Najmniej wybudowano w powiecie łęczyckim (62) oraz wieruszowskim (105).Przeciętna powierzchnia mieszkania oddanego do użytkowania w okresie styczeń-grudzień 2012 r. wyniosła 107,7 m 2 i była o 11,5 m 2 mniejsza niż w roku Największe przeciętnie mieszkania wybudowali inwestorzy indywidualni (140,2 m 2, wobec 141,7 m 2 w roku poprzednim). Handel zagraniczny Eksport netto miał pozytywny wpływ na tempo wzrostu gospodarczego; było to rezultatem obniżenia importu, przy mniejszym niż przed rokiem wzroście eksportu. W okresie jedenastu miesięcy 2012 r. obroty towarowe handlu zagranicznego (w złotych) były wyższe w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, choć ich dynamika znacznie osłabła. Wolniejszy wzrost importu niż eksportu wpłynął na poprawę ujemnego salda wymiany ogółem. Szczególnie niska była dynamika handlu z krajami rozwiniętymi (w tym krajami UE) w imporcie notowano spadek obrotów w porównaniu z 2011 r. Najszybciej rozwijała się wymiana z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W okresie dziesięciu miesięcy 2012 r. odnotowano niewielki wzrost eksportu w cenach stałych, przy spadku importu. Eksport w cenach stałych w okresie styczeń październik 90

92 2012 r. był wyższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego o 3,4%, a import niższy 3,3%. Eksport w cenach bieżących (liczony w złotych) był wyższy o 8,1% niż rok wcześniej i wyniósł 553,7 mld zł, natomiast import wzrósł o 3,2% do 587,9 mld zł. Wskaźnik terms of trade ogółem nieznacznie obniżył się i wyniósł 98,0 (wobec 98,1 w okresie dziesięciu miesięcy 2011 r.). Transport Dynamika sprzedaży usług w transporcie w 2012 r. była bardziej korzystna niż w większości pozostałych obszarów. W trzech pierwszych kwartałach utrzymywało się wysokie tempo wzrostu, a w IV kwartale 2012 r. uległo spowolnieniu. Szacuje się, że w 2012 r. sprzedaż usług w jednostkach transportu ogółem zwiększyła się o 5,4% w stosunku do roku poprzedniego (w 2011 r. notowano wzrost o 11,4%), na co wpłynął znaczny wzrost sprzedaży usług zrealizowanych przez jednostki sektora prywatnego. Spośród grup o największym udziale w transporcie ogółem, w 2012 r. zwiększenie sprzedaży usług obserwowano w transporcie samochodowym (o 13,9%) oraz w magazynowaniu i działalności wspierającej transport (o 7,2%). Spadek natomiast wystąpił w transporcie kolejowym (o 4,8%) i lotniczym (o 0,4%). Wydajność pracy w okresie dwunastu miesięcy 2012 r. wyniosła (w cenach bieżących) 393,4 tys. zł i była (w cenach stałych) o 13,4% wyższa niż rok wcześniej, przy przeciętnym zatrudnieniu niższym o 2,9% i wzroście przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto o 5,8%. Przedstawiona sytuacja społeczno-gospodarcza obrazuje rzeczywistość w jakiej funkcjonują m.in. beneficjenci funduszy unijnych. Największy wpływ, w szczególności na przedsiębiorców, w tym także w województwie łódzkim, miał światowy kryzys gospodarczy, głównie w zakresie postrzegania przyszłej sytuacji finansowo-gospodarczej, jak również realnych wyników prowadzonej działalności. Najwyraźniej widać to w przypadku: spadku produkcji; spadku portfela zamówień; gorszej sytuacji ekonomicznej; spadku zysków przedsiębiorstw. Pojawiające się w związku z tym przejściowe trudności u części beneficjentów, niejednokrotnie skutkowały wnioskami o zmiany dotyczące realizacji poszczególnych projektów, zwłaszcza w kwestii przedłużenia terminu ich realizacji. Ponadto, trudniejsza sytuacja ekonomiczna wiąże się z problemami w zgromadzeniu wkładu własnego, czy problemami w osiągnięciu założonych na etapie wnioskowania wskaźników produktu bądź rezultatu. Mimo podejmowania przedsięwzięć mających na celu ułatwienie dostępu do środków unijnych mniej zasobnym beneficjentom, chociażby poprzez utworzenie dodatkowego działania w ramach III Osi priorytetowej (Działanie III.6 Rozwój mikro- i małych przedsiębiorstw), zdarza się że beneficjenci podejmują decyzje o rezygnacji z realizacji danego projektu (mimo pozytywnej decyzji o przyznaniu dofinansowania). W celu przeciwdziałania i łagodzenia negatywnych tendencji na rynku, ze strony IZ RPO WŁ organizowano szereg szkoleń dla beneficjentów (w szczególności w zakresie Ustawy PZP, sprawozdawczości i rozliczania płatności), w miarę możliwości precyzowano kryteria wyboru projektów, na bieżąco analizowano każdy przypadek wystąpienia o zgodę na wydłużenie terminu realizacji projektu, umożliwiano beneficjentom prowadzenie bieżących konsultacji w kwestiach dotyczących projektów, w celu skutecznej ich realizacji. 91

93 2.5 ZASADNICZE MODYFIKACJE W ROZUMIENIU ART. 57 ROZPORZĄDZENIA NR 1083/2066 (W STOSOWNYCH WYPADKACH) W 2012 r. nie wystąpiły przypadki znaczących modyfikacji w rozumieniu art. 57 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/ KOMPLEMENTARNOŚĆ POMOCY Z INNYMI INSTRUMENTAMI WSPARCIA Obowiązek komplementarności i koordynacji pomocy udzielanej w ramach różnych wspólnotowych instrumentów wsparcia wynika bezpośrednio z art. 9 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999. Maksymalna efektywność wykorzystania środków w ramach Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, zostaje zapewniona poprzez udzielanie komplementarnego wsparcia w ramach wszystkich instrumentów w/w polityk, a także poprzez stosowane mechanizmy koordynacji i zasady zapobiegające podwójnemu finansowaniu. Prawidłowa realizacja określonej w taki sposób zasady jest możliwa do osiągnięcia dzięki szczegółowemu określeniu zakresów interwencji poszczególnych, komplementarnych względem siebie programów operacyjnych. Wzajemna komplementarność wszystkich programów operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) została zaprojektowana w ten sposób, aby programy krajowe: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ), Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (POIG) i Program Operacyjny Kapitał Ludzki (POKL) komponent centralny wspierały przedsięwzięcia o zasięgu i znaczeniu ponadregionalnym, krajowym lub międzynarodowym, natomiast działania w ramach RPO i regionalnego komponentu POKL miały zasięg regionalny, subregionalny i lokalny. Dodatkowo, na obszarach przygranicznych realizowane mają być działania transgraniczne w ramach programów Europejskiej Wspólnoty Terytorialnej (EWT) tak aby zmaksymalizować efekty wydatkowania środków Wspólnoty. IZ RPO WŁ tworząc Program dołożyła wszelkich starań, aby działania były projektowane w sposób spójny i synergiczny. Założone zostało m.in., że projekty realizowane w ramach wszystkich osi priorytetowych RPO WŁ za wyjątkiem VI Osi priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich (wyłączonej ze względu na realizowany cel) przyczyniać się będą także do rozwoju obszarów wiejskich w regionie, zgodnie z założeniami programów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Funduszu Rybackiego. Oznacza to wspólne wsparcie obszarów interwencji skierowanych na rozwój obszarów wiejskich i zależnych od rybactwa, takich jak np.: wspieranie przedsiębiorczości; rozwój infrastruktury społecznej; rozwój infrastruktury ochrony środowiska. Ze względu na specyfikę regionu, komplementarność RPO WŁ z PO RYBY ma jednak charakter bardzo ograniczony. 92

94 2.6.1 Wpływ działalności Komitetów Monitorujących/Podkomitetów Monitorujących, instytucji i grup na zapewnienie koordynacji, komplementarności i wsparcia Komitet Koordynacyjny Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (KK NSRO) KK NSRO powołany został na podstawie Zarządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego Nr 6 z dnia 11 kwietnia 2007 r. Do jego zadań należy m.in. monitorowanie realizacji NSRO i poszczególnych programów operacyjnych oraz komplementarności działań realizowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybackiej i Polityki Spójności. Przewodniczącym Komitetu jest Minister Rozwoju Regionalnego. W pracach Komitetu uczestniczą także przedstawiciele IZ RPO WŁ. W 2012 r. odbyły się trzy posiedzenia KK NSRO podczas których dokonano m.in.: zmiany Uchwały Nr 38 Komitetu Koordynacyjnego z dnia 10 marca 2012 r. w sprawie powołania grupy roboczej do spraw energetyki; zmian w linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej, stanowiącej załącznik do Uchwały nr 2 Komitetu Koordynacyjnego z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie przyjęcia linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej; KK NSRO jest głównym forum realizowanej w Polsce Polityki Spójności, która obok Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej wpływa na kształtowanie sytuacji społecznogospodarczej w naszym kraju poprzez koordynowanie efektywnego wykorzystania środków finansowych udostępnianych przez UE swoim państwom członkowskim w ramach funduszy unijnych. Grupa robocza ds. koordynacji i komplementarności w ramach Komitetu Koordynacyjnego NSRO Grupa robocza ds. komplementarności w ramach KK NSRO została powołana Uchwałą Nr 26 KK NSRO z dnia 17 grudnia 2008 r. Do zadań Grupy należy: koordynacja działań realizowanych w ramach programów operacyjnych na lata dofinansowanych ze środków Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybackiej oraz działań finansowanych ze środków krajowych w ramach polityki rozwoju; analiza kwestii o charakterze horyzontalnym w ramach NSRO i opracowanie spójnych propozycji rozwiązań do zastosowania w systemie realizacji NSRO; przedkładanie KK NSRO rekomendacji służących optymalizacji efektywności polityki spójności w Polsce na poziomie operacyjnym; monitorowanie komplementarności wdrażania działań poszczególnych Programów Operacyjnych w ramach NSRO, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej w obszarach interwencji dotyczących m.in. przedsiębiorczości, innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, społeczeństwa obywatelskiego, społeczeństwa informacyjnego, środowiska, rozwoju zasobów ludzkich, zatrudnienia, transportu, kultury, turystyki, B+R, rozwoju obszarów wiejskich; wypracowanie pozycji rozwiązań służących zapewnieniu komplementarności projektów finansowych ze środków funduszy UE, w tym poprawie sposobów wdrażania wybranych obszarów strategicznych. 93

95 Spotkania Grupy są doskonałą okazją do prezentacji kwestii komplementarności, działań związanych z jej zapewnieniem, stosowanych narzędzi oraz praktycznych przykładów obrazujących wdrożenie środków europejskich zgodnie z zasadą komplementarności. Spotkania Grupy są również płaszczyzną wymiany doświadczeń oraz niejednokrotnie gorących dyskusji dotyczących podejścia do zapewnienia komplementarności i jej poprawnego rozumienia. Działalność Grupy przyczynia się do podkreślenia znaczenia komplementarności wsparcia oraz wypracowania jednoznacznego podejścia w ramach Polityk Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Wnioski wypracowane przez Grupę są wykorzystywane przez IZ RPO WŁ w zakresie podejścia do kwestii komplementarności. W 2012 r. zorganizowano 3 posiedzenia Grupy, przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego wziął udział we wszystkich posiedzeniach Grupy. Do najważniejszych efektów prac Grupy w 2012 r. należą m.in.: Przyjęcie przez Grupę definicji komplementarności; Następnie definicja komplementarności została przyjęta Uchwałą Nr 64 KK NSRO z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie przyjęcia definicji komplementarności. Zatwierdzenia przez KK NSRO definicja komplementarności ma na celu zapewnienie jednolitego rozumienia i stosowania pojęcia komplementarności przez wszystkie instytucje zaangażowane we wdrażanie Funduszy Europejskich. Opracowanie dokumentu pn. Analiza realizacji zasady komplementarności w ramach programów operacyjnych polityki spójności w okresie programowania ; Dokument jest horyzontalną analizą podsumowującą wdrażanie zasady komplementarności w okresie programowania Na podstawie wniosków z dotychczasowych doświadczeń, w materiale została także podjęta próba sformułowania wniosków dla perspektywy Opracowanie obejmuje swoim zakresem m.in. ocenę mechanizmów na rzecz komplementarności interwencji (w szczególności kryteriów oceny premiujących wybór projektów komplementarnych), a także charakterystykę barier we wdrażaniu komplementarności i propozycje rozwiązań w kontekście przyszłej perspektywy finansowej. Promowanie zasady komplementarności i mechanizmów na rzecz jej zapewnienia wśród instytucji zaangażowanych we wdrażanie funduszy europejskich; W ramach prac Grupy prowadzone są działania mające na celu wzmacnianie i poszerzanie wiedzy dotyczącej zapewnienia komplementarności interwencji programów polityki spójności. Wymiana doświadczeń związana jest z prezentowaniem i omawianiem wyników badań ewaluacyjnych z zakresu realizacji zasady komplementarności. W trakcie posiedzeń zorganizowanych w 2012 r. zapoznano się z wynikami badań ewaluacyjnych pn.: Analiza komplementarności podejmowanych interwencji w ramach RPO WO z innymi instrumentami wsparcia w województwie opolskim oraz Komplementarność wsparcia w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie mazowieckim. Ponadto zostały przedstawione i omówione wyniki ankiety na temat komplementarności, skierowane do beneficjentów przez Instytucję Zarządzającą Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Świętokrzyskiego na lata Komitety/Podkomitety Monitorujące 1. KM RPO WŁ. 94

96 Biorąc pod uwagę kwestie komplementarności wsparcia i zapewnienia efektywnej realizacji Programu w kontekście pozostałych instrumentów wsparcia wdrażanych w województwie łódzkim, w pracach Komitetu, jako członkowie z prawem głosu uczestniczą m.in.: - przedstawiciel Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki komponent regionalny; - przedstawiciel IK RPO; - przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki, jako Instytucji Koordynującej Proces Lizboński w Polsce. Jako obserwator w pracach Komitetu udział bierze również przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które pełni rolę Instytucji Zarządzającej PROW oraz PO RYBY. Poza gremium Komitetu Monitorującego ma miejsce również współpraca realizowana na poziomie województwa pomiędzy IZ RPO WŁ a Departamentem Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego, który odpowiada za wdrożenie PROW. Dzięki wymianie informacji o projektach realizowanych w ramach obydwu Programów samorząd dysponuje informacją, która z jednej strony pozwala na eliminowanie podwójnego finasowania, a z drugiej strony zapewnia kompleksowość udzielanego w regionie wsparcia ze środków UE. KM RPO WŁ obradował w 2012 r. dwukrotnie. Podczas jednego z posiedzeń KM RPO WŁ uczestnicy mogli się zapoznać z wynikami badania ewaluacyjnego: Przygotowania i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje. Informacja o wdrożeniu rekomendacji została przesłana członkom w kwietniu 2013 r. 2. Podkomitet Monitorujący POKL komponent regionalny. W pracach Podkomitetu, jako członek z prawem głosu uczestniczy również przedstawiciel IZ RPO WŁ. Krajowe i regionalne grupy robocze podejmujące kwestię koordynacji i komplementarności W województwie łódzkim funkcjonuje Zespół Zadaniowy ds. Koordynacji Funduszy Europejskich, powołany Uchwałą Nr 652/08 ZWŁ z dnia 14 maja 2008 r. Podstawowym zadaniem Zespołu Zadaniowego jest koordynowanie na poziomie regionalnym współpracy i wymiany informacji (w tym dotyczących komplementarności) pomiędzy programami współfinansowanymi z funduszy europejskich, w tym: RPO WŁ, POKL, PROW, EWT Informacja na temat stosowanych mechanizmów i narzędzi służących zapewnieniu koordynacji i komplementarności wsparcia oraz ich oceny Korzystając ze wskazówek i dobrych praktyk zawartych w dokumencie wypracowanym przez Grupę roboczą ds. koordynacji i komplementarności w ramach KK NSRO Rekomendacje horyzontalne dla instytucji zaangażowanych we wdrażanie i koordynację PO/RPO w ramach NSRO w zakresie koordynacji i komplementarności podejmowanych działań, funkcjonują w ramach RPO WŁ następujące mechanizmy służące zapewnieniu komplementarności: 95

97 Wniosek o dofinansowanie projektu Jednym z elementów wniosku o dofinansowanie jest punkt dotyczący powiązania wnioskowanego projektu z projektami realizowanymi z innych środków, w szczególności ze środków UE oraz własnych. We wniosku należy wskazać czy projekt jest elementem realizacji szerszego przedsięwzięcia lub czy pozostaje w związku z realizacją innych projektów. Jeśli tak, wymagany jest krótki opis powiązań projektu wraz ze wskazaniem tytułu projektu powiązanego i datą złożenia wniosku o jego dofinansowanie. Kryteria wyboru projektów Projekty ubiegające się o dofinansowanie w ramach RPO WŁ są oceniane ze względu na spełnianie kryterium dot. stopnia komplementarności/kompleksowości/partnerstwa/ spójności z innymi przedsięwzięciami. Ocena polega na przyznaniu punktów w zależności od stopnia spełnienia kryterium, które należy do grupy kryteriów merytorycznych. URPO WŁ W U RPO WŁ wskazano, zgodnie z zapisami Linii demarkacyjnej, komplementarne działania i priorytety realizowane zarówno w ramach RPO WŁ jak i innych Programów Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej czy Wspólnej Polityki Rybackiej. Projekty zintegrowane W ramach RPO WŁ przykładem stosowania zasady komplementarności dla osiągnięcia celów Programu jest możliwość realizacji tzw. projektów zintegrowanych. Pod pojęciem projektu zintegrowanego rozumie się całość działań prowadzonych w różnych dziedzinach, ściśle spójnych i powiązanych ze sobą, zmierzających do rozwoju terytorialnego. Istotą projektów zintegrowanych jest przyspieszenie i zdynamizowanie procesów, które poprzez projekty zwykłe nie mogłyby zostać osiągnięte lub mogłyby być osiągnięte tylko częściowo. Projekty zintegrowane w ramach RPO WŁ realizowane są jako Indywidualne Projekty Kluczowe o strategicznym znaczeniu dla regionu. Konkursy o zawężonych tematycznie zakresach Część konkursów ogłaszanych w ramach RPO WŁ ma sprecyzowany zakres tematyczny i dotyczy konkretnych przedsięwzięć. Przykładem może być w Działanie III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności, przedsiębiorstw, dla którego w 2012 r. ogłaszane były konkursy dedykowane: bezpośredniemu wsparciu inwestycyjnemu (w tym: jeden konkurs dot. promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska); udziałowi w targach i misjach zagranicznych; transportowi multimodalnemu; promocji marek i produktów regionalnych. Działania informacyjno promocyjne Realizacja działań informacyjno promocyjnych odbywa się w ścisłej współpracy wszystkich instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie poszczególnych programów w województwie (RPO WŁ, POKL komponent regionalny oraz PROW). Przykładem może być m.in. wspólny Punkt Informacyjny; organizowanie szkoleń i wydarzeń, na których przedstawiana jest kompleksowa informacja nt. wdrażania w/w Programów; wspólna prezentacja harmonogramów konkursów. Umożliwia to dodatkową koordynację procesu realizacji 96

98 poszczególnych programów oraz wpływa pozytywnie na usprawnienie procesu komunikacji i przepływu informacji. Udział przedstawicieli IZ RPO WŁ w spotkaniach, konferencjach, komitetach i podkomitetach, zespołach zadaniowych, grupach roboczych Przedstawiciele IZ RPO WŁ biorą udział w spotkaniach i uczestniczą w gremiach działających zarówno na szczeblu centralnym jak i regionalnym, co stanowi cenne źródło wymiany informacji oraz dobrych praktyk w zakresie wdrażania środków wspólnotowych, w tym także w zakresie komplementarności. Kontrole krzyżowe IZ RPO WŁ w ramach funkcjonujących mechanizmów koordynacji i komplementarności z PROW i PO RYBY przeprowadza również kontrole krzyżowe podczas których m.in. na etapie oceny formalnej wniosku badane jest spełnienie dopuszczającego kryterium kwalifikowalności projektu w zakresie zgodności z kryteriami demarkacji zapisanymi w URPO WŁ w ramach danego działania. Dodatkowo na etapie realizacji projektu dokonywana jest identyfikacja beneficjentów realizujących więcej niż jeden projekt w ramach programu w oparciu o NIP, zas identyfikacja występowania podwójnego finansowania dokonywana jest w oparciu o listę sprawdzającą do weryfikacji wniosku benefijcenta o płatność. Szerzej na temat mechanizmów unikania podwójnego finansowania i kontroli krzyżowych w podrozdziale i Sprawozdania. Dzięki powyższym narzędziom IZ RPO WŁ stosuje mechanizm unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach Polityki Spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, co dodatkowo wzmacnia m.in. koordynowanie realizacji zasady komplemetarności projektów na terenie województwa łódzkiego. Korzystając z doświadczenia zdobytego w obecnym okresie programowania, szczególnie jeżeli chodzi o realizację projektów zintegrowanych, jak również wykorzystując tzw. dobre praktyki wypracowane w ramach innych programów operacyjnych, w następnej perspektywie finansowej IZ RPO WŁ już na etapie programowania uwzględni kwestie komplementarności, tak aby uzyskać maksymalne efekty synergii przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych dla regionu środków pomocowych. Rozważane jest także utworzenie specjalnego działania dla projektów zintegrowanych. IZ RPO WŁ w 2012 r. przeprowadziła dwa badania dot. projektów zintegrowanych w województwie łódzkim: Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje i Potencjał projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich możliwych do realizacji w regionie łódzkim w nowym okresie programowania ( ). W celu zapewnienia komplementarności międzyfunduszowej niezbędne będzie podjęcie współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za opracowanie poszczególnych programów operacyjnych już na etapie ich tworzenia, tak aby komplementarność wsparcia zyskała rangę wspólnej zasady, spójnej dla wszystkich instrumentów wsparcia w przyszłym okresie programowania. Pozostałe mechanizmy i narzędzia służące zapewnieniu koordynacji i komplementarności wsparcia W celu zapewnienia komplementarności i synergii wsparcia między RPO WŁ a komponentem regionalnym POKL w 2012 r. do Planów Działań w ramach komponentu regionalnego wprowadzono następujące kryteria: 97

99 w Poddziałaniu wprowadzono kryterium strategiczne przyznające punkty projektom, które są komplementarne z inwestycjami zrealizowanymi, realizowanymi lub planowanymi do realizacji (beneficjent podpisał umowę o dofinasowanie realizacji projektu), współfinansowanymi ze źródeł wspólnotowych innych niż Europejski Fundusz Społeczny. Kryterium wprowadzono w celu uzyskania efektu synergii środków wydatkowanych w ramach komponentu regionalnego POKL i innych źródeł wspólnotowych. Ma ono również na celu zwiększenie skuteczności projektu i trwałości jego rezultatów poprzez wykorzystanie w jego realizacji (lub ewentualnej kontynuacji) zaplecza infrastrukturalnego utworzonego dzięki dofinansowaniu ze środków unijnych. w ramach kontynuacji Poddziałania wprowadzono kryterium strategiczne przyznające punkty projektom, które zakładają realizację zajęć edukacyjnych ukierunkowanych na kształcenie w kierunkach związanych z ICT/mechatroniką/ sektorem AGD/przemysłem tekstylno odzieżowym/ceramicznym/przetwórstwem rolno spożywczym lub zieloną gospodarką, w tym z wdrażaniem oraz instalacją technologii ograniczających emisję CO₂ (zgodnie z celami określonymi w strategii Europa 2020). Województwo łódzkie to region, w którym rozwój wymienionych branż jest kluczowy z punktu widzenia inwestycji realizowanych na jego terenie. W regionie realizowane są duże inwestycje budowlano modernizacyjne mające na celu między innymi ochronę środowiska naturalnego (np. projekt RPO WŁ pn. Program ochrony wód Zbiornika Sulejowskiego budowa kanalizacji sanitarnej południowo wschodniej części gminy Wolbórz). Stąd inwestycja na poziomie edukacji w zawody związane z tą branżą jest zasadna z punktu widzenia kierunków rozwojowych województwa. Tym samym kryterium to zapewnia komplementarność z działaniami podejmowanymi w ramach RPO WŁ Cross-financing Zgodnie z art. 34 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 dla zapewnienia efektywnej realizacji RPO WŁ przewidziano do 10% możliwość współfinansowania wydatków objętych zakresem EFS w ramach tzw. finansowania krzyżowego (cross-financing). Efektywne wdrażanie projektu inwestycyjnego w RPO WŁ zostaje wzmocnione tzw. elementem miękkim, związanym np. z przeszkoleniem pracowników bezpośrednio zaangażowanych w realizację wdrażanego projektu, w zakresie prawidłowej obsługi zakupionego sprzętu lub oprogramowania. Oprócz działań szkoleniowych w ramach finansowania krzyżowego w wybranych osiach priorytetowych RPO WŁ finansuje się wydatki związane z działaniami dotyczącymi kampanii informacyjnych i promocyjnych, powiązanymi ściśle z realizowaną inwestycją (np. kampania informacyjna z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, stanowiąca składową część projektu realizowanego w ramach Działania I.1 Drogi). Finansowanie to jest możliwe tylko w uzasadnionych przypadkach pod warunkiem, że wydatki się niezbędne dla odpowiedniej realizacji danego projektu. Takie podejście pozytywnie wpływa na kompleksowość i skalę oddziaływania realizowanych przedsięwzięć. W 2012 r. IZ RPO WŁ nie dokonała zmian dotyczących zasad finansowania krzyżowego i kategorii wydatków w stosunku do 2011 r. Monitorowanie cross financingu, podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych odbywa się na etapie wyboru projektów do dofinansowania, jak również na etapie ich rozliczania. Jednym z kryteriów oceny projektu jest kwalifikowalność finansowa, w ramach 98

100 której badana jest zgodność maksymalnej wartości wydatków w zakresie finansowania krzyżowego, określonych w URPO WŁ i wynikających z Zasad kwalifikowalności wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata Beneficjenci mają obowiązek wykazywania wydatków wynikających z zastosowania instrumentu elastyczności, w przedkładanych do DRPO i IP II COP wnioskach o płatność. Od początku okresu programowania do 31 grudnia 2012 r. w ramach finansowania krzyżowego zrealizowano bądź jest w trakcie realizacji 42 projekty o całkowitej wartości: ,89 EUR ( ,66 PLN), w tym dofinansowanie UE: ,18 EUR ( ,34 PLN). Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r. finansowanie krzyżowe występowało w 25 projektach, których okres realizacji obejmował 2012 r. Całkowita wartość wszystkich projektów, w których występują wydatki w ramach cross-financingu wyniosła ,76 EUR ( ,94 PLN), w tym dofinansowanie UE: ,97 EUR ( ,61 PLN. Tabela 14. Liczba i wartość projektów w realizowanych w ramach cross-financingu w 2012 r Działanie Działanie I.1 Drogi Działanie III.5 Infrastruktura turystycznorekreacyjna Działanie III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw Działanie IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Działanie IV.2 E- usługi publiczne Działanie IV.3 E- technologie dla przedsiębiorstw Zakres stosowania cross-financingu kampanie medialne oraz działania instruktażowe i szkoleniowe z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, pozostające w ścisłym związku z przedmiotem projektu działania szkoleniowe i instruktażowe pozostające w ścisłym związku z przedmiotem projektu Liczba projektów Wartość całkowita (w EUR) Wartość dofinansowania UE (w EUR) , , , , , , , , , , , ,35 RAZEM , ,97 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykaz poszczególnych projektów realizowanych w ramach finansowania krzyżowego w 2012 r. znajduje się w załączniku nr XVII do niniejszego Sprawozdania. W 2011 r. w ramach finansowania krzyżowego realizowano 31 projektów. W okresie sprawozdawczym liczba ta uległa zmniejszeniu z uwagi na zakończenie rzeczowe 99

101 i finansowe 12 inwestycji. Ponadto w dniu 28 czerwca 2012 r. IZ RPO WŁ rozwiązała umowę z Miastem Łódź na realizację projektu w ramach Działania I.1 Drogi pn. Łódzki monitoring metropolitalny. W wyniku trwającego od 27 lutego 2012 r. do 31 marca 2012 r. konkursu w Działaniu IV.2 E-usługi publiczne do dofinansowania wyłoniono 5 projektów w których wnioskodawca przewidział finansowanie części wydatków w ramach cross-financingu. Projekty z finansowaniem krzyżowym dla których zawarto umowę o dofinansowanie w 2012 r. wymienione są w pozycjach: 7, 10, 12, 13, 18 w załączniku nr XVII do niniejszego Sprawozdania. Ponadto IP II COP wyraziła zgodę na przedłużenie terminu realizacji dla 2 projektów realizowanych w ramach Działania III.5 i III.6. Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażanie RPO WŁ w ujęciu całościowym, wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących prowadzonych analiz, ewaluacji, badań w zakresie realizacji finansowania krzyżowego w ramach RPO WŁ. Planuje się jednak przeprowadzenie badań ewaluacyjnych w kolejnych okresach sprawozdawczych, których zakres będzie również obejmował przedmiotową problematykę Koordynacja i komplementarność jako przedmiot badań ewaluacyjnych Zapewnienie komplementarności realizowanych w ramach środków strukturalnych przedsięwzięć jest jednym z warunków maksymalizacji uzyskiwanych efektów. Jako jedna z podstawowych zasad polityki UE, komplementarność służy osiągnięciu wyznaczonych celów rozwojowych oraz wzmacnia efekty podejmowanych działań, a tym samym wpływa na racjonalność wykorzystania funduszy unijnych. Biorąc pod uwagę istotność kwestii osiągania komplementarności zarówno na poziomie projektów, jak i programów operacyjnych, IZ RPO WŁ zleciła wykonanie badania ewaluacyjnego pn. Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje, które zostało przeprowadzone w 2012 r., w celu oceny m.in. efektywności osiąganych wyników (wskaźników produktu i rezultatu oraz efektu synergii) oraz komplementarności projektów objętych badaniem na tle projektów niezintegrowanych. Informacja na temat przeprowadzonych badań ewaluacyjnych wraz ze streszczeniem rekomendacji i zaleceń oraz stanem ich wdrażania, a także nt. planowanych ewaluacji znajduje się w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. 100

102 2.6.5 Przykłady projektów komplementarnych Tabela 15. Przykłady projektów komplementarnych Przykład 1 Projekt 1 Projekt 2 Projekt 3 Projekt 4 Nazwa beneficjenta Nazwa województwa Nazwa funduszu Nazwa programu operacyjnego Numer i nazwa działania Okres realizacji projektu Od elekcji Królów Polski do epoki Internetu - sieradzka starówka historycznym i kulturowym dziedzictwem regionu - Działanie VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych Od elekcji Królów Polski do epoki Internetu - sieradzka starówka historycznym i kulturowym dziedzictwem regionu - Działanie VI.2 Renowacja substancji mieszkaniowej EFRR RPO WŁ VI.2 Renowacja substancji mieszkaniowej Gmina Miasto Sieradz Województwo Łódzkie Od elekcji Królów Polski do epoki Internetu - sieradzka starówka historycznym i kulturowym dziedzictwem regionu - Działanie V.4 Infrastruktura kultury V.4 Infrastruktura kultury Pracuj u siebie EFS POKL 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia kwiecień 2007 czerwiec 2014 grudzień 2007 marzec 2013 styczeń 2007 wrzesień 2013 luty 2009 grudzień 2010 Na czym polega komplementarność projektów Ożywienie turystyczno gospodarcze Sieradza i zwiększenie jego potencjału kulturowego poprzez działania o charakterze: przestrzennym (poprawa stanu infrastruktury), gospodarczym (działania wspierające atrakcyjność gospodarczą obszaru), społecznym (działania umożliwiające stopniową likwidację zjawisk negatywnych 101

103 Cele projektu Celem ogólnym projektu jest rewitalizacja substancji architektonicznej na zdegradowanym obszarze oraz zwiększenie atrakcyjności obszaru dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych. Cele pośrednie: - zwiększenie atrakcyjności obszaru rewitalizowanego poprzez poprawę estetyki przestrzeni publicznej, w tym zagospodarowanie ulic, terenów zielonych, odnowienie cennych architektonicznie obiektów. Działania w obrębie tworzonego parku kulturowego wzgórze zamkowe, obejmujące zagospodarowanie ulic i placów, modernizację skansenu oraz zagospodarowanie i urządzenie przestrzeni wzgórza zamkowego i przedpola zamku to inwestycje, które wzmocnią wizerunek regionu i będą jego wizytówką; - neutralizacja niekorzystnych zjawisk gospodarczych i społecznych. Poprawa wizerunku najstarszej części miasta wpłynie korzystnie na procesy gospodarcze na tym terenie, sprzyjające powstawaniu nowych miejsc pracy; - poprawa dostępności miejsc i obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych. Celem ogólnym projektu jest odnowa zdegradowanych obiektów zabudowy wielorodzinnej w najstarszej części miasta. Cele pośrednie: poprawa warunków bytowych mieszkańców najstarszej części miasta, podniesienie atrakcyjności gospodarczej obszaru rewitalizowanego. Dzięki zagospodarowaniu przestrzeni publicznej, poprawie jakości obiektów, powstaną dogodne warunki do zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej. Celem projektu jest kształtowanie i rozwijanie tożsamości regionalnej mieszkańców miasta Sieradza. Cele pośrednie: - umożliwianie aktywności kulturalnej mieszkańców i turystów na terenie miasta poprzez adaptację obiektów na cele kulturalne oraz wyposażenie obiektów już istniejących i adaptowanych, - podniesienie standardu infrastruktury kulturalnej. Utworzenie centrum informacji kulturalnej na starym mieście pozwoli na udostępnienie usług kulturalnych szerszemu gronu zainteresowanych niż dotychczas, - zwiększenie podaży usług kulturalnych - zwiększenie powierzchni ekspozycyjnej. Cele projektu - poprawa sytuacji gospodarczej na rynku pracy w Sieradzu poprzez danie szansy mieszkańcom na pozyskanie niezbędnych umiejętności i wiedzy do wykorzystania w prowadzeniu działalności gospodarczej. tj. wykluczenie społeczne, bezrobocie, patologie). Dzięki kooperacji grupy czynników z poszczególnych projektów komplementarnych, istotnie wpływają one na efekt synergii, który skutkuje polepszeniem życia mieszkańców Gminy i Miasta Sieradz oraz osób korzystających z infrastruktury powstałej w ramach realizacji projektu. 102

104 Całkowita wartość projektu ,75 EUR ( ,49 PLN) ,26 EUR ( ,64 PLN) ,75 EUR ( ,88 PLN) ,73 EUR ( ,00 PLN) Wartość wkładu UE ,64 EUR ( ,00 PLN) ,51 EUR ( ,60 PLN) ,12 EUR ( ,98 PLN) ,73 EUR ( ,00 PLN) Przykład 2 Projekt 1 Projekt 2 E-kształcenie szansą na rozwój Gminy i Miasta Warta Szkoła Równych Szans Na czym polega komplementarność projektów Nazwa beneficjenta Nazwa województwa Nazwa funduszu Nazwa programu operacyjnego Numer i nazwa działania Okres realizacji projektu EFRR RPO WŁ IV.2 E-usługi publiczne Gmina i Miasto Warta Województwo Łódzkie EFS POKL Wyrównanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszenie różnic w jakości usług edukacyjnych marzec 2012 wrzesień 2013 sierpień 2010 marzec 2012 Komplementarność projektów wynika z dążenia do stwarzania optymalnych warunków dla rozwoju dzieci i młodzieży. Realizacja projektów zapewnia efekt synergii oraz umożliwia beneficjentowi wyrównywanie szans edukacyjnych oraz zmniejszanie dysproporcji w dostępie do wiedzy na terenie Gminy i Miasta Warta, a także poszerzanie źródeł, z których pożądane informacje można otrzymać. 103

105 Cele projektu Całkowita wartość projektu Projekt, wdrażany w dwóch placówkach oświatowych (Szkoła Podstawowa w Warcie i Gimnazjum w Rossoszycy), polega na wdrożeniu usług e-kształcenia przy użyciu tabletów. W celu zoptymalizowania procesu e-kształcenia zostaną zakupione tablety, oprogramowanie edukacyjne, pamięć masowa, komputery przenośne oraz tablice interaktywne. Zostanie również wybudowana sieć Wi-Fi. Projekt przyczynia się do rozbudowy społeczeństwa informacyjnego, wyrównuje dysproporcje w zakresie dostępu i wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych ,77 EUR ( ,50 PLN) Projekt, polegający na organizacji szeregu zajęć dodatkowych, realizowany jest na terenie Gminy i Miasta Warta w 8 szkołach podstawowych (w tym w SP w Warcie). Celem jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszenie różnic w jakości usług edukacyjnych ,30 EUR ( ,00 PLN) Wartość wkładu UE ,81 EUR ( ,42 PLN) ,30 EUR ( ,00 PLN) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 104

106 2.6.6 Mechanizmy unikania podwójnego finansowania działań realizowanych w ramach Polityki Spójności z działaniami realizowanymi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej Linia demarkacyjna W celu zapewnienia komplementarności wsparcia i wyeliminowania podwójnego finansowania w ramach funduszy europejskich i Funduszu Spójności w ramach NSRO oraz PROW i PO RYBY, na poziomie kraju przygotowany został dokument pn. Linia demarkacyjna pomiędzy Regionalnymi Programami Operacyjnymi a Programami Operacyjnymi na poziomie centralnym. W/w dokument został zatwierdzony w dniu 18 grudnia 2007 r. na II posiedzeniu KK NSRO. W 2012 r. zapisy linii demarkacyjnej zostały zmienione następującymi uchwałami KK NSRO: Uchwała nr 66 KK NSRO z dnia 5 kwietnia 2012 r. Zmiana dotyczyła dodania do kategorii interwencji 53: Nadzwyczajne zagrożenia środowiska i monitoring jego stanu, zapisu o nie stosowaniu ograniczeń kwotowych dla projektów o znaczeniu regionalnym realizowanych przez jednostki policji; Uchwała nr 67 KK NSRO z dnia 18 kwietnia 2012 r. Zgodnie z sugestiami KE dotyczącymi przeznaczenia większej puli środków finansowych na instrumenty wsparcia z zakresu B+R, zwiększono maksymalną wartość części badawczej projektów w ramach RPO z 400 tys. PLN do 3 mln PLN; Uchwała nr 68 KK NSRO z dnia 23 kwietnia 2012 r. Zmiana w zakresie RPO dotyczyła uszczegółowienia w kategorii interwencji 10-15, dziedzina: Społeczeństwo informacyjne zapisów dotyczących wsparcia dla MŚP. Uchwała nr 70 KK NSRO z dnia 11 maja 2012 r. Zmiana w zakresie RPO dotyczyła dodania w kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04, 07, 62 dotyczącej dziedziny B+R zapisu o zwiększeniu dopuszczalnych do realizacji inwestycji o wartości równej i wyższej niż 400 tys. PLN i niższej niż 2 mln PLN, jeśli są prowadzone w województwach, w których zaplanowano instrument analogiczny do Działania 4.2 POIG Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego. Dotyczy to województw: dolnośląskiego, lubelskiego, łódzkiego, opolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego. W przypadku wniosków o dofinansowanie składanych w ramach RPO w w/w województwach dodano wymóg składania przez wnioskodawców oświadczeń czy projekt nie jest przedmiotem dofinasowania ze środków Działania 4.2 POIG; Uchwała nr 71 KK NSRO z dnia 11 maja 2012 r. Zmiana w zakresie RPO dotyczyła uszczegółowienia zapisu w kategorii interwencji: 01, 02, 03, 04,07, 62, dotyczących dziedziny B+R, poprzez dodanie wymogu możliwości finansowania inwestycji od 4 do 20 mln PLN tylko w przypadku, gdy projekt znajduje się na liście projektów indywidualnych w ramach poszczególnych RPO albo jest lub będzie realizowalny w województwach, w których zaplanowano analogiczny instrument do Działania 2.1 POIG Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym. Dotyczy to województw: dolnośląskiego, kujawskopomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, opolskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego. W przypadku wniosków o dofinansowanie składanych w w/w województwach w ramach RPO, dodano także 105

107 wymóg składania przez wnioskodawców oświadczeń czy projekt nie jest przedmiotem dofinasowania ze środków Działania 2.1 POIG; Uchwała nr 73 KK NSRO z dnia 25 maja 2012 r. Odnośnie demarkacji Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej z RPO i PROW zmiana dotyczyła dodania w kategorii interwencji: 24, dziedzina Trasy rowerowe, zapisów dotyczących projektów z zakresu promocji tras rowerowych Polski Wschodniej. Ponadto w kategoriach interwencji: 10 15, dziedzina: Społeczeństwo informacyjne w przypadku demarkacji Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej z RPO, POIG i POKL uszczegółowiono zapis dotyczący budowy infrastruktury sieci szerokopasmowej. Uchwała nr 74 KK NSRO z dnia 11 lipca 2012 r. Zmiana w zakresie RPO dotyczyła uszczegółowienia zapisu w kategorii interwencji: 05, 08, 09, 14, 57 dotyczących dziedziny: Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, poprzez umożliwienie wsparcia prac studyjno-koncepcyjnych dotyczących tworzenia terenów inwestycyjnych na powierzchni powyżej 15 ha. Dotyczy to tylko projektów znajdujących się na liście projektów indywidualnych w ramach poszczególnych RPO realizowalnych, bądź przewidzianych do realizacji w województwach, w których zaplanowano nabory projektów, polegających na uzbrojeniu terenów pod inwestycje (kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, podkarpackie, podlaskie, śląskie, mazowieckie, zachodniopomorskie - w zakresie zadania Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej terenów postoczniowych w Szczecinie). Zapisy określone w dokumencie pn. Linia demarkacyjna pomiędzy Regionalnymi Programami Operacyjnymi a Programami Operacyjnymi na poziomie centralnym uwzględnione zostały w RPO WŁ oraz URPO WŁ. Ze względu na zmiany linii demarkacyjnej IZ RPO WŁ w 2012 r. dostosowała w/w dokumenty w kontekście przyjętych zmian przez KK NSRO. Stosownie do Uchwały nr 66 KK NSRO z dnia 5 kwietnia 2012 r. IZ RPO WŁ wprowadziła uchwałą ZWŁ nr 781/12 z dnia 25 kwietnia 2012 r. zmiany do URPO WŁ. Zmiany linii demarkacyjnej przyjęte pozostałymi uchwałami KK NSRO zostały uwzględnione w URPO WŁ i przyjęte uchwałą ZWŁ nr 1286/12 w dniu 7 sierpnia 2012 r. W okresie sprawozdawczym IZ RPO WŁ oraz IP II COP nie zidentyfikowały problemów z przestrzeganiem linii demarkacyjnej. Oświadczenia beneficjentów w ramach RPO WŁ We wniosku o dofinansowanie projektu składanym do DRPO beneficjent, jako dodatkowe zabezpieczenie przed podwójnym finansowaniem składa oświadczenie następującej treści: Oświadczam, iż projekt (nazwa projektu), który będzie dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata nie był i nie będzie w tym samym okresie dofinansowany z innych programów operacyjnych Unii Europejskiej oraz że wydatki dofinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata nie były i nie będą dofinansowane przy pomocy innych wspólnotowych instrumentów finansowych zgodnie z art. 54 ust. 3 lit. b i ust. 5 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/

108 W przypadku IP II - COP powołanej do wdrażania III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, występuje odrębny wzór wniosku o dofinansowanie. Beneficjenci aplikujący o środki w ramach tej osi składają następujące oświadczenie: 1. Oświadczam, iż zakres rzeczowy niniejszego projektu nie został objęty dofinansowaniem z innych działań RPO WŁ na lata W przypadku otrzymania takiego dofinansowania zobowiązuję się do wycofania wniosku. 2. Oświadczam, że zakres rzeczowy niniejszego projektu nie został objęty dofinansowaniem z innych programów operacyjnych współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny) oraz z Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa. 3. Oświadczam, że wnioskodawca/beneficjent w przypadku otrzymania dofinansowania na realizację projektu nie naruszy zasady zakazu podwójnego finansowania, oznaczającej niedozwolone zrefundowanie całkowite lub częściowe danego wydatku dwa razy ze środków publicznych. W ramach IZ RPO WŁ oraz IP II COP nie ma specjalnie wyodrębnionych komórek zajmujących się tylko weryfikacją występowania podwójnego dofinansowania. Weryfikacja zgodności realizowanych projektów dokonywana jest na etapie oceny formalnej. W karcie oceny formalnej zawarte są pytania o zgodność projektu z linią demarkacyjną. Ponadto zgodnie z kryteriami zawartymi w Szczegółowym Opisie Kryteriów w ramach RPO WŁ weryfikowana jest zgodność projektu z poszczególnymi kryteriami demarkacji, tj. typ projektu, lokalizacja, wartość projektu, wartość dofinansowania. Występowanie podwójnego dofinansowania sprawdzane jest także podczas weryfikacji wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli realizacji projektów. Na beneficjentów nałożony został obowiązek odpowiedniego opisywania faktur lub innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej załączonych do wniosku o płatność w taki sposób, aby możliwe było zidentyfikowanie w ramach jakiego projektu wydatek został poniesiony, a także w sposób uniemożliwiający przedstawienie danego dokumentu w innym projekcie współfinasowanym ze środków wspólnotowych. Szczegółowe informacje nt. stosowanych procedur i podejmowanych działań w zakresie wyeliminowania występowania podwójnego dofinansowania przedstawione zostały w podrozdziele Kontrole krzyżowe Programu. Udział przedstawicieli IZ RPO WŁ w pracach KK NSRO, Komitetów Monitorujących inne programy, Grupach Roboczych Przedstawiciele IZ RPO WŁ uczestniczą w pracach w związanych m.in. z linią demarkacyjną w ramach KK NSRO oraz działających przy nim następujących Grupach Roboczych: Grupie roboczej ds. koordynacji i komplementarności; Grupie roboczej ds. polityki regionalnej; Grupie roboczej ds. małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto biorą udział w spotkaniach działającej przy IK NSRO Grupy Sterującej ds. Informacji i Promocji Funduszy Unii Europejskiej, w posiedzeniach Komitetu Monitorującego POIiŚ jako obserwator oraz jako członek w Podkomitecie Monitorującym POKL - komponent regionalny. Dzięki spotkaniom przedstawiciele IZ RPO WŁ mają dostęp do bieżących informacji dotyczących aktualnych oraz planowanych działań w ramach innych programów operacyjnych. 107

109 2.6.7 Kontrole krzyżowe w zakresie odpowiedzialności Instytucji Zarządzającej Zgodnie z opracowanymi przez IZ RPO WŁ Zasadami przeprowadzania kontroli w ramach RPO WŁ, których zapisy wynikają m.in. z Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków IZ RPO, IZ RPO WŁ oraz IP II COP przeprowadzają następujące rodzaje kontroli, mające na celu wyeliminowanie podwójnego finasowania wydatków w ramach funduszy europejskich: kontrole krzyżowe Programu, których celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach RPO WŁ; kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW; kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PO RYBY. Ponadto zgodnie z zapisami pkt. 7.2 w/w Wytycznych, IK NSRO przeprowadza kontrole krzyżowe horyzontalne (bez kontroli krzyżowych z projektami PROW i PO RYBY) oraz kontrole krzyżowe międzyokresowe, których celem jest wykrywanie i eliminowanie podwójnego finansowania wydatków w ramach poszczególnych programów operacyjnych dwóch perspektyw finansowych. Kontrole krzyżowe przeprowadzone w okresie sprawozdawczym przez Departament ds. Regionalnego Programu Operacyjnego W DRPO kontrole krzyżowe horyzontalne przeprowadzane są przez 3 wydziały. Wydziałami, które dokonują kontroli krzyżowych są: Wydział ds. Wyboru Projektów, Wydział Monitoringu i Raportowania, Wydział ds. Kontroli Projektów. Kontrole krzyżowe na etapie oceny wniosku o dofinansowanie Zapisy linii demarkacyjnej pomiędzy Programami Operacyjnymi Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej określone są dla poszczególnych działań w URPO WŁ. Na etapie oceny formalnej wniosków Wydział ds. Wyboru Projektów bada spełnienie dopuszczającego kryterium kwalifikowalności projektu w zakresie zgodności z kryteriami demarkacji zapisanymi w URPO WŁ w ramach danego działania. Według stanu zatrudnienia na r. w proces weryfikacji występowania podwójnego finansowania zaangażowanych było ok. 7 osób. Kontrole krzyżowe na etapie realizacji projektu W 2012 r. identyfikacja beneficjentów realizujących więcej niż jeden projekt w ramach Programu dokonywana jest w oparciu o Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP), zaś identyfikacja wystąpienia podwójnego finansowania w oparciu o listę sprawdzającą do weryfikacji wniosku beneficjenta o płatność. Jeżeli wynikiem analizy w/w listy sprawdzającej jest potencjalne podejrzenie podwójnego finansowania, DRPO wszczyna procedurę kontroli doraźnej u beneficjenta. W przypadku wykrycia podwójnego finansowania w trakcie kontroli krzyżowej Programu, DRPO przekazuje stosowną informację do IPOC. W 2012 r. kontrole krzyżowe realizowano w oparciu o wypracowany schemat: do DRPO były przekazywane z MRR dane dotyczące PROW i PO RYBY. Na ich podstawie generowane były raporty/pogłębione raporty w w/w zakresie. Kopie wygenerowanych informacji udostępniano pracownikom zajmującym się kontrolą krzyżową w DRPO. W trakcie weryfikacji wniosków o płatność pracownicy Wydziału Monitoringu i Raportowania byli zobowiązani do wyboru drogą losową wybranych faktur i ich weryfikacji pod kątem ewentualnego występowania numeru 108

110 faktury/numeru NIP wystawcy z wygenerowanymi raportami. Dotychczas nie stwierdzono wystąpienia faktur przedstawionych do refundacji w ramach RPO WŁ i PROW oraz RPO WŁ i PO RYBY. Weryfikacja dokumentów księgowych z innymi programami operacyjnymi odbywała się na poziomie centralnym w MRR. W okresie sprawozdawczym DRPO nie otrzymał informacji o wystąpieniu problemu podwójnego finansowania wydatku w ramach RPO WŁ i innego programu operacyjnego. Według stanu zatrudnienia na r. w proces weryfikacji występowania podwójnego finansowania zaangażowanych było ok. 34 osoby z Wydziału ds. Monitoringu i Raportowania. W trakcie kontroli projektów na miejscu Wydział ds. Kontroli Projektów sprawdzał występowanie na oryginałach faktur (lub dokumentach o równoważnej wartości dowodowej) rozliczanych przez beneficjentów RPO WŁ, a realizujących projekt/projekty także w ramach PROW/PO RYBY, ewentualne adnotacje instytucji wdrażającej PROW lub PO RYBY. Kontrola krzyżowa wydatków rozliczanych w ramach RPO WŁ i PROW była prowadzona z wykorzystaniem danych udostępnionych poprzez zapewnienie dostępu przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) do elektronicznego systemu gromadzenia danych w Systemie Wsparcia Informatycznego OFSA dla działań pomocowych realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (OFSA PROW) oraz poprzez przekazywanie danych nierejestrowanych w OFSA PROW. W przypadku wykrycia podwójnego dofinansowania DRPO informuje o dokonanych ustaleniach właściwą instytucję PROW/agencję płatniczą PROW oraz IPOC. Kontrola wydatków w ramach RPO WŁ i PO RYBY była prowadzona z wykorzystaniem danych udostępnianych poprzez zapewnienie dostępów przez ARiMR do aplikacji RYBY , będącej elektronicznym systemem gromadzenia danych o beneficjentach Programu. W przypadku wykrycia podwójnego dofinansowania DRPO informuje o dokonanych ustaleniach właściwą instytucję PO RYBY/agencję płatniczą PO RYBY oraz IPOC. Kontrole krzyżowe horyzontalne z projektami PROW/PO RYBY były prowadzone na dokumentach, podczas przeprowadzania kontroli na zakończenie realizacji projektu. Sprawdzeniu podlegały dane z faktur lub dokumentów o równoważnej wartości dowodowej, dotyczące wydatków wszystkich beneficjentów realizujących projekty równolegle w ramach RPO WŁ i PROW/PO RYBY, którzy przedłożyli do weryfikacji wniosek o płatność końcową. Zarówno w przypadku kontroli krzyżowych z PROW i PO RYBY kontrolę wykonuje się dla 100% wniosków o płatność. Weryfikacji podlegają wszystkie dokumenty finansowe załączone do wniosku o płatność pod kątem przedłożenia wydatku do refundacji w innym projekcie. Obowiązek rejestracyjny wyników kontroli krzyżowych horyzontalnych z projektami PROW i projektami PO RYBY w KSI (SIMIK 07-13) dotyczył wyłącznie kontrolowanych projektów tych beneficjentów, którzy realizują projekty równolegle w PROW lub PO RYBY i RPO WŁ. Zgodnie z powyższym, wśród 96 Kart KIK założonych w KSI (SIMIK 07-13) w okresie sprawozdawczym, w przypadku 13 kontroli przeprowadzono kontrolę krzyżową z PROW, w przypadku 1 kontroli przeprowadzono kontrolę krzyżową z PO RYBY, a w przypadku 1 kontroli przeprowadzono kontrolę jednocześnie z PO PROW i PO RYBY. W pozostałych

111 kontrolach wskazano w KIK, iż nie przeprowadzano kontroli krzyżowych z PO PROW i PO RYBY. W okresie sprawozdawczym, w ramach przeprowadzonych kontroli nie wystąpiły podejrzenia oraz nie wykryto przypadków podwójnego finansowania wydatków. Według stanu zatrudnienia na r. w proces kontroli krzyżowych zaangażowani byli wszyscy pracownicy Wydziału ds. Kontroli Projektów (ok. 20 osób). Kontrole krzyżowe przeprowadzone w okresie sprawozdawczym przez Instytucję Pośredniczącą II Stopnia Centrum Obsługi Przedsiębiorcy W ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość kontrole krzyżowe horyzontalne z PROW i PO RYBY przeprowadzane są przez 3 wydziały IP II COP: Wydział Wyboru Projektów, Wydział Realizacji i Rozliczeń oraz Wydział Monitorowania i Kontroli Projektów. Kontrole krzyżowe na etapie oceny wniosku o dofinansowanie W 2012 r. w ramach Wydziału Wyboru Projektów, kontrole krzyżowe dokonywano na etapie procesu podpisywania umów o dofinansowanie. Po wyłonieniu projektów do dofinansowania, listę beneficjentów przekazywano do: Departamentu Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego; ARiMR - Oddział Regionalny w Łodzi; DRPO; z zapytaniem, czy dany beneficjent ubiega się jako wnioskodawca lub otrzymał dofinansowanie w ramach działań wdrażanych przez w/w jednostki. W przypadku pozytywnej odpowiedzi, tj. złożenia przez dany podmiot wniosku o dofinansowanie lub podpisania umowy o dofinansowanie, IP II COP zwraca się z prośbą o przesłanie następujących informacji: tytułu operacji (projektu, przedsięwzięcia); lokalizacji operacji; całkowitych kosztów przedsięwzięcia; zakresu i wysokości wydatków kwalifikowanych objętych dofinansowaniem; lub umożliwienie wglądu w dokumentację i weryfikację w/w elementów w siedzibie danej jednostki. W takim przypadku projekty analizowane były pod kątem kwalifikowalności. Według stanu zatrudnienia na r. w proces weryfikacji występowania podwójnego finansowania zaangażowanych było 12 pracowników z Wydziału Wyboru Projektów. Kontrole krzyżowe na etapie realizacji projektu W 2012 r. kontrole krzyżowe w ramach Wydziału Realizacji i Rozliczeń prowadzone były z wykorzystaniem danych zawartych w KSI (SIMIK 07-13). Kontrole wykonywane były dla 100% wniosków o płatność, dla każdego beneficjenta. Weryfikacji podlegały wszystkie dokumenty finansowe załączone do wniosku o płatność pod kątem przedłożenia wydatku do refundacji w innym projekcie. W celu prowadzenia kontroli krzyżowych, wyznaczonym, właściwym merytorycznie pracownikom IP II COP przyznano dostęp do bazy danych KSI SIMIK (dostęp do wersji produkcyjnej aplikacji oraz dostęp poprzez narzędzie Oracle Discoverer w zakresie RPO WŁ). 110

112 Ponadto Pracownicy Wydziału Realizacji i Rozliczeń oceniający i sprawdzający wnioski o płatność, podczas weryfikacji kopii faktur (lub dokumentów o równoważnej wartości dowodowej) sprawdzali, czy nie zamieszczono adnotacji innych instytucji zarządzających/wdrażających sugerujących, iż może zachodzić przypadek nakładania się pomocy w ramach RPO WŁ oraz innych programów w ramach NSRO. Według stanu zatrudnienia na r. w proces weryfikacji ewentualnego występowania podwójnego finansowania zaangażowanych było 25 pracowników z Wydziału Realizacji i Rozliczeń. Dla zapewnienia, że wydatki przedstawione do refundacji w ramach RPO WŁ nie zostały wcześniej zrefundowane lub przedstawione do refundacji w ramach PROW lub PO RYBY, kontrolujący w trakcie kontroli na miejscu weryfikowali, czy na oryginałach faktur (lub dokumentach o równoważnej wartości dowodowej) nie zamieszczono adnotacji innych instytucji zarządzających/wdrażających. W przypadku stwierdzenia takiej adnotacji, kontrolujący przeprowadzali dodatkowe czynności wyjaśniające. W wyniku przeprowadzonych przez IP II COP czynności kontrolnych nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie podwójnego finansowania. W przypadku kontroli krzyżowych z PROW i PO RYBY kontrolę wykonuje się dla 100% wniosków o płatność. Weryfikacji podlegają wszystkie dokumenty finansowe załączone do wniosku o płatność pod kątem przedłożenia wydatku do refundacji w innym projekcie. Według stanu zatrudnienia na r. na etapie rozliczania i kontroli projektów w proces weryfikacji występowania podwójnego finansowania zaangażowanych było 21 pracowników z Wydziału Monitorowania i Kontroli Projektów. W związku ze zidentyfikowaniem przez IP II COP błędnego wprowadzenia do KSI (SIMIK 07-13) (niezgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym) informacji nt. przeprowadzonych kontroli krzyżowych, nie można podać ich prawidłowej liczby. Dane te zostaną zweryfikowane, skorygowane i przekazane w kolejnym Sprawozdaniu. 2.7 MONITOROWANIE I OCENA Działania IZ RPO WŁ oraz IP II COP w zakresie monitoringu i ewaluacji Zadania Instytucji Zarządzającej w zakresie monitoringu, sprawozdawczości i ewaluacji zostały szczegółowo opisane w Sprawozdaniu za 2010 r. na podstawie Opisu Systemu Zarządzania i Kontroli RPO WŁ. Usprawnienia w monitoringu rzeczowym W przypadku monitoringu rzeczowego Programu IZ RPO WŁ prowadzi monitoring wskaźników produktu i rezultatu na podstawie danych pochodzących z systemu KSI (SIMIK 07-13), jaki w oparciu o własny system gromadzenia danych. W okresie sprawozdawczym zostało przeprowadzone badanie ewaluacyjne pn. Ocena funkcjonowania systemu monitorowania. Głównym celem raportu było przygotowanie projektu zintegrowanego systemu monitorowania i ewaluacji dla polityki regionalnej w województwie łódzkim. Jednym z aspektów poruszonych w ramach powyższego badania było sformułowanie celów oraz dobór wskaźników w odniesieniu do założeń dokumentów strategicznych na przyszły okres programowania. 111

113 Ponadto, IZ RPO WŁ w porozumieniu z podmiotami zaangażowanymi w proces programowania nowej perspektywy finansowej UE uczestniczy w pracach nad konsultacjami Wspólnej Listy Wskaźników Kluczowych Biorąc pod uwagę faktyczne określenie stopnia osiągniętych celów założonych w RPO WŁ, IZ RPO WŁ od 2011 r kontynuuje prowadzenie systemu monitoringu efektów rzeczowych osiągniętych w ramach realizowanych poszczególnych projektów (gromadzenie oraz przetwarzanie ankiet wypełnianych przez beneficjentów projektów zakończonych, zawierających katalog wszystkich możliwych do osiągnięcia wskaźników w ramach wszystkich działań). Powyższe dane są wykorzystywane zarówno przy bieżącym monitorowaniu projektów, jak również stanowią cenne źródło informacji przy tworzeniu Sprawozdania. Monitoring finansowy W stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego nie wystąpiły żadne zmiany w systemie monitoringu finansowego. Komitet Monitorujący Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata W 2012 r. Członkowie KM RPO WŁ dwukrotnie gromadzili się na posiedzeniach, podczas których łącznie podjęto 6 uchwał. Ponadto, KM RPO WŁ trzykrotnie głosował w trybie obiegowym nad zmianami kryteriów wyboru projektów w ramach Programu (więcej na temat zmian kryteriów wyboru projektów w ramach RPO WŁ w załączniku nr XI do Sprawozdania). W dniu 22 czerwca 2012 r. odbyło się XIII posiedzenie KM RPO WŁ. W spotkaniu wzięło udział 22 z 32 Członków z prawem do głosowania. Podczas spotkania podjęto uchwałę w sprawie przyjęcia Regulaminu KM RPO WŁ, a także w sprawie przyjęcia Planu Komunikacji dla RPO WŁ. Ponadto istotnym punktem obrad było zatwierdzenie przez Członków KM RPO WŁ Sprawozdania rocznego z wdrażania RPO WŁ za 2011 r. W dniu 13 grudnia 2012 r. odbyło się XIV posiedzenie KM RPO WŁ. W spotkaniu wzięło udział 25 z 32 Członków z prawem do głosowania. Podczas spotkania podjęto uchwałę w sprawie zaopiniowania Okresowego Planu Ewaluacji RPO WŁ na rok Ponadto uczestnicy XIV posiedzenia zapoznali się z informacją na temat badań ewaluacyjnych w ramach RPO WŁ zrealizowanych w 2012 r. Ponadto, w dniu 15 kwietnia 2013 r. Członkowie KM RPO WŁ otrzymali do wiadomości informację nt. stanu wdrażania rekomendacji zawartych w ewaluacjach RPO WŁ realizowanych przez IZ RPO WŁ w latach Informacje na temat zachowania równości szans w pracach KM RPO WŁ znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. System ewaluacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata W ramach realizacji Okresowego Planu Ewaluacji RPO WŁ na 2012 r. zrealizowane zostały dwa badania ewaluacyjne: 1. Ocena funkcjonowania systemu monitorowania RPO WŁ. 2. Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje. 112

114 Ad. 1 Celem badania pt. Ocena funkcjonowania systemu monitorowania RPO WŁ była ocena całego systemu monitorowania RPO WŁ, zarówno finansowego jak i rzeczowego oraz wskazanie sposobów jego udoskonalenia w kontekście następnego okresu programowania. Cele szczegółowe to: przegląd i charakterystyka systemów monitorowania programów operacyjnych w innych krajach/regionach, pod kątem możliwości adaptacyjnych (przykłady dobrych praktyk funkcjonowania takich systemów); identyfikacja mocnych i słabych stron sytemu monitorowania RPO WŁ w porównaniu z systemami monitorowania innych programów operacyjnych w ramach Polityki Spójności, w innych regionach Polski i Europy; zaprojektowanie zintegrowanego systemu monitorowania i ewaluacji regionalnego programu operacyjnego jako części systemu monitowania strategii rozwoju regionu łódzkiego w kontekście przyszłego okresu programowania. Tabela 16. Ocena funkcjonowania systemu monitorowania RPO WŁ: tabela głównych rekomendacji i sposobu ich wdrażania Wniosek Rekomendacja Sposób wdrożenia W ramach przyszłej perspektywy finansowej nastąpiły zmiany dotyczące podejścia do programowania polityki rozwoju. Najważniejsze z nich, mające jednocześnie wpływ na system monitorowania i ewaluacji, w tym w szczególności na formułowanie celów dokumentów strategicznych, to: 1. silniejsza orientacja na osiągnięcie rezultatów; 2. zmiana logiki interwencji publicznej. Wszelkie kroki podjęte w zakresie gromadzenia i agregowania danych będą bezużytecznym marnowaniem czasu i środków, jeśli nie zostaną wdrożone odpowiednie mechanizmy, procedury analizy, interpretowania i podejmowania odpowiednich decyzji w oparciu o zbierane dane. Na mocy planu działań Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego istnieje obowiązek powołania Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego. Dyskusja prowadzona w ramach Regionalnego Forum Terytorialnego powinna być oparta na doświadczeniach Rozpoczęcie prac nad identyfikacją celów, ich koncentracją, opracowaniem logiki interwencji opisującej mechanizmy osiągania założonych celów, doborem wskaźników rezultatów strategicznych (outcome indicators). Wprowadzenie mechanizmów i procedur analizy danych. Wzmocnienie kadrowe Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego. Wskazane jest ścisłe powiązanie funkcjonowania Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego z działaniem Wydział programowania nowego RPO WŁ na lata rozpoczął prace mające na celu identyfikacje celów i logiki interwencji. W raz zespołem odpowiedzialnym za wskaźniki w MRR opracowywany jest zestaw wskaźników odpowiadających wskazanym celom. Prowadzone są prace nad zintegrowanym systemem monitoringu i ewaluacji rozwoju regionu łódzkiego, który ma obejmować zarówno regionalny program operacyjny jak i inne programy oraz strategie. W ramach tego systemu wprowadzone zostaną jednolite mechanizmy i procedury analizy danych. Biuro Planowania Przestrzennego WŁ rozpoczęło proces organizacji Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, w ramach którego będą zapewnione właściwe kompetencyjnie zasoby ludzkie. Będące w trakcie organizacji Regionalne Obserwatorium Terytorialne będzie podejmowało działania w ścisłej współpracy 113

115 i wynikach prac badawczych dot. prowadzenia polityki regionalnej w województwie łódzkim. Rozporządzenia KE na przyszły okres programowania narzucają obowiązek przygotowania szczegółowego planu ewaluacji na cały okres programowania. W przyszłym okresie programowania znaczną rolę będą odgrywały badania wykorzystujące metody kontrfaktyczne. Stosowanie tych metod wymaga jednak zapewnienia dostępu do szerokiego zakresu danych. Obecna organizacja systemu ewaluacji nie uwzględnia tego, że przyszły RPO WŁ będzie prawdopodobnie programem dwu-funduszowym. Jednocześnie rosnąć będzie rola ewaluacji w perspektywie , jak również zwiększą się wymogi związane z jej funkcjonalną niezależnością od instytucji zaangażowanych we wdrażanie Programu. Regionalnego Forum Terytorialnego. Konieczność pilnego uruchomienia prac nad przygotowaniem planu ewaluacji przyszłego RPO (równolegle do procesu programowania). Po zaplanowaniu odpowiednich badań i określeniu konkretnych potrzeb informacyjnych istotne jest jak najpilniejsze nawiązanie współpracy z odpowiednimi instytucjami w celu zapewnienia dostępu do potrzebnego zakresu danych dla realizacji badań z wykorzystaniem metod kontrfaktycznych. Wskazane jest utworzenie jednego wydziału ewaluacji obejmującego zarówno ewaluację EFS, jak i EFRR. Wydział taki powinien być umiejscowiony w departamencie, który jest funkcjonalnie niezależny od instytucji zaangażowanych we wdrażanie przyszłego RPO WŁ. Źródło: opracowanie własne z Regionalnym Forum Terytorialnym. W ramach planowanej w roku 2013 ewaluacji ex-ante nowego RPO WŁ na przewidziano także przygotowanie planu ewaluacji na cały okres finansowy W ramach planowanej do przeprowadzenia w 2013 r. ewaluacji ex-ante nowego RPO WŁ na przewidziano m.in. szkolenia mające na celu zapewnienie współpracy wszystkich instytucji w następnym okresie programowania. Planowana ewalucja ex-ante nowego RPO WŁ oceni system organizacyjny pod kątem funkcjonalności dla zadań związanych z ewaluacją i monitoringiem. Ad. 2 Celem badania pt. Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje była ocena sposobu przygotowania i procesu realizacji projektów zintegrowanych oraz partnerskich realizowanych w ramach RPO WŁ w kontekście przyszłego okresu programowania. Cele szczegółowe to: wskazanie i charakterystyka projektów zintegrowanych oraz partnerskich realizowanych przy wykorzystaniu środków RPO WŁ; identyfikacja najczęstszych barier pojawiających się na etapie przygotowania oraz realizacji projektów zintegrowanych i partnerskich oraz sposobów ich przezwyciężania (dobre praktyki); określenie mocnych i słabych stron przyjętych rozwiązań dotyczących wdrażania projektów zintegrowanych i partnerskich w ramach RPO WŁ; ocena efektywności osiąganych wyników (wskaźnik produktu i rezultatu oraz efekt synergii) oraz komplementarności na tle projektów niezintegrowanych; przedstawienie stosowanych rozwiązań w zakresie realizacji projektów zintegrowanych i partnerskich w innych programach operacyjnych w ramach Polityki 114

116 Spójności, w innych regionach Polski i Europy pod kątem możliwości adaptacyjnych (przykłady dobrych praktyk); zaprojektowanie rozwiązań systemowych wspierających przygotowanie i realizację projektów zintegrowanych i partnerskich w przyszłym okresie programowania; sformułowanie dla instytucji zarządzającej wzorcowych procedur przygotowywania, oceny i naboru oraz określenie warunków skutecznej realizacji przez beneficjentów projektów zintegrowanych i partnerskich, w kontekście wniosków na nowy okres programowania. Tabela 17. Przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych w ramach RPO WŁ. Ocena i rekomendacje: tabela głównych rekomendacji i sposobu ich wdrażania Wniosek Rekomendacja Sposób wdrożenia Brak potrzeby realizacji projektów w partnerstwie. Beneficjenci projektów niepartnerskich w największym stopniu współpracowali dopiero w ramach RPO WŁ, natomiast tylko kilku chciałoby ponownie złożyć projekt wespół z innymi podmiotami. Partnerstwa zawiązywano głównie z powodu konieczności np. współposiadaniu jakiegoś zasobu. Niestosowanie wszystkich dobrych praktyk zarządzania przez partnerstwa. Mimo, iż partnerstwa stosują różne mechanizmy w zarządzaniu swoimi projektami, to jednak nie ma partnerstwa, które stosowałoby wszystkie. Z drugiej strony nie ma też partnerstwa, które nie stosowałoby żadnego mechanizmu. Zróżnicowania są tu duże, co skłania do ogólnej poprawy mechanizmów zarządzania i propagowania dobrych wzorców. Niska wartość dodana projektów zintegrowanych. Analizując efekty poszczególnych projektów zintegrowanych można odnieść wrażenie, że niektóre z nich mogłyby być złożone w normalnych konkursach, szczególnie jeżeli projekt jest niewielki, ma niewielki obszar oddziaływania, niewielką Należy dążyć do zwiększenia odsetka projektów realizowanych w partnerstwie, bowiem inicjacja projektu w partnerstwie w funkcji lidera jest dużo bardziej prawdopodobne w przypadku tych beneficjentów, którzy realizowali wcześniej projekty w tej formule. Zatem należy dążyć do osiągnięcia efektu kuli śniegowej. Dobrą praktyką jest wykorzystywanie wielu kanałów komunikacji, w tym kanałów interaktywnych, których responsywność jest natychmiastowa np.: poczta elektroniczna, komunikatory, telefony. Większe znaczenie należy przykładać do systemów zarządzania projektami, które de facto mogą integrować poszczególne kanały komunikacji. Decyzje powinny być podejmowane wspólnie, chociaż mogą być proponowane przez lidera lub partnerów. Podobnie jak rozwiązywanie problemów powinno być wspólne. Wszystkie projekty kluczowe powinny być projektami zintegrowanymi, a także w dużym stopniu projektami partnerskimi. Powinny się koncentrować na obszarach wysokiej szansy, należy odejść od kryterium wartości projektu, powinny wyróżniać się podejściem strategicznym i kompleksowym (projekt Rekomendacja zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad dokumentami na nowy okres programowania poprzez opracowanie odpowiednich procedur i dokumentów dotyczących projektów partnerskich oraz podjęcie odpowiednich działań informacyjnych dla potencjalnych wnioskodawców nt. realizacji projektów w partnerstwie. Rekomendacja zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad dokumentami na nowy okres programowania poprzez opracowanie odpowiednich procedur i dokumentów dotyczących projektów partnerskich oraz podjęcie odpowiednich działań informacyjnych dla potencjalnych wnioskodawców nt. realizacji projektów w partnerstwie. Rekomendacja zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad dokumentami na nowy okres programowania poprzez: - zmianę koncepcji/definicji projektów kluczowych/zintegrowanych; - zaostrzenie kryteriów wyboru projektów kluczowych/zintegrowanych; - zmianę podejścia do 115

117 różnorodność wskaźników, a także jeżeli ma np. tylko dwa projekty składowe. Zbyt krótki czas na poprawki. Wyniki badania pokazują, że lider i partnerzy mają zbyt mało czasu na dokonywanie poprawek, zarówno na etapie składania wniosku o dofinansowanie, jak i podczas weryfikacji wniosków o płatność. Należy zgodzić się natomiast ze zbyt krótkim czasem dawanym na poprawki przy projektach partnerskich, szczególnie kiedy jest wielu partnerów. Brak wszystkich typów partnerów w opisach Działań w URPO WŁ. m.in. w Działaniach III.2 i III.4 okazało się, że potencjalni i wartościowi partnerzy z sektora otoczenia biznesu/ nauki nie mogą wejść do partnerstwa. parasolowy). Koncepcja projektów kluczowych powinna koncentrować się wokół wspólnej idei/celu realizowanej poprzez zadania z różnych Osi/działań. Należy wydłużyć czas dla partnerstw na dokonywanie poprawek zarówno na etapie składania wniosków o dofinansowanie, jak i wniosków o płatność. Rozszerzenie katalogu partnerów. Źródło: opracowanie własne wyznaczenia projektów kluczowych. Rekomendacja zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad dokumentami na nowy okres programowania poprzez dokonanie odpowiednich zmian w dokumentach programowych dotyczących nowego okresu programowania. Rekomendacja zostanie wzięta pod uwagę w trakcie prac nad dokumentami na nowy okres programowania poprzez rozszerzenie katalogu beneficjentów mogących zawiązywać partnerstwa na rzecz realizacji projektu. Poza Okresowym Planem Ewaluacji RPO WŁ zrealizowano dodatkowo w 2012 r. badanie pt. Potencjał projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich możliwych do realizacji w regionie łódzkim w nowym okresie programowania ( ). Celem badania jest identyfikacja obszarów i określenie możliwych sposobów realizacji potencjalnych projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich w ramach regionalnego programu operacyjnego dla województwa łódzkiego na lata Cele szczegółowe to: identyfikacja potencjalnych projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich w ramach poszczególnych obszarów funkcjonalnych województwa łódzkiego możliwych do realizacji przy wsparciu funduszy unijnych dostępnych w nowym okresie programowania Polityki Spójności UE ; identyfikacja potencjalnych projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich realizowanych przez jst z województwa łódzkiego, nie należące do żadnego z obszarów funkcjonalnych lub realizowanych przez jst należące do obszaru funkcjonalnego, ale w partnerstwie z co najmniej jedną jst z województwa łódzkiego spoza obszaru funkcjonalnego; identyfikacja potencjalnych projektów kluczowych, w tym zintegrowanych i partnerskich realizowanych przez jst województwa łódzkiego w partnerstwie z co najmniej jedną jst z innych województw. Wszystkie potencjalne projekty zidentyfikowane przez wykonawcę badania zostały przekazane do Wydziału zajmującego się programowaniem okresu

118 Na 2013 r. zaplanowana jest jedna ewaluacja: Ewaluacja ex-ante dla projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego z uwzględnieniem możliwości wdrażania instrumentów finansowych dla realizacji celów rozwojowych województwa. Planowany termin zakończenia ewaluacji to grudzień 2014 r. 117

119 3. REALIZACJA W PODZIALE NA PRIORYTETY, POSTĘP WDRAŻANIA PROGRAMU WG OSI PRIORYTETOWYCH 3.1 OSIĄGNIĘCIE CELÓW I ANALIZA POSTĘPÓW (FIZYCZNY I FINANSOWY POSTĘP OSI PRIORYTETOWEJ) I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Transport jest jednym z najważniejszych czynników determinujących rozwój gospodarczy regionu. Dostępność i jakość infrastruktury transportowej, komunikacyjnej i technicznej to podstawowe czynniki warunkujące rozwój ekonomiczny i społeczny, stanowiące o atrakcyjności inwestycyjnej a także zapewniające wysoką jakość obsługi mieszkańców. Powiązania z międzynarodowymi sieciami transportowymi umożliwiają dostęp do rynków zewnętrznych, transfer innowacji oraz napływ wysoko wykwalifikowanych specjalistów. W powiązaniach wewnętrznych, wysokiej jakości infrastruktura transportowa zapewnia spójność przestrzenną regionu. Adekwatna rozbudowa infrastruktury transportowej, zarówno drogowej jak i kolejowej, zapewnia spójność między gminami i regionalnymi ośrodkami miejskimi, a także podnosi atrakcyjność inwestycyjną obszarów. Ponadto popyt na szybkie przemieszczanie się ludności w rozwoju nowoczesnych rynków i turystyki, powoduje wzmożone zapotrzebowanie na podróże lotnicze. Dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy regionu wiąże się jednoznacznie z koniecznością poprawy dostępności komunikacyjnej województwa łódzkiego i to właśnie dlatego jej poprawa została uznana za cel główny wsparcia z zakresu infrastruktury transportowej. Dostępność komunikacyjna regionu jest ważnym elementem wpływającym na szereg sfer od poziomu życia począwszy, aż po zróżnicowaną atrakcyjność inwestycyjną. W przypadku województwa łódzkiego dostępność wiąże się z potencjalnym wzajemnym oddziaływaniem na siebie Łodzi i pozostałych ośrodków subregionalnych, w szczególności w zakresie wielkości obsługi, możliwości pozyskiwania pracowników, klientów usług itd. Jest ona także ważna z perspektywy pozostałych miast i gmin wiejskich, których dostępność do większych ośrodków oznacza możliwość zaspokojenia potrzeb usługowych (handel, kultura, edukacja, zdrowie), a także wiąże się z dostępem do rynków pracy tych ośrodków. Nieodpowiedni stan infrastruktury transportowej to jeden z większych problemów, z jakimi borykają się obecnie wszystkie polskie regiony. Niezwykle kapitałochłonny sektor wymaga ciągłych nakładów po to, by miał możliwość wyrównania zaległości w stosunku do regionów tzw. Europy Zachodniej. Województwo łódzkie uczyniło kwestie transportowe jednym z ważniejszych obszarów problemowych, przeznaczając na realizację wyznaczonych w tym zakresie celów aż 24% całości alokacji dostępnej w ramach RPO WŁ. Kwestię złego stanu technicznego infrastruktury drogowej i kolejowej jak również brak dobrych powiązań zewnętrznych podnosi również Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 (SRWŁ). Poświęcony tej kwestii Cel operacyjny 7 - Wysoka jakość i dostępność infrastruktury transportowej i technicznej zakłada, że w ramach wzmocnienia i rozwoju systemów transportowych działania skierowane będą na: poprawę jakości i dostępności infrastruktury transportowej, integrację poszczególnych podsystemów, rozwój usług logistycznych oraz inteligentnych systemów zarządzania ruchem. W kontekście rozwoju nowoczesnych rynków i turystyki, nastąpi wzmożone zapotrzebowanie na szybkie 118

120 podróże lotnicze i rozwój lotnisk. Poprawę obsługi ruchu towarowego i pasażerskiego zapewni integracja systemów transportowych, przy zastosowaniu nowoczesnych usług logistycznych i multimodalnych. Ocena przyszłych korzyści wynikających z przecięcia autostrad na terenie województwa łódzkiego będzie bardzo utrudniona bez rozbudowy i modernizacji istniejącego układu drogowego w ścisłym powiązaniu z układem krajowym i europejskim (sieć TEN-T). Niezwykle istotnym dokumentem w zakresie przyszłego rozwoju infrastruktury transportowej na terenie województwa jest Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego będący podstawą do podejmowania przedsięwzięć z dziedziny transportu drogowego. Dokument ten określa cele i kierunki działań Samorządu Województwa Łódzkiego w odniesieniu do przestrzeni. Położenie województwa w centralnej części kraju jest wielką szansą i wyzwaniem. Przez obszar województwa łódzkiego przebiegają dwa transeuropejskie korytarze transportowe: jeden o przebiegu południkowym obejmuje autostradę A1, drogę łączącą Warszawę z Piotrkowem Trybunalskim oraz Centralną Magistralę Kolejową wraz z magistralą węglową Śląsk-Porty. Drugi z korytarzy, o przebiegu równoleżnikowym, obejmuje autostradę A2 oraz magistralę kolejową E20. W województwie łódzkim brakuje dróg ekspresowych, które obecnie są na etapie realizacji bądź planowania (S-14, S-8). W 2002 r. przez teren województwa łódzkiego przebiegało 17,6 km dróg sklasyfikowanych jako autostrady, a już 9 lat później, w 2011 r., ich długość wynosiła 77,2 km. W roku sprawozdawczym udostępniono podróżnym odcinek autostrady A2 Łódź Północ Konotopa (Warszawa) oraz odcinek autostrady A1 Kowal Łódź Północ. W 2011 r. na 100 km 2 powierzchni województwa przypadało 108,5 km dróg o twardej nawierzchni, co jest wartością o 18,8 km wyższą od średniej dla Polski. Pod względem dostępności komunikacyjnej łódzkie znacznie odbiega od standardów unijnych. W 2009 r. gęstość autostrad w regionie wynosiła 4,1 km/1000km 2 przy średniej UE wynoszącej 15,7 (największa w regionie Lizbony 222,3). Mimo, że w 2012 r. gęstość autostrad w województwie łódzkim wzrosła do 10,6 km/1000km 2, to wciąż kwalifikuje się do grupy 119 regionów o najmniejszej gęstości sieci autostrad. W ostatnich latach sieć dróg w województwie ulega rozbudowie i modernizacji, dzięki czemu spada liczba wypadków i kolizji na drogach. Jednak nadal stan wielu dróg nie odpowiada wysokiemu standardowi europejskiemu. Projekty realizowane w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa skupiają się zarówno na wewnętrznych potrzebach regionu, jakimi są budowy i modernizacje lokalnych odcinków infrastruktury technicznej, która jest niezbędna dla podniesienia poziomu życia mieszkańców regionu, ale także na przebudowie infrastruktury służącej również ludności spoza regionu łódzkiego. Przykładami projektów wspierających powiązania międzyregionalne są: Rozbudowa Portu Lotniczego Łódź im. Władysława Reymonta, Inteligentne systemy transportu - monitorowanie obciążenia dróg, czy też inwestycje w tabor kolejowy. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej regionu oraz jakości świadczonych usług wpływa korzystnie na konkurencyjność regionu na rynku krajowym oraz unijnym, a także przyczynia się do wzmocnienia powiazań wewnątrz oraz międzyregionalnych. I Oś Priorytetowa: Infrastruktura transportowa realizuje cele KPR, Europa 2020, w szczególności w zakresie działań powiązanych z inicjatywą przewodnią: Polityki Transportowej Państwa na lata ; Programu Budowy Dróg Krajowych na lata ; 119

121 Programu Rozwoju Sieci Lotnisk i Lotniczych Urządzeń Naziemnych; Rozwoju infrastruktury dla potrzeb modernizacji transportu kolejowego. Ponadto założenia I Osi priorytetowej są zgodne ze strategią Europa długookresowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego UE w zakresie przewodniego projektu UE Europa efektywnie korzystająca z zasobów, który ma na celu uniezależnienie wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów poprzez zmniejszenie udziału emisji węgla w europejskiej gospodarce, większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, modernizację transportu i propagowanie efektywności energetycznej. Podobnie sytuacja ma się ze Strategią Rozwoju Kraju 2020 (SRK). Realizowane w ramach RPO WŁ projekty transportowe wykazują zgodność z jej II obszarem strategicznym - Konkurencyjna gospodarka, cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu. Za najważniejszy cel Polski w perspektywie do 2020 r. w tym zakresie uznano zwiększenie zewnętrznej i wewnętrznej (międzyregionalnej i lokalnej) dostępności terytorialnej. Działania powinny być ukierunkowane na likwidację peryferyjności, zarówno całego kraju, jak i jego poszczególnych regionów. Drugim wiodącym celem wiążącym się z poprawą dostępności terytorialnej jest stworzenie spójnego systemu transportowego, umożliwiającego sprawne przewozy towarów i ludności przy użyciu różnych rodzajów transportu, z uwzględnieniem ekologicznych właściwości transportu szynowego i wodnego śródlądowego. Postęp wdrażania Wykres 21. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,38 349,78 330,96 259,82 176,03 181, ,00 Alokacja Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym 33,90 33,90 29,17 51,82 50,36 Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Alokacja I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa, która na koniec ubiegłego okresu sprawozdawczego wynosiła EUR ( ,14 PLN) 4 nie zmieniła się i w bieżącym okresie sprawozdawczym pozostaje na tym samym poziomie. 4 Wartość alokacji obejmuje kwoty przeznaczone na konkursy, które zostały zamknięte bez rozstrzygnięcia. 120

122 Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wynosząca obecnie ,5 EUR wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym o kwotę ,37 EUR. Realokacje W 2012 r. w ramach I Osi priorytetowej w celu zapewnienia pełnego zakontraktowania środków przeznaczonych na realizację zadań z zakresu infrastruktury transportowej trzykrotnie podejmowano uchwały ZWŁ w sprawie realokacji środków finansowych w ramach poszczególnych działań Programu: przesunięcie kwoty EUR z Działania: I.3 (kod 29) do Działania I.1 (kod 23); przesunięcie kwoty EUR z Działania: I.1 (kod 22 oraz kod 24) do Działania I.2 (kod 16); Przesunięcie kwoty EUR z Działania: I.2 (kod 16) do Działania I.1 (kod 23). Realokacje uzasadniały wzrost kursu EUR, zidentyfikowanie wolnych środków w danym Działaniu oraz umożliwienie dofinansowania projektów znajdujących się na liście rezerwowej. Konkursy W ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa od początku wdrażania Programu do końca 2012 r. miało miejsce 8 naborów z czego: w ramach Działania I.1 Drogi 2 nabory; w ramach Działania I.2 Kolej 4 nabory; w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny 1 nabór; w ramach Działania I.5 Inteligentne systemy transportu 1 nabór. Jedynie w ramach Działania I.3 nie przewidziano wyboru projektów w toku procedury konkursowej. W wyniku przeprowadzonych konsultacji społecznych podjęta została decyzja, aby całą pulę środków przeznaczyć na dofinansowanie projektu kluczowego realizowanego przez Regionalny Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta. Łącznie alokacja przeznaczona na przeprowadzone do końca 2012 roku w ramach I Osi priorytetowej konkursy wyniosła ,21 EUR ( PLN). W okresie sprawozdawczym przeprowadzono 2 konkursy - po jednym dla Działania I.1 Drogi (pula do rozdysponowania ,00 PLN tj ,70 EUR, kurs EUR = 4,1968 zł z dnia r.) oraz dla Działania I.2 Kolej (Alokacja przeznaczona na konkurs wyniosła ,08 PLN, tj ,00 EUR, kurs EUR = 4,1410 PLN z dnia r.). W okresie sprawozdawczym w obu tych konkursach postawiono do dyspozycji beneficjentów ,70 EUR ( ,9 PLN). Zainteresowanie konkursami było duże i pozwoliło na kontraktację praktycznie całej dostępnej kwoty alokacji. W 2013 r. na przełomie kwietnia i maja odbył się nabór nr 3 projektów do dofinansowania w ramach Działania I.1 Drogi. Do podziału pomiędzy beneficjentów przeznaczono ,00 EUR ( ,57 PLN), zgodnie z kursem EUR = 4,1818 PLN z dnia r. Wnioski o dofinansowanie Łącznie w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa beneficjenci w ramach konkursów złożyli 123 wnioski o dofinansowanie, z czego pozytywną ocenę formalną 121

123 przeszło 109 wniosków o łącznej wartości dofinansowania ,22 EUR ( ,72 PLN). W okresie sprawozdawczym oceniono pozytywnie pod względem formalnym wszystkie 6 złożonych w obu naborach wniosków o łącznym dofinansowaniu równym ,39 EUR ( ,93 PLN). W okresie sprawozdawczym wartość pozytywnie ocenionych pod względem formalnym wniosków (łącznie z 2 projektami kluczowymi) wynosi ,48 EUR ( ,47 PLN). Wnioski zatwierdzone Od początku realizacji Programu do dofinansowania zatwierdzono 87 wniosków na kwotę ogółem EUR ( ,57 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,86 EUR ( ,51PLN). W okresie sprawozdawczym zatwierdzono do dofinansowania 6 nowych wniosków konkursowych o dofinansowaniu równym ,39 EUR ( ,93 PLN). Ponadto zatwierdzono 2 wnioski dla projektów kluczowych w ramach Działania I.1 Drogi, co razem daje łącznie 8 wniosków, o dofinansowaniu równym ,48 EUR ( ,48 PLN). Na liście rezerwowej znajduje się 1 wniosek w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny o wartości dofinansowania ,36 EUR ( ,76 PLN). Podpisane umowy Na koniec okresu sprawozdawczego w ramach w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa podpisano 84 umowy o wartości ,89 EUR ,56 PLN), w tym dofinansowanie UE ,31 EUR ( ,33 PLN). W okresie sprawozdawczym podpisano 8 umów, z czego 6 dla projektów wyłonionych w trybie konkursowym oraz dla 2 projektów kluczowych pn. Budowa trasy Górna na odc. od Al. Włókniarzy do ul. Rzgowskiej Etap I - odc. Rzgowska-Paradna oraz Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 726 na odcinku Dęborzeczka - Bukowiec Opoczyński w ramach zadania inwestycyjnego pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 726 na odcinku Rawa Mazowiecka - Inowłódz - Bukowiec Opoczyński oraz Opoczno Żarnów. Możliwość zakontraktowania dodatkowych ,73 EUR ( ,38 PLN) wynikała przede wszystkim realokacji wolnych środków dokonywanych na rzecz Działania I.1 i I.2, jak również z wysokiego kursu EUR oraz możliwości wykorzystania środków z KRW i DT. Dodatkowo w roku sprawozdawczym podpisano 24 aneksy do umów dofinansowanych w ramach I Osi priorytetowej. Kontraktacja w ramach wszystkich Działań I Osi priorytetowej osiągnęła już poziom 100% alokacji. Zatwierdzone wnioski o płatność Od początku realizacji Programu zatwierdzono 543 wnioski o płatność na kwotę ,39 EUR ( ,90 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR w wysokości ,16 EUR ( ,02 PLN), co stanowi 67,75% kontraktacji. W odniesieniu do poszczególnych Działań w ramach I Osi priorytetowej poziom zatwierdzonych płatności w stosunku do alokacji jest zróżnicowany. Najwyższy jest w Działaniu I.3 Porty lotnicze gdzie wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji wynosi odpowiednio 84,44% alokacji. Następne w kolejności jest Działanie I.1 Drogi - 70,03%, a zaraz po nim Działania: I.2 Kolej - 51,24% i I.5 Inteligentne systemy 122

124 transportu - 59,44%. Najniższy poziom płatności w stosunku do alokacji występuje w Działaniu I.4 Miejski transport publiczny 46,25%. Największy przyrost w odniesieniu do 2011 r. nastąpił w Działaniach I.3 o ok. 40% i I.4 o 26,6%. Najmniejszy przyrost miał miejsce w Działaniu I.5 - o 2,75%. W przypadku Działania I.3 wyraźny przyrost rozliczonych płatności jest wynikiem kończenia jedynego w tym działaniu projektu realizowanego przez Regionalny Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta. W pozostałych działaniach zakończono dopiero 42% realizowanych projektów, mimo to postępy w zakresie rozliczania poszczególnych płatności sa coraz bardziej widoczne. W okresie sprawozdawczym w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa zatwierdzono 102 wnioski o płatność na łączną kwotę dofinansowania ,32 EUR ( ,60 PLN). Zdecydowany postęp w płatnościach świadczy o systematycznie rosnącym zaawansowaniu we wdrażaniu I Osi priorytetowej. Projekty zakończone Do końca okresu sprawozdawczego w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa zakończono 36 projektów o łącznej kwocie dofinansowania z EFRR ,26 EUR ( ,37 PLN), w tym: 33 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,99 EUR ( ,78 PLN), w ramach Działania I.1 Drogi; 1 projekt na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,66 EUR ( ,09 PLN) w ramach Działania I.2 Kolej; 2 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,61 EUR ( ,48 PLN) w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny. Realizacja celów Polska infrastruktura drogowa należy do jednego z najsłabszych podsystemów polskiej gospodarki. Jest ona zbyt szczupła w stosunku do intensywności produkcji i wymiany oraz mobilności mieszkańców. Zwiększenie nakładów i duża skala prac modernizacyjnych podjętych w ostatnich latach zaowocowały radykalną poprawą stanu sieci dróg, jednakże ciągle konieczne jest ponoszenie stosunkowo dużych nakładów na poprawienie sytuacji w tym zakresie. Niejednokrotnie podnoszona już kwestia gęstej sieci dróg kołowych w województwie łódzkim (108,5 km/100km 2 w 2011 r.) oraz podkreślone w SWOT korzystne położenie województwa w strukturze przestrzennej kraju i Europy, to w przypadku infrastruktury drogowej niewątpliwe największe atuty naszego regionu. Ciągle jednak niezadowalający pozostaje stan techniczny infrastruktury drogowej. Zasób ,6 km dróg publicznych na terenie województwa łódzkiego w 2011 r., wymaga skierowania zwiększonych środków finansowych na ten cel i zintensyfikowania działań naprawczych. Widać to wyraźnie w założeniach poczynionych na początku obecnego okresu programowania, kiedy dla całego Programu założono wybudowanie nowych dróg o długości 60 km, zaś zrekonstruowanie dróg o długości aż 440 km. Według stanu na koniec 2012 r. w wyniku realizacji projektów drogowych dofinansowanych w ramach RPO WŁ, w województwie powstało 23,35 km nowych dróg wobec planowanych na 2013 r. 20 km (116%), zmodernizowano natomiast 358,27 km w stosunku do 440 km planowanych na 2013 r. (81,14%), przy czym należy podkreślić, że swoją realizację zakończyło dopiero 36 z 84 realizowanych projektów transportowych (w samym 2011 r. beneficjenci planowali 123

125 zakończenie 27 projektów). Widać tu wyraźnie tendencje zwyżkową, zwłaszcza w przypadku projektów polegających na modernizacji dróg publicznych, gdzie w 2010 r. zmodernizowanych zostało jedynie 10,6 km, a 2 lata później było to już 358,27 km dróg. Sytuacja potwierdza jedynie fakt, iż wraz z upływem czasu szereg rozpoczętych inwestycji będzie sukcesywnie kończonych, a co za tym idzie pojawią się wymierne efekty rzeczowe ich realizacji. 5 Jeżeli chodzi o poprawę stanu dróg w województwie, z pewnością wsparcie unijne w wysokości ,89 EUR ( ,14 PLN) przyznane na realizację wszystkich 70 realizowanych w ramach Działania I.1 projektów drogowych, w stosunkowo dużym stopniu przyczynia się do osiągnięcia założonego celu głównego Działania jakim jest poprawa stanu dróg w regionie. Większość z nich polega na przebudowie, rozbudowie bądź modernizacji istniejącej nawierzchni drogowej. Również w przypadku budowy nowych odcinków dróg możemy mówić o pośrednim wpływie tych inwestycji na poprawę stanu nawierzchni dróg województwa łódzkiego, z uwagi na umożliwienie korzystania przez kierowców z nowych pozwalających na lepsze skomunikowanie dróg, a równocześnie na odciążenie odcinków wcześniej wykorzystywanych. Ponadto, realizowane projekty niewątpliwie wpływają na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Budowane obwodnice m.in. zachodnia obwodnica Radomska, wschodnia obwodnica Skierniewic czy północno-zachodnia obwodnica Opoczna pozwolą na wyprowadzenie ruchu z centów miast i podobnie jak szereg innych projektów, którym towarzyszą budowy i przebudowy ciągów pieszo-rowerowych, będą w stanie zwiększyć poziom bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego i mieszkańców regionu łódzkiego. Spodziewanym efektem projektów jest m.in. powiązanie regionalnej i lokalnej sieci dróg województwa łódzkiego z siecią dróg krajowych, autostrad A1 i A2, transeuropejską siecią transportową TEN-T oraz lotniskami, jak i poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego w województwie. Przykładem projektu uwzgledniającego powiązania regionalnej i lokalnej sieci dróg wojewódzkich z siecią dróg krajowych, transeuropejską siecią transportową TEN-T jest projekt Miasta Łodzi pn. Budowa ulicy Śląskiej na odcinku od ul. Tomaszowskiej do ul. Rokicińskiej (podłączenie do węzła Andrespol na autostradzie A1). Celem projektu jest zintegrowanie lokalnej infrastruktury transportowej z przyszłą siecią autostrad. Zgodnie z rządowymi planami budowy dróg ekspresowych i autostrad w granicach administracyjnych Łodzi będzie przebiegać autostrada A-1. Jednym z planowanych węzłów jest węzeł Andrespol, umiejscowiony u zbiegu ulic Rokicińskiej i Malowniczej. Budowa autostrad wymusza stworzenie lokalnej sieci dróg mogących odebrać ruch z węzłów autostradowych. Bez inwestycji w lokalną sieć dróg doprowadzających rzeki pojazdów do przyszłych autostrad, realizacja ich jest bezcelowa. Obecny układ komunikacyjny ul. Śląskiej będzie połączony ze wspomnianym węzłem autostradowym i tym samym będzie główną drogą pozwalającą mieszkańcom miasta na dojazd do autostrady A1. Planowana autostrada A1 stanowić będzie odcinek przebiegającej przez teren województwa Łódzkiego sieci TEN-T w zakresie korytarza VI Gdańsk- Łódź/Warszawa Żylina - Ostrawa. Oprócz autostrady A1 elementem sieci TEN-T w zakresie korytarza II Berlin Warszawa - Moskwa jest autostrada A2. Umiejscowienie skrzyżowania autostrad na terenie województwa 5 Różnica między przedstawionymi, osiągniętymi już wielkościami wskaźników od tych z załącznika nr IV wynika z faktu, iż załącznik IV prezentuje realizację wskaźników w oparciu o projekty zakończone, natomiast opisywana realizacja oparta została na ostatnich skorygowanych wnioskach o płatność. 124

126 łódzkiego powoduje, iż większość realizowanych w województwie łódzkim inwestycji drogowych służy zintegrowaniu lokalnej infrastruktury transportowej z przyszłą siecią autostrad. Droga wojewódzka 708 z uwagi na swoje położenie (przechodzi przez Stryków) jest doskonałym przykładem w tym zakresie. Elementem sieci TEN-T (na odcinku gr. woj. Sieradz A1 Łódź w sieci bazowej, na odcinku A1 Piotrków Trybunalski - Rawa Mazowiecka gr. woj. w sieci kompleksowej) jest również powstająca właśnie droga ekspresowa S8. Powiązania z tym elementem sieci TEN-T wykazać można w przypadku co najmniej 5 modernizowanych w ramach RPO WŁ a prowadzących do drogi S8 dróg. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 725 na odcinku Rawa Mazowiecka granica województwa w ramach zadania inwestycyjnego pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 725 na odcinku Rawa Mazowiecka granica województwa wraz z obwodnicą Białej Rawskiej ; Budowa ul. E. Orzeszkowej w Tomaszowie Mazowieckim powiązanie dróg lokalnych z siecią dróg międzynarodowych i krajowych oraz otwarcie terenów inwestycyjnych; Przebudowa drogi gminnej Polichno Żarnowica; Poprawa dostępności do krajowej sieci dróg (nr 1,8,12,91) poprzez rozbudowę ul. Łódzkiej w Piotrkowie Trybunalskim; Przebudowa ul. Karsznickiej droga powiatowa w Zduńskiej Woli. Jeżeli chodzi o stan infrastruktury kolejowej (przy długości eksploatowanych linii kolejowych w województwie na poziomie 1059 km w 2011 r.), to podobnie jak w przypadku infrastruktury drogowej, nie wygląda on najkorzystniej. Niski poziom wykorzystania linii kolejowych oraz na co wskazuje SWOT województwa, zły stan techniczny i niekorzystny układ krajowej sieci kolejowej wpływający na złą jakość połączeń Łodzi z innymi dużymi ośrodkami to największe słabości łódzkiej infrastruktury kolejowej. Województwo charakteryzuje się stosunkowo słabo rozwiniętą siecią kolejową: niską gęstością sieci kolejowej (2011) - na 100 km 2 przypada zaledwie 5,8 km linii, przy średniej dla Polski 6,5 km i niskimi parametrami technicznymi większości linii kolejowych. Problemem jest brak przebiegu przez Łódź magistrali kolejowych o znaczeniu międzynarodowym w ramach sieci TEN- T oraz brak dobrych połączeń z głównymi miastami w kraju. Proces wymiany taboru kolejowego w dalszym ciągu przebiega bardzo powoli, co w konsekwencji nie wpływa znacząco na poszerzenie oferty przewozowej. Aktualnie Łódzki Węzeł Kolejowy stanowi barierę ograniczającą przepustowość i częstotliwość obsługi pociągów dalekobieżnych, gdyż te same linie, często jednotorowe, wykorzystywane są zarówno dla ruchu pociągów osobowych podmiejskich, jak i dalekobieżnych. Większość linii województwa posiada zbyt niskie parametry techniczne, z prędkością maksymalną oscylującą w granicach km/h. Faktyczna prędkość eksploatowana waha się w granicach km/h, co jest spowodowane ograniczeniami związanymi ze złym stanem samych torowisk, ich złą geometrią, złym stanem technicznym obiektów towarzyszących oraz brakiem odpowiedniej widoczności na przejazdach. Z tego też względu w ramach RPO WŁ zaplanowano na 2013 r. zakup, bądź modernizację 10 szt. taboru transportu (publicznego kolejowego), jak również przebudowanie 45 km linii kolejowych. Do końca okresu sprawozdawczego zakupiono 3, a poddano modernizacji 4 jednostki taboru kolejowego. Jeżeli chodzi o długość zrekonstruowanych linii kolejowych to w 2012 r. kształtowała się ona na poziomie 34,43 km, co stanowi 77% planowanej na 2013 r. długości. Cel główny realizacji tego Działania to zwiększenie wykorzystania transportu kolejowego zarówno w zakresie przewozów pasażerskich jak i towarowych. Przewidziane do 125

127 realizacji zadania pozwolą na poprawę sprawności i efektywności systemu transportu kolejowego, zwiększenie bezpieczeństwa podróżowania, przystosowanie infrastruktury kolejowej do potrzeb osób niepełnosprawnych. W obliczu ogromnej szansy jaką w przypadku zrealizowania inwestycji będzie dla województwa łódzkiego budowa kolei dużych prędkości, jak również związana z nią przebudowa Dworca Łódź Fabryczna, inwestycje w rozwój transportu kolejowego mogą okazać się kluczowe dla rozwoju regionu łódzkiego. W ramach I Osi priorytetowej na koniec 2012 r. zakończono 55% projektów przewidzianych do zakończenia w tym okresie. Biorąc pod uwagę cały dotychczasowy okres wdrażania zakończonych zostało 43% projektów. Odnosząc się do zależności między postępem finansowym i rzeczowym, należy stwierdzić, że praktycznie 100% kontraktacja w ramach I Osi priorytetowej przełoży się na pełne osiągnięcie zaplanowanych wartości wskaźników. Dla przykładu, w przypadku długości nowych dróg w 133 %, a długości zrekonstruowanych dróg w 102% założonych na 2013 r. i odpowiednio w 121,36% i 84,52% w przypadku planu na 2015 r. W przypadku wskaźnika dotyczącego długości zrekonstruowanych linii kolejowych osiągnięte zostanie 104% wartości założonej na 2013 r. Oznacza to szansę na praktycznie pełną realizację zakładanych efektów rzeczowych w przedmiotowym zakresie. Osiągnięcie poziomu 23,35 km nowych dróg, 358,27 km zmodernizowanych dróg, czy też 34,43 km zrekonstruowanych linii kolejowych to niewątpliwie najbardziej widoczny efekt dotychczasowych działań zakresie transportu stanowiący zarazem wyraźny rezultat rozliczenia 52,2% zakontraktowanych środków. Niewątpliwie powyższe przekłada się, podobnie jak wdrażanie pozostałych działań I Osi priorytetowej, na realizację celu głównego jakim jest poprawa dostępności komunikacyjnej województwa łódzkiego, choć z pewnością trudno jednoznacznie ocenić siłę wpływu na osiąganie sformułowanych w ramach Programu celów. Rozkład projektów w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa wg działu gospodarki Jeżeli chodzi o podział projektów wg sektorów gospodarki to w przypadku I Osi priorytetowej wszystkie 84 realizowane projekty należą do działu 11 Transport. wg obszaru realizacji Tabela 18. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Obszar realizacji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) obszar miejski ,23 obszar wiejski ,08 RAZEM ,31 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa, pod względem obszaru realizacji, liczba 84 projektów rozkłada się praktycznie równomiernie zarówno ilościowo jak również biorąc pod uwagę wartość wsparcia UE. Na obszarach miejskich realizowane są inwestycje dotyczące poprawy infrastruktury drogowej miast (budowa i modernizacja dróg, w tym obwodnic miast) oraz służące poprawie bezpieczeństwa mieszkańców (m.in. 5 projektów 126

128 w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny realizowanych jest przez poszczególne samorządy miejskie oraz 1 miejskie przedsiębiorstwo komunikacji i 1 miejski zakład komunikacji). Na obszarach wiejskich powstają w większości inwestycje związane z budową i modernizacją dróg gminnych, powiatowych i regionalnych. Wykres 22. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) 52% 48% obszar wiejski obszar miejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 23. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE w podziale na obszar realizacji (w %) 53% 47% obszar wiejski obszar miejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 127

129 wg kategorii interwencji Tabela 19. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategorie interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 16 Kolej ,22 18 Tabor kolejowy ,67 22 Drogi krajowe ,72 23 Drogi regionalne/lokalne ,17 25 Transport miejski ,36 28 Inteligentne systemy transportu ,27 29 Porty lotnicze ,90 RAZEM ,31 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 24. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 6,00% 82,10% 4,76% 3,57% 3,57% 2,38% 1,19% 1,19% 23 Drogi regionalne/lokalne 25 Transport miejski 16 Kolej 28 Inteligentne systemy transportu 18 Tabor kolejowy 22 Drogi krajowe 29 Porty lotnicze Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 25. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 74,51% 8,63% 9,62% 7,24% 3,52% 3,35% 1,72% 1,03% 23 Drogi regionalne/lokalne 16 Kolej 29 Porty lotnicze 18 Tabor kolejowy 22 Drogi krajowe 25 Transport miejski 28 Inteligentne systemy transportu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 128

130 Najwięcej projektów, bo aż 69 jest realizowanych w ramach kategorii 23 Drogi regionalne/lokalne. Kolejne miejsca zajmują odpowiednio 5 projektów w kategorii 25 Transport miejski oraz po 3 projekty z kategorii 28 inteligentne systemy transportu i 16 Kolej. Biorąc pod uwagę wartość projektów to najwięcej środków absorbują projekty z kategorii 23 Drogi regionalne/lokalne ,17 EUR ( ,31 PLN). Kolejne miejsca zajmują odpowiednio kategorie 16 Kolej z kwotą ,22 EUR ( ,00 PLN) oraz 29 Porty lotnicze obejmująca ,90 EUR ( ,94 PLN). wg form prawnych Tabela 20. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) jst ,73 przedsiębiorstwa ,00 organy władzy administracji rządowej ,58 RAZEM ,31 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wśród 84 projektów w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa najwięcej projektów realizują jst (75 projektów). Wśród nich liderem w aplikowaniu o unijne wsparcie jest Województwo Łódzkie realizujące 13 projektów dotyczących rozbudowy, modernizacji regionalnego układu transportowego (10 projektów drogowych, 2 projekty kolejowe, z czego 1 polegający na zakupie trzech zmodernizowanych pociągów o napędzie elektrycznym i 1 polegający na modernizacji 4 elektrycznych zespołów trakcyjnych oraz 1 projekt z zakresu monitorowania obciążenia dróg) o łącznej kwocie dofinansowania UE ,59 EUR ( , 77 PLN). Wśród jst niższego szczebla w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa, wyróżniają się: Gmina Miasto Radomsko i Powiat Zduńskowolski, które realizują po 3 projekty o łącznej kwocie dofinansowania ,57 EUR ( ,55 PLN) oraz Miasto Łódź które realizuje co prawda tylko 2 projekty, za to o łącznej wartości dofinansowania rzędu ,95 EUR ( ,6 PLN). Spośród 8 projektów realizowanych przez przedsiębiorców w ramach I Osi priorytetowej mamy 3 duże przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej (w Łodzi, Sieradzu i Skierniewicach) realizujące 4 projekty w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny i Działania I.5 Inteligentne systemy transportu o łącznej kwocie dofinansowania UE: ,88 EUR ( ,48 PLN). W ramach Działania I.2 Kolej, PKP Polskie Linie Kolejowe zmodernizowały linię kolejową nr 15 na odcinku Bednary - Zgierz oraz realizują 1 projekt polegający na budowie i przebudowie przystanków kolejowych na trasie Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, jak również 1 projekt dotyczący rewitalizacji linii kolejowej nr 16 na odcinku Łódź Widzew - Zgierz. Na ten cel przeznaczono ,22 EUR ( ,00 PLN). Niewątpliwie za jeden z kluczowych projektów dla regionu, środki finansowe w ramach Działania I.3 Porty lotnicze, pozyskał Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta Sp. z o.o. Uzyskane dofinansowanie UE w wysokości ,90 EUR ( ,94 PLN) umożliwiło rozbudowę jedynego lotniska w regionie. 129

131 Dodatkowo 1 projekt realizuje Komenda Wojewódzka Policji z zakresu doposażenia służb ratowniczych i interwencyjnych, o łącznej wartości dofinansowania UE ,58 EUR ( ,52 PLN). Wykres 26. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w%) 10% 1% 89% organy władzy, administracji rządowej jst przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 27. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 0,85% 16,52% 82,63% organy władzy, administracji rządowej jst przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 130

132 wg powiatów Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. Wykres 28. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa najwięcej bo 9 projektów realizowanych są na terenie powiatu bełchatowskiego, na kolejnych miejscach znajdują się powiat zduńskowolski, opoczyński i zgierski z 8 projektami. Wykres 29. I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach mln EUR , , ,10 13,03 12,34 11,01 10,72 10,53 10,41 9,56 8,53 7, ,06 6,62 6,13 5,79 4,41 4,19 2,77 2,71 2,63 1,95 1,83 1,55 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 131

133 Jeżeli chodzi o wartość projektów realizowanych na terenie poszczególnych powiatów największe dofinansowanie UE przypada na Powiat m. Łódź ,89 EUR ( ,55 PLN). Na kolejnych miejscach znajdują się powiat zgierski ,91 EUR ( ,20 PLN) i powiat poddębicki ,66 EUR ( ,27 PLN). Pozostałe powiaty korzystają ze wsparcia UE w mniejszym zakresie. W ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa wszystkie realizowane projekty są o charakterze inwestycyjnym. W związku z brakiem identyfikacji na poziomie programu operacyjnego obszarów defaworyzowanych, nie można przeprowadzić analizy dotyczącej wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WŁ na sytuację społeczno-gospodarczą takich obszarów. Analiza realizacji wskaźników programowych - I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa Wartości wskaźników produktu i rezultatu określonych w RPO WŁ oraz w URPO WŁ zostały zamieszczone w Tabeli 4. Postęp fizyczny programu operacyjnego stanowiącej załącznik nr IV do Sprawozdania. Poniższa szczegółowa analiza wskaźników określonych na poziomie osi priorytetowych dotyczyć będzie wyłącznie wskaźników zapisanych w RPO WŁ. Wykresy przedstawiające realizację finansową i rzeczową, z uwagi na dużą liczebność wskaźników programowych, dotyczą tylko wybranych wskaźników. 1/ Liczba projektów z zakresu transportu szt. (wskaźnik produktu) Wykres 30. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Wykres 31. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu transportu w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa mln EUR szt ,8 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach I Osi priorytetowej. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w ramach I Osi priorytetowej. 132

134 Według stanu koniec grudnia 2012 r., 36 projektów uzyskało status projektów zakończonych, co stanowi 32% wartości docelowej zaplanowanej na 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. wartość wskaźnika zwiększyła się o 18 projektów. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi łącznie 84 projekty, co stanowi około 75% wartości docelowej na 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r, wartość ta uległa zwiększeniu o 7 szt. 2/ Długość nowych dróg lokalnych (km) (wskaźnik produktu Wykres 32. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach Działania I.1 Drogi Wykres 33. Realizacja rzeczowa. Długość nowych dróg lokalnych w ramach Działania I.1 Drogi mln EUR 300 km ,3 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych ,34 szacowana realizacja realizacja 17, , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.1 Drogi i wykazywany w oparciu o funkcjonujące w KSI (SIMIK 07-13) wskaźniki produktu: Długość wybudowanych dróg gminnych (km) oraz Długość wybudowanych dróg powiatowych (km). Na koniec okresu sprawozdawczego, wskaźnik został osiągnięty łącznie na poziomie 17,11 km (na podstawie operacji zakończonych), co w stosunku do 25 km zakładanych do osiągnięcia w 2015 r. stanowi 68% realizacji (drogi gminne 16,12 km oraz drogi powiatowe 0,99 km). Jednak według stanu faktycznego, na podstawie ostatnich zatwierdzonych wniosków o płatność w projektach, wskaźnik zrealizowano łącznie na poziomie 22,35 km (ponad 89% wartości docelowej na 2015 r.). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 30,34 km, co przekracza wartość docelową zakładaną na 2015 r. (ok. 121%). 133

135 3/ Długość zrekonstruowanych dróg w tym: lokalne i regionalne km (wskaźnik produktu) Wykres 34. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu transportu w ramach Działania I.1 Drogi Wykres 35. Realizacja rzeczowa. Długość zrekonstruowanych dróg w ramach Działania I.1 Drogi mln EUR 300 km ,59 378, ,3 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach szacowana realizacja realizacja 87, wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych ,6 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.1 Drogi i wykazywany w oparciu o widniejące w KSI (SIMIK 07-13) wskaźniki produktu: Długość przebudowanych dróg gminnych (km), Długość przebudowanych dróg powiatowych (km) oraz Długość przebudowanych dróg wojewódzkich (km). Wskaźnik na koniec grudnia 2012 r. został osiągnięty na łącznym poziomie 191 km, co w stosunku do 551 km zakładanych do realizacji (2015 r.) wynosi ok. 35% (z czego przebudowane drogi powiatowe stanowią 125,31 km, natomiast drogi gminne 65,69 km). W badanym okresie sprawozdawczym (2012 r.) realizacja wskaźnika w porównaniu do stanu na koniec 2011 r. zwiększyła się o 109,45 km przebudowanych dróg (drogi gminne 55,91 km, drogi powiatowe 53,54 km). Świadczy to o bardzo dużym postępie w osiągnięciu w/w wskaźnika. Rzeczywiste wykonanie wskaźnika (na podstawie ostatnich wniosków o płatność w projektach) wynosi jednak 358,27 km, co daje ponad 65% zakładanej do osiągnięcia w 2015 r. wartości docelowej. Szacowana realizacja wskaźnika (podpisane umowy) wynosi łącznie 465,59 km, co stanowi ok. 84% wartości docelowej zakładanej do osiągniecia na 2015 r. 4/ Liczba zakupionego / zmodernizowanego taboru transportu (publicznego, kolejowego) szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działań I.2 Kolej oraz I.4 Miejski transport publiczny. Wskaźnik wykazywany w oparciu o funkcjonujące w KSI (SIMIK 07-13) wskaźniki produktu: Liczba zakupionych jednostek taboru kolejowego (szt.), Liczba zmodernizowanych jednostek taboru kolejowego (szt.), Liczba zakupionych jednostek taboru komunikacji miejskiej (szt.) oraz Liczba zakupionych jednostek taboru komunikacji miejskiej (szt.). 134

136 Na koniec grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika wykazywana jest na poziomie 12 szt., co stanowi ponad 27% wartości docelowej na 2015 r. (44 szt.). Jednak na podstawie operacji jeszcze niezakończonych (ostatnie wnioski o płatność w projektach) faktyczna realizacja wskaźnika została osiągnięta na łącznym poziomie 27 szt., co stanowi ponad 61% zakładanej w Programie wartości docelowej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 35 szt., co stanowi 80% wartości docelowej planowanej do osiągnięcia na 2015 r. W 2007 r. szacowano wskaźnik przy założeniu, że średni koszt zakupu 1 autobusu wyniesie ok. 1 mln PLN oraz średni koszt zakupu 1 jednostki taboru kolejowego wyniesie ok. 6 mln PLN (dane na podstawie zamierzeń inwestycyjnych samorządu województwa i opinii ekspertów), natomiast rzeczywisty średni koszt zakupu jednostki taboru kolejowego wynosi ok. 7,7 mln PLN. W Działaniu I.4 Miejski transport publiczny średni koszt zakupu 1 autobusu był zbliżony do prognozowanego. Zgodnie z Raportem końcowym Ewaluacja RPO WŁ, przyczyną nieosiągnięcia wskaźnika była inflacja (wzrost cen) oraz dopuszczenie możliwości zakupu lepiej wyposażonych i droższych pojazdów szynowych. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmiany wartości docelowej wskaźnika z 35 na 28 szt. w 2013 r. W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiana wartości nie została jednak formalnie zgłoszona w drodze renegocjacji. 5/ Długość zrekonstruowanych linii kolejowych km (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.2 Kolej i wykazywany w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik produktu: Długość przebudowanych linii kolejowych (km). Zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) realizacja wskaźnika wykazywana jest w dalszym ciągu na zerowym poziomie. Jednak według stanu faktycznego (na podstawie ostatnich wniosków o płatność w projektach) jego realizacja wynosi 34,43 km, co stanowi ponad 61% wartości docelowej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika wynosi 59,04 km, co stanowi 105% wartości docelowej zakładanej do osiągnięcia na 2015 r. 135

137 6/ Oszczędność czasu w euro/ na nowych i zrekonstruowanych drogach/ w przewozach pasażerskich i towarowych euro (wskaźnik rezultatu) Wykres 36. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań: I.1 Drogi i I.5 Inteligentne systemy transportu Wykres 37. Realizacja rzeczowa. Oszczędność czasu w euro/na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasażerskich i towarowych mln EUR mln EUR 25 23, wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany w ramach Działań: I.1 Drogi oraz I.5 Inteligentne systemy transportu i wykazywany w oparciu o widniejące w KSI (SIMIK 07-13) następujące wskaźniki rezultatu: Oszczędność czasu w przewozach pasażerskich (euro/rok), Oszczędność czasu w przewozach pasażerskich (PLN/rok), Oszczędność czasu w przewozach towarowych (euro/rok) oraz Oszczędność czasu w przewozach towarowych (PLN/rok). W celu zobrazowania postępów rzeczowych w realizacji wskaźnika, wartości dla 2012 r. wyrażone w PLN przeliczono po kursie EUR z dnia r. tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r., na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik ten zrealizowano na łącznym poziomie ,56 EUR, co stanowi ponad 61% wartości zakładanych do osiągnięcia w 2015 r. Z powyższych informacji wynika, że w porównaniu do stanu na koniec 2011 r. realizacja wskaźnika zwiększyła się o ,46 EUR. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi ponad 23 mln EUR ( ,35 EUR), co dwukrotnie przekracza wartość docelową na 2015 r. (205%). Wartość wskaźnika została oszacowana w 2009 r. przez WYG International Sp. z o.o. w ramach Ekspertyzy dotyczącej oszacowania wartości docelowych dla 2010, 2013 i 2015 roku dwóch wskaźników monitoringu RPO WŁ: oszczędność czasu w euro na nowych i zrekonstruowanych drogach/liniach kolejowych w przewozach pasażerskich i towarowych. Projekty z zakresu transportu i budowy dróg okazały się znacznie droższe, niż to oszacowano na podstawie doświadczeń ZPORR, a co za tym idzie większa była ich kompleksowość oraz jakość wykonania i użyteczność dróg. Większa jakość wpłynęła na przekroczenie szacowanej w 2009 r. wartości docelowej na 2015 r. wskaźników z zakresu oszczędności czasu. 136

138 7/ Oszczędność czasu w euro na zrekonstruowanych liniach kolejowych/ w przewozach pasażerskich i towarowych euro (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.2 Kolej i wykazywany w oparciu o widniejące w KSI (SIMIK 07-13) następujące wskaźniki rezultatu: Oszczędność czasu w przewozach pasażerskich (euro/rok), Oszczędność czasu w przewozach pasażerskich (PLN/rok), Oszczędność czasu w przewozach towarowych (euro/rok) oraz Oszczędność czasu w przewozach towarowych (PLN/rok). W celu zobrazowania postępów rzeczowych w realizacji wskaźnika, wartości dla 2012 r. wyrażone w PLN przeliczono po kursie EUR z dnia r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Pomimo zakończenia 1 projektu w Działaniu I.2, realizacja wskaźnika zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) wykazywana jest na zerowym poziomie (beneficjent nie zakładał realizacji w/w wskaźnika). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi ,24 EUR, co przekracza zakładaną wartość docelową na 2015 r. (110%). 8/ Liczba funkcjonujących w województwie systemów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego szt. (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.5 Inteligentne systemu transportu i wykazywany w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) w ramach Działania I.5 wskaźnik produktu: Liczba zainstalowanych systemów (szt.). Na koniec okresu sprawozdawczego żaden z projektów w ramach Działania I.5 Inteligentne systemy transportu nie został zakończony, stąd realizacja wskaźnika wykazywana jest nadal na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika, na podstawie podpisanych umów, wynosi wg stanu na koniec 2012 r szt. W związku z przyjętą przez jednego z beneficjentów metodologią szacowania tego wskaźnika, zgodnie z którą każdy pojedynczy element systemu policzono jako odrębny system, zakładana przez niego do osiągnięcia wartość wskaźnika na poziomie 27 szt. nie oddaje prawidłowo rzeczywistej i spójnej z pozostałymi projektami liczby utworzonych systemów. Stosując jednolitą metodologię dla wszystkich projektów z tego zakresu, szacowana wartość wskaźnika wynosi 4 sztuki, co przekracza 4-krotnie wartość docelową na 2015 r. 9/ Przyrost ludności korzystającej z transportu miejskiego osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.4 Miejski transport publiczny i wykazywany w oparciu o widniejący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik rezultatu: Liczba osób korzystających z komunikacji miejskiej (osoby/rok). Wyliczany jest jako różnica wartości docelowych i ich wartości bazowych (określonych przez beneficjentów w projektach). Według stanu na koniec grudnia 2012 r. (zgodnie z bazą zamrożoną KSI), realizacja wskaźnika wykazywana jest na zerowym poziomie. Jednakże po dokonanej (pod kątem dat ich zatwierdzenia) analizie wniosków o płatność końcową oraz co potwierdziły przeprowadzone na koniec 2012 r. ankiety wiadomo, że wskaźnik zrealizowano na poziomie ok osób, co stanowi ok. 85 % wartości docelowej na 2015 r. Różnica ta wynika z faktu, że dane z wniosków o płatność końcową nie zostały wpisane do KSI przed zamrożeniem bazy. Obecnie IZ RPO WŁ uzupełniła brakujące dane. Szacowana realizacja wskaźnika zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. wynosi osoby, co stanowi blisko 100% wartości docelowej planowanej do osiągnięcia w 2015 r. 137

139 10/ Liczba przewiezionych pasażerów transportem lotniczym osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania I.3 Porty lotnicze i wykazywany w oparciu o widniejący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik rezultatu: Liczba pasażerów (osoby/rok). Realizacja wskaźnika zakładana jest w jedynym projekcie w Działaniu I.3. Porty lotnicze, będącym projektem kluczowym. Na koniec okresu sprawozdawczego projekt ten nie został zakończony, stąd w wierszu realizacja wartość wykazywana jest na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika (po dokonaniu korekty w systemie KSI i odjęciu wartości bazowej wskaźnika) wynosi obecnie osób, co stanowi 48% wartości docelowej na 2015 r. W 2007 r. wartość wskaźnika szacowana była na podstawie danych zawartych w dokumencie Plan Generalny PL Łódź im. Wł. Reymonta Master Plan (dokument z 2005 r., zaktualizowany w 2006 r.). Analiza ruchu lotniczego przeprowadzona w 2009 r. na potrzeby opracowania Studium Wykonalności dla projektu była podstawą do weryfikacji założeń w/w. Planu. Bazowała ona na danych dotyczących ruchu lotniczego na lotnisku w latach , danych makroekonomicznych i demograficznych regionu, a także danych dotyczących się czynników/zjawisk mających zasadniczy wpływ na rozwój transportu lotniczego. W latach ruch lotniczy w Porcie Lotniczym Łódź wykazywał tendencję wzrostową, jednak dynamika wzrostu cechowała się dużą zmiennością. W 2005 r. ruch pasażerski wzrósł o 190% w stosunku do 2004 r. W 2006 r. dynamika wzrostu osiągnęła 4-letnie maksimum ruch pasażerski wzrósł o 1033%. Tempo wzrostu wyhamowało w latach 2007 i 2008, osiągając odpowiednio poziom 53% i 9% rocznie w stosunku do roku poprzedniego. Zmniejszenie wartości docelowej wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w raporcie ewaluacyjnym z 2010 r. W związku z powyższym IZ RPO WŁ przeprowadziła autoewaluację wartości docelowych wskaźnika. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji w trybie roboczym propozycję zmniejszenia wartości docelowej wskaźnika na rok 2013/2015 z 1300 na 940 tys. osób. Propozycję tą przekazano do MRR i na do KE. Zgodnie z przyjętą metodologią MRR i stanowiskiem KE zmiana dotycząca wartości docelowej nie została jednak zgłoszona w drodze renegocjacji ze względu brak jej akceptacji. Analiza realizacji wskaźników - I Oś priorytetowa: Infrastruktura transportowa na podstawie badań ankietowych W związku z potrzebą ustalenia efektów projektów po zakończeniu ich realizacji, sukcesywnie raz na pół roku przeprowadzane jest badanie ankietowe dla projektów, które zakończyły swoją realizację zarówno wymiarze rzeczowym jak i finansowym. Na podstawie informacji zwrotnej od 92 % ankietowanych beneficjentów projektów dofinansowanych w ramach I Osi priorytetowej uzyskano, oprócz potwierdzenia efektów rzeczowych wykazywanych przez beneficjentów w sprawozdaniach z realizacji, szereg informacji dodatkowych. Beneficjenci wykazali, iż przy okazji realizacji poszczególnych projektów udało się wyodrębnić wiele dodatkowych efektów rzeczowych, nie przedstawianych nigdzie indziej. Dla przykładu z przeprowadzonych ankiet wynika, iż budowie i modernizacji dróg dofinansowanych w ramach RPO WŁ (wg stanu na r.) towarzyszyła budowa bądź przebudowa 46 skrzyżowań, 22 zatok, 10 nowych drogowych obiektów inżynieryjnych czy 14,44 km ciągów pieszo rowerowych. Ponadto okazało się, iż dodatkowym rezultatem ich realizacji jest ponad prawie osób korzystających z wybudowanych bądź przebudowanych ciągów pieszo rowerowych, 5,3 138

140 km dróg objętych monitoringiem bezpieczeństwa drogowego jak również zwiększenie przepustowości dróg czy liczby wypadków drogowych w wyniku realizacji projektu. Uzyskane w ten sposób informacje stanowią wartość dodaną przy wdrażania I Osi priorytetowej oraz pozwalają na bardziej szczegółowe przedstawienie uzyskanych efektów realizowanych projektów. Ponadto dodatkowym badaniem ankietowym objęto beneficjentów w zakresie utworzenia w wyniku realizacji projektu nowych miejsc pracy. W przypadku I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa z uwagi na specyfikę tematyki nie stwierdzono zbyt dużej ilości wielkości przedmiotowego wskaźnika. Z uzyskanych danych wynika, iż utworzonych zostało 12 nowych miejsc pracy, z czego na moment przedstawiania przez beneficjentów ankiet zatrudnionych był 1 mężczyzna i 5 kobiet. W przypadku pozostałych 6 miejsc pracy beneficjent nie określił szczegółowego podziału na płeć. W przypadku wskaźników sprawiających trudności z pozyskaniem danych (np: brak danych z uwagi na niewybieranie wskaźnika przez beneficjentów,niekompletne dane) na koniec Programu IZ RPO WŁ zleci ekspertyzę badawczą w celu pełnego i rzeczywistego zobrazowania ich osiągnięcia. Komplementarność W I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa trzy działania wykazują komplementarność wzajemną (wewnętrzną). Są to: Działanie I.3 Porty lotnicze, Działanie I.4 Miejski transport publiczny oraz Działanie I.5 Inteligentne systemy transportu. Ponadto w ramach tej Osi, Działanie I.1 Drogi jest komplementarne z działaniami z VI Osi Priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich. W przypadku komplementarności z innymi programami, I Oś Priorytetowa jest komplementarna przede wszystkim z działaniami z priorytetów VI-VIII POIiŚ, zwłaszcza z Działaniami: VI.1 Rozwój sieci drogowej TEN-T, VI.3 Rozwój sieci lotniczej TEN-T, VII.1 Rozwój transportu kolejowego, VII.3 Transport miejski w obszarach metropolitarnych, a także odpowiednio wszystkimi działaniami z priorytetu VIII POIiŚ. Przykład projektów komplementarnych realizowanych przez województwo łódzkie przy współudziale środków EFRR dotyczy projektów pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 708 na odcinku Niesułków Brzeziny, Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 708 na odcinku Ozorków - Warszyce - Stryków - Niesułków wraz z realizacją obwodnicy miasta Stryków realizowanych w ramach Działania I.1 oraz projektu Inteligentne systemy transportu - monitorowanie obciążenia dróg z Działania I.5. Przedmiotowe projekty 1 i 2 wzajemnie uzupełniają się i wzmacniają przebudowywane drogi tworzą ciąg komunikacyjny pełniący funkcję obwodnicy dla ruchu tranzytowego miasta Łodzi oraz łączą trzy drogi krajowe nr 1, nr 14 i nr 72. Niezwykle istotny jest fakt, że realizacja obydwu projektów daje dodatkowy efekt w postaci udrożnienia zjazdu z autostrady A2 zarówno w kierunku Rawy Mazowieckiej, jak i Ozorkowa. Dodatkowo projekt nr 3 wzmacnia efekty projektu nr 1. Wdrożenie inteligentnego systemu transportu wzmocni spodziewane efekty projektu 1 w zakresie płynności ruchu i bezpieczeństwa na wyremontowanym odcinku drogi m.in. poprzez eliminację przeciążonych tirów. Projekty realizowane na terenie województwa łódzkiego finansowane w ramach innych programów operacyjnych Na obszarze województwa łódzkiego realizowanych jest 9 projektów w ramach innych programów operacyjnych, które tematyczne są zbieżne z obszarem wsparcia I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa. Realizowane są one: 139

141 w ramach POIiŚ - 8 projektów o wartości ogółem ,92 EUR ( ,77 PLN), w tym dofinansowanie UE ,99 EUR ( ,73 PLN); w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Wielkopolskiego na lata projekt o wartości ogółem ,33 EUR ( ,24 PLN), w tym dofinansowanie UE ,66 EUR ( ,28 PLN). Tabela 21. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania I Osi Priorytetowej: Infrastruktura transportowa realizowane w ramach POIiŚ oraz Wielkopolskiego Programu Operacyjnego na lata Program POIiŚ Kategoria interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (EUR) 16 Kolej ,2 22 Drogi krajowe Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata Porty lotnicze ,73 18 Tabor kolejowy ,657 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Projekty kluczowe w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Według stanu na koniec 2012 r. na liście projektów kluczowych znajdowało się 14 projektów realizowanych w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa o łącznej wartości dofinansowania rzędu ,16 EUR ( ,25 PLN), z czego 13 otrzymało wsparcie w ramach Działania I.1, a 1 projekt realizowany jest w ramach Działania I.3. Część z nich to podprojekty tzw. projektów zintegrowanych realizujących poszczególne elementy w ramach co najmniej 2 różnych działań. Sytuacja taka dotyczy podprojektów na kwotę ,96 EUR ( ,77 PLN): Termy Uniejów Regionalny Markowy Produkt Turystyki Uzdrowiskowej Działanie I.1 Drogi (przedmiotowy projekt realizowany jest jako 1 z 6 podprojektów); Rozwój obszarów inwestycyjnych wokół Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej- Podstrefa SŁAWNO poprzez modernizację dróg dojazdowych oraz skanalizowanie terenów Działanie I.1 Drogi (przedmiotowy projekt realizowany jest jako 1 z 2 podprojektów); Modernizacja i budowa infrastruktury technicznej terenów przemysłowych dla Konstantynowa Łódzkiego- Działanie I.1 Drogi (przedmiotowy projekt realizowany jest jako 1 z 2 podprojektów); Wzmocnienie roli Szlaku Bursztynowego i innych szlaków tematycznych w zintegrowanym produkcie turystycznym województwa łódzkiego - Działanie I.1 Drogi (przedmiotowy projekt realizowany jest jako 1 z 3 podprojektów). 140

142 W danym okresie sprawozdawczym podpisano 2 nowe umowy oraz podwyższono dofinansowanie jednemu z realizowanych już projektów kluczowych. 1. W dniu 30 grudnia 2011 r. został złożony projekt kluczowy Miasta Łodzi pn. Budowa trasy Górna na odc. od Al. Włókniarzy do ul. Rzgowskiej Etap I - odc. Rzgowska- Paradna o wartości dofinansowania ,55 EUR ( ,45 PLN). W lutym 2012 r. ocena formalna i merytoryczna w/w wniosku zakończyła się wynikiem pozytywnym. Dostępna alokacja w Działaniu nie wystarczała na dofinansowanie projektu kluczowego w pełnej wysokości, zatem ZWŁ zakwalifikował projekt do dofinansowania na obniżonym poziomie dofinansowania przy niezmienionym zakresie rzeczowym inwestycji z kwoty wnioskowanej ,55 EUR ( ,45 PLN) do kwoty ,72 EUR ( ,83 PLN), a umowa o dofinansowanie projektu została zawarta w dniu r. 2. W lipcu 2012 r., w związku z pojawieniem się środków z KRW i DT, ZWŁ podjął decyzję o zakwalifikowaniu do IWIKP projektu nr IPI/8/2011 pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 726 na odcinku Dęborzeczka - Bukowiec Opoczyński" w ramach zadania inwestycyjnego pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 726 na odcinku Rawa Mazowiecka - Inowłódz - Bukowiec Opoczyński oraz Opoczno Żarnów złożonego przez Województwo Łódzkie, który znajdował się na liście rezerwowej projektów kluczowych. Dnia 13 sierpnia 2012 r. został złożony wniosek o dofinansowanie w/w projektu. Ocena formalna i merytoryczna w/w wniosku zakończyła się wynikiem pozytywnym. We wrześniu 2012 r. ZWŁ zakwalifikował w/w wniosek do dofinansowania oraz podjął uchwałę w sprawie przyznania dofinansowania na realizację projektu własnego. Wartość przyznanego dofinansowania wyniosła ,55 EUR ( ,10 PLN). 3. W styczniu 2012 r. ZWŁ podniósł poziom dofinansowania dla projektu kluczowego Województwa Łódzkiego pn. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 703 na odcinku Poddębice - węzeł autostradowy Wartkowice w ramach zadania inwestycyjnego pn.: "Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 703 Porczyny - Łowicz wraz z budową obwodnicy m. Piątek" z kwoty EUR ( ,86 PLN) do kwoty EUR ( ,99 PLN). W związku z pojawieniem się dalszych wolnych środków finansowych w Działaniu I.1 Drogi ZWŁ podniósł poziom dofinansowania dla w/w projektu z kwoty EUR ( ,99 PLN) do kwoty ,45 EUR ( ,42 PLN), stanowiącej 85 % wartości wydatków kwalifikowanych. Przeważająca większość projektów kluczowych realizowanych w zakresie I Osi priorytetowej osiągnęła stopień zaawansowania rzeczowego na poziomie %. Pozostałe projekty realizowane są zgodnie ze swoimi harmonogramami rzeczowo-finansowymi. Więcej informacji nt. projektów kluczowych znajduje się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. Wyniki badań ewaluacyjnych dotyczących wsparcia w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa oraz sposób wykorzystania rekomendacji Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażania RPO WŁ jako całości wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących poszczególnych osi priorytetowych. Szczegółowe informacje znajdują w rozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. 141

143 Zasada równości szans w kontekście realizacji I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Informacje na temat zasady równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. Występowanie cross-financingu-u w projektach realizowanych w ramach I Osi priorytetowej: Infrastruktura transportowa Informacje na temat finansowania krzyżowego projektów ujęte zostały w podrozdziale Cross-financing. Rekomendacje KE Realizację zaleceń i rekomendacji KE w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje KE. Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Realizację zaleceń i rekomendacji IZ RPO WŁ i innych instytucji w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji. Plany w kolejnym okresie sprawozdawczym Następny okres sprawozdawczy to nabór nr 3 projektów do dofinansowania w ramach Działania I.1 Drogi. Mimo dodatkowego konkursu będzie to przede wszystkim czas rozliczania poniesionych wydatków i kończenie coraz większej ilości projektów (na koniec 2012 r. zakończono jedynie 36 z 84 projektów), a co za tym idzie pojawią się bardziej wyraźnie widoczne efekty rzeczowe. 142

144 II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju poprzez harmonijne połączenie wzrostu gospodarczego z wymogami ochrony środowiska stanowić będzie dla Polski w najbliższym dziesięcioleciu jedno z głównych wyzwań rozwojowych. Zachowanie zasobów przyrodniczych w stanie nienaruszonym, a docelowo zwiększenie ich trwałości i jakości, nie może być traktowane jako bariera w rozwoju kraju. Jest to warunek konieczny dla dalszej poprawy jakości życia, realizacji prawa dostępu człowieka do środowiska w dobrym stanie. Podstawowym zadaniem staje się z jednej strony sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu na surowce i energię, z drugiej zaś znajdowanie takich rozwiązań, by maksymalnie ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, nie hamując przy tym wzrostu gospodarczego, ale kreując nowe bodźce dla jego pobudzania, zwłaszcza na terenach niezurbanizowanych. Pomimo obserwowanej stopniowej poprawy stanu środowiska, w regionie ciągle istnieje konieczność zintensyfikowania wszelkich działań mających na celu nie tylko utrzymanie tej pozytywnej tendencji, jak i podjęcie wszelkich niezbędnych inicjatyw zmierzających do zapewnienia mieszkańcom województwa atrakcyjnego miejsca do zamieszkania i pracy. Stąd w RPO WŁ położono stosunkowo silny nacisk i zadedykowano aż 10 różnych, choć wzajemnie od siebie zależnych działań, które wspomogą realizację celu głównego priorytetu, jakim jest szeroko rozumiana poprawa stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego regionu. Cel ten oczywiście jest zgodny z najważniejszym krajowym dokumentem strategicznym dla szeroko pojętych kwestii środowiskowych, a mianowicie z celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko - perspektywa 2020 r., jakim jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę. Zasadne jest również wykazanie zgodności ze Strategią Europa 2020, gdzie jako jeden z najważniejszych celów wskazane jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla co najmniej o 20% w porównaniu z poziomem z 1990 r. lub jeśli pozwolą na to warunki, o 30% oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 20%, jak również zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%. Ponadto jednym z priorytetów tematycznych Strategii jest rozwój zrównoważony, poprzez wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, którego realizację wspiera projekt przewodni - Europa efektywnie korzystająca z zasobów projekt na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz propagowania efektywności energetycznej. Tym niezwykle istotnym kwestiom, zarówno dla całego kraju jak i jego poszczególnych regionów, poświęca się uwagę również w SRK 2020, gdzie w II obszarze strategicznym - konkurencyjna gospodarka cel II.6. poświęcony jest bezpieczeństwu energetycznemu i środowisku. 143

145 Cel II Osi priorytetowej RPO WŁ jest spójny z założeniami SRWŁ 2020, w szczególności z celem operacyjnym 8 - wysoka jakość środowiska przyrodniczego, w którym jednym ze zidentyfikowanych wyzwań rozwojowych jest ochrona stanu i poprawa jakości środowiska przyrodniczego oraz racjonalne wykorzystanie jego zasobów i różnorodności kulturowej, jako potencjału rozwojowego dla turystyki. Dodatkowo przedsięwzięcia realizowane w ramach II Osi priorytetowej są zgodne z założeniami aktualnie obowiązującego Programu Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego na lata , z perspektywą na lata Zgodnie z wspomnianym Programem, celem strategicznym polityki ekologicznej państwa, a tym samym Województwa Łódzkiego jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju. Dotychczasowy rozwój województwa charakteryzowało niedoinwestowanie istniejącej infrastruktury technicznej do współczesnych standardów w zakresie ochrony środowiska. Należy zatem podjąć skuteczne działania naprawcze zmierzające do poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Najważniejsze problemy województwa w zakresie ochrony środowiska to: niedobór zasobów wód powierzchniowych; zbyt mała retencja powierzchniowa; zanieczyszczenia wód powierzchniowych; niedostateczny stopień skanalizowania i oczyszczania ścieków (zwłaszcza na obszarach wiejskich); brak jednolitego systemu obszarów chronionych; niska lesistość regionu (21,1% ostatnie miejsce w kraju, przy średniej dla Polski 29,2%) i monokultura drzewostanów leśnych; degradacja gleb i powierzchni ziemi; niewłaściwa gospodarka odpadami. Na potrzeby realizacji działań w ramach Osi II przewidziano EUR ( ,00 PLN), co stanowi 17 % przyznanej dla województwa łódzkiego kwoty dofinansowania w ramach RPO WŁ. 144

146 Postęp wdrażania Wykres 38. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,08 Alokacja 294,74 208,20 171,63 0,00 0,00 2,36 2,10 Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy ,66 121,26 Zatwierdzone wnioski o płatność 38,13 40,81 Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Alokacja II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, która na koniec ubiegłego okresu sprawozdawczego wynosiła EUR ( ,00 PLN) nie zmieniła się i w bieżącym okresie sprawozdawczym pozostaje na tym samym poziomie. Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wynosząca obecnie ,71 EUR wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym o kwotę ,24 EUR. Realokacje W 2012 r. w ramach II Osi priorytetowej w celu zapewnienia pełnego zakontraktowania środków przeznaczonych na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska, zapobiegania zagrożeniom i energetyki, trzykrotnie podejmowane były uchwały ZWŁ w sprawie realokacji środków finansowych w ramach poszczególnych działań Programu: przesunięcie kwoty EUR z Działania: II.3 (kod 51) do Działania II.6 (kod 43); przesunięcie kwoty EUR z Działań: II.2 (kod 44) EUR i II.7 (kod 33) EUR do Działania II.6 (kod 43); przesunięcie kwoty EUR z Działań: II.2 (kod 44) EUR, II.8 (kod 35) EUR i II.9 (kod 42) EUR do Działania II.6 (kod 43). Realokacje uzasadniały wzrost kursu EUR, zidentyfikowanie wolnych środków w danym działaniu oraz umożliwienie dofinansowania projektów znajdujących się na liście rezerwowej. Konkursy W ramach II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniami energetyka od początku wdrażania Programu zorganizowano 22 nabory z czego: 145

147 w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno ściekowa - 3 nabory; w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami - 1 nabór; w ramach Działania II.3 Ochrona przyrody - 3 nabory; w ramach Działania II.4 Gospodarka wodna - 3 nabory; w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska - 2 nabory; w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza - 2 nabory; w ramach Działania II.7 Elektroenergetyka - 3 nabory; w ramach Działania II.8 Gazownictwo - 3 nabory; w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii - 1 nabór; w ramach Działania II.10 Sieci ciepłownicze - 1 nabór. Alokacja przeznaczona na wszystkie konkursy wyniosła ,01 EUR ( ,79 PLN). W okresie sprawozdawczym nie przeprowadzono żadnego nowego konkursu. Odpowiednio duże zainteresowanie konkursami jak i sprawne realokacje środków pomiędzy poszczególnymi działaniami pozwoliło na kontraktację praktycznie całej dostępnej kwoty alokacji. Ze względu na wyczerpanie środków nie planuje się ogłaszania konkursów w kolejnych okresach sprawozdawczych. Wnioski o dofinansowanie Łącznie w ramach II Osi priorytetowej beneficjenci w ramach konkursów złożyli 533 wnioski, z czego pozytywną ocenę formalną przeszło 309 wniosków na łączną kwotę dofinansowania ,9 EUR ( ,86 PLN). W okresie sprawozdawczym nie prowadzono oceny wniosków. Wnioski zatwierdzone Od początku realizacji Programu do dofinansowania zatwierdzono 226 wniosków na kwotę ogółem ,82 EUR ( ,69 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,54 EUR ( ,29 PLN). W okresie sprawozdawczym ZWŁ zatwierdził do dofinansowania z listy rezerwowej Działania II.6 6 projektów o wnioskowanym dofinansowaniu równym ,70 EUR ( ,86 PLN). Na listach rezerwowych ciągle znajduje się aż 48 projektów o wnioskowanej kwocie dofinansowania rzędu ,30 EUR ( ,64 PLN): w Działania II.1-3 wnioski o dofinansowanie; w Działaniu II.6-44 wnioski o dofinansowanie; w Działaniu II.10-1 wniosek o dofinansowanie. Podpisane umowy Na koniec okresu sprawozdawczego w ramach w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniami energetyka podpisane były 224 umowy o łącznej wartości dofinansowania równej ,02 EUR ( ,02 PLN). W 2012 r. w ramach II Osi priorytetowej zawarto 6 umów o dofinansowanie projektów o wartości dofinansowania ,94 EUR ( ,09 PLN). Możliwość zakontraktowania dodatkowych środków wynikała przede wszystkim z realokacji wolnych środków dokonywanych na rzecz Działania II.6, jak również z wysokiego kursu EUR. W roku sprawozdawczym podpisano 61 aneksów do umów z II Osi priorytetowej. 146

148 Kontraktacja w ramach prawie wszystkich Działań II Osi priorytetowej osiągnęła poziom 100% alokacji. Zatwierdzone wnioski o płatność Od początku realizacji Programu zatwierdzono wnioski o płatność na kwotę ,44 EUR ( ,68 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR w wysokości ,26 EUR ( ,73 PLN), co stanowi 68,56 % kontraktacji. W odniesieniu do poszczególnych Działań w ramach II Osi priorytetowej poziom zatwierdzonych płatności w stosunku do alokacji jest zróżnicowany. Najwyższy jest w Działaniu II.4 Gospodarka wodna, gdzie wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji wynosi aż 93,59% alokacji. Następne w kolejności są Działania od II.1do II.3 i II.5, w których rozliczono około 80% alokacji a zaraz po nich plasują się Działania II.9, II.10 i II.6 (gdzie rozliczono odpowiednio 66,94%, 58,08% i 44,93%). Najniższy poziom płatności w stosunku do alokacji występuje w Działaniach II.7-6,36% i II.8-4,67%. Największy przyrost w odniesieniu do 2011 r. nastąpił w Działaniach II.10 o 58% i II.3. o 52%. Najmniejszy przyrost miał miejsce w Działaniach II.7 i II.8 o ok 6%, w pozostałych Działaniach przyrost ten wynosił od 18 do 40%. W przypadku Działania II.10 stosunkowo duży przyrost rozliczonych płatności jest wynikiem, dynamicznej realizacji projektów, mimo późnego podpisywania umów (2011/2012 r.), co w rezultacie spowodowało prawie 60% wzrost poziomu płatności uznanych do refundacji w stosunku do alokacji przeznaczonej na to Działanie. W pozostałych działaniach zakończono dopiero 34% realizowanych projektów, mimo to z roku na rok coraz bardziej widać coraz większe postępy w zakresie rozliczania płatności. W okresie sprawozdawczym w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniami energetyka zatwierdzono 389 wniosków o płatność na kwotę dofinansowania ,84 EUR ( ,12 PLN). Zdecydowany postęp w płatnościach świadczy o rosnącym zaawansowaniu we wdrażaniu II Osi priorytetowej. Projekty zakończone Do końca okresu sprawozdawczego w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniami, energetyka zakończono 77 projektów o łącznej kwocie dofinansowania z EFRR ,33 EUR ( ,25 PLN), w tym: 10 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,62 EUR ( ,90 PLN) w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa; 4 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,42 EUR ( ,81 PLN) w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami; 2 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,04 EUR ( ,94 PLN w ramach Działania II.3 Ochrona przyrody; 1 projekt na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,97 EUR ( ,57 PLN) w ramach Działania II.4 Gospodarka wodna; 36 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,14 EUR ( ,23 PLN) w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska; 19 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,71 EUR ( ,55 PLN) w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza; 1 projekt na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,31 EUR (88 455,28 PLN), w ramach Działania II.7 Elektroenergetyka; 147

149 3 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,10 EUR ( ,97 PLN) w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii; 1 projekt na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,03 EUR ( ,01 PLN), w ramach Działania II.10 Sieci ciepłownicze. Realizacja celów Znaczący wpływ na jakość życia mieszkańców ma stan środowiska. Jest on także miarą atrakcyjności regionu. Dlatego tak istotne jest zidentyfikowanie najważniejszych problemów mogących stanowić zagrożenia środowiskowe i podjęcie działań zmierzających do ich likwidacji bądź minimalizacji. Realizowane w ramach II Osi priorytetowej zadania mają na celu poprawę stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego równocześnie realizując wyznaczone w tym zakresie poszczególne cele operacyjne. Niedostateczny stopień skanalizowania województwa łódzkiego (jedynie 59,8% przy średniej krajowej 63,5% w 2011 r.) oraz związane z nim zanieczyszczenie zbiorników wodnych i rzek było m.in. podstawą przeznaczenia części dostępnej alokacji na przedsięwzięcia wpływające na poprawę sytuacji w tym zakresie w województwie łódzkim. Jednym z celów jest tu racjonalizacja gospodarki w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych. Zgodnie z przeprowadzonymi szacunkami wartość docelową wskaźnika odnośnie liczby projektów w zakresie Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa założono na poziomie 45 projektów w 2013 r. Stan znacznej części składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w województwie łódzkim, na których są składowane odpady komunalne (52% funkcjonujących w 2008 r.) jest niezgodny z warunkami technicznymi. Województwo Łódzkie cechuje zbyt mała liczba instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, znaczne ilości odpadów wytwarzanych ogółem i kierowanych na składowiska, duża liczba jeszcze niezrekultywowanych składowisk wyłączonych z eksploatacji oraz niska efektywność selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Sytuacja taka powoduje konieczność realizacji przedsięwzięć mających na celu racjonalizację gospodarki odpadami. Do końca okresu sprawozdawczego w ramach RPO WŁ zakończyły się 4 z 14 realizowanych w tym zakresie projektów. Zdecydowana większość tych projektów dotyczy działań związanych z rekultywacją składowisk i unieszkodliwianiem odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Tego typu działania są zgodne z celem średniookresowym wynikającym z Polityki ekologicznej państwa na lata z perspektywą do roku 2016 pkt 3 - zamknięcie wszystkich składowisk niespełniających standardów UE i ich rekultywacją jak również z zapisami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami Zgodnie ze zobowiązaniami, które przyjęła na siebie Polska podpisując Traktat Akcesyjny, do 2010 r. - 7,5% energii w krajowym bilansie zużycia energii elektrycznej brutto pochodzić miało ze OZE. Tymczasem w 2010 r wszystkie źródła OZE wygenerowały ok. 9,3 TWh energii elektrycznej (według danych Urzędu Regulacji Energetyki - stan na 25 stycznia 2011 r.), co przy zużyciu energii elektrycznej brutto na poziomie 155 TWh, daje zaledwie 6% udziału OZE. Wskazany w SWOT wzrost popytu na alternatywne źródła energii wynikający z pakietu klimatycznego UE przy jednocześnie ciągle zbyt niskim stopniu wykorzystania energii uzyskiwanej ze źródeł alternatywnych, przełożył się na wyznaczenie w ramach RPO WŁ celu związanego z koniecznością dywersyfikacji źródeł energii ze szczególnym uwzględnieniem OZE, a co za tym idzie na przeznaczenie środków pomocowych w ramach RPO WŁ na tego typu przedsięwzięcia. Biorąc pod uwagę posiadane zasoby w tym zakresie, w szczególności wody geotermalne, jak również energię wiatrową i biopaliwa, wszelkie inwestycje ukierunkowane na alternatywne źródła energii 148

150 pomogą spełnić wymagania prawodawstwa unijnego i polityki krajowej w zakresie konieczności zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Silną stroną województwa jest istnienie rozbudowanej sieci linii najwyższego napięcia i stacji elektroenergetycznych, jednakże z uwagi na niedostateczny stopień przygotowania sieci do ciągle rosnącego zapotrzebowania na energię, jak również na niespełnianie współczesnych standardów w tym zakresie, konieczne jest podjęcie szeregu przedsięwzięć gwarantujących większą niezawodność dystrybucji energii i redukcję strat sieciowych. Celem głównym Działania podejmującego powyższe kwestie jest poprawa stanu infrastruktury elektroenergetycznej województwa łódzkiego w zakresie średnich i niskich napięć. Zgodnie z zapisami RPO WŁ dla poprawy sytuacji w tym zakresie zaplanowano wybudowanie lub zmodernizowanie do końca 2013 r. sieci linii elektroenergetycznych o długości 380 km. Biorąc pod uwagę zakontraktowanie środki istnieje szansa na wybudowanie/zmodernizowanie 1 222,66 km na 2014 r. Celem realizacji Działania II.8 Gazownictwo jest poprawa stanu i rozwój infrastruktury gazowej województwa łódzkiego, charakteryzującego się nierównomierną gęstością sieci gazowej. Przedsięwzięcia z zakresu budowy i przebudowy systemów dystrybucji gazu ziemnego pozwolą na zwiększenie bezpieczeństwa dostaw oraz umożliwią dostęp do sieci coraz większej liczbie mieszkańców województwa. Rezultatem tych działań będzie poprawa stanu środowiska regionu łódzkiego, jak również zwiększenie jego atrakcyjności inwestycyjnej. Jeżeli chodzi o działania zmierzające do realizacji wyznaczonego w tym zakresie celu, zgodnie z zapisami umów o dofinansowanie projektów, zakończenie wszystkich 4 realizowanych projektów planuje się na 2013 r. Problemem województwa łódzkiego w zakresie ochrony powietrza jest przewaga tzw. emisji niskiej, której źródłem są lokale mieszkalne i niewielkie zakłady o charakterze usługowym i przemysłowym. O jakości powietrza w regionie decyduje również emisja punktowa i rosnąca emisja komunikacyjna. Wsparcie w ramach Programu uzyskały zatem przede wszystkim przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji budynków użyteczności publicznej oraz te dotyczące ochrony powietrza. Wdrażane działania z tego zakresu wiążą się z realizacją celu średniookresowego polityki ekologicznej państwa na lata z perspektywą na lata , poprzez zapewnienie redukcji CO 2. Głównym celem w tym zakresie jest poprawa jakości powietrza dzięki likwidacji przekroczeń norm przewidzianych dla wielkości emisji zanieczyszczeń. Postępujący proces niszczenia zasobów przyrodniczych województwa wymaga zintensyfikowania działań mających na celu ochronę różnorodności gatunkowej fauny i flory, jak również zwiększenie świadomości mieszkańców regionu w tym zakresie. Celem głównym Działania II.3 jest ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców. Realizowane w tym zakresie przedsięwzięcia przyczyniają się do zachowania stanu równowagi przyrodniczej. Postępujące niszczenie walorów kulturowo - krajobrazowych województwa przy równoczesnym wzroście świadomości i standardów w sferze szeroko pojętej ochrony środowiska, powoduje konieczność dołożenia wszelkich starań w celu zachowania, w jak najmniej naruszonym stanie, terenów o wysokich walorach przyrodniczokrajobrazowych. Na obecnym etapie, z uwagi na stosunkowo niewielką ilość zakończonych w ramach II Osi priorytetowej projektów (poza Działaniem II.5 i II.6) trudno na razie przedstawić ocenę wpływu osiągniętych wskaźników na realizację postawionych w ramach osi celów. Inwestycje w infrastrukturę ochrony środowiska, w szczególności w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, przeciwpowodziowej oraz gospodarki odpadami, należy zaliczyć do 149

151 niezbędnych w kontekście zrównoważonego rozwoju kraju, bezpieczeństwa i jakości życia obywateli. Szczególną wagę ma także efektywne i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, jak również działania ukierunkowane na zmianę sposobu gospodarowania odpadami, w tym ograniczenie składowania czy zwiększenie odzysku. Odnosząc się do zależności między postępem finansowym i rzeczowym, należy stwierdzić, że praktycznie pełna kontraktacja w ramach II Osi priorytetowej przy niespełna 70% kontraktacji uznanej do refundacji, w wielu przypadkach przełoży się na osiągnięcie założonych wartości wskaźników. Doskonałym przykładem jest przekroczenie wskaźnika dotyczącego liczby projektów z zakresu gospodarki odpadami. Osiągnie on 350% wartości założonej na 2015 r. W procesie programowania wskaźnik szacowano na podstawie danych dotyczących projektów realizowanych w poprzednim okresie programowania, zakładając średnią całkowitą wartość projektu 4,5-razy większą od występującej w obecnym okresie sprawozdawczym. Pełna kontraktacja przełoży się również na przekroczenie wskaźnika dotyczącego liczby projektów z zakresu prewencji i zagrożeń oraz mających na celu poprawę jakości powietrza w stosunku do założonej wartości na 2015 r., jak również na ponad 2,5 - krotne przekroczenie wartości wskaźnika dotyczącego długości wybudowanej lub zmodernizowanej sieci linii elektroenergetycznych w stosunku do założeń na 2015 r. Niewątpliwie przekłada się to, podobnie jak wdrażanie pozostałych działań II Osi priorytetowej, na realizację celu głównego, jakim jest poprawa stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego choć z pewnością trudno jednoznacznie ocenić siłę wpływu na osiąganie sformułowanych w ramach Programu celów. Rozkład projektów w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka wg działu gospodarki Tabela 22. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Dział gospodarki Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym ,54 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła ,05 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody ,43 RAZEM ,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 150

152 Wykres 39. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) 1,30% 25,90% 72,80% 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 40. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) 3,14% 25,10% 71,76% 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę liczbę projektów dofinansowanych w ramach II Osi priorytetowej, prawie 73% (163 projekty) to projekty z działu 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym. Następne w kolejności są projekty w ramach działu 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 25,9% (58 projektów). Najmniej jest projektów z działu 09 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody 1,3% (3 projekty). Prawie ¾ projektów dofinansowanych w ramach II Osi priorytetowej to projekty z działu 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 71,76%, o łącznym dofinansowaniu ,54 EUR ( ,40 PLN). Kolejne są projekty z działu 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła - 25% o łącznej wartości dofinansowania ,05 EUR ( ,79 PLN), a najmniej środków angażują projekty z działu

153 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody - 3%, o wartości dofinansowania ,43 EUR ( ,83 PLN). wg obszaru realizacji Tabela 23. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Obszar realizacji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) obszar miejski ,24 obszar wiejski ,78 RAZEM ,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, projekty realizowane na obszarach miejskich i wiejskich rozłożone są równomiernie - dokładnie po 112 projektów na każdym z obszarów. Jeżeli chodzi wysokość dofinansowania nieznacznie więcej (o 4% ,46 EUR tj PLN) przypadło na obszary miejskie. W ramach osi II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka większość projektów skupia się na ochronie i zapobieganiu zagrożeniom na małym obszarze: gminy, powiatu. Jedynie projekty realizowane przez Komendy Wojewódzkie Straży Pożarnej i Policji mają na uwadze powiazania wewnątrzregionalne, a także w niektórych przypadkach międzyregionalne. Przykładami mogą być projekty mające na celu wzmocnienie techniczne krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Projekty realizowane w ramach II Osi zwiększają poziom bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Wykres 41. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) 50% 50% obszar wiejski obszar miejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 152

154 Wykres 42. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE w podziale na obszar realizacji (w %) 48% 52% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg kategorii interwencji Tabela 24. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategorie interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 33 Energia elektryczna ,62 35 Gaz ziemny ,61 39 Energia odnawialna: wiatrowa ,32 40 Energia odnawialna: słoneczna ,30 41 Energia odnawialna: biomasa ,01 42 Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostałe ,89 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie ,11 energią 44 Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi ,83 45 Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną ,43 46 Oczyszczanie ścieków ,01 47 Jakość powietrza ,49 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) ,69 53 Zapobieganie zagrożeniom (w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania i zarządzania ,71 zagrożeniami naturalnym i technologicznym) RAZEM ,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 153

155 Wykres 43. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 10,71% 9,37% 6,25% 4,91% 4,02% 3,57% 13,84% 8,05% 1,79% 20,53% 22,32% 1,34% 0,90% 0,45% 47 Jakość powietrza 53 Zapobieganie zagrożeniom 46 Oczyszczanie ścieków 33 Energia elektryczna 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona 44 Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi 40 Energia odnawialna: słoneczna 39 Energia odnawialna: wiatrowa 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody 35 Gaz ziemny 45 Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną 42 Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna 41 Energia odnawialna: biomasa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Najwięcej projektów, bo aż 50 jest realizowanych w ramach kategorii 47 Jakość powietrza. Kolejne miejsca zajmują odpowiednio: 46 projektów w ramach kategorii 53 Zapobieganie zagrożeniom oraz 31 projektów w kategorii 46 Oczyszczanie ścieków. Wykres 44. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinasowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 7,43% 6,65% 6,20% 5,73% 9,93% 11,95% 5,40% 6,50% 3,14% 1,32% 40,21% 0,95% 0,80% 0,29% 46 Oczyszczanie ścieków 47 Jakość powietrza 53 Zapobieganie zagrożeniom 39 Energia odnawialna: wiatrowa 40 Energia odnawialna: słoneczna 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona 33 Energia elektryczna 44 Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi 45 Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną 42 Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna 35 Gaz ziemny 41 Energia odnawialna: biomasa 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE w projektach to najwięcej środków absorbują projekty z kategorii 46 Oczyszczanie ścieków ,01 EUR ( ,65 PLN). 154

156 Kolejne miejsca zajmują odpowiednio kategorie: 47 Jakość powietrza z kwotą dofinansowania ,49 EUR ( ,98 PLN) oraz 53Zapobieganie zagrożeniom z dofinansowaniem ,71 EUR ( ,55 PLN). wg form prawnych Tabela 25. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba Wartość dofinansowania UE projektów (w EUR) jst przedsiębiorstwa ,97 organy władzy administracji rządowej ,97 organizacje non profit ,43 uczelnie, jednostki naukowe ,24 inne ,47 RAZEM ,02 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wśród 224 projektów w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, najwięcej projektów realizują jst. W ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa, wszystkie 34 umowy podpisano z jst na kwotę dofinansowania UE ,44 EUR ( ,48 PLN). Dla Działania II.2 Gospodarka odpadami, na 14 projektów zatwierdzonych do dofinansowania podpisano 12 umów z samorządami gminnymi i powiatowymi o łącznej kwocie dofinansowania UE: ,36 EUR ( ,32 PLN). Realizowane w tym Działaniu inwestycje dotyczą głównie rekultywacji składowisk odpadów. Dużym zainteresowaniem wśród jst cieszyło się także Działanie II.5 Zagrożenia środowiska, które umożliwiło zakup profesjonalnego sprzętu gaśniczego. W ramach 42 projektów, aż 35 jst realizuje po 1 projekcie o łącznej kwocie dofinansowania UE: ,96 EUR ( ,32 PLN). Najwięcej projektów w ramach II Osi priorytetowej realizowanych jest na terenie Powiatu m. Łódź - 6 projektów o łącznej kwocie dofinansowania ,55 EUR ( ,78 PLN). Kolejnymi są Gmina Łask i Gmina Uniejów, które realizują po 5 projektów. Spośród wszystkich przedsiębiorców aplikujących o wsparcie w ramach II Osi priorytetowej, najwięcej (12) podpisało umowy w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii o łącznej kwocie dofinansowania UE ,80 EUR ( ,09 PLN), na inwestycje związane głównie z budową/modernizacją jednostek wytwórczych wykorzystujących energię wiatrową. Organy administracji rządowej (Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Łodzi 3 projekty, Komenda Wojewódzka Policji w Łodzi 1 projekt) podpisały umowy o łącznej kwocie dofinansowania UE ,97 EUR ( ,96 PLN). W/w organy administracji rządowej realizują na terenie województwa łódzkiego projekty w ramach Działania II.5 dotyczące wsparcia krajowego systemu gaśniczego (Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej), wsparcia zarządzania kryzysowego - zakup śmigłowca (Komenda Wojewódzka Policji w Łodzi) oraz w ramach Działania II.9 - budowa systemów wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej). 155

157 Należy również wymienić, zaliczone do organizacji non profit, 3 Ochotnicze Straże Pożarne, które w ramach Działania II.5 dokonały zakupu samochodów ratowniczo - gaśniczych na łączną kwotę dofinansowania UE: ,42 EUR ( ,25 PLN). Uczelnie i jednostki naukowe (m. in. Politechnika Łódzka, Uniwersytet Łódzki, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera) podpisały 7 umów o dofinansowanie o łącznej kwocie wsparcia UE: ,24 EUR ( ,51 PLN). To właśnie dzięki wsparciu RPO WŁ Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w ramach Działania II.3 realizuje ekologiczny projekt - ścieżka edukacyjna Arboretum w Rogowie, w ramach Działania II.5 Uniwersytet Łódzki wykonuje nowatorski projekt mający na celu wprowadzenie innowacyjnych metod monitoringu w celu zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców narażonych na zagrożenia naturalne w zbiornikach retencyjnych, a ramach Działania II.9, Politechnika Łódzka na własne potrzeby będzie wykorzystywać odnawialne źródła energii. O dofinansowanie w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, w ramach kategorii inne dofinansowanie otrzymało również 21 publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Realizowane przez nie projekty o łącznej kwocie dofinansowania UE ,47 EUR ( ,17 PLN), dotyczą głównie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego na terenie szpitali. Wykres 45. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 10,70% 9,80% 3,10% 6% 1,80% 73% 1,30% jst przedsiębiorstwa inne uczelnie, jednostki naukowe organy władzy administracji rządowej organizacje non profit Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 156

158 Wykres 46. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 11,84% 4,34% 2,96% 5,51% 78,31% 2,26% 0,29% jst przedsiębiorstwa inne organy władzy administracji rządowej uczelnie, jednostki naukowe organizacje non profit Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg powiatów Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. Wykres 47. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka najwięcej, bo aż 34 projekty realizowane są na terenie Powiatu m. Łódź, na kolejnych 157

159 7,84 7,687,39 7,09 6,78 6,07 5,00 4,94 miejscach znajduje się z 23 projektami teren powiatu opoczyńskiego i zgierskiego z 22 projektami. Wykres 48. II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach mln EUR ,92 18,07 15,78 13, ,12 9,22 9,02 5 4,20 4,04 3,38 2,61 2,35 1,37 1,35 0,97 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Jeżeli chodzi o wartość projektów realizowanych na terenie poszczególnych powiatów, największe dofinansowanie UE przypada na powiat piotrkowski ,13 EUR ( ,72 PLN). Na kolejnych miejscach znajdują się powiat opoczyński ,35 EUR ( ,91 PLN) i Powiat m. Łódź ,81 EUR ( ,83 PLN). W ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, wszystkie realizowane projekty są o charakterze inwestycyjnym. W związku z brakiem identyfikacji na poziomie programu operacyjnego obszarów defaworyzowanych, nie można przeprowadzić analizy dotyczącej wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WŁ na sytuację społeczno-gospodarczą takich obszarów. Analiza realizacji wskaźników programowych - II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Wartości wskaźników produktu i rezultatu określonych w RPO WŁ oraz w URPO WŁ zostały zamieszczone w Tabeli 4. Postęp fizyczny programu operacyjnego stanowiącej załącznik nr IV do Sprawozdania. Poniższa szczegółowa analiza wskaźników określonych na poziomie osi priorytetowych dotyczyć będzie wyłącznie wskaźników zapisanych w RPO WŁ. Wykresy przedstawiające realizację finansową i rzeczową, z uwagi na dużą liczebność wskaźników programowych, dotyczą tylko wybranych wskaźników. 158

160 1/ Liczba projektów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej - szt. (wskaźnik produktu) Wykres 49. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II. 1 Gospodarka wodno-ściekowa Wykres 50. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu gospodarki wodnościekowej w ramach Działania II. 1 Gospodarka wodno-ściekowa mln EUR szt , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 11, szacowana realizacja realizacja Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego zakończono 10 projektów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, co stanowi 18% w stosunku do zakładanej wartości docelowej 56 szt. (2015 r.). Realizacja wskaźnika zwiększyła się o 4 projekty w porównaniu do stanu na koniec grudnia 2011 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 34 szt., co stanowi ok. 61% wartości docelowej zakładanej do osiągnięcia w 2015 r. W 2007 r. wartość wskaźnika szacowano przy założeniu średniej całkowitej wartości projektu na poziome ok. 6,4 mln PLN (dane na podstawie doświadczeń ZPORR), w rzeczywistości jednak średnia całkowita wartość projektu wyniosła ok mln PLN. Koszty projektów okazały się więc ponad 2-krotnie większe, co spowodowało realizację mniejszej, niż zakładano ilości projektów. Do realizacji przyjęto projekty większe, droższe i bardziej strategiczne dla regionu. 159

161 2/ Liczba projektów z zakresu gospodarki odpadami - szt. (wskaźnik produktu) Wykres 51. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami Wykres 52. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu gospodarki odpadami w ramach Działania II. 2 Gospodarka odpadami mln EUR 12 szt. 14 9, wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 5 szacowana realizacja realizacja ,2 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec 2012 r. realizacja wskaźnika osiągnięta została na poziomie 4 szt., co stanowi 100% planowanej wartości docelowej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 14 projektów, co przekracza wartość docelową planowaną do osiągnięcia w 2015 r. (350%). W 2007 r. wartości wskaźnika szacowano przy założeniu średniej wartości projektu na poziomie ok. 32,6 mln PLN, w rzeczywistości średnia wartość takiego projektu okazała się znacznie niższa, bo na poziomie ok. 7 mln PLN. Umożliwiło to realizację większej liczby projektów, stąd szacowane przekroczenie wartości docelowej wskaźnika. 3/ Liczba projektów z zakresu ochrony przyrody i kształtowania postaw ekologicznych szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.3 Ochrona przyrody. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego realizacja wskaźnika została osiągnięta na poziomie 2 szt. (z czego 1 projekt został zakończony w okresie sprawozdawczym), co stanowi ok. 7% wartości docelowej na 2015 r. (30 szt.). Szacowana realizacja wskaźnika wynosi 8 szt., co stanowi 27% wartości docelowej na 2015 r. Oszacowanie w 2007 r. wartości docelowej wskaźnika stanowiło problem w związku z brakiem danych, na podstawie których można było oprzeć kalkulacje (w ZPORR nie udzielano wsparcia z zakresu ochrony przyrody). 160

162 Na mniejszą wartość wskaźnika wpłynęło niższe od oczekiwanego zainteresowanie potencjalnych beneficjentów działaniami z zakresu ochrony przyrody. W związku z czym alokację na kategorię interwencji 51 zmniejszono do 54% pierwotnego poziomu, natomiast wolne środki przeniesiono z Działania II.3 do Działania II.6 (jakość powietrza) oraz Działania II.1 (oczyszczanie ścieków). Obecnie brak wolnych środków w Działaniu. Zmniejszenie wartości docelowej wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w raporcie ewaluacyjnym z 2010 r. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej wskaźnika (w 2015 r. na 8 szt.), biorąc również pod uwagę zmniejszenie alokacji przeznaczonej na Działanie. W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiana wartości docelowej nie została jednak formalnie zgłoszona. 4/ Liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza szt. (wskaźnik produktu) Wykres 53. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza Wykres 54. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów mających na celu poprawę jakości powietrza w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza mln EUR szt , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja 10 5, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec grudnia 2012 r. wskaźnik zrealizowano na łącznym poziomie 19 szt., co przekracza wartość docelową zakładaną do osiągnięcia w 2015 r. (119 % realizacji). Wartość osiągniętego wskaźnika w okresie sprawozdawczym zwiększyła się o 7 szt. w stosunku do stanu na koniec 2011 r., co świadczy o znacznym postępie w jego realizacji. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 64 szt., co przekracza 4-krotnie wynoszącą 16 szt. wartość docelową na 2015 r. Wartość ta uległa zwiększeniu o 6 szt. w porównaniu do stanu ze Sprawozdania rocznego za 2011 r. Należy zwrócić uwagę, że potencjalni beneficjenci wykazali duże zainteresowanie naborami wniosków w ramach Działania.II.6 Ochrona powietrza, w związku z czym alokację na działanie zwiększono w ramach realokacji z innych działań o ok. 18%, co pozwoliło na 161

163 przyznanie dofinansowania większej liczbie projektów, a w konsekwencji osiągnięcie wartości wskaźnika na poziomie wyższym od pierwotnie zakładanego. 5/ Liczba projektów z zakresu prewencji zagrożeń szt. (wskaźnik produktu) Wykres 55. Realizacja finansowa. Wartość projektów ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 56. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu prewencji zagrożeń w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska mln EUR szt , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 6, szacowana realizacja realizacja Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego, od początku realizacji Programu realizacja wskaźnika wynosi łącznie 36 szt. (co przekracza wynoszącą 20 szt. wartość docelową zaplanowaną na 2015 r.). Wartość osiągniętego wskaźnika zwiększyła się o 5 szt. w porównaniu do stanu na koniec 2011 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 42 szt., co dwukrotnie przekracza wartość docelową na 2015 r. W ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska, w związku z dużym zainteresowaniem ze strony potencjalnych beneficjentów projektami z zakresu prewencji zagrożeń (w stosunku do wielkości środków EFRR przyznanych dla kategorii interwencji 53 na tego typu projekty), alokację na Działanie zwiększono o ok. 90%, co umożliwiło osiągnięcie wartości wskaźnika na poziomie ponad dwukrotnie wyższym od zakładanego. Zwiększenie wartości wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w Raporcie końcowym Ewaluacja RPO WŁ z 2010 r. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zwiększenia wartości docelowej wskaźnika. W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiana ta nie została jednak formalnie zgłoszona. 162

164 6/ Długość wybudowanej lub zmodernizowanej sieci linii elektroenergetycznych km (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.7 Elektroenergetyka, a wykazywany w oparciu o funkcjonujące KSI (SIMIK 07-13) wskaźniki produktu: Długość wybudowanej sieci energetycznej (km) oraz Długość zmodernizowanej sieci energetycznej (km). Według stanu na koniec 2012 r., pomimo, że 1 projekt w ramach Działania II.7 został zakończony, realizacja wskaźnika zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) w dalszym ciągu wykazywana jest na zerowym poziomie (projekt dotyczył zakupu aparatu prądotwórczego, tak więc nie zakładał realizacji w/w wskaźnika). Jednak faktycznie, na podstawie ostatnich zatwierdzonych wniosków o płatność w realizowanych projektach wskaźnik osiągnięto na poziomie 7,79 km (długość wybudowanej sieci energetycznej). Stanowi to ok. 2 % wynoszącej 475 km wartości docelowej 2015 r. Na podstawie podpisanych umów, szacowana realizacja wskaźnika wynosi 1 222,66 km (wartość taka wynika z tego, że 1 z beneficjentów zakłada modernizację ponad 1160 km sieci energetycznej do 2014 r.), co przekracza dwukrotnie wartości docelowe zakładane do osiągnięcia na 2015 r. 7/ Długość wybudowanych/zmodernizowanych gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych. km (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.8 Gazownictwo i wykazywany na podstawie widniejącego w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnika produktu: Długość wybudowanych/zmodernizowanych gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych (km). Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. żaden z projektów zakładających realizację wskaźnika nie został zakończony, stąd jego realizacja w dalszym ciągu wykazywana jest na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi łącznie 28,41 km, co stanowi ok. 20% wartości docelowej (143 km) planowanej do osiągnięcia w 2015 r. (w porównaniu do stanu na koniec 2011 r., wartość ta uległa zmniejszeniu o 12,64 km w związku z rozwiązaniem w I półroczu 2012 r. 1 umowy o dofinansowanie projektu). W 2007 r. szacowano wartość wskaźnika na podstawie opinii ekspertów oraz w oparciu o informacje zawarte w formularzu inwestycyjnym zamieszczonym od września 2005 r. na stronie internetowej i wypełnianym przez potencjalnych beneficjentów. Na obecną wartość wskaźnika wpłynęło mniejsze od oczekiwanego zainteresowanie potencjalnych beneficjentów. Zmniejszenie wartości docelowej wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w raporcie ewaluacyjnym z 2010 r. W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej wskaźnika (w 2015 r. na 110 km). W wyniku przyjętej metodologii przez MRR i stanowiska KE zmiana wartości nie została jednak formalnie zgłoszona do renegocjacji. W wyniku realokacji wolnych środków na inne działania cieszące się większym zainteresowaniem, alokację na Działanie II.8 zmniejszono o ponad 65 % i obecnie brak jest wolnych środków w Działaniu II.8. Przyczyny nieosiągnięcia wskaźnika zostaną wyjaśnione w raporcie końcowym z realizacji RPO WŁ. 163

165 8/ Liczba projektów z zakresu energii odnawialnej szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w/w Działaniu. Według stanu na koniec grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika została osiągnięta na poziomie 3 szt., co stanowi 50% zakładanej do osiągnięcia wartości docelowej na 2015 r. (6 szt.). Wartość tą osiągnięto w badanym okresie sprawozdawczym. Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie, szacowana realizacja wskaźnika możliwa do osiągnięcia wynosi 23 szt., co przekracza ponad 3-krotnie wartość docelową planowaną do osiągnięcia na 2015 r. Przekroczenie wartości docelowej wskaźnika wynika z braku danych do szacowania wskaźnika na etapie programowania (potencjalni beneficjenci nie umieścili żadnych propozycji projektów w formularzu inwestycyjnym zamieszczonym na stronie internetowej od września 2005 r.) Duża liczba złożonych wniosków o dofinansowanie (dla porównania w ramach jednego naboru dla Działania II.8 Gazownictwo złożono tylko 2 projekty) wskazywała na duże zainteresowanie potencjalnych beneficjentów możliwością pozyskania środków na projekty z zakresu OZE. Skutkiem tego była realokacja wolnych środków z Działania II.8 i zwiększenie alokacji na Działanie II.9 o ok. 325 tys. EUR. W związku z powyższym w 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zwiększenia wartości docelowej omawianego wskaźnika. Jednak w wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE propozycja ta nie została jednak formalnie zgłoszona. 9/ Liczba osób przyłączonych do sieci wodociągowej w wyniku realizacji projektów osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.1 i wykazywany na podstawie widniejącego w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnika rezultatu: Liczba osób podłączonych do wybudowanej /zmodernizowanej sieci wodociągowej (osoby). Według stanu na koniec grudnia 2012 r, realizacja wskaźnika wykazywana jest na poziomie 846 osób, co stanowi ponad 30% wartości docelowej zakładanej do osiągnięcia na 2015 r. (2 800 osób). Powyższa wartość została zrealizowana w badanym okresie sprawozdawczym (2012 r.). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi łącznie osób, co przekracza kilkakrotnie wartość docelową zaplanowaną do osiągnięcia na 2015 r. (podpisanie w 2011 r. umowy o dofinansowanie z beneficjentem, zakładającym realizację wskaźnika rezultatu na poziomie ponad osób podłączonych do wybudowanej/zmodernizowanej sieci wodociągowej). Metodologia szacowania wskaźnika przez w/w beneficjenta nie odpowiada przyjętej przy szacowaniu metodologii, gdyż wlicza ona oprócz osób nowo przyłączonych do sieci, także osoby przyłączone ponownie w wyniku modernizacji. 164

166 10/ Liczba osób przyłączonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektów osoby (wskaźnik rezultatu) Wykres 57. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa Wykres 58. Realizacja rzeczowa. Liczba osób przyłączonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektów w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa 80 mln EUR 74,4 tys. osób wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 30 32,9 szacowana realizacja realizacja ,1 6,9 0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.1 Gospodarka wodno-ściekowa i wykazywany na podstawie funkcjonującego w systemie informatycznym KSI (SIMIK 07-13) wskaźnika rezultatu: Liczba osób podłączonych do wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacyjnej (osoby). Zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) na dzień 31 grudnia 2012 r., na podstawie projektów zakończonych, wskaźnik osiągnięto na poziomie osób (ok. 24% zakładanej wartości docelowej w 2015 r.) W porównaniu do stanu na koniec 2011 r., w okresie sprawozdawczym wartość wskaźnika zwiększyła się o osób, co świadczy o dużym postępie w jego realizacji. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów zgodnie z KSI wynosi osób, co przekracza wynoszącą osób wartość docelową zaplanowaną do osiągnięcia na 2015 r. 11/ Liczba osób objętych selektywną zbiórką odpadów osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami i wykazywany na podstawie wskaźnika rezultatu funkcjonującego w KSI (SIMIK 07-13): Liczba osób objętych systemem zagospodarowania odpadów (osoby). Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego realizacja wskaźnika wykazywana jest w dalszym ciągu na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi osoby, co stanowi 100% wartości docelowej na 2015 r. 165

167 12/ Powierzchnia zrekultywowana/odzyskana ha (wskaźnik rezultatu) Wykres 59. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami Wykres 60. Realizacja rzeczowa. Powierzchnia zrekultywowana/odzyskana w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami mln EUR ha 9, , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja 3 0 0, ,71 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) i danych monitoringowych IZ RPO WŁ Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.2 Gospodarka odpadami. Z uwagi na brak odpowiednika wskaźnika w KSI (SIMIK 07-13), wskaźnik wykazywany jest na podstawie wskaźnika URPO WŁ, w oparciu o system monitorowania IZ RPO WŁ (LSI oraz analiza dokumentacji projektowej). Z przeprowadzonej analizy wynika, że realizacja wskaźnika, wg stanu na koniec grudnia 2012 r., osiągnęła poziom 3,71 ha. Stanowi to ok. 19% wartości docelowej zakładanej do osiągnięcia w 2015 r. Zmniejszenie wartości realizacji wskaźnika (w porównaniu do sprawozdania rocznego za 2011 r.), wynika z faktu zmiany metodologii przy opracowywaniu danych (w 2011 roku ujęto również wartości z niezatwierdzonych wniosków o płatność). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi łącznie 28,64 ha, co przekracza wynoszącą 20 ha wartość docelową na 2015 r. (143%). Porównując ze stanem na koniec 2011 r., szacowana realizacja wskaźnika zwiększyła się o 2,38 ha. 13/ Powierzchnia ochronionych lub zrenaturyzowanych ekosystemów ha (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.3 Ochrona przyrody. Na wartość wskaźnika składa się wskaźnik z KSI (SIMIK 07-13): Łączna powierzchnia obszarów, na których przywrócono lub zapewniono ochronę właściwego stanu ekosystemów (ha) oraz dodatkowo wskaźnik autorski: Powierzchnia obszarów objętych ochroną przed nadmierną i niekontrolowaną presją turystów (ha). Według stanu na koniec 2012 r., zgodnie z KSI (SIMIK 07-13), realizacja wskaźnika wykazywana jest na poziomie 27,08 ha, co stanowi ponad 27% wynoszącej 100 ha wartości docelowej na 2015 r. Porównując do stanu na koniec ubiegłego roku, wartość wskaźnika zwiększyła się o 0,8 ha. 166

168 Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie KSI wynosi 34,85 ha, natomiast łącznie ze wskaźnikiem autorskim 96 ha, co stanowi 96% wartości docelowej zaplanowanej na 2015 r. 14/ Liczba obiektów poddanych termomodernizacji szt. (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza i wykazywany w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik produktu: Liczba obiektów objętych termomodernizacją (szt.) oraz wskaźnik autorski: Liczba obiektów objętych termomodernizacją (szt.), w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza oraz dodatkowo Działań: V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia, V.2 Infrastruktura pomocy społecznej, V.3 Infrastruktura edukacyjna, V.4 Infrastruktura edukacyjna oraz Działania VI.2 Renowacja substancji mieszkaniowej. Zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) realizacja wskaźnika osiągnęła poziom 3 szt. Jednak na podstawie dokonanej analizy wniosków o płatność projektów zakończonych, zgodnie ze stanem na koniec grudnia 2012 r., jego łączna realizacja (ze wskaźnikiem autorskim) wynosi 37 szt., co przekracza wynoszącą 30 szt. wartość docelową na 2015 r. (123%). W porównaniu do stanu na koniec 2011 r., realizacja omawianego wskaźnika w projektach zakończonych zwiększyła się o 12 szt., co świadczy o znacznym postępie rzeczowym (po dokonaniu korekty, z uwagi na przyjętą metodologię wyliczania wskaźnika zastosowaną w Sprawozdaniu rocznym za 2011 r., uwzględniającą również wnioski o płatność niezatwierdzone). Szacowana realizacja wskaźnika wyłącznie na podstawie KSI (SIMIK 07-13) wynosi 67 sztuk, co przekracza wartość docelową na 2015 r. Łącznie ze wskaźnikiem autorskim wynosi ona 135 szt., co stanowi 4-krotność wartości docelowej W 2007 r. wartość wskaźnika szacowano przy założeniu, iż na jeden projekt przypadać będzie ok. 1,5 obiektów. Należy zwrócić uwagę, że potencjalni beneficjenci wykazali duże zainteresowanie naborami wniosków w ramach Działania II.6 Ochrona powietrza, w związku z czym alokację na działanie zwiększono w ramach realokacji z innych działań o ok. 18%, co pozwoliło na przyznanie dofinansowania większej liczbie projektów, a w konsekwencji osiągnięcie wartości wskaźnika na poziomie wyższym od zakładanego. Z uwagi na dużą podaż projektów przeznaczono w ramach realokacji dodatkowe środki z innych działań. 15/ Liczba osób zabezpieczonych przed powodzią w wyniku realizacji projektów osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.4 Gospodarka wodna i wykazywany w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik rezultatu: Liczba osób objęta ochroną przeciwpowodziową (osoby). Zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) tylko 1 projekt zakłada realizację powyższego wskaźnika. Cele pozostałych projektów świadczą jednak, że wskaźnik ten realizują również inni beneficjenci. Ze względu na możliwość wyboru co najmniej jednego spośród różnych wskaźników, beneficjenci nie przewidzieli jego monitorowania w ramach podpisanych umów, choć cele realizowanych projektów świadczą, że wskaźnik ten realizują. Z uwagi na łatwiejszy do oszacowania przez beneficjentów, wybierany był wskaźnik: Powierzchnia terenów objętych ochroną przeciwpowodziową [ha]. 167

169 Zgodnie ze stanem z KSI (SIMIK 07-13) na dzień 31 grudnia 2012 r., w ramach Działania II.4 zakończono realizację 1 projektu, który nie zakładał realizacji w/w wskaźnika. Stąd jego realizacja wykazywana jest w dalszym ciągu na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie KSI (SIMIK 07-13) wynosi 53 osoby, co stanowi ponad 2% wynoszącej osób wartości docelowej na 2015 r. Przeprowadzona na koniec 2012 r. ankieta nie przyniosła stosownych informacji nt. realizacji wskaźnika. Jeśli sytuacja taka będzie się powtarzać w przyszłości, IZ RPO WŁ rozważy możliwość przeprowadzenia ekspertyzy w celu uzyskania niezbędnych danych nt. osiągnięcia powyższego wskaźnika. Wartość wskaźnika została oszacowana w 2007 r. na podstawie danych otrzymanych z Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi. Zostały przeprowadzone 3 nabory w ramach działania. Wolne środki z Działania II.4 realokowano w 2011 r. na Działanie II.1 (oczyszczanie ścieków). 16/ Liczba ludności objętej ochroną przeciwpożarową lasów i innymi środkami ochrony osoby (wskaźnik rezultatu) Wykres 61. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska Wykres 62. Realizacja rzeczowa. Liczba ludności objętej ochroną przeciwpożarową i innymi środkami ochrony w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska mln EUR ,2 6,3 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych tys. osób szacowana realizacja realizacja Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.5 Zagrożenia środowiska i wykazywany jest w sposób niebezpośredni w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik rezultatu: Liczba osób objętych ochroną przeciwpożarową lasów i innymi środkami ochrony (osoby). Beneficjenci realizujący projekty, wskaźnik ten szacowali jako liczbę ludności zamieszkującej obszar objęty oddziaływaniem projektu. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego, realizacja wskaźnika na podstawie projektów zakończonych, zgodnie z KSI (SIMIK 07-13) wynosi osób (wszystkie projekty zakładające realizacje wskaźnika). Jednak, w celu uniknięcia kilkukrotnego zliczania tej samej liczby ludności zamieszkującej dany obszar terytorialny, do wyliczenia wartości wskaźnika nie zostają ujęte projekty realizowane na poziomie województwa i powiatów. W związku z tym realizacja wskaźnika wynosi osób, co kilkakrotnie przekracza wartość docelową na 2015 r. (

170 osób). Zgodnie z powyższą metodologią, szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi osób, co przekracza wartość docelową na 2015 r. Powyższe wartości skorygowano również w załącznikach dotyczących wskaźników (również wartość realizacji dla 2011 r.). Zgodnie z obowiązującymi przepisami Państwowa Straż Pożarna zabezpiecza przed zagrożeniami całą powierzchnię kraju i 100% ludności Polski, a tym samym całą powierzchnię i 100% ludności województwa. Z tego względu, omawiany wskaźnik programowy ulegałby zmianom w zależności od zmian demograficznych. Brak definicji wskaźników, na etapie tworzenia RPO WŁ w 2006/2007 r. spowodował, iż do obliczenia wartości docelowej wskaźnika rezultatu w RPO WŁ zastosowano jego alternatywną wersję wskaźnik obrazujący zabezpieczenie operacyjne województwa. Przyjęto, że monitorowany będzie wskaźnik: Liczba osób zabezpieczonych przed pożarami lasów i innymi zagrożeniami w czasie dojazdu do 8 minut. W chwili obecnej, zgodnie z obowiązującymi wymogami, wskaźnik jest sprawozdawany na podstawie danych zawartych w systemie KSI, który nie uwzględnia ograniczenia czasu dojazdu do 8 minut. Ponieważ zgodnie z wytycznymi MRR, beneficjent jest zobowiązany w pierwszej kolejności wybierać wskaźniki z listy KSI (SIMIK 07-13), obecnie nie ma możliwości sprawozdawania wskaźnika w formule przyjętej przy szacowaniu jego wartości docelowej. Stąd też wartości wykazywane w KSI są kilkakrotnie większe niż przyjęte wartości docelowe. W celu rzeczywistego wykazania wartości w/w wskaźnika IZ RPO WŁ zamierza przed sprawozdaniem końcowym z RPO WŁ dokonać ekspertyzy, która zbada jego wykonanie. 17/ Wskaźnik strat energii elektrycznej % wprowadzonej energii do sieci (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik możliwy do realizacji w ramach Działania II.7 Elektroenergetyka. Brak odpowiednika wskaźnika w KSI (SIMIK 07-13). Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego 1 projekt w ramach Działania II.7 został zakończony. Jednak wskaźnik strat energii elektrycznej (%) nie był wybierany przez beneficjentów we wnioskach, stąd nie ma w chwili obecnej danych do analizy jego realizacji. Przeprowadzona na koniec roku ankieta również nie przyniosła informacji nt. realizacji wskaźnika. Jeśli sytuacja taka będzie się powtarzała, IZ RPO WŁ rozważa możliwość zlecenia ekspertyzy, która dostarczy danych obrazujących osiągnięcie w/w wskaźnika (po zakończeniu realizacji wszystkich projektów w ramach Działania II.7). 18/ Dodatkowa moc zainstalowana energii ze źródeł odnawialnych MW (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania II.9 Odnawialne źródła energii i wykazywany na podstawie dwóch wskaźników produktu z KSI (SIMIK 07-13): Moc zainstalowana energii cieplnej (MW) oraz Moc zainstalowana energii elektrycznej (MW) w zakresie Działania II.9. Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika wykazywana jest w dalszym ciągu na zerowym poziomie. Jednakże na podstawie wszystkich ostatnich zatwierdzonych wniosków o płatność w projektach, jego faktyczne osiągnięcie wynosi łącznie 5,83 MW, co stanowi ponad 29 % wynoszącej 20 MW wartości docelowej zaplanowanej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 18 MW, co stanowi 90% wartości docelowej na 2015 r. 169

171 Analiza realizacji wskaźników - II Oś priorytetowa: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka na podstawie badań ankietowych W ramach przeprowadzanego cyklicznie, mającego na celu zbadanie efektów realizowanych w ramach RPO WŁ projektów po zakończeniu ich realizacji, badania ankietowego na podstawie informacji zwrotnej od 95% ankietowanych beneficjentów projektów dofinansowanych w ramach II Osi priorytetowej uzyskano, podobnie jak w przypadku I Osi priorytetowej, oprócz efektów rzeczowych wykazywanych w sprawozdaniach z realizacji projektów dość dużą ilość informacji dodatkowych. Beneficjenci przy okazji realizacji poszczególnych projektów osiągnęli szereg dodatkowych efektów rzeczowych nie wykazywanych nigdzie indziej. W przypadku II Osi priorytetowej większość tych informacji dotyczyła: długości wybudowanej bądź przebudowanej instalacji w szczególności wodociągowej 6,18 km, kanalizacyjnej 11,06 km czy ciepłowniczej - 8,45 km; liczby zakupionego sprzętu specjalistycznego, w tym do prawidłowej realizacji gospodarki wodno-ściekowej- 26 szt., do monitoringu sieci kanalizacyjnej 5 szt., czy wsparcia technicznego systemu ratowniczo-gaśniczego 33 szt.; zmiany poziomu różnego typu zanieczyszczeń; ilości zaoszczędzonej energii; powierzchni chronionych obszarów; i wiele wiele innych. Łącznie pojawiło się prawie 50 dodatkowych efektów (dodatkowych wskaźników zarówno produktu jak i rezultatu) realizowanych w ramach II Osi priorytetowej projektów. W przypadku badań ankietowych w zakresie utworzenia w wyniku realizacji projektu nowych miejsc pracy, wg stanu na koniec grudnia 2012 r. beneficjenci wykazali 11 miejsc pracy, z czego 6 z zatrudnionych osób stanowiły kobiety i 5 mężczyźni. W przypadku wskaźników sprawiających trudności z pozyskaniem danych (np: brak danych z uwagi na niewybieranie wskaźnika przez beneficjentów,niekompletne dane) na koniec Programu IZ RPO WŁ zleci ekspertyzę badawczą w celu pełnego i rzeczywistego zobrazowania ich osiągnięcia. Komplementarność W przypadku II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka najsilniejszą komplementarność wzajemną wykazują Działania II.2 Gospodarka odpadami, II.3 Ochrona przyrody, II.4 Gospodarka wodna oraz Działanie II.5 Zagrożenia środowiska. Ponadto inną grupą silnie powiązaną wewnętrznie pod względem komplementarności są Działania: II.6 Ochrona powietrza, II. 7 Elektroenergetyka oraz II.8 Gazownictwo. Występuje także komplementarność Działania II.9 Odnawialne źródła energii z Działaniami II.2 oraz II.3. W przypadku komplementarności z innymi programami, również daje się wyodrębnić kilka grup działań komplementarnych - dotyczy to przede wszystkim POIiŚ. W odniesieniu do Działań II.2 - II.5 RPO WŁ będą to odpowiednio Działania w ramach Priorytetu II POIiŚ: II.1 Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami, II.2 Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich, a także w mniejszym stopniu działania w ramach priorytetu III: III.1 Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa, III. 2 Zapobieganie i ograniczanie skutków zagrożeń naturalnych oraz przeciw poważnym awariom oraz Działanie IV.4 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki wodno ściekowej, Działanie V.3 Opracowanie planów ochrony i V.4 Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających 170

172 ochronie środowiska, w tym różnorodności biologicznej. W odniesieniu do działań RPO WŁ poświęconych polityce energetycznej, w ramach Działań II.7-II.8, zauważyć da się komplementarność z działaniami w ramach Priorytetów POIiŚ: IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna i X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii POIiŚ. Projekty realizowane na terenie województwa łódzkiego finansowane w ramach innych programów operacyjnych Na obszarze województwa łódzkiego realizowane są również projekty w ramach POIiŚ, które tematyczne są zbieżne z obszarem zainteresowania II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka. Dotyczy to 26 projektów realizowanych w ramach POIiŚ o wartości ogółem ,16 EUR ( ,69 PLN), w tym dofinansowanie UE ,57 EUR ( ,58 PLN). Tabela 26. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka realizowane w ramach POIiŚ Program Kategoria interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (EUR) 35 Gaz ziemny ,53 POIiŚ 39 Energia odnawialna: wiatrowa 41 Energia odnawialna: biomasa 43 Efektywność energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarządzanie energią , , ,47 46 Oczyszczanie ścieków ,2 47 Jakość powietrza ,02 51 Promowanie bioróżnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) ,78 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Projekty kluczowe realizowane w ramach II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Według stanu na koniec 2012 r. na liście projektów kluczowych znajdowało się 7 projektów realizowanych w ramach II Osi priorytetowej Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka o łącznej wartości dofinansowania rzędu ,68 EUR ( ,35 PLN), z czego 4 otrzymało wsparcie w ramach Działania II.1, a po 1 projekcie realizowanych jest w ramach Działań II.4, II.7 i II.9. Część z nich (5) to podprojekty w ramach projektów zintegrowanych. realizujących poszczególne elementy w ramach co najmniej 2 różnych działań. Dofinansowanie w przypadku podprojektów obejmuje kwotę ,37 EUR ( ,34 PLN): 171

173 Przeważająca większość projektów kluczowych realizowanych w zakresie II Osi priorytetowej osiągnęła 100% poziom zaawansowania rzeczowego. Więcej informacji nt. projektów kluczowych znajduje się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. Wyniki badań ewaluacyjnych dotyczących wsparcia w ramach II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka oraz sposób wykorzystania rekomendacji Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażania RPO WŁ jako całości, wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących poszczególnych osi priorytetowych. Szczegółowe informacje w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. Zasada równości szans w kontekście realizacji II Osi priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Informacje na temat zasady równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. Występowanie cross-financingu-u w projektach realizowanych w ramach II Osi Priorytetowej: Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka Informacje na temat finansowania krzyżowego projektów ujęte zostały w podrozdziale Cross-financing. Rekomendacje KE Realizację zaleceń i rekomendacji KE w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje KE. Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Realizację zaleceń i rekomendacji IZ RPO WŁ i innych instytucji w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji. Plany w kolejnym okresie sprawozdawczym Następny okres sprawozdawczy to przede wszystkim rozliczanie poniesionych wydatków i kończenie realizacji kolejnych projektów (na koniec 2012 r. zakończono jedynie 77 z 224 projektów) co pozwoli wyraźnie uwidocznić osiągnięte efekty rzeczowe. 172

174 III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Realizowane w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ cele wpisują się w Strategię Europa 2020 w odniesieniu do jej priorytetów: Inteligentny rozwój gospodarka oparta na wiedzy i innowacji poprzez dążenie do zwiększenia roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego rozwoju. Wymaga to podniesienia jakości edukacji, poprawy wyników działalności badawczej, wspierania transferu, innowacji i wiedzy, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także zadbania o to, by innowacyjne pomysły przeradzały się w nowe produkty i usługi, co przyczyni się do wzrostu gospodarczego, tworzenia nowych miejsc pracy i rozwiązywania problemów społecznych. Zgodność celów tego priorytetu Strategii Europa 2020 dotyczy w szczególności Działań: III.1 Wsparcie jednostek B+R, III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach i III.4 Rozwój otoczenia biznesu w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ; Zrównoważony rozwój wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, poprzez budowanie gospodarki, która obok konkurencyjności dostrzega znaczenie zrównoważonego rozwoju i efektywnie korzysta z dostępnych zasobów, nowych procesów i technologii, w tym technologii przyjaznych środowisku, a także wzmacniających przewagę konkurencyjną biznesu, szczególnie sektora produkcji i MŚP. Cele tego priorytetu są realizowane w ramach wszystkich działań III Osi priorytetowej RPO WŁ; Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - oznaczający gospodarkę charakteryzującą się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającą spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną. W ramach wszystkich Działań III Osi priorytetowej RPO WŁ położono nacisk na tworzenie nowych miejsc pracy. Wsparcie udzielane jest przy uwzględnieniu kwestii spójności wewnętrznej, aby szanse na rozwój były powszechnie dostępne wpływając na rozwój aktywności społecznej i gospodarczej. Realizacja tego celu jest powiązana szczególnie z Działaniami III.4 Rozwój otoczenia biznesu, III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna i III.6 Rozwój mikro- i małych przedsiębiorstw w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ. W ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość realizowane są także cele KPR, w szczególności w zakresie: Priorytetu 2. Innowacyjność dla wzrostu inteligentnego. Zbieżność celów III Osi priorytetowej RPO WŁ dotyczy: - celu 2.2. w zakresie dostępu do finansowania w ramach dotacji udzielanych zwłaszcza dla mikro- i małych przedsiębiorstw oraz systemu pożyczkowo poręczeniowego w ramach inicjatywy JEREMIE, - celu 2.3. w zakresie nowych kierunków rozwoju innowacyjności, które wiążą się z promowaniem postaw proedukacyjnych, kreatywności i współpracy. W tym przypadku zgodność z celami III Osi priorytetowej RPO WŁ dotyczy w szczególności celów Działania III.2, w ramach którego wspierane są głównie przedsięwzięcia polegające na innowacyjnym wytwarzaniu produktów 173

175 i usług oraz wdrażaniu innowacyjnych procesów związanych z ochroną środowiska, zarządzaniem i marketingiem, - celu nauka bliżej gospodarki, co również znajduje odzwierciedlanie w ramach celów III Osi priorytetowej RPO WŁ, w której premiowane są rozwiązania polegające na współpracy sektora przedsiębiorstw z sektorem B+R; Priorytetu 3. Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, który jest pośrednio spójny z celami III Osi priorytetowej RPO WŁ. Dotyczy to zwłaszcza celu 3.1: Nowoczesny rynek pracy. Budowa nowoczesnego rynku pracy sprzyjającego wzrostowi gospodarczemu ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ przejawia się premiowaniem projektów, które zakładają utworzenie nowych miejsc pracy w oparciu o zasadę równych szans. Cele III Osi priorytetowej RPO WŁ wynikają z założeń SRWŁ na lata Spójność celów widoczna jest na poziomie celu głównego strategii: Poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki województwa oraz konkretyzuje się na poziomie obszarów priorytetowych: Dostępność, gdzie jednym z celów szczegółowych jest zwiększanie dostępności uzbrojonych terenów inwestycyjnych jest spójny z celami III Osi priorytetowej RPO WŁ w zakresie Działania III.4; Tworzenie nowoczesnej, prorozwojowej i innowacyjnej bazy gospodarczej, który można powiązać z celami wszystkich działań w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ, ponieważ zakłada stworzenie przyjaznych warunków dla rozwoju sektora przedsiębiorców w aspekcie innowacyjności i zdolności inwestycyjnej oraz sektora B+R i instytucji otoczenia biznesu; Wizerunek, który jest spójny z celami Działania III.2, w szczególności w zakresie typów projektów dotyczących targów i promocji marki regionalnej oraz Działania III.5 w sferze turystyki, walorów turystycznych i kulturowych regionu; W sposób pośredni przedstawia się zgodność celów w odniesieniu do obszarów priorytetowych: Ochrona środowiska i Rynek pracy. We wszystkich Działaniach III Osi priorytetowej RPO WŁ kładzie się nacisk na realizację projektów przyjaznych dla środowiska oraz na tworzenie nowych miejsc pracy. W lutym 2013 r. zaakceptowana została aktualizacja SRWŁ 2020, która w jeszcze większym stopniu uwzględnia cele Strategii Europa Dokument powstał w oparciu o szczegółowe analizy dotyczące potencjału regionu, przy uwzględnieniu uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych, ekonomicznych, historycznych, społecznych i kulturowych, odnoszących się do czynników mających wpływ na rozwój regionu. Cele III Osi RPO WŁ wpisują się w ramach polityki horyzontalnej w cele operacyjne Strategii: 1: Zaawansowana gospodarka wiedzy i innowacji i 3: Zintegrowane środowisko przedsiębiorczości dla rozwoju gospodarki w ramach Filaru I Spójność gospodarcza. Z drugiej strony można zauważyć spójność celów III Osi RPO WŁ w odniesieniu do polityki funkcjonalno-terytorialnej. W szczególności dotyczy obszaru funkcjonalnego Zagłębie ceramiczno-budowlane Opoczno Tomaszów Mazowiecki, gdzie celem strategicznym jest obszar nowoczesnego przemysłu materiałów budowlanych, oparty na zasobach surowcowych i wykorzystujący innowacyjne technologie oraz kreatywne rozwiązania w zakresie projektowania i wzornictwa. Cele III Osi RPO WŁ są również spójne z celami określonymi w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Łódzkiego (RSI LORIS), w szczególności w zakresie Działania III.2 174

176 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach, w których wsparcie zostało ukierunkowane na działalność innowacyjną, w tym tworzenie przez beneficjentów własnych działów badawczych. Potencjalni beneficjenci są motywowani do podejmowania współpracy poprzez odpowiednią konstrukcję kryteriów wyboru projektów, które premiują projekty partnerskie i posiadające kooperantów, obejmując przedsiębiorców z jednostkami B+R. Realizowane w ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ przedsięwzięcia innowacyjne wpływają na rozwój sektora B+R, tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi przemysłów wysokich technologii oraz wzrost naukowochłonności tradycyjnych przemysłów, jak również promocję regionu, co pozostaje w ścisłym związku z priorytetami RSI LORIS, która podlega obecnie procesowi aktualizacji biorąc pod uwagę bieżące uwarunkowania. W RSI LORIS wskazano sektory o największym potencjale rozwojowym, do których zaliczono biotechnologię mechatronikę, energetykę, innowacyjne włókiennictwo i przemysł mody, IT/BPO, jak również przetwórstwo rolno-spożywcze. W oparciu o potencjał województwa łódzkiego wskazano inteligentne specjalizacje regionu, do których zaliczono: innowacyjne włókiennictwo i przemysł mody; innowacyjne/zaawansowane materiały budowlane; medycynę, farmację, kosmetyki; energetykę oraz rolnictwo i przetwórstwo rolnospożywcze. Sektory te wynikają ze specyfiki województwa, wiążą się z jego historią i bazują na tradycji regionu wprowadzając nowoczesne elementy, które dotyczą zwłaszcza włókiennictwa i rolnictwa. Postęp wdrażania Wykres 63. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,86 0,00 Alokacja 561,99 Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym 351,67 228,57 147,21 162,07 30,05 28,60 61,60 32,63 33,70 Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Alokacja III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość na koniec bieżącego okresu sprawozdawczego wyniosła ,00 EUR ( ,07 PLN), i nie zmieniła się w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego (wartości wyrażone w PLN uległy zmniejszeniu w związku ze spadkiem kursu EUR). 175

177 Najwięcej środków, ponad 40% alokacji w ramach III Osi priorytetowej przeznaczono na Działanie III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw. Na Działanie III.4 Rozwój otoczenia biznesu przeznaczono 21% alokacji, 18% na Działanie III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, 9% na Działanie III.6 Rozwój mikro- i małych przedsiębiorstw, a 8% na Działanie III.1 Wsparcie jednostek B+R. Najmniej środków, bo nieco poniżej 4% pozostało na Działanie III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach. Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wynosi ,65 EUR i wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym o kwotę ,61 EUR, co stanowi przyrost o 26%. Realokacje 6 W okresie sprawozdawczym miały miejsce przesunięcia, których celem było przede wszystkim zagospodarowanie niewykorzystanych środków finansowych oraz umożliwienie dofinansowania wszystkich wyłonionych projektów. Realokacji dokonano do następujących Działań: Działanie III.2 - przesunięto kwotę EUR z Działania III.5 (kod 57) do Działania III.2 (kod 08) - Uchwała ZWŁ Nr 2041/12 z dnia 19 grudnia 2012 r., Działanie III.5 - przesunięto kwotę EUR z Działania III.4 (kod 05) do Działania III.5 (kod 57) - Uchwała ZWŁ Nr 475/12 z dnia 20 marca 2012 r. W celu zapewnienia maksymalnej kontraktacji środków w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość możliwe są kolejne realokacje, ale decyzje w tym zakresie jeszcze nie zapadły. Konkursy Od początku realizacji Programu w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość ogłoszono 40 konkursów, w których alokacja wynosiła EUR. W okresie sprawozdawczym ogłoszono 6 konkursów, ale których alokacja łączna wynosiła EUR 7, w tym: 1. Nabór nr 1/12 w ramach Działania III.1 Wsparcie jednostek B+R miał miejsce w terminie od 29 marca 2012 r. do 31 maja 2012 r. Był to pierwszy konkurs ogłoszony w ramach tego Działania. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie projektów wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożono 8 wniosków o dofinansowanie. Całkowita wartość projektów wynosiła ,51 EUR ( ,28 PLN), natomiast kwota dotacji, o jaką wystąpili Wnioskodawcy to ,51 EUR ( ,99 PLN). W wyniku oceny formalnej 3 wnioski na kwotę ogółem ,16 EUR ( ,00 PLN), w tym dofinansowanie ,48 EUR ( ,00 PLN) zostały pozytywnie ocenione i przekazane do oceny merytorycznej. Na etapie oceny merytorycznej wszystkie oceniane projekty uzyskały wynik pozytywny i zostały zakwalifikowane do dofinansowania. 6 Informacja o realokacjach obejmuje zmiany z dnia r. 7 Wartość alokacji obejmuje kwoty przeznaczone na konkursy, które zostały zamknięte bez rozstrzygnięcia. 176

178 2. Nabór nr 17/12 w ramach Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, miał miejsce w terminie od 26 kwietnia 2012 r. do 5 czerwca 2012 r. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie projektów wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożono 22 wnioski o dofinansowanie. Całkowita wartość projektów na jaką złożono wnioski to ,10 EUR ( ,00 PLN), natomiast kwota dotacji o jaką wystąpili wnioskodawcy to ,81 EUR ( ,85 PLN). W wyniku oceny formalnej 11 wniosków zostało ocenionych pozytywnie i przekazanych do oceny merytorycznej. Ich całkowita wartość wynosiła ,49 EUR ( ,62 PLN), natomiast wartość dofinansowania ,43 EUR ( ,65 PLN). Pod względem merytorycznym pozytywnie oceniono 10 projektów na kwotę ogółem ,96 EUR ( ,62 PLN), w tym dofinansowanie UE ,71 EUR ( ,85 PLN), które następnie wyłoniono do dofinansowania. 3. Nabór nr 4/12 w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach miał miejsce w terminie od 23 sierpnia 2012 r. do 27 września 2012 r. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie projektów wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożonych zostało 76 wniosków na kwotę ogółem ,07 EUR ( ,79 PLN), w tym dofinansowanie ,63 EUR ( ,57 PLN). Spośród złożonych wniosków o dofinansowanie 48 na kwotę ogółem ,65 EUR ( ,02 PLN), w tym dofinansowanie ,44 EUR ( ,94 PLN) zostało pozytywnie ocenionych pod względem zgodności z kryteriami formalnymi, 26 wniosków zostało odrzuconych z przyczyn formalnych, a 2 wnioski zostały wycofane. Na etapie oceny merytorycznej 43 projekty na kwotę ogółem ,81 EUR ( ,32 PLN), w tym dofinansowanie EFRR ,89 EUR ( ,54 PLN), uzyskały wynik pozytywny. W styczniu 2013 r. wszystkie projekty pozytywnie ocenione pod względem merytorycznym zostały zakwalifikowane do dofinansowania. 4. Nabór nr 8/12 w ramach Działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu miał miejsce w terminie od 23 sierpnia 2012 r. do 27 września 2012 r. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie projektów wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożonych zostało 7 wniosków na kwotę ogółem ,19 EUR ( ,38 PLN), w tym dofinansowanie ,78 EUR ( ,78 PLN). Spośród złożonych wniosków o dofinansowanie 3 na kwotę ogółem ,36 EUR ( ,38 PLN), w tym dofinansowanie ,47 EUR ( ,78 PLN) zostały pozytywnie ocenione pod względem zgodności z kryteriami formalnymi. Na etapie oceny merytorycznej 2 projekty na kwotę ogółem ,58 EUR ( ,38 PLN), w tym dofinasowanie z EFRR ,38 EUR ( ,78 PLN) uzyskały wynik pozytywny i zostały wyłonione do dofinansowania. 5. Nabór nr 18/12 w ramach Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw w zakresie projektów polegających na 177

179 inwestycjach bezpośrednich miał miejsce w terminie od 25 października 2012 r. do 29 listopada 2012 r. Kwota do rozdysponowania w ramach niniejszego konkursu wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożonych zostało 408 wniosków o dofinansowanie na kwotę ogółem ,90 EUR ( ,59 PLN), w tym dofinansowanie ,58 EUR ( ,64 PLN). Po terminie określonym w regulaminie konkursu zostało złożonych 6 wniosków o dofinansowanie. Rozstrzygnięcie konkursu planowane jest na kwiecień 2013 r. 6. Nabór nr 19/12 w ramach w ramach Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw w zakresie projektów polegających na udziale lub organizacji udziału w targach, misjach i imprezach gospodarczych za granicą, w tym przygotowanie, druk i emisja materiałów promocyjnych, miał miejsce w terminie od 25 października 2012 r. do 29 listopada 2012 r. Kwota do rozdysponowania w ramach niniejszego konkursu wynosiła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w regulaminie konkursu zostało złożonych 57 wniosków na kwotę ogółem ,17 EUR ( ,50 PLN), w tym dofinansowanie ,72 EUR ( ,20 PLN). Planowany termin rozstrzygnięcia konkursu kwiecień 2013 r. W bieżącym okresie sprawozdawczym kontynuowano składanie wniosków o dofinansowanie w ramach ogłoszonego w dniu 28 grudnia 2011 r. naboru nr 7/11 w ramach Działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu. Nabór wniosków miał miejsce do 17 kwietnia 2012 r. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie projektów wyniosła PLN, co na dzień ogłoszenia konkursu stanowiło EUR. W terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie złożono 20 wniosków o dofinansowanie na kwotę ogółem ,16 EUR ( ,38 PLN), w tym dofinansowanie ,23 EUR ( ,60 PLN). Spośród nich 18 na kwotę ogółem ,05 EUR ( ,93 PLN), w tym dofinansowanie ,57 EUR ( ,60 PLN) zostało pozytywnie ocenionych pod względem zgodności z kryteriami formalnymi. Wszystkie poddane ocenie merytorycznej projekty, uzyskały pozytywną ocenę i zostały wyłonione do dofinansowania. Obowiązujący na 2013 r. harmonogram konkursów przewidywał ogłoszenie czterech konkursów w ramach Działań: III.1 Wsparcie jednostek B + R - dotyczący wsparcia inwestycji budowlanych, inwestycji w aparaturę naukowo badawczą i inwestycji związanych z tworzeniem infrastruktury informatycznej nauki (planowany termin naboru wniosków r r.); III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw - w zakresie promocji marek i produktów regionalnych (planowany termin naboru wniosków r r.); III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach - dotyczący działalności B+R w przedsiębiorstwach (planowany termin naboru wniosków r r.); III.4 Rozwój otoczenia biznesu - dotyczący rozwoju otoczenia biznesu (planowany termin naboru wniosków r r.). 178

180 Wnioski o dofinansowanie Do końca okresu sprawozdawczego w ramach III Osi priorytetowej w sumie złożono ponad 4 tysiące wniosków o dofinansowanie. Od początku Programu pozytywnie pod względem formalnym oceniono wniosków na kwotę ,38 EUR ( ,16 PLN), w tym dofinansowanie ,49 EUR ( ,90 PLN). W okresie sprawozdawczym pozytywnie pod względem formalnym oceniono 112 projektów na kwotę ,05 EUR ( ,17 PLN), w tym dofinansowanie ,28 EUR ( ,80 PLN). Oceniane projekty pochodziły z konkursów ogłoszonych w poprzednich okresach sprawozdawczych oraz z bieżących konkursów. W okresie sprawozdawczym, przeprowadzono ponowną ocenę merytoryczną projektu wchodzącego w skład projektu zintegrowanego umieszczonego w IWIPK dla RPO WŁ pn. Centrum Promocji Mody Klaster branży tekstylno-odzieżowej złożonego przez Akademię Sztuk Pięknych im. Wł. Strzemińskiego w Łodzi, z uwagi na częściową modyfikację projektu Centrum promocji mody klaster branży tekstylno-odzieżowej - Rozwój realizowanego w ramach Działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu. Wniosek w wyniku ponownej oceny merytorycznej uzyskał 66,54% punktów i zgodę na wprowadzenie zmian zaproponowanych przez wnioskodawcę. Wnioski zatwierdzone Od początku Programu do dofinansowania zatwierdzono wniosków na kwotę ogółem ,28 EUR ( ,78 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,32 EUR ( ,85 PLN). W okresie sprawozdawczym zatwierdzono 132 wnioski o dofinansowanie na kwotę ,80 EUR ( ,68 PLN), w tym dofinansowanie stanowi ,07 EUR ( ,14 PLN). Podpisane umowy Od początku Programu podpisano umów. Ogółem wartość umów wynosi EUR ( ,13 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR ,42 EUR ( ,87 PLN), co stanowi 79,46% alokacji. Kontraktacja w poszczególnych Działaniach w ramach III Osi priorytetowej jest zróżnicowana. Najwięcej środków, bo odpowiednio 99% i 94% zakontraktowano w ramach Działania III.5 i Działania III.2. W ramach Działań III.4 i III.6 zakontraktowano odpowiednio 76% i 69 % środków. Nieco powyżej 35 % zakontraktowano w ramach Działania III.3 i tylko 1% w ramach Działania III.1, co jest związane z rezygnacją Politechniki Łódzkiej z realizacji projektu kluczowego pn. Europejskie Centrum Bio- i Nanotechnologii (ECBNT), dla którego kwota dofinansowania wynosiła , 74 EUR ( ,58 PLN). Stosunkowa niska kontraktacja w ramach Działania III.3 nie jest niepokojąca z uwagi na to, że ZWŁ zakwalifikował do dofinansowania 43 projekty, na kwotę ,81 EUR ( ,32 PLN), z czego udział UE wynosi ,89 EUR ( ,54 PLN). Dodatkowo w 2013 r. ogłoszono kolejny konkurs, a duże zainteresowanie beneficjentów najprawdopodobniej pozwoli na osiągnięcie 100% poziomu kontraktacji. W okresie sprawozdawczym podpisało 675 umów o dofinansowanie. W ramach III Osi priorytetowej od początku realizacji Programu rozwiązano 69 umów na kwotę dofinansowania UE ,34 EUR ( ,12 PLN), z czego 45 na kwotę dofinansowania UE ,17 EUR ( ,56 PLN) w okresie sprawozdawczym. 179

181 Zatwierdzone wnioski o płatność Od początku realizacji Programu zaakceptowano wniosków o płatność na kwotę ,01 EUR ( ,29 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ,54 EUR ( ,42 PLN), co stanowi 51,32% alokacji. W odniesieniu do poszczególnych Działań w ramach III Osi priorytetowej, poziom płatności w stosunku do alokacji jest zróżnicowany w poszczególnych Działaniach. W Działaniach III.4 i III.5 wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji jest zaawansowana i wynosi odpowiednio 51 i 79% alokacji, w ramach Działania III.2 ponad 59%, dla natomiast dla Działania III.3 i Działania III.6 jest mniejszy i wynosi odpowiednio 13 i 17,5%. W ramach Działania III.6 zostały dofinansowane projekty, których kwota dofinansowania nie przekracza 300 tys. PLN. Tak mały procent płatności może wynikać z 2 powodów. Po pierwsze, że beneficjenci w większości rozliczają projekty po ich zakończeniu. Po drugie błędy we wnioskach powodują, że proces weryfikacji jest wydłużony, co przekłada się na niski poziom płatności. W Działaniu III.3, podobnie jak w III.1, z uwagi na niską kontraktację przyrost płatności w odniesieniu do alokacji nie jest imponujący, jednak w odniesieniu do kontraktacji jest na zadawalającym poziomie i wynosi odpowiednio 73 i 80%. W okresie sprawozdawczym w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość zatwierdzono wniosków o płatność na kwotę ,42 EUR ( ,00 PLN), w tym dofinansowanie UE ,95 EUR ( ,68 PLN). Projekty zakończone Od początku Programu zakończono 505 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,81 EUR ( ,88 PLN), w tym: 269 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,65 EUR ( ,09 PLN) w ramach Działania III.2; 15 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,60 EUR ( ,96 PLN) w ramach Działania III.3; 5 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,40 EUR ( ,04 PLN) w ramach Działania III.5; 216 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,17 EUR ( ,79 PLN) w ramach Działania III.6. Realizacja celów W ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość przewidziano działania, których realizacja ma na celu przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom i trendom w gospodarce. Działania te realizują cel główny Osi, jakim jest m.in.: zwiększenie potencjału badawczo-rozwojowego w regionie, wzrost stopnia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw i całej gospodarki województwa, nawiązywanie trwałej współpracy pomiędzy sferą nauki i biznesu, a także poprawa atrakcyjności rekreacyjnej i turystycznej regionu. Głównym kierunkiem interwencji III Osi priorytetowej jest rozwój innowacyjności i przedsiębiorczości oraz dążenie do budowy gospodarki opartej na wiedzy, zdolnej konkurować z najmocniejszymi regionami w Europie. Realizacja wyznaczonego celu opiera się na kreowaniu powiązań świata nauki z sektorem biznesu oraz rozwoju instytucji otoczenia biznesu, wsparciu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w dążeniu do innowacyjności i poprawy konkurencyjności oferowanych produktów i usług, a także na tworzeniu dogodnych warunków dla rozwoju przedsiębiorstw i lokowania inwestycji na 180

182 terenie województwa łódzkiego. Oprócz tego, w oparciu o potencjał przyrodniczy i kulturowy województwa łódzkiego oraz możliwości turystyczne regionu, rozwijana jest infrastruktura turystyczna, hotelarska, kongresowa, gastronomiczna, rekreacyjna oraz inne usługi turystyczne. Biorąc pod uwagę odniesienie postępu rzeczowego do postępu finansowego w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość należy stwierdzić, że 80% kontraktacja środków przełożyła się na wypełnienie w 48% wartości docelowej założonej na rok 2015 wskaźnika produktu: Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP (RPO WŁ/URPO WŁ) oraz na poziomie 39 % wskaźnika produktu: Liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi (RPO WŁ/URPO WŁ) Na poziomie 49% wartości docelowej zrealizowano wskaźnik rezultatu: Dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu (RPO). Celem III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość jest rozwiązywanie problemów, które zostały wskazane w analizie SWOT na etapie programowania. W Łodzi znajduje się dużo ośrodków B+R, cechuje je jednak mała aktywność w kierunku komercjalizacji działalności badawczej i innowacyjnej. W ramach III Osi priorytetowej wsparto działalność badawczo-rozwojową 2 jednostek naukowych poprzez rozwój ich infrastruktury docelowo przeznaczonej do prowadzenia prac B+R, których rezultaty mają służyć przedsiębiorcom. Wsparto również 33 przedsiębiorstwa prowadzące działalność B+R, z czego 3 projekty zostały już zakończone. Udzielono również wsparcia 3 projektom dotyczącym rozwoju otoczenia biznesu, w ramach których realizowana jest także inicjatywa JEREMIE. Pozostałe 2 projekty wsparte w ramach Działania III.4 służą poprawie współpracy między sferą nauki a biznesem. Jak wskazuje analiza SWOT, w sektorze przedsiębiorstw przeważają branże o niskiej innowacyjności, dominują tradycyjne gałęzie przemysłu, a także branże o niskim poziomie urynkowienia. Zauważalne jest również niskie tempo rozwoju sektora usług. Odpowiedzią na te problemy są Działania III.2 i III.6, w ramach których dofinansowano 762 projekty, które pozwolą na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, głównie z sektora MŚP. W analizie SWOT wskazano również na niedostosowanie do potrzeb województwa łódzkiego bazy turystycznej. Wsparcie udzielone w ramach RPO WŁ 28 projektom pozwoli ograniczyć to niekorzystne zjawisko. W przypadku 3 projektów osiągnięto już mierzalne efekty, ponieważ projekty zostały zakończone. Rozkład projektów w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość: wg działu gospodarki Tabela 27. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Dział gospodarki Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów ,97 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych ,41 05 Wytwarzanie urządzeń transportowych ,30 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ,74 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła ,57 181

183 10 Poczta i telekomunikacja ,41 11 Transport ,42 12 Budownictwo ,00 13 Handel hurtowy i detaliczny ,37 14 Hotele i restauracje ,59 15 Pośrednictwo finansowe ,57 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej ,41 17 Administracja publiczna ,99 18 Edukacja ,96 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego ,27 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne ,13 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym ,32 22 Inne niewyszczególnione usługi ,73 Nie przypisano działu gospodarki ,27 RAZEM ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Od początku realizacji Programu podpisano umów. Ogółem wartość umów wynosi ,62 EUR ( ,13 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR ,42 EUR ( ,87 PLN). W III Osi priorytetowej zdecydowanie najwięcej projektów pod względem ilościowym realizowanych jest w ramach działu 22 Inne niewyszczególnione usługi i działu 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy. Kolejnym pod względem liczby projektów jest dział 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego, następnie 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych, 13 Handel hurtowy i detaliczny,12 Budownictwo, 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów, 13 Handel hurtowy i detaliczny, 17 Administracja publiczna oraz 14 Hotele i restauracje. Pozostałe działy mają nieznaczny udział. 182

184 Wykres 64. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) 20,40% 9,35% 3,89% 3,14% 2,18% 1,84% 1,43% 1,23% 2,05% 0,55% 0,48% 0,34% 54,50% 0,20% 0,14% 0,14% 0,07% 0,07% 0,07% 22 Inne niewyszczególnione usługi 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 13 Handel hurtowy i detaliczny 12 Budownictwo 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów 14 Hotele i restauracje 17 Administracja publiczna 18 Edukacja 05 Wytwarzanie urządzeń transportowych 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 10 Poczta i telekomunikacja 11 Transport 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 15 Pośrednictwo finansowe 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę wysokość dofinansowania z EFRR, podobnie jak w ujęciu ilościowym, zdecydowanie największa wartość przypadła dla działu 22 Inne niewyszczególnione usługi oraz 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy. Na kolejnym miejscu znajduje się projekt w ramach inicjatywy JEREMIE dotyczący działu gospodarki 15 Pośrednictwo finansowe, a następnie działy: 17 Administracja publiczna, 12 Budownictwo, 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych, 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym, oraz 14 Hotele i restauracje. Pozostałe działy mają nieznaczny udział. 183

185 Wykres 65. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) 9,92% 5,07% 4,78% 17,94% 13,11% 3,77% 2,26% 3,06% 1,78% 1,98% 0,76% 0,44% 0,41% 36,32% 0,26% 0,08% 0,01% 0,01% 22 Inne niewyszczególnione usługi 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 15 Pośrednictwo finansowe 17 Administracja publiczna 12 Budownictwo 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 21 Działalność związana ze środowiskiem naturalnym 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 14 Hotele i restauracje 03 Produkcja produktów żywnościowych i napojów 13 Handel hurtowy i detaliczny 05 Wytwarzanie urządzeń transportowych 10 Poczta i telekomunikacja 08 Wytwarzanie i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 18 Edukacja 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej 11 Transport Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach działów gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy, biorąc pod uwagę liczbę realizowanych projektów, zdecydowanie dominuje działalność sklasyfikowana w kodach PKD wskazanych w poniższej tabeli: Tabela 28. III Oś priorytetowa Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na liczbę projektów Kod PKD Nazwa PKD Liczba projektów Wartość dofinasowania UE (w EUR) Z Pozostałe drukowanie , Z Z Kierowanie podstawowymi rodzajami działalności publicznej Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli , , Z Produkcja pozostałej odzieży wierzchniej , Z Produkcja opakowań z tworzyw sztucznych ,87 184

186 25.62.Z Obróbka mechaniczna elementów metalowych , Z Sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana , B Pozostałe badania i analizy techniczne , Z Wykończanie wyrobów włókienniczych , Z Produkcja pozostałych wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa ,58 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Nieco inaczej przedstawia się lista dominujących kodów PKD, biorąc pod uwagę wielkość dofinansowania z EFRR. Jak wynika z poniższej tabeli połowa dominujących kodów PKD pokrywa się z kodami wskazanymi w tabeli powyżej, gdzie zastosowano jako kryterium liczbę projektów. Pozostałe dominujące rodzaje działalności dotyczą działalności obiektów kulturalnych i muzeów, produkcji mydła i detergentów, środków myjących i czyszczących, papieru falistego i tektury falistej, opakowań z papieru i tektury oraz prania i czyszczenia wyrobów włókienniczych i futrzarskich, w ramach których realizowanych jest niewiele projektów, ale za to znacznej wartości. Tabela 29. III Oś priorytetowa Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na wartość dofinansowania UE Kod PKD Z Nazwa PKD Kierowanie podstawowymi rodzajami działalności publicznej Liczba projektów Wartość ogółem (EUR) Wartość dofinasowania UE (w EUR) , , Z Pozostałe drukowanie , , Z Z Z Z Produkcja opakowań z tworzyw sztucznych Obróbka mechaniczna elementów metalowych Wykończanie wyrobów włókienniczych Działalność obiektów kulturalnych , , , , , , , , Z Działalność muzeów , , Z Z Produkcja mydła i detergentów, środków myjących i czyszczących Produkcja papieru falistego i tektury falistej oraz opakowań z papieru i tektury , , , ,30 185

187 96.01.Z Pranie i czyszczenie wyrobów włókienniczych i futrzarskich , ,56 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Najczęściej wśród działów gospodarki 06 i 22 występuje PKD dotyczące działalności związanej z drukowaniem, produkcją opakowań z tworzyw sztucznych oraz kierowaniem podstawowymi rodzajami działalności gospodarczej. Zróżnicowanie rodzajów prowadzonej działalności jest znaczne. wg obszaru realizacji Tabela 30. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Obszar realizacji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) obszar miejski ,78 obszar wiejski ,64 RAZEM ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Porównując liczbę podpisanych umów o dofinansowanie, stwierdzić należy iż zdecydowana większość projektów realizowana jest na obszarze miejskim umów o dofinansowanie na kwotę wsparcia z EFRR w wysokości ,80 EUR ( ,16 PLN). Inwestycje realizowane na obszarze wiejskim otrzymały wsparcie w ramach 260 umów o dofinansowaniu o łącznej wartości środków z EFRR wynoszącym ,64 EUR ( ,71 PLN). Rozkład taki wynika z faktu iż większość przedsiębiorców w województwie łódzkim ulokowana jest na obszarach miejskich. Dodatkowo część przedsiębiorców prowadzących działalność na obszarze wiejskim nie kwalifikuje się do wsparcia w ramach RPO WŁ. Wykres 66. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w podziale na obszar realizacji (w %) 18% 82% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 186

188 Wykres 67. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) 20% 80% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg kategorii interwencji Tabela 31. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategoria interwencji 02 Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami nauk 04 Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP (w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych) 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw 06 Wsparcie na rzecz MŚP w zakresie promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska (wdrożenie efektywnych systemów zarządzania środowiskiem, wdrożenie i stosowanie/użytkowanie technologii zapobiegania zanieczyszczeniom, wdrożenie czystych technologii 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.) Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) , , , , , ,06 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa ,56 187

189 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP ,50 26 Transport multimodalny ,17 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych ,22 RAZEM ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach III Osi priorytetowej zdecydowanie najwięcej projektów zarówno pod względem liczby wniosków jak i wartości dofinansowania dotyczy kategorii interwencji 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa. Wynika to z alokacji przewidzianej na ten cel i dużego zainteresowania beneficjentów realizacją tego typu projektów. Dużo projektów realizowanych jest również w ramach kategorii interwencji 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP oraz 06 Wsparcie na rzecz MŚP w zakresie promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska (wdrożenie efektywnych systemów zarządzania środowiskiem, wdrożenie i stosowanie/użytkowanie technologii zapobiegania zanieczyszczeniom, wdrożenie czystych technologii i 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.). Kolejną pod względem liczby projektów, a drugą co do kwoty dofinansowania jest kategoria 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych, przy czym można zauważyć, że wsparte w jej ramach projekty są zdecydowanie droższe. Średnia wartość w ramach projektów objętych kategorią interwencji 57 wynosi ,38 EUR ( ,37 PLN), podczas gdy dla projektów objętych kategorią interwencji 08 jest to wartość ,29 EUR (98 344,86 PLN). Wykres 68. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 11,11% 3,48% 3,00% 1,16% 2,52% 0,82% 0,75% 78,73% 0,75% 0,14% 0,07% 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP 06 Wsparcie na rzecz MŚP w zakresie promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska ( ) 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji ( ) 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP ( ) 04 Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP ( ) 02 Infrastruktura B+RT 26 Transport multimodalny Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 188

190 Wykres 69. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 17,40% 20,36% 5,31% 2,65% 2,42% 1,32% 0,47% 0,85% 0,24% 49,70% 0,13% 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa 57 Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw 06 Wsparcie na rzecz MŚP w zakresie promocji produktów i procesów przyjaznych dla środowiska ( ) 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP ( ) 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji ( ) 26 Transport multimodalny 04 Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP ( ) 02 Infrastruktura B+RT Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg form prawnych Tabela 32. III Osi priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) przedsiębiorstwa ,16 jst ,99 organizacja non profit ,38 Inne ,40 organy władzy administracji rządowej ,57 uczelnie, jednostki naukowe ,91 RAZEM ,42 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Spośród beneficjentów III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość największą grupę stanowią przedsiębiorcy, którzy podpisali w sumie umów, co stanowi ponad 94% wszystkich umów w tej Osi. Drugą pod względem liczebności grupą beneficjentów są jst, które są beneficjentami 74 umów, czyli nieco ponad 5%. Pozostałe kategorie beneficjentów stanowią nieznaczny udział. 189

191 Wykres 70. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 0,41% 94,07% 5,04% 0,89% 0,20% 0,20% 0,07% przedsiębiorstwa organizacje non profit uczelnie, jednostki naukowe jst Inne organy władzy administracji rzadowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 71. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 27,32% 13,09% 0,70% 1,27% 0,42% 58,32% 0,15% przedsiębiorstwa organy władzy administracji rzadowej uczelnie, jednostki naukowe jst organizacje non profit inne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Pod względem kwoty dofinansowania wynikającej z zawartych umów o dofinansowanie, wśród beneficjentów również dominują przedsiębiorcy, a drugą pod względem wielkości udzielonego wsparcia grupą są jst. Warto również zauważyć, że beneficjent zaliczony do organów władzy, administracji rządowej, jakim jest BGK, mimo podpisania jednej umowy, znaczna jej wartość decyduje o stosunkowo dużym udziale tego typu beneficjenta wśród pozostałych form prawnych występujących w III Osi priorytetowej. Dotyczy ona inicjatywy JEREMIE. Największym zainteresowaniem w ramach wszystkich naborów w III Osi priorytetowej cieszyły się konkursy dotyczące inwestycji bezpośrednich w przedsiębiorstwa w ramach Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz 190

192 w Działaniu III.6 Rozwój mikro- i małych przedsiębiorstw. W przypadku każdego tego typu konkursu ZWŁ podejmował decyzję o zwiększeniu alokacji na konkurs, celem dofinansowania wszystkich projektów pozytywnie ocenionych pod względem formalnym i merytorycznym. W ramach Działania III.2 realizowane są projekty dotyczące promocji marki, udziału w targach i misjach zagranicznych oraz transportu multimodalnego. Od początku Programu w ramach w/w Działań z przedsiębiorcami podpisano łącznie (ponad 95 % przedsiębiorców z III Osi priorytetowej) umów o dofinansowanie na kwotę ,06 EUR ( ,05 PLN), dofinansowanie w wysokości ,52 EUR ( ,99 PLN), tym: w ramach Działania III umów o dofinansowaniu na kwotę ,08 EUR ( ,06 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ,25 EUR ( ,37 PLN); w ramach Działania III umów o dofinansowaniu na kwotę ,81EUR ( ,68 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ,45 EUR ( ,93PLN). W ramach Działania III.6 dominują małe projekty, a średnia wartość dofinansowania z UE wynosi jedynie ,40 EUR (92 097,69 PLN). W okresie sprawozdawczym w wyniku rozstrzygnięcia konkursów ogłoszonych dla Działania III.2 oraz III.6 przedsiębiorcom udzielono wsparcia w wysokości ,35 EUR ( ,34 PLN) w ramach 614 umów o dofinansowanie. Pozostałe umowy zostały zawarte ze stowarzyszeniami 2 umowy na kwotę wsparcia w wysokości ,10 EUR ( ,00 PLN). wg powiatów Liczba projektów realizowanych na terenie poszczególnych powiatów w ramach III Osi priorytetowej. Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. 191

193 Wykres 72. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Najwięcej, 640 projektów realizowanych jest na terenie Powiatu m. Łódź. Wśród powiatów z wyłączeniem Powiatu m. Łódź dominują powiaty: zgierski, pabianicki, w których realizowanych jest odpowiednio 119 i 115 projektów. Powyżej 50 projektów jest realizowanych w powiatach: radomszczańskim, tomaszowskim, łódzkim wschodnim, sieradzkim, Powiat m.piotrków Trybunalski. Powyżej 30 projektów realizowanych jest w powiatach: bełchatowskim i wieluńskim. Najmniej projektów realizowanych jest na terenie powiatu wieruszowskiego. 8 W celu zapewnienia czytelności analizy wdrażania RPO WŁ w powiatach na wykresach nie ujęto Powiatu m. Łódź, w którym realizuje się najwięcej projektów zarówno pod względem ilościowym jak i kwotowym. Na terenie Powiatu M. Łódź realizowanych 640 projektów na kwotę dofinansowania ,23EUR ( ,67 PLN). Na wykresie nie uwzględniono również 12 projektów na kwotę ,59 EUR ( ,90 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR ,08 EUR ( ,20), ponieważ nie mają ustalonej przynależności do żadnego powiatu oraz projektu na kwotę ,39 EUR (63 374,98 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ,25 EUR ( ,91 PLN), który w KSI (SIMIK 07-13) ma wpisane miejsce realizacji Miasto Poznań gdyż projekt dotyczy udziału w targach i misjach gospodarczych. Ponadto beneficjent w KSI (SIMIK 07-13) ma ujętą siedzib główną, ale ma również oddział na terenie województwa łódzkiego, co kwalifikuje go do dofinasowania w ramach RPO WŁ. 192

194 Wykres 73. III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość: Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach mln EUR ,2 14,0 12,6 10,3 8,1 6,8 6,7 5,4 4,9 4,8 3,6 3,3 3,3 3,0 2,6 2,5 2,2 2,1 1,8 1,4 1,1 1, ,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę wartość otrzymanego dofinasowania dominuje Powiat m. Łódź, gdzie kwota dofinansowania z EFRR wynosi ,23 EUR ( ,67 PLN). Wśród powiatów z wyłączeniem Powiatu m. Łódź największe wsparcie z UE uzyskał powiat poddębicki, w którym realizowanych jest tylko 27 projektów, ale znacznej wartości. Na pozostałych miejscach są powiaty: zgierski, pabianicki i łódzki wschodni, czyli regiony znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie obszaru metropolitalnego. Analiza realizacji wskaźników programowych III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Wartości wskaźników produktu i rezultatu określonych w RPO WŁ oraz w URPO WŁ zostały zamieszczone w Tabeli 4. Postęp fizyczny programu operacyjnego stanowiącej załącznik nr IV do Sprawozdania. Poniższa szczegółowa analiza wskaźników określonych na poziomie osi priorytetowych dotyczyć będzie wyłącznie wskaźników zapisanych w RPO WŁ. Wykresy przedstawiające realizację finansową i rzeczową, z uwagi na dużą liczebność wskaźników programowych, dotyczą tylko wybranych wskaźników. 193

195 1/ Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP: - w tym przez pierwsze 2 lata po rozpoczęciu działalności - w tym w podziale na: mikro, małe, średnie - szt. (wskaźnik produktu) Wykres 74. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań III.2 i III.6 (sektor MŚP) Wykres 75. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP w ramach Działań III.2 i II.6 mln EUR ,4 52,2 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szt liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP szacowana realizacja realizacja mikro małe średnie 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie KSI (SIMIK 07-13) w oparciu o liczbę podpisanych umów w Działaniu III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw z sektora MŚP. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniach. Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika, na podstawie projektów zakończonych, wyniosła 475 szt., co stanowi ok. 48% wynoszącej szt. wartości docelowej planowanej na 2015 r. (216 projektów zakończonych w ramach Działania III.6 i 259 w ramach Działania III.2). W porównaniu do stanu na koniec ubiegłego roku, realizacja wskaźnika zwiększyła się o kolejne 280 szt. Świadczy to o bardzo dużym postępie w osiągnięciu zakładanych wartości docelowych. Wskaźnik, na podstawie projektów zakończonych, zrealizowany został poprzez: 168 projektów mikro przedsiębiorców, co stanowi ok. 36% wartości docelowej na 2015 r.; 213 projektów małych przedsiębiorstw, co stanowi ok. 63% wartości docelowej na 2015 r.; 94 projekty przedsiębiorstw średnich, co stanowi 49% wartości docelowej na 2015 r.; Natomiast 3 przedsiębiorców otrzymało wsparcie inwestycyjne w przeciągu 2 lat od rozpoczęcia działalności gospodarczej, co stanowi 12% wynoszącej 25 szt. wartości docelowej na 2015 r. Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie, szacowana realizacja wskaźnika Liczba projektów z zakresu bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego dla MŚP wynosi łącznie szt., co stanowi ok. 131% wartości docelowej zaplanowanej do osiągnięcia na 2015 r. 194

196 W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. wartość ta uległa zwiększeniu o 580 szt. Zgodnie z KSI wartość ta obejmuje o 1 projekt mniej, co wynika z faktu, że system nie uwzględnia projektu fundacji, która w rzeczywistości należy do grona mikro przedsiębiorców i tak jest liczona w Sprawozdaniu. 2/ Liczba projektów z zakresu B+R szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik wykazywany w oparciu o KSI (SIMIK 07-13) na podstawie liczby podpisanych umów w ramach Działania III.1 Wsparcie jednostek B+R. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec 2012 r., w ramach Działania zakłada się realizację 1 projektu kluczowego RPO WŁ oraz 1 projektu w trybie konkursowym. Projekty te nie zostały jeszcze zakończone, stąd realizacja wskaźnika wykazywana jest na zerowym poziomie. W październiku 2012 r. rozwiązano umowę na realizację projektu kluczowego Centrum Bioi Nanotechnologii, który absorbował ponad 80% alokacji przeznaczonej na Działanie III.1. Umowę rozwiązano na prośbę beneficjenta, który nie był w stanie wygospodarować środków na wkład własny dla w/w projektu. W terminie marzec-maj 2012 r. ogłoszono pierwszy konkursowy nabór projektów w ramach Działania, natomiast w grudniu 2012 r. została podpisana pierwsza umowa na projekt konkursowy. Pomimo konkursu nie uzyskano znacznego wpływu na zwiększenie wartości wskaźnika. Konkurs nie cieszył się zainteresowaniem, gdyż nieefektywna struktura wydatków budżetowych na naukę w Polsce spowodowała praktycznie brak środków instytucji B+R na inwestycje. Zaistniała sytuacja oraz trudności związane z zapewnieniem przez beneficjentów wymaganego w projektach wkładu własnego, znacząco wpłynęły na liczbę realizowanych projektów z zakresu B+R. W związku z dokonanymi zmianami szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi na koniec okresu sprawozdawczego 2 szt., co stanowi 8% wynoszącej 25 szt. wartości docelowej na 2015 r. Zmniejszenie wartości wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w Raporcie końcowym Ewaluacja RPO WŁ. W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej na 2 szt., co nie zostało jednak zaakceptowane przez KE. 195

197 3/ Liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, a jednostkami badawczymi szt. (wskaźnik produktu) Wykres 76. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach Wykres 77. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami badawczymi w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach mln EUR szt. 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 3,6 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja 1,5 1,0 0,5 0, ,0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów w ramach Działania III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach i wykazywany w oparciu o KSI (SIMIK 07-13), a jego realizacja wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Na koniec okresu sprawozdawczego wskaźnik osiągnął realizację na poziomie 15 szt., co stanowi 39% wynoszącej 38 szt. wartości docelowej na 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. realizacja wskaźnika zwiększyła się o 11 projektów. Na podstawie podpisanych umów, szacowana realizacja wskaźnika wynosi 55 szt., co przekracza wartość docelową na 2015 r. W porównaniu ze sprawozdaniem rocznym za 2011 r., wartość ta uległa zwiększeniu o 22 szt. 4/ Liczba projektów z zakresu turystyki szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik szacowany jest w oparciu o KSI (SIMIK 07-13) na podstawie liczby podpisanych umów w ramach Działania III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna. Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Realizacja wskaźnika na podstawie projektów zakończonych wynosi 5 szt., co stanowi ok. 13% w stosunku do wartości docelowych planowanych do osiągnięcia w 2015 r. (38 szt.). W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. realizacja wskaźnika zwiększyła się o 2 zakończone projekty. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 26 szt., co stanowi 68% wartości docelowej planowanej do osiągnięcia na 2015 r. Wartość ta uległa zmniejszeniu o 2 szt. (w porównaniu do stanu na koniec 2011 r.) w związku z rozwiązaniem 2 umów o dofinansowanie. 196

198 W 2007 r. wartość wskaźnika szacowano przy założeniu średniej wartości dofinansowania projektu na poziomie 4,6 mln PLN (dane na podstawie ZPORR), natomiast rzeczywista średnia wartość dofinansowania dla podpisanych umów wyniosła prawie dwukrotnie więcej, tj. ok. 8,2 mln PLN. Ponadto, dokument MRR Ukierunkowanie środków wspólnotowych w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych (guidance paper) oraz uchwała Nr 53 KK NSRO z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie alokacji dodatkowych środków wspólnotowych oraz realokacji w ramach regionalnych programów operacyjnych, nie rekomendowały wykorzystania dodatkowych środków na projekty dotyczące infrastruktury turystycznorekreacyjnej. W związku z powyższym, w 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej wskaźnika do 28 szt. Jednakże w wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE propozycja ta nie została jednak formalnie zgłoszona w drodze renegocjacji. 5/ Wartość pożyczek i poręczeń udzielonych przedsiębiorcom mln euro (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany w ramach Działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu, a wykazywany w oparciu o projekt Wsparcie przedsiębiorczości poprzez rozwój instrumentów inżynierii finansowej w ramach inicjatywy JEREMIE w województwie łódzkim, realizowany przez BGK. W celu wykazania realizacji wskaźnika jego wartości dla 2012 r. zostały przeliczone po kursie EUR z dnia r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Wartość realizacji wskaźnika podano na podstawie udzielonych pożyczek (wartość udzielonego wsparcia) odbiorcom ostatecznym, biorąc pod uwagę wyłącznie udział Funduszu Poręczeniowego, zgodnie z ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniem kwartalnym z realizacji projektu Łódzkiego Regionalnego Funduszu Powierniczego (sprawozdanie za IV kwartał 2012 r.). Według stanu na koniec grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika została osiągnięta na poziomie 19,65 mln EUR, co stanowi 79% wynoszącej 25 mln EUR wartości docelowej zakładanej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika określona została na podstawie widniejącej w umowie o dofinansowanie kwoty dofinansowania projektu, tj ,60 PLN, co w przeliczeniu na EUR daje kwotę 46,04 mln EUR. Wartość ta przekracza wartość docelową planowaną do osiągnięcia na 2015 r. 197

199 6/ Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin), w tym: Liczba utworzonych miejsc pracy w zakresie B+R etaty badawcze (najlepiej 5 lat od rozpoczęcia projektu) szt. (wskaźnik rezultatu) Wykres 78. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Wykres 79. Realizacja rzeczowa. Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin) w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość mln EUR szt , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 56, Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin, w tym: szacowana realizacja realizacja Liczba utworzonych miejsc pracy w zakresie B+R etaty badawcze (najlepiej 5 lat od rozpoczęcia projektu) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) oraz danych monitoringowych IP II COP Wskaźnik wykazywany jest w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) w ramach całej III Osi priorytetowej. Jego podwskaźnik Liczba utworzonych miejsc pracy w zakresie B+R etaty badawcze dotyczy projektów, w ramach których nawiązywana jest współpraca z podmiotami zewnętrznymi np. instytucją otoczenia biznesu, jednostką naukową czy jednostką B+R. Z uwagi na brak odpowiednika w KSI, jego wartość określana jest na podstawie danych monitoringowych otrzymanych od IP II COP. Wskaźnik Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin) na podstawie projektów zakończonych, wg stanu na koniec grudnia 2012 r., został zrealizowany na łącznym poziomie 1 138,74 szt. (na wykresie szt.), co stanowi ok. 41% wartości docelowej (2 800 szt.) zakładanej do osiągnięcia w 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r., wartość wskaźnika zwiększyła się o 449,5 etatów, co świadczy o ciągłym postępie w jego realizacji. Spośród utworzonych miejsc pracy, 149 etatów stanowią etaty badawcze, co daje 53% wartości zakładanej do zrealizowania w 2015 r. (280 szt.). Świadczy to o przyroście podwskaźnika w okresie sprawozdawczym o 31 etaty badawcze. Szacowana realizacja wskaźnika: Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin) wynosi na podstawie podpisanych umów ,75 etatów, co przekracza zakładaną wartość docelową dla 2015 r. i stanowi 127%. Wartość ta 198

200 (w porównaniu do stanu na koniec 2011 r.) zwiększyła się o ponad szt. Realizacja podwskaźnika stanowi 324 etaty badawcze, co przekracza wartości docelowe planowane do osiągnięcia do 2015 r. 7/ Dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu mln euro (wskaźnik rezultatu) Wykres 80. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działań III.2 i III.6 mln EUR Wykres 81. Realizacja rzeczowa. Dodatkowe inwestycje wykreowane dzięki wsparciu w ramach Działań III.2 i III.6. mln EUR , , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych 52, szacowana realizacja realizacja 58, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik ten wykazywany jest w oparciu o KSI (SIMIK 07-13) jako wartość wkładu prywatnego beneficjentów w ramach Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw określonego w umowach o dofinansowanie projektów. W celu wykazania realizacji wskaźnika jego wartości dla 2012 r. zostały przeliczone po kursie EUR z dnia r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Na podstawie projektów zakończonych, wg stanu na koniec grudnia 2012 r., wskaźnik został zrealizowany na poziomie 58,55 mln EUR, co daje ok. 49% realizacji w stosunku do wynoszącej 119 mln EUR wartości docelowej na 2015 r. W 2012 r. nastąpił przyrost wartości wskaźnika o ok. 1,7 mln EUR (należy tu wziąć pod uwagę różnice kursowe EUR). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów wynosi 147,68 mln EUR, co przekracza wartość docelową dla 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r., szacowana realizacja wskaźnika wzrosła o 67,4 mln EUR. 8/ Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze turystyki, w tym; mężczyźni, kobiety szt. (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania III.5 Infrastruktura turystyczno-rekreacyjna i wykazywany na podstawie funkcjonującego w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnika rezultatu: Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) w w/w Działaniu. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego, wartość zrealizowanego wskaźnika, na podstawie projektów zakończonych, wynosi 86 szt., co stanowi ok. 16% wartości docelowej 199

201 zaplanowanej do osiągnięcia na 2015 r. (540 szt.). W porównaniu do stanu na koniec 2011 r., jego realizacja zwiększyła się o 13 miejsc pracy. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów w Działaniu III.5 wynosi, zgodnie z KSI, 323 szt. Stanowi to ok. 60% wartości docelowej planowanej do osiągnięcia do 2015 r. Wartość ta uległa zmniejszeniu (w porównaniu do stanu na koniec 2011 r.) o 25 etatów, m.in. w związku z rozwiązaniem 1 umowy o dofinansowanie. Spośród 327 zakładanych stworzonych etatów, 40 z nich dotyczy realizowanych projektów kluczowych RPO WŁ. Z uwagi na brak w/w informacji, dane odnośnie wartości wskaźnika w podziale na płeć w realizowanych projektach kluczowych zostaną pozyskane w drodze przeprowadzonej ankiety wśród beneficjentów, po zakończeniu realizacji w/w projektów. W tabeli 4 przedstawiono zatem wyłącznie wartości wskaźnika w podziale na płeć pozyskane od IP II - COP (bez projektów kluczowych w III Osi). W wyniku otrzymanych danych wiadomo, że w projektach zakończonych zatrudniono 45 mężczyzn i 41 kobiet. Na podstawie podpisanych umów beneficjenci planują zatrudnienie 146 mężczyzn (54% wynoszącej 270 szt. wartości docelowej 2015) i 137 kobiet (51% wynoszącej 270 szt. wartości docelowej na 2015 r.). Spadek popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego wpłynął negatywnie na skłonność przedsiębiorców do zatrudniania nowych pracowników. W sytuacji pogorszenia zewnętrznych warunków gospodarczych, dynamiki produkcji i sprzedaży pracodawcy nie zwiększali zatrudnienia i w pierwszej kolejności starali się maksymalnie wykorzystać posiadane zasoby pracy. W związku z powyższym zmniejszenie wartości wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w Raporcie końcowym Ewaluacja RPO WŁ z 2010 r. W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej do 336 szt. w 2015 r. W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiana wartości nie została jednak formalnie zgłoszona. 9/ Wzrost nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle mln EUR (wskaźnik rezultatu) Wartość tego wskaźnika wykazywana jest na podstawie KSI (SIMIK 07-13) jako wartość wkładu wspólnotowego z kategorii interwencji 08, przeznaczonego na dofinansowanie projektów w ramach Działania III.2 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach oraz III.6 Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw. W celu wykazania realizacji wskaźnika jego wartości dla 2012 r. zostały przeliczone po kursie EUR z dnia r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Zgodnie z danymi z KSI (SIMIK 07-13) na koniec okresu sprawozdawczego, na podstawie projektów zakończonych, wskaźnik został osiągnięty na poziomie 46,25 mln EUR, co stanowi ponad 71% wartości zakładanych do zrealizowania do 2015 r. (65 mln EUR). W stosunku do stanu na koniec 2011 r., nastąpił przyrost wartości wskaźnika o 16,91 mln EUR, co świadczy o dużym postępie w jego realizacji (należy zwrócić uwagę na różnice kursowe EUR). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów stanowi łącznie 107,16 mln EUR, co przekracza planowaną wartość docelową na 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec ubiegłego okresu sprawozdawczego, wartość ta zwiększyła się o 49,05 mln EUR. 10/ Wzrost nakładów na B+R mln EUR (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik ten wykazywany jako suma nakładów EFRR oraz wkładu krajowego przeznaczonych na realizację projektów z kategorii interwencji 02 w Działaniu III.1 Wsparcie jednostek B+R oraz kategorii 04 w Działaniu III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach, 200

202 w stosunku odpowiadającym udziałowi w/w kategorii w finansowaniu III Osi priorytetowej tj. odpowiednio 0,07 i 0,037. W celu wykazania realizacji wskaźnika jego wartości dla 2012 r. zostały przeliczone po kursie EUR z dnia r., tj. 1 EUR = 4,0968 PLN. Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r., realizacja wskaźnika wykazywana jest na poziomie 0,007 mln EUR, co odnosząc się do stanu na koniec 2011 r. świadczy o przyroście jego wartości o 0,005 mln EUR. Z uwagi na to, że wartość docelowa wskaźnika wynosi 35 mln EUR, procentowe wykazanie realizacji i szacowanej realizacji zostają pominięte z powodu zbyt małych wartości przeliczeniowych. Szacowana realizacja wskaźnika, na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie, po przeliczeniu na EUR, wynosi 0,05 mln EUR. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. wartość ta uległa zmniejszeniu o 1,14 mln EUR, co związane jest z rozwiązaniem umowy o dofinansowanie 1 projektu kluczowego pt. Europejskie Centrum Bio- i Nanotechnologii (ECBNT), na realizację, którego przeznaczona była większość środków w Działaniu. Beneficjent odstąpił od realizacji umowy, ponieważ nie był w stanie wygospodarować środków wymaganych na wkład własny w projekcie. Dodatkowo, trudna sytuacja finansowa innych instytucji badawczo-rozwojowych powoduje, że nie ma zainteresowania ogłaszanymi naborami. W przeprowadzonym w 2012 r. naborze złożonych zostało tylko 8 projektów, z których 3 zostały wyłonione do dofinansowania, a tylko jeden ostatecznie realizuje projekt. Wartość dofinansowania realizowanego projektu wynosi zaledwie EUR. W celu zwiększenia realizacji wskaźnika w 2013 r. ogłoszono kolejny nabór w Działaniu III.1. Analiza realizacji wskaźników - III Oś priorytetowa: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość na podstawie badań ankietowych W związku z potrzebą ustalenia efektów zrealizowanych projektów, sukcesywnie raz na pół roku przeprowadzane jest badanie ankietowe dla projektów, które zakończyły swoją realizację zarówno wymiarze rzeczowym jak i finansowym. Na podstawie informacji zwrotnej od 78% ankietowanych beneficjentów projektów dofinansowanych w ramach III Osi priorytetowej uzyskano, oprócz potwierdzenia efektów rzeczowych wykazywanych przez beneficjentów w sprawozdaniach z realizacji, szereg informacji dodatkowych. Beneficjenci wykazali, iż przy okazji realizacji poszczególnych projektów udało się osiągnąć dodatkowe efekty rzeczowe, nie przedstawiane w KSI SIMIK. Z przeprowadzonych ankiet wynika m.in., że łącznie w ramach wszystkich działań III Osi priorytetowej zakupiono szt. środków trwałych i 388 wartości niematerialnych i prawnych. Jako rezultat realizowanych projektów powstało 1005 szt. nowych produktów i usług, w tym 9 to nowe produkt turystyczne. Powstało 368 szt. produktów ulepszonych. Jak deklarują ankietowani w ramach projektów wdrożono 86 szt. wysokich technologii lub usług wiedzochłonnych. Potwierdzono również utworzenie nowych etatów. Z otrzymanych ankiet wynika, że powstało ich 1 005,95, w tym dla kobiet - 340,3, mężczyzn - 623,95 szt. Wartość ta jest mniejsza niż dane z KSI SIMIK dla wskaźnika Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) z uwagi na niepełną zwrotność ankiet przez beneficjentów. W podziale na Działania liczba utworzonych etatów rozkłada się następująco: w ramach Działania III.2 utworzono 731 szt. nowych etatów, z czego 239 dla kobiet i 464,5 dla mężczyzn; w ramach Działania III.3 ankietowani projektów zakończonych deklarują utworzenie 9 nowych etatów, 8 dla mężczyzn i jednego dla kobiety; 201

203 w ramach Działania III.5 powstało 91 etatów w tym 41 dla mężczyzn i 42 dla kobiet; w ramach Działania III.6 utworzono 174,95 etatów, w tym 58,3 etatów było obsadzonych kobietami, natomiast 110,45 mężczyznami. Dla ponad 47 etatów nie określono czy jest to miejsce pracy dla kobiety czy dla mężczyzny. W przypadku wskaźników sprawiających trudności z pozyskaniem danych (np: brak danych z uwagi na niewybieranie wskaźnika przez beneficjentów,niekompletne dane) na koniec Programu IZ RPO WŁ zleci ekspertyzę badawczą w celu pełnego i rzeczywistego zobrazowania ich osiągnięcia. Komplementarność W ramach III Osi Priorytetowej: Gospodarka, Innowacyjność, Przedsiębiorczość RPO WŁ, zwłaszcza w Działania III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach oraz III.4 Rozwój otoczenia biznesu są wzajemnie komplementarne i wykazują komplementarność również z działaniami IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne. W odniesieniu do innych programów, III Oś Priorytetowa RPO WŁ jest komplementarna z działaniami i poddziałaniami Priorytetu II POKL (Poddziałanie II.1.1 Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach; Poddziałanie II.1.2 Partnerstwo dla zwiększania adaptacyjności; Poddziałanie II.1.3 Wsparcie systemowe na rzecz zwiększania zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw i Poddziałanie II.2.1 Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności). Do innych zewnętrznych (finansowanych z innych programów) działań komplementarnych wobec działań z III Osi Priorytetowej RPO WŁ zaliczyć trzeba w ramach POKL: Poddziałanie IV.1.2 POKL Zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy, Działanie IV.2 POKL Rozwój kwalifikacji kadr systemu B+R i wzrost świadomości roli nauki w rozwoju gospodarczym oraz Działanie VIII.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie i Działanie VIII.2 Transfer wiedzy, oraz działania w ramach Osi Priorytetowych 1-4 POIG, w szczególności Działanie 3.1 Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe oraz Działania 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R oraz Poddziałanie Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w sektorze produkcyjnym i Poddziałanie Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w sektorze usług nowoczesnych. Występuje również komplementarność III Osi priorytetowej RPO WŁ: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość z IV Osią priorytetową POIiŚ: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, w zakresie działań związanych ze wsparciem inwestycji realizowanych przez MŚP w obszarze ochrony środowiska mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko. Przykładem projektów komplementarnych są realizowane przez władze gminy Inowłódz przy współudziale środków EFRR projekty: pn. Przebudowa ciągu dróg powiatowych Inowłódź- Konewka(Spała)-Lubochnia-Ujazd w ramach Działania I.1 Drogi RPO WŁ oraz pn. Rozbudowa, adaptacja i częściowa rekonstrukcja ruin zamku Kazimierza Wielkiego w Inowłodzu w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, w Działaniu III.5 Infrastruktura turystyczno rekreacyjna RPO WŁ. Przedmiotem projektu jest inwestycja polegająca na częściowej rekonstrukcji i adaptacji ruin wpisanego do rejestru zabytków zamku. Projekt drogowy wzmacnia jego efekty w zakresie poprawy dostępności komunikacyjnej do remontowanego zabytku. Ciąg dróg remontowanych w ramach projektu łączy Inowłódz z drogą krajową S8 prowadzącą do stolicy, skąd m.in. spodziewani są turyści 202

204 wybierający atrakcje turystyczne położone w niedalekiej, dobrze skomunikowanej odległości. 9 Projekty realizowane na terenie województwa łódzkiego finansowane w ramach innych programów operacyjnych Na obszarze województwa łódzkiego poza RPO WŁ realizowane są również projekty w ramach innych programów operacyjnych, które są tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania III Osi priorytetowej RPO WŁ. W ramach POIG na terenie województwa łódzkiego realizowane są 333 projekty o wartości ogółem ,15 EUR ( ,24 PLN), w tym dofinansowanie UE ,8 7EUR ( ,92 PLN) oraz 6 projektów w ramach POIiŚ na kwotę ogółem ,17 EUR ( ,41 PLN), w tym dofinasowanie UE ,12 EUR ( ,76 PLN). W podziale na temat priorytetu rozkład tych projektów przedstawia się następująco: Tabela 33. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania III Osi Priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność przedsiębiorczość realizowane w ramach POIG i POIiŚ Program POIG Kategoria interwencji 02 Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych 03 Transfer technologii i udoskonalanie sieci współpracy między MŚP, między MŚP a innymi przedsiębiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, władzami regionalnymi, ośrodkami badawczymi oraz biegunami nauk 04 Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczególności w MŚP (w tym dostęp do usług związanych z B+RT w ośrodkach badawczych) 05 Usługi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) , , , ,55 9 Raport końcowy Ocena komplementarności wewnętrznej i zewnętrznej Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego Wykonawca EGO s.c., listopad 2011 r. 203

205 POIiŚ 07 Inwestycje w przedsiębiorstwa bezpośrednio związane z dziedziną badań i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsiębiorstw przez uczelnie, istniejące ośrodki B+RT i przedsiębiorstwa itp.) 08 Inne inwestycje w przedsiębiorstwa 09 Inne działania mające na celu pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości w MŚP 02 Infrastruktura B+RT (w tym wyposażenie w sprzęt, oprzyrządowanie i szybkie sieci informatyczne łączące ośrodki badawcze) oraz specjalistyczne ośrodki kompetencji technologicznych , , , ,12 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Projekty kluczowe w ramach III Osi Priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość W ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość realizowanych jest 5 projektów kluczowych, w tym 4 projekty w ramach projektów zintegrowanych. Projekt pn. Program wykorzystania obszarów rekreacyjnych Łodzi w celu stworzenia Regionalnego Centrum Rekreacyjno-Sportowo-Konferencyjnego - etap I Hala widowiskowa został opisany w rozdziale 5 Programy EFRR/Funduszu Spójności: Duże projekty. W ramach III Osi priorytetowej RPO WŁ realizowane są 4 projekty zintegrowane na kwotę ogółem ,05 EUR ( ,54 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR w kwocie ,39 EUR ( ,92 PLN). Uchwałą ZWŁ nr 1842/12 z dnia r. na prośbę beneficjenta został usunięty z listy IWIPK projekt IPI/21/2010 p.n.: Europejskie Centrum Bio - i Nanotechnologii realizowany w ramach Osi priorytetowej III: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość; w Działaniu III.1 Wsparcie jednostek B+R. Więcej informacji nt. projektów kluczowych znajduje się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. Wyniki badań ewaluacyjnych dotyczących wsparcia w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość oraz sposób wykorzystania rekomendacji Zrealizowane w 2012 r. raporty ewaluacyjne odnoszą się do RPO WŁ jako całości, w związku z tym nie można wyodrębnić wniosków odnoszących się konkretnie do poszczególnych Osi priorytetowych. Szczegółowe informacje na temat ewaluacji znajdują się w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. 204

206 Zasada równości szans w kontekście realizacji III Osi Priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Informacje na temat zasady równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. Występowanie cross financing-u w projektach realizowanych w ramach III Osi priorytetowej: Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość Informacje na temat finansowania krzyżowego projektów ujęte zostały w podrozdziale Cross-financing. Rekomendacje KE Realizację zaleceń i rekomendacji KE w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje KE. Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Realizację zaleceń i rekomendacji IZ RPO WŁ i innych instytucji w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji. Plany w kolejnym okresie sprawozdawczym W następnym okresie sprawozdawczym kontynuowany będzie proces realizacji i rozliczenia projektów oraz proces kontraktacji związany z zaplanowanym jeszcze naborami projektów. 205

207 IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Cel IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne wpisuje się w założenia wynikające z dokumentów strategicznych zarówno na poziomie wspólnotowym jak i krajowym (Strategia Europa 2020, KPR i jego Aktualizację 2012/2013) oraz regionalnym (SRWŁ 2020, RSI LORIS na lata , "i-łódzkie Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie Łódzkim do roku 2013"). Cele IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne są zgodne ze Strategią Europa 2020 w zakresie jej priorytetu pn. Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji. Jednym z obszarów Strategii Europa 2020 stanowiący cel jej głównych działań jest Społeczeństwo informacyjne, które ma służyć zwiększeniu roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego rozwoju. Wymaga to m.in. pełnego wykorzystania technologii informacyjno - komunikacyjnych. W dokumencie wskazuje się na problem niedostatecznie intensywnego rozwoju w Europie szybkiego internetu, co negatywnie wpływa na potencjał innowacyjny, również na obszarach wiejskich oraz na rozpowszechnianie wiedzy za pośrednictwem sieci i na internetową sprzedaż produktów i usług. Odpowiedzią RPO WŁ na te wyzwania jest realizacja IV Osi priorytetowej, która przyczyni się do budowy społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim, gotowego sprostać informacyjno-komunikacyjnym wyzwaniom przed jakimi stoi Europa. Przedmiotowy priorytet Europy 2020 odpowiada inicjatywie flagowej pn. Europejska agenda cyfrowa, której celem jest zbudowanie szybkiego internetu, a także umożliwienie gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom czerpania korzyści z jednolitego rynku cyfrowego. Z kolei KPR jest dokumentem wskazującym, w jaki sposób Polska w najbliższych latach ma odpowiedzieć na wymagania wynikające ze Strategii Europa Konstrukcja KPR zakłada korelację polskich celów rozwojowych z priorytetami wyznaczonymi w Strategii Europa Cele Osi IV RPO WŁ odnoszą się do założeń KPR m.in. w zakresie Infrastruktury dla wzrostu zrównoważonego, wpisując się w Rozwój i modernizację infrastruktury teleinformatycznej i telekomunikacyjnej. Z dokumentu wynika konieczność zapewnienia powszechnego dostępu do telekomunikacji, z naciskiem na szerokopasmowy dostęp do internetu. Należy również zwrócić uwagę na rozwój technologii mobilnego dostępu do Internetu oraz rozwój sieci nowej generacji (NGN). Jednocześnie, wykorzystanie infrastruktury teleinformatycznej dla poprawy dostępności do części usług publicznych będzie stanowić istotny czynnik zwiększenia możliwości upowszechniania elastycznych form świadczenia pracy, jak również poprawy spójności społecznej i terytorialnej. Inwestycje infrastrukturalne (telekomunikacyjne) powinny być wspierane środkami publicznymi z uwagi na niską rentowność tych inwestycji, a w związku z tym małe zainteresowanie sektora prywatnego ich realizacją. Konieczne jest zatem zachęcenie jednostek samorządu terytorialnego do aktywnego włączenia się w działania na rzecz rozwoju infrastruktury umożliwiającej dostęp do internetu, zwiększania inwestycji w sieci nowej generacji. Konieczne będzie również dokonanie inwestycji po stronie podażowej, czyli z jednej strony wprowadzenie do sieci zasobów kulturowych czy edukacyjnych, a z drugiej zwiększenie możliwości dostępu do usług administracji rządowej i samorządowej za pomocą internetu. Dostrzegając przedstawione w dokumentach krajowych wyzwania, jakie stoją przed Polską w zakresie wykorzystania technologii informacyjnokomunikacyjnych, RPO WŁ poprzez realizację projektów w ramach IV Osi priorytetowej wpisuje się w proces dostosowywania się do wymogów stawianych przez dynamicznie 206

208 rozwijający się sektor technologii informacyjnych pozwalających na powszechne korzystanie z nich przez ogół społeczeństwa regionu. W Aktualizacji KPR 2012/2013 w zakresie Rozwoju i modernizacji infrastruktury teleinformatycznej i telekomunikacyjnej znajduje się odniesienie do rozwoju sieci teleinformatycznej, w tym zapewnienie dostępu do Internetu szerokopasmowego w szczególności na obszarach wiejskich, otwarcie zasobów publicznych, w tym digitalizacja zasobów m.in. dorobku naukowego i w zakresie edukacji, regulacja zasad świadczenia usług elektronicznych oraz wdrażanie informatycznych systemów zarządzania i świadczenia usług. Również w zaktualizowanej SRWŁ 2020, która jest dokumentem określającym politykę władz, cele i kierunki rozwoju oraz stanowi podstawę do opracowania szczegółowych programów wojewódzkich istotnych z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju całego województwa problematyka społeczeństwa informacyjnego wpisuje się w Filar 2 Spójność społeczna, cel strategiczny: Aktywne społeczeństwo obywatelskie, z dobrym dostępem sprzyjające włączeniu społecznemu grup wykluczonych, cel operacyjny 5 Wysoki standard i dostęp do usług publicznych, Strategiczny kierunek działań 5.4. Rozwój cyfryzacji i usług cyfrowych w sektorze publicznym. Zgodnie z dokumentem, dzięki rozwojowi cyfryzacji i usług cyfrowych w sektorze publicznym nastąpi poprawa standardu i dostępu do usług publicznych. Rozwój technologii cyfrowych wpłynie na poprawę sprawności zarządzania rozwojem a poszerzenie oferty usług świadczonych przy wykorzystaniu IT pozwoli na wieloszczeblowe i partnerskie współzarządzanie. Rozwój cyfryzacji i usług cyfrowych w sektorze publicznym spowoduje: rozwój e-administracji i upowszechnienie elektronicznej obsługi ludności (m.in. upowszechnienie podpisu elektronicznego, wspieranie podnoszenia kompetencji kadr administracji publicznej w zakresie wykorzystywania technik ICT); interaktywne narzędzia komunikacji samorządów z mieszkańcami, m. in. wspieranie akcji, kursów, szkoleń z zakresu posługiwania się komputerem wśród mieszkańców); tworzenie baz danych, m.in. poprzez: utworzenie Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, wspieranie rozwoju i aktualizacji baz danych, gromadzenie informacji oraz przetwarzania istniejących danych do postaci cyfrowej. W dokumencie podkreśla się, iż region jest słabo wyposażony w infrastrukturę teleinformatyczną. Dotyczy to przede wszystkim gospodarstw domowych i przedsiębiorstw mimo, że w latach odsetek gospodarstw domowych posiadających komputer z podłączeniem do internetu systematycznie wzrastał. Ograniczona jest również dostępność do Internetu szerokopasmowego, co powoduje wykluczenie cyfrowe niektórych obszarów regionu. Znaczenie kwestii innowacji podkreślono również w RSI LORIS na lata ,która wskazuje na konieczność zbudowania trwałego partnerstwa między przemysłem, samorządem regionu oraz administracją rządową, samorządem gospodarczym i innymi partnerami społecznymi, jednostkami naukowo-badawczymi oraz infrastrukturą biznesową. Jedno z zadań merytorycznych zdefiniowanych w ramach przedmiotowego dokumentu dotyczy technologii informatycznych. Cel Osi IV RPO WŁ znajduje odzwierciedlenie w Priorytecie V: Rozbudowa usług społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy w ramach Filaru I: Gospodarka oparta na wiedzy. W dokumencie wskazuje się, iż efektywne wykorzystanie informacji, rozumianej jako dostęp do informacji skoncentrowanej na wynikach, jest podstawowym źródłem tworzenia trwałych przewag konkurencyjnych. Wpływa to na zmiany sposobów funkcjonowania firm i sektorów, co jest szczególnie istotne dla sektora MŚP, dla którego zakres wykorzystywania technologii informatyczno- 207

209 telekomunikacyjnych (TIT) będzie decydującym czynnikiem kształtowania jego aktualnej i przyszłej konkurencyjności. Dokument wskazuje na główne problemy województwa łódzkiego w zakresie TIT. Są to przede wszystkim niski potencjał innowacyjny, słaby rozwój TIT w przedsiębiorstwach, duże rozwarstwienie informatyczne pomiędzy obszarami miejskimi a wiejskimi województwa. Biorąc pod uwagę te opinie, RPO WŁ poprzez realizację IV Osi priorytetowej ma wpłynąć na poprawę sytuacji w tym zakresie, wpływając tym samym na wzrost pozycji konkurencyjnej naszego województwa. Natomiast w dokumencie pn. Kapitał Innowacji Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji w województwie łódzkim wynika, iż roczne tempo wzrostu użytkowników z internetu wynosi ok. 3%. Najszybszy przyrost można zaobserwować wśród osób starszych (osoby powyżej 50 roku życia) oraz nisko wykształconych, choć nadal połowa osób powyżej 50 roku życia nie korzysta z internetu, a wśród osób jeszcze starszych (powyżej 60-go roku życia) odsetek ten sięga 80%. Osoby, które najdłużej korzystają z internetu to przede wszystkim młodzież ucząca się i osoby dobrze wykształcone (90%). Wśród osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym niemal 70% z nich nie używa internetu. Zróżnicowanie występuje także pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi na korzyść tych pierwszych. W przypadku obszarów wiejskich odsetek nieużywających internetu jest największy i sięga 60%. Główne przeszkody w zakresie upowszechniania technologii IC wśród społeczeństwa to przede wszystkim bariery miękkie mentalne i kompetencyjne. Funkcjonujący dokument i-łódzkie Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie Łódzkim do roku 2013 jest jednym z pierwszych w Polsce dokumentów programujących e-rozwój regionalny w latach Określa rodzaje przedsięwzięć, jakie będą wspierane środkami publicznymi w latach , w celu wywołania skumulowanego efektu rozwoju regionu dzięki wykorzystaniu technologii teleinformatycznej w edukacji dla społeczeństwa informacyjnego i dzięki budowie infrastruktury gospodarki opartej na wiedzy. Dokument wskazuje, główne priorytety i projekty, ich wartość. Oceniając postępy można stwierdzić, iż założenia przedmiotowego dokumentu są realizowane. Mimo, że nie udało się zrealizować wszystkich jego założeń (np. Program zakładał realizację projektu Lodman), alokacja została wykorzystana na realizację innych projektów. Postęp wdrażania Wykres 82. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,11 0,00 Alokacja 99,16 16,52 Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym 80,32 71,95 Wnioski zatwierdzone 30,68 33,07 6,70 2,32 9,59 9,98 Podpisane umowy Zatwierdzone wnioski o płatność Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 208

210 Alokacja IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne na koniec okresu sprawozdawczego wynosiła ,00 EUR ( ,59 PLN). W 2012 r. kwota alokacji nie zmieniła się. Największy udział w ramach alokacji IV Osi priorytetowej w wysokości 41,21% przypada na Działanie IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Nieco ponad 40% alokacji przypada na Działanie IV.2 E-usługi publiczne, a ponad 18% na Działanie IV.3 E-usługi publiczne. Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wynosząca obecnie ,50 EUR wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym o kwotę ,24 EUR, co stanowi przyrost o 43%. Realokacje W okresie sprawozdawczym miały miejsce przesunięcia, których celem było przede wszystkim zagospodarowanie niewykorzystanych środków finansowych oraz umożliwienie dofinansowania wszystkich wyłonionych projektów. Realokacji dokonano do następujących Działań: Działanie IV.1 - przesunięcie kwoty EUR z Działania: IV.3 (kod 15) do Działania IV.1 (kod 10) - Uchwała ZWŁ Nr 1286/12 ZWŁ z dnia 7 sierpnia 2012 r. Działanie IV.2 - przesunięcie kwoty EUR z Działania: IV.3 (kod 15) do Działania IV.2 (kod 13) - Uchwała ZWŁ Nr 1286/12 ZWŁ z dnia 7 sierpnia 2012 r. Powyższe realokacje uzasadniono zidentyfikowanymi wolnymi środkami oraz umożliwieniem dofinansowania projektów znajdujących się na liście rezerwowej Konkursy W ramach IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne od początku wdrażania Programu miało miejsce 10 naborów, na które przeznaczono łącznie alokację w wysokości ,71 EUR. Rozkład na poszczególne Działania od uruchomienia Programu przedstawia się następująco: Działanie IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego - 2 nabory na które przeznaczono łącznie alokację w wysokości ,96 EUR; Działanie IV.2 E-usługi publiczne - 4 nabory na które przeznaczono łącznie alokację w wysokości ,62 EUR; Działanie IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw - 4 nabory na które przeznaczono łącznie alokację w wysokości ,13 EUR; W 2012 r. w IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne przeprowadzony był nabór nr 2 w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego oraz nabór nr 4 w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne. Na przedmiotowe nabory przeznaczono łącznie alokację w wysokości ,00 EUR. W przyszłym okresie sprawozdawczym planuje się przeprowadzenie konkursu w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne. Wnioski o dofinansowanie Od początku Programu pozytywnie pod względem formalnym oceniono łącznie 306 wniosków na kwotę dofinansowania ,31 EUR ( ,81 PLN). W okresie sprawozdawczym oceniono pod względem formalnym 49 wniosków na kwotę dofinansowania ,47 EUR ( ,38 PLN), co stanowi przyrost o niecałe 20%. 209

211 Wnioski zatwierdzone Od początku realizacji Programu do dofinansowania zatwierdzono 222 wnioski na kwotę ogółem ,11 EUR ( ,69 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,13 EUR ( ,24 PLN). W okresie sprawozdawczym zatwierdzono 10 wniosków na kwotę ogółem ,35 EUR ( ,78 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,14 EUR ( ,55 PLN), co stanowi przyrost o 9,1% w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego. Podpisane umowy Na koniec okresu sprawozdawczego w ramach w ramach IV Osi priorytetowej podpisanych było 212 umów na kwotę ogółem ,39 EUR ( ,89 PLN), z czego dofinansowanie z UE wynosi ,70 EUR ( ,45 PLN), co stanowi 92,12% alokacji. W okresie sprawozdawczym podpisano 9 umów o dofinansowanie o wartości całkowitej ,19 EUR ( ,78 PLN) i wartości dofinansowania UE ,72 EUR ( ,55 PLN). Zatwierdzone wnioski o płatność Od początku realizacji Programu zatwierdzono 1055 wniosków o płatność na kwotę ,95 EUR ( ,85 PLN), w tym dofinansowanie z UE w wysokości ,54 EUR ( ,61 PLN). W odniesieniu do poszczególnych Działań w ramach IV Osi priorytetowej poziom zatwierdzonych płatności w stosunku do kontraktacji jest zróżnicowany. W Działaniach IV.1 i IV.2 wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji wynosi odpowiednio 18,08% i 46,12% alokacji, natomiast w ramach Działania IV.3 71,96% wnioskowanej alokacji. W okresie sprawozdawczym zatwierdzono 341 wniosków o płatność o wartości całkowitej ,84 EUR ( ,10 PLN) i wartości dofinansowania UE ,91 EUR ( ,57 PLN). Projekty zakończone Od początku trwania Programu w ramach IV Osi priorytetowej zakończono 85 projektów na kwotę dofinansowania z EFFR ,47 EUR ( ,33 PLN), w tym: 2 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,40 EUR ( ,15 PLN) w ramach Działania IV.1; 10 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,85 EUR ( ,53 PLN) w ramach Działania IV.2; 73 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,22 EUR ( ,65 PLN) w ramach Działania IV.3. Realizacja celów Cele Osi odnoszą się wprost do wskazanych w analizie SWOT województwa łódzkiego zagrożeń, polegających na niezadowalającej ocenie poziomu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim. Również w URPO WŁ wskazuje się na konieczność podjęcia środków na wsparcie tworzenia warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego i wyrównania dysproporcji wewnątrzregionalnych oraz pomiędzy województwem łódzkim a resztą Europy. W RPO WŁ wskazuje się iż, z komputerów korzysta niespełna 42% mieszkańców województwa (10 miejsce w kraju). W regionie łódzkim mieszka najwięcej w kraju użytkowników o niskich umiejętnościach obsługi komputera. Jednocześnie 210

212 w analizie SWOT województwa jako silną stronę w ramach potencjału ekonomicznego wskazuje się rozwój Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej. Realizacja IV Osi priorytetowej ma niezwykle duże znaczenie, szczególnie ze względu na wpisywanie się w cele Strategii Europa 2020, co będzie również niezwykle istotne w przyszłym okresie programowania. Odpowiednie ukierunkowanie działań pozwoli efektywnie wykorzystać szansę rozwojową i odpowiedzieć na wyzwania cywilizacji cyfrowej. Odpowiedzią na powyższe problemy ma być realizacja projektów w IV Osi priorytetowej. Projekty realizowane w ramach przedmiotowej Osi mają na celu budowanie społeczeństwa informacyjnego w województwie. Wsparcie w ramach IV Osi priorytetowej RPO WŁ obejmuje działania z zakresu infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, wsparcia e-usług publicznych oraz e-technologii dla przedsiębiorstw. Wśród projektów realizowanych w ramach tej Osi można wskazać m.in.: budowę lub rozbudowę regionalnych systemów transmisji i przetwarzania danych elektronicznych, inwestycje w usługi lub aplikacje dla obywateli (e zdrowie, e administracja, e kształcenie, e integracja), zakupy inwestycyjne umożliwiające świadczenie usług on-line przez MŚP przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi ICT. Realizacja projektów przyczyni się m.in.: do zapewnienia i zwiększenia dostępności do nowoczesnych technologii ICT, poprawy umiejętności posługiwania się narzędziami ICT oraz do przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców regionu. Działania IV.1 i IV.2 są bardziej skomplikowane technicznie, okres ich realizacji jest dłuższy a beneficjentami są w głównej mierze podmioty publiczne. Działanie IV.3 jest skierowane do przedsiębiorców i ma na celu podniesienie ich konkurencyjności poprzez wprowadzanie narzędzi komunikacji elektronicznej (ICT) usprawniającej m.in. prowadzenie i zawieranie transakcji handlowych. Projekty kluczowe są realizowane tylko w Działaniu IV.1 i IV.2. Zdecydowana większość projektów w przedmiotowej Osi znajduje się w fazie realizacji, chociaż w bieżącym okresie sprawozdawczym przyrost projektów zakończonych wyniósł 236%. W zakresie osiągniętych wskaźników wartość realizacji wskaźnika: Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego wynosi 85 szt., co stanowi 71 % wartości docelowej. Biorąc pod uwagę wskaźnik dotyczący Liczby osób, które uzyskały dostęp do internetu szerokopasmowego to zakontraktowano umowy pozwalające zrealizować 47% wartości docelowej. Rozkład projektów w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne wg działu gospodarki Tabela 34. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Dział gospodarki Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych ,58 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ,69 10 Poczta i telekomunikacja ,70 12 Budownictwo ,85 13 Handel hurtowy i detaliczny ,17 14 Hotele i restauracje ,84 15 Pośrednictwo finansowe ,18 211

213 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej ,53 17 Administracja publiczna ,98 18 Edukacja ,96 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego ,78 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne ,97 22 Inne niewyszczególnione usługi ,46 RAZEM ,70 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Zdecydowanie najwięcej projektów pod względem ilości realizowanych jest w ramach działu 22 Inne niewyszczególnione usługi. Biorąc pod uwagę wysokość dofinansowania z EFRR zdecydowanie największa wartość przypadła dla działu 17 Administracja publiczna ponad trzykrotnie więcej niż w przypadku znajdującego się na drugim miejscu działu 10 Poczta i telekomunikacja. Poniżej dokonano szczegółowej identyfikacji kategorii 22 Inne niewyszczególnione usługi prezentując rozkład beneficjentów ze względu na kod PKD. W zestawieniu nie ujęto kodów występujących pojedynczo i podwójnie, stąd suma wszystkich wartości nie będzie równa liczbie podpisanych umów w przedmiotowym działaniu. Ponadto, należy mieć uwagę, iż przedmiotowa kategoria odnosi się tylko do projektów realizowanych w ramach Działania IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. Poniżej dokonano szczegółowej identyfikacji działu gospodarki 6 Nieokreślony przemysł wytwórczy prezentując rozkład beneficjentów ze względu na kody PKD. W zestawieniu nie ujęto kodów występujących pojedynczo, stąd suma wszystkich wartości nie będzie równa liczbie podpisanych umów w przedmiotowym Działaniu. Ponadto, należy mieć na uwadze, iż przedmiotowa kategoria odnosi się tylko do projektów realizowanych w ramach Działania IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. Tabela 35. IV Oś priorytetowa Społeczeństwo informacyjne: Wykaz kodów PKD w działach gospodarki 6 Nieokreślony przemysł wytwórczy Kod PKD Nazwa działalności Liczba projektów Wartość dofinasowania UE (w EUR) 22 Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw ,68 sztucznych 14 Produkcja odzieży ,04 18 Poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji ,06 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Uszczegółowienie sektora 6 Nieokreślony przemysł wytwórczy na poszczególne kody PKD pozwala jedynie stwierdzić, iż pośród beneficjentów realizujących projekty w ramach Działaniu IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw najwięcej projektów jest realizowanych w ramach kodu 22 Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. Poniżej dokonano szczegółowej identyfikacji działu gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi prezentując rozkład beneficjentów ze względu na kod PKD. W zestawieniu nie ujęto kodów występujących pojedynczo i podwójnie stąd suma wszystkich wartości nie będzie 212

214 równa liczbie podpisanych umów w przedmiotowym Działaniu. Ponadto, należy mieć na uwadze, iż przedmiotowa kategoria odnosi się tylko do projektów realizowanych w ramach Działania IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. Tabela 36. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi i 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy ze względu na liczbę i wartość projektów. Kod PKD Nazwa PKD Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 63 Działalność usługowa w zakresie informacji ,85 62 Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana , Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi Działalność firm centralnych (head offices); doradztwo związane z zarządzaniem , , ,91 69 Działalność prawnicza, rachunkowoksięgowa i doradztwo podatkowe ,69 14 Produkcja odzieży ,13 73 Reklama, badanie rynku i opinii publicznej ,61 71 Działalność w zakresie architektury i inżynierii; badania i analizy techniczne ,05 85 Edukacja ,53 18 Poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji ,28 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Uszczegółowienie sektora 22 Inne niewyszczególnione usługi na poszczególne kody PKD pozwala stwierdzić, iż zarówno pod względem liczby jak i wartości dofinansowania UE dominują projekty realizowane w ramach kodu 63 Działalność usługowa w zakresie informacji. Pod względem liczby projektów nieznacznie mniej realizowanych jest w ramach kodu 62 Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana. 213

215 Wykres 83. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) 16,04% 9,91% 8,02% 2,36% 53,30% 4,25% 8,49% 1,89% 0,94% 0,94% 0,94% 0,47% 0,47% 0,47% 22 Inne niewyszczególnione usługi 17 Administracja publiczna 13 Handel hurtowy i detaliczny 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 18 Edukacja 10 Poczta i telekomunikacja 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 15 Pośrednictwo finansowe 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej 12 Budownictwo 14 Hotele i restauracje 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę liczbę projektów wg działów gospodarki ponad 50% odnosi się do kategorii 22 Inne niewyszczególnione usługi. Drugą grupę stanowi Administracja publiczna. Wykres 84. Wykres: IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) 18,66% 15,98% 0,85% 5,09% 1,46% 2,37% 0,73% 56,43% 0,30% 0,17% 0,12% 17 Administracja publiczna 0,10% 0,03% 10 Poczta i telekomunikacja 0,06% 22 Inne niewyszczególnione usługi 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 13 Handel hurtowy i detaliczny 06 Nieokreślony przemysł wytwórczy 18 Edukacja 15 Pośrednictwo finansowe 12 Budownictwo 04 Wytwarzanie tekstyliów i wyrobów włókienniczych 16 Obsługa nieruchomości, wynajem i prowadzenie działalności gospodarczej 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne 14 Hotele i restauracje Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 214

216 Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE najwięcej projektów jest realizowanych w kategorii 17 Administracja publiczna. Niecałe 20% wartości dofinansowania zajmuje kategoria 10 Poczta i telekomunikacja. wg obszaru realizacji Tabela 37. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinansowanie UE pod względem obszaru realizacji Obszar realizacji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) obszar miejski ,14 obszar wiejski ,56 RAZEM ,70 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 85. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w podziale na dany obszar realizacji (w %) 89,62% 10,38% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne, zdecydowana większość projektów przypada na obszar miejski (90%). Spośród wszystkich projektów w IV Osi priorytetowej na obszarze wiejskim są realizowane tylko 22 (10%). Należy jednak zauważyć, iż w okresie sprawozdawczym w omawianej Osi o około 38% zwiększyła się liczba projektów realizowanych na obszarach wiejskich. 215

217 Wykres 86. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) 2,94% 97,06% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne łączna kwota dofinansowania przypadająca na obszary miejskie wynosi ,14 EUR, (tj ,81 PLN), co stanowi ponad 97% ogółu wartości dofinansowania. W ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne, łączna kwota dofinansowania UE przypadająca na obszary wiejskie wynosi ,56 EUR, (tj ,64 PLN), co stanowi niecałe 2,9%. Należy mieć na uwadze, iż taki rozkład nie wynika z założeń programowych. Zgodnie z URPO WŁ wszystkie działania w ramach IV Osi mogą być realizowane zarówno na obszarze miejskim jak i wiejskim. Można domniemywać, iż specyfika projektów informatycznych powoduje, że są one realizowane przede wszystkim na terenach miejskich. Przedmiotowe obszary cechuje lepszy dostęp do szybkiego internetu, tam głownie zlokalizowane są informatyzowane instytucje, czy przedsięwzięcia, które wymagają wysoko wyspecjalizowanej siły roboczej. wg kategorii interwencji Tabela 38. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategoria interwencji 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) ,26 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.) 15 Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK i ich wydajne użytkowanie , , , ,86 RAZEM ,70 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 216

218 Wykres 87. IV Oś Priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 15,09% 7,08% 3,30% 2,83% 71,70% 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.) 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) 15 Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK i ich wydajne użytkowanie 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Najwięcej projektów, bo aż 152 jest realizowanych w ramach kategorii 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.), co stanowi 72% ogólnej liczby projektów. Kolejne miejsca zajmują projekty w kategorii 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) w liczbie 32, co stanowi 15% ogólnej liczby projektów. Wykres 88. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 23,43% 19,10% 0,59% 26,12% 30,75% 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.) 15 Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK i ich wydajne użytkowanie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 217

219 Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE, najwięcej środków absorbują projekty z kategorii 10 Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe) ,26 EUR ( ,10 PLN), co stanowi ponad 30%. Kolejne miejsca zajmuje kategoria 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) z kwotą ,50 EUR ( ,90 PLN), co stanowi 26,12%. Mimo zdecydowanej dominacji kategorii 14, biorąc pod uwagę liczbę realizowanych projektów, rozkład wartości dofinansowania kształtuje się stosunkowo równomiernie pomiędzy kategorie (poza kategorię 15) objęte wsparciem w ramach IV Osi priorytetowej RPO WŁ. Oznacza to, że projekty, które liczbowo dominują mają stosunkowo niską wartość i obejmują przede wszystkim zakup sprzętu komputerowego oraz opracowanie i wdrożenie platform internetowych w ramach których istnieje możliwość zawierania transakcji handlowych, prowadzenia szkoleń internetowych. wg form prawnych Tabela 39. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) jst ,34 przedsiębiorstwa ,93 organizacje non profit ,76 organy władzy, administracji rządowej ,78 uczelnie, jednostki naukowe ,19 inne ,70 RAZEM ,70 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 89. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w%) 14,62% 10,38% 5,66% 75,00% 3,30% 0,94% 0,47% przedsiębiorstwa jst organizacje non profit organy władzy, administracji rządowej uczelnie, jednostki naukowe inne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 218

220 Wśród 212 projektów w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne najwięcej projektów realizują przedsiębiorcy 159 projektów, co stanowi 75% ich ogólnej liczby. Wykres 90. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 21,01% 8,03% 6,18% 5,75% 64,78% 0,39% 0,04% jst przedsiębiorstwa organy władzy, administracji inne organizacje non profit uczelnie, jednostki naukowe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE dominują jst. Udział wartości dofinansowania jst w ogólnej wartości dofinansowania wynosi ,34 EUR ( ,61 PLN), co stanowi niecałe 65% ogółu podpisanych umów w ramach IV Osi priorytetowej. Mimo zdecydowanej dominacji przedsiębiorców biorąc pod uwagę liczbę realizowanych projektów, analiza rozkładu wartości dofinansowania wskazuje na dominację jst. wg powiatów Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. 219

221 Wykres 91. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę ilość umów i ich rozkład terytorialny stwierdzić należy, iż istnieje duża rozpiętość w odniesieniu do poszczególnych powiatów województwa łódzkiego. Zdecydowanie najwięcej projektów jest realizowanych w Powiecie m. Łódź (127). Na kolejnych miejscach znajdują się powiaty: zgierski (23), pabianicki (18), powiat bełchatowski (13). Najmniej projektów realizowanych jest w Powiecie m. Skierniewice (1). Wykres 92. IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach mln EUR ,73 5,18 4,20 2,85 2,85 2,78 2,70 2,12 1,88 1,78 1,68 1,50 1,33 1,20 0,94 0,83 0,64 0,48 0,480,41 0,40 0,34 0,01 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 10 W celu zapewnienia czytelności analizy wdrażania RPO WŁ w powiatach na wykresach nie ujęto Powiatu M. Łódź, w którym realizuje się najwięcej projektów zarówno pod względem ilościowym jak i kwotowym. Na wykresie nie uwzględniono również projektów na kwotę ,09 EUR ( ,91 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR ,37 EUR ( ,93 PLN), ponieważ nie mają ustalonej przynależności do żadnego powiatu. Projekty realizowane na terenie kilku powiatów są liczone do każdego z nich. 220

222 Pod względem wysokości dofinansowania z UE również najwięcej środków uzyskał Powiat m.łódź. W dalszej kolejności odpowiednio powiaty: zgierski, pabianicki i łódzki. Projekty o najniższej wartości dofinansowania realizowane są w powiatach: wieluńskim, wieruszowskim, Powiecie m. Skierniewice. W związku z brakiem identyfikacji na poziomie programu operacyjnego obszarów defaworyzowanych, nie można przeprowadzić analizy dotyczącej wpływu wsparcia udzielonego w ramach RPO WŁ na sytuację społeczno-gospodarczą takich obszarów. Analiza realizacji wskaźników programowych IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne Wartości wskaźników produktu i rezultatu określonych w RPO WŁ oraz w URPO WŁ zostały zamieszczone w Tabeli 4. Postęp fizyczny programu operacyjnego stanowiącej załącznik nr IV do Sprawozdania. Poniższa szczegółowa analiza wskaźników określonych na poziomie osi priorytetowych dotyczyć będzie wyłącznie wskaźników zapisanych w RPO WŁ. Wykresy przedstawiające realizację finansową i rzeczową, z uwagi na dużą liczebność wskaźników programowych, dotyczą tylko wybranych wskaźników. 1/ Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego szt. (wskaźnik produktu) Wykres 93. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne Wykres 94. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego w ramach IV Osi priorytetowej Społeczeństwo: informacyjne mln EUR szt wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja ,6 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest w oparciu o KSI (SIMIK 07-13) na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach IV Osi priorytetowej (Działania IV.1 IV.3). Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec grudnia 2012 r., 85 projektów uzyskało status projektów zakończonych, co stanowi 71% wynoszącej 119 szt. wartości docelowej zaplanowanej do 221

223 osiągnięcia do 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec grudnia 2011 r., przyrost wartości wskaźnika w badanym okresie sprawozdawczym wyniósł 49 projektów, co świadczy o dużym postępie w jego realizacji. Szacowana realizacja wskaźnika wynosi 212 projekty, co przekracza wartość docelową zakładaną na 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec 2011 r. wartość ta uległa zwiększeniu o 7 szt. W 2007 r. wartość wskaźnika szacowano przy założeniu średniej wartości dofinansowania dla projektu na poziomie ok. 2 mln PLN, (dane na podstawie ZPORR), natomiast rzeczywista średnia wartość dofinansowania dla podpisanych umów wynosi ok. 1,4 mln PLN. Umożliwiło to w rzeczywistości realizację prawie dwukrotnie większej ilości projektów niż pierwotnie planowano. W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zwiększenia wartości docelowej do 190 szt. w 2015 r. W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiany te nie zostały jednak formalnie zgłoszone. 2/ Liczba stworzonych PIAP szt. (wskaźnik produktu) Wykres 95. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego mln EUR Wykres 96. Realizacja rzeczowa. Liczba stworzonych PIAP w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego szt , wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego i wykazywany w oparciu o funkcjonujący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik produktu: Liczba uruchomionych PIAP (szt.). Z uwagi na zakończenie tylko 2 projektów w ramach powyższego Działania (w okresie sprawozdawczym nie zakończył się żaden projekt), realizacja wskaźnika zgodnie ze stanem na koniec okresu sprawozdawczego wykazywana jest w dalszym ciągu na poziomie 6 szt., co stanowi 1,2% wartości docelowej zaplanowanej na 2015 r. Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie projektów, szacowana realizacja wskaźnika wynosi 60 szt., co stanowi 12% wynoszącej 500 szt. wartości docelowej planowanej do osiągnięcia do 2015 r. 222

224 Biorąc pod uwagę profil popytu na środki strukturalne w latach okazuje się, iż budowa PIAP-ów nie cieszy się większym zainteresowaniem wśród beneficjentów Programu. PIAP-y powstają jako dodatek do szerszych inwestycji instytucji użytku publicznego, które z kolei koncentrują się na poprawie dostępu do szerokopasmowego internetu. Pomimo, że PIAP-y spełniają istotną rolę informacyjną, to jednak w kontekście rozwoju społeczeństwa informacyjnego (posiadanie własnych komputerów, zwiększanie jakości i dostępności sieci internet) ogólnodostępne punkty dostępu do internetu tracą na popularności, nawet pomimo ich większego zaawansowania technologicznego. IZ RPO WŁ dokonała autoewaluacji w zakresie w/w wskaźnika. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmiany wskaźnika na Długość wybudowanej sieci Internetu szerokopasmowego z wartością docelową 810 km (2015 r.). W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiany te nie zostały jednak formalnie zgłoszone. 3/ Liczba podłączeń do internetu szerokopasmowego, w tym: - gospodarstwa domowe, - MŚP, - szkoły szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego i wykazywany w oparciu o funkcjonujące w KSI (SIMIK 07-13) wskaźniki rezultatu: Liczba MŚP, które uzyskały możliwość dostępu do internetu (szt.) Liczba szkół, które uzyskały możliwość dostępu do internetu (szt.). Według stanu na koniec grudnia 2012 r., realizacja wskaźnika wykazywana jest, zgodnie z KSI na poziomie 7 szt. (szkoły, które uzyskały możliwość dostępu do internetu). Z uwagi na brak informacji w KSI, uzupełnienie wartości wskaźnika o dane dotyczące m.in. możliwości podłączeń do internetu szerokopasmowego w zakresie gospodarstw domowych, zostanie dokonane na podstawie informacji z ankiet przeprowadzonych wśród beneficjentów Programu, którzy zakończyli realizację tych projektów. Ankieta przeprowadzona na koniec 2012 r. nie wykazała realizacji powyższego podwskaźnika. W przypadku, gdy nie przyniesie to w dalszym ciągu spodziewanych rezultatów, IZ RPO WŁ zamierza zlecić wykonanie ekspertyzy w celu pozyskania stosownych danych. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie, zgodnie z KSI, wynosi 830 szt. (723 szt. MŚP, 107 szt. szkoły), co stanowi 5% wynoszącej szt. wartości docelowej planowanej do osiągnięcia do 2015 r. Badając realizację wskaźnika, należy wziąć pod uwagę fakt, że dopiero Uchwała KK NSRO nr 48 z dnia 6 sierpnia 2010 r. umożliwiła realizację w ramach RPO budowy lub rozbudowy sieci dostępowych (do tego momentu projekty dotyczące ostatniej mili realizowane były w ramach POIG). W związku z powyższym wartości realizowanego wskaźnika są znacznie mniejsze, niż to szacowano pierwotnie. Dostrzegając ten problem, po dokonaniu autoewaluacji, w marcu 2011 r. zgłoszono w drodze renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia założonych pierwotnie wartości docelowych argumentując, że ich osiągnięcie będzie trudne do zrealizowania biorąc pod uwagę wcześniejsze zapisy linii demarkacyjnej. Wniosek ten nie został zaakceptowany i nie został on jednak formalnie zgłoszony. Biorąc powyższe pod uwagę, w celu wzrostu wartości wskaźnika, IZ RPO WŁ zdecydowało o przeznaczeniu dodatkowych środków uzyskanych z KRW oraz DT na realizację Działania, w ramach którego realizowany być może przedmiotowy wskaźnik (kolejny nabór projektów został przeprowadzony w I kwartale 2012 r.) 223

225 4/ Liczba osób, które uzyskały dostęp do internetu szerokopasmowego osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego i wykazywany w oparciu o KSI (SIMIK 07-13) na podstawie funkcjonującego wskaźnika rezultatu: Liczba osób, które uzyskały możliwość dostępu do internetu (osoby) oraz dodatkowo wskaźnika z URPO Liczba osób, które uzyskały dostęp do internetu szerokopasmowego. Zgodnie z danymi z KSI (SIMIK 07-13), wg stanu na koniec okresu sprawozdawczego, realizacja wskaźnika wykazywana jest w dalszym ciągu na zerowym poziomie. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów (zgodnie z KSI) wynosi osób, co stanowi ok. 47% wynoszącej osób wartości docelowej na 2015 r. Łącznie jednak ze wskaźnikiem z URPO WŁ, szacowana realizacja wskaźnika wynosi ogółem , co przekracza wartość docelową zaplanowaną na 2015 r. 5/ Liczba korzystających z usług publicznych on-line osoby (wskaźnik rezultatu Wykres 97. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne Wykres 98. Realizacja rzeczowa. Liczba korzystających z usług publicznych on-line w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne mln EUR tys. osób ,6 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja ,5 0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania IV.2 E-usługi publiczne i wykazywany w oparciu o widniejący w KSI (SIMIK 07-13) w ramach Działania IV.2 wskaźnik: Liczba osób korzystających z usług on-line (osoby). Na podstawie projektów zakończonych, wg stanu na koniec okresu sprawozdawczego, wskaźnik został zrealizowany (zgodnie z KSI) na poziomie osób (co przekracza wartość docelową na 2015 r.), z czego w samym 2012 r. wartość ta wzrosła o osób. Tak duży wzrost realizacji wskaźnika wynika z tego, że w przypadku 1 projektu nastąpiło drastyczne niedoszacowanie wskaźnika we wniosku o dofinansowanie. Pomiar wskaźnika odbywał się poprzez mierzenie statystyki odwiedzin stron internetowych i BIP oraz pobrań formularzy wniosków/pism oraz statystyki złożonych podań/wniosków w wersji elektronicznej. Beneficjent zakładając szacowaną realizację (900 osób) nie przewidział, że osoby mogą być 224

226 wielokrotnie zliczane przy każdorazowym wchodzeniu na stronę internetową, stąd wartość realizacji w tym projekcie kilkaset razy przekracza wartość planowaną (ok. 847 tys. osób). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie w projektach wynosi osób, co stanowi ok. 46% wynoszącej osób wartości docelowej na 2015 r. W celu zwiększenia wartości wskaźnika (zgodnie z prawidłową metodologią) w I kwartale 2012 r. oraz w 2013 r. przeprowadzono kolejne 2 nabory projektów w ramach Działania. Analiza realizacji wskaźników - IV Oś priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne na podstawie badań ankietowych W związku z potrzebą ustalenia rzeczywistych efektów projektów IZ RPO WŁ, prowadzi badanie ankietowe wszystkich projektów zakończonych wg stanu na koniec 2012 r. Na podstawie informacji zwrotnej od około 84% ankietowanych projektów pozyskano informację na temat osiągniętych wskaźników rzeczowych, z której wynika, iż większość wykazanych wskaźników odbiega od danych wynikających z KSI (SIMIK 07-13). Powodem takiego stanu jest niepełna % zwrotność ankiet oraz wykazywanie w ramach ankiety osiągniętych faktycznie wskaźników, które nie były wybrane przez beneficjentów we wniosku o dofinansowanie. Pomimo tego jednak należy zauważyć, iż niektóre wskaźniki z ankiet są zbieżne z tymi z KSI, albo odbiegają od siebie w stopniu nieznacznym. Ponadto, w ramach IV Osi priorytetowej osiągane są wskaźniki, które nie są deklarowane we wnioskach o dofinansowanie, których osiągnięcie jest obligatoryjne. Wg stanu na koniec grudnia 2012 r. beneficjenci wykazali 56 miejsc pracy, z czego 14 osób stanowiły kobiety a 42 mężczyźni. Z przeprowadzonych ankiet wynika również, iż w ramach etatów stworzonych w wyniku realizacji projektów zatrudniono trzykrotnie więcej mężczyzn niż kobiet. Może to wynikać z ogólnych tendencji struktury wykształcenia kobiet i mężczyzn. Realizacja projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego wymaga wiedzy określanej jako ścisła, techniczna. Obserwując rynek szkół wyższych można wnioskować, iż na uczelniach wyższych technicznych dominują mężczyźni, co przekłada się później na rynek pracy, w tym także na obsługę i realizację i wdrażanie projektów informatycznych. Wydaje się, że przedmiotowa sytuacja nie wymaga podjęcia środków zaradczych, czy wprowadzania sztucznych parytetów. Dokładnie odwrotna sytuacja ma miejsce w V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna, gdzie przeważają wśród zatrudnionych - kobiety. Wynika to ze specyfiki projektów realizowanych w ochronie zdrowia, pomocy społecznej, edukacji, kulturze, gdzie wśród pracowników dominują kobiety. W przypadku wskaźników sprawiających trudności z pozyskaniem danych (np: brak danych z uwagi na niewybieranie wskaźnika przez beneficjentów,niekompletne dane) na koniec Programu IZ RPO WŁ zleci ekspertyzę badawczą w celu pełnego i rzeczywistego zobrazowania ich osiągnięcia. Komplementarność Zgodnie z zapisami URPO WŁ wszystkie trzy Działania z IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne: IV. 1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, IV.2 E- usługi publiczne, IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw wykazują wzajemną komplementarność. Ponadto, Działanie IV.3 wykazuje komplementarność ze wszystkimi działaniami w II i V Osi Priorytetowej RPO WŁ oraz Działaniami: III.1 Wsparcie jednostek B+R i III.2 Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw. Działanie IV.3 jest również komplementarne ze wsparciem udzielanym w ramach POKL, a konkretnie 225

227 w zakresie poddziałań realizowanych w ramach: Działania III.1 Modernizacja systemu zarządzania i nadzoru w oświacie; Działania III.2 Rozwój systemów egzaminów zewnętrznych; Działania III.3 Poprawa jakości kształcenia; Działania III.4 Opracowanie i wdrożenie Krajowego Systemu Kwalifikacji Działania V.2 Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej. Działania IV Osi priorytetowej RPO WŁ są również komplementarne z interwencją w ramach VII Osi Priorytetowej POIG: Społeczeństwo informacyjne - budowa elektronicznej administracji oraz z Działaniami: 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej; 8.2 Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B oraz 8.4 Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie ostatniej mili. Projekty realizowane na terenie województwa łódzkiego finansowane w ramach innych programów operacyjnych Na obszarze województwa łódzkiego realizowanych jest 198 projektów w ramach innych programów operacyjnych, które tematyczne są zbieżne z obszarem wsparcia IV Osi Priorytetowej RPO WŁ: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego. Wszystkie projekty spełniające przedmiotowy warunek realizowane w ramach POIG, o wartości ogółem: ,23 EUR ( ,36 PLN), w tym dofinansowanie UE: ,14 EUR ( ,39 PLN). Tabela 40. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne realizowane w ramach POIG Program Kategoria interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) POIG 11 Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) 13 Usługi i aplikacje dla obywateli (e- zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja itp.) 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.) 15 Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK i ich wydajne użytkowanie , , , ,89 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Biorąc pod uwagę liczbę projektów najwięcej tematycznie zbieżnych projektów w ramach POIG z obszarem wsparcia IV Osi Priorytetowej RPO WŁ występuje w kategorii 14 Usługi i aplikacje dla MŚP (e-handel, kształcenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.). Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE najwięcej tematycznie zbieżnych projektów w ramach POIG z obszarem wsparcia IV Osi Priorytetowej RPO WŁ występuje w kategorii 226

228 15 Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK i ich wydajne użytkowanie. Projekty kluczowe w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne W ramach IV Osi Priorytetowej realizowanych jest łącznie 6 projektów kluczowych o wartości całkowitej ,90 EUR ( ,80 PLN) i wartości dofinansowania UE ,61 ( ,55 PLN), w tym 3 w ramach projektów w ramach projektów zintegrowanych. W okresie sprawozdawczym nie miały miejsca zmiany na liście IWIPK. Wskaźniki produktu w większości projektów zostają już osiągnięte w 100% lub zbliżają się do tego poziomu. W stosunku do trzech projektów niezbędne było przesunięcie terminu realizacji projektu do końca 2012 r. lub I kwartału 2013 r. Więcej informacji nt. projektów kluczowych znajduje się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. Zidentyfikowane problemy we wdrażaniu IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne oraz podjęte środki zaradcze W trakcie realizacji projektów ujawniły się tzw. wąskie gardła. Dla większości projektów, które uzyskały dofinansowanie w ramach IV Osi priorytetowej, zakończenie rzeczowej realizacji przewidywane jest na końcowe lata okresu programowania. Z uwagi na skomplikowany charakter projektów, które w dużej mierze związane są z budową i wdrażaniem systemów teleinformatycznych oraz zakupem specjalistycznego oprogramowania, płatności na rzecz wykonawców przewidziane są na zakończenie projektu, tzn. po etapie testowania i wdrożenia stworzonych systemów i oprogramowania. Wyniki badań ewaluacyjnych dotyczących wsparcia w ramach IV Osi Priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne oraz sposób wykorzystania rekomendacji Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażanie RPO WŁ jako całości wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących poszczególnych osi priorytetowych. Szczegółowe informacje znajdują się w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. Zasada równość szans w kontekście realizacji IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne. Informacje na temat zasady równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. Występowanie cross - financingu - u w projektach realizowanych w ramach IV Osi priorytetowej: Społeczeństwo informacyjne Informacje na temat finansowania krzyżowego projektów ujęte zostały w podrozdziale Cross-financing. Rekomendacje KE Realizację zaleceń i rekomendacji KE w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje KE. Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Realizację zaleceń i rekomendacji IZ RPO WŁ i innych instytucji w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji. 227

229 Plany w kolejnym okresie sprawozdawczym W przyszłym okresie planuje się przeprowadzić konkurs dla naboru nr 5 dla Działania IV.2 E- usługi publiczne. Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie wniosków o dofinansowanie projektów wynosi ,00 PLN tj ,00 EUR (kurs EUR = 4,1648 PLN z dnia r.). Planowany termin rozstrzygnięcia konkursu: wrzesień 2013 r. 228

230 V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Wsparcie w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna obejmuje działania z zakresu infrastruktury ochrony zdrowia, pomocy społecznej, infrastruktury edukacyjnej i infrastruktury kultury i ma na celu niwelację zdiagnozowanych w tych obszarach problemów i zagrożeń, które ograniczają możliwości wykorzystania potencjału regionu łódzkiego. Chodzi tu w szczególności o potencjał ludzki - coraz lepiej wykształceni młodzi ludzie, światowej klasy specjaliści w dziedzinie medycyny oraz wykwalifikowana kadra pomocy społecznej. Region łódzki, a w szczególności Miasto Łódź zapewnia szeroki dostęp do różnych placówek edukacyjnych a także zdrowotnych. Na terenie Łodzi funkcjonuje ponad 20 szkół wyższych i ponad 30 szpitali. Łódź to także zagłębie licznych placówek kulturalnych, począwszy od Filharmonii Łódzkiej po liczne teatry, kina i muzea. Łódź jest znana jako miasto czterech kultur - rosyjskiej, niemieckiej, żydowskiej i polskiej. Cele V Osi Priorytetowej: Infrastruktura społeczna są zgodne ze Strategią Europa 2020 w zakresie priorytetów: Inteligentny rozwój - gospodarka oparta na wiedzy i innowacji, którego realizacja m.in. wymaga podniesienia jakości edukacji; Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu, co oznacza gospodarkę charakteryzującą się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającą spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, gdzie duże znaczenie ma zapewnienie właściwej infrastruktury, w tym edukacyjnej i kulturowej i społecznej. Założenia V Osi priorytetowej są również spójne z KPR, Europa 2020, w szczególności w zakresie Priorytetu: 1. Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego w odniesieniu do celu 1.7. Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej, który zakłada inwestycje w infrastrukturę edukacji, ochrony zdrowia i kultury, pozwala na zwiększanie potencjału regionów poprzez zapobieganie pogłębiania się nierówności i sprzyjaniu włączeniu społecznemu. Priorytet 3. Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu również jest realizowany przez cele V Osi priorytetowej, zwłaszcza w zakresie celu 3.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, który postrzegany jest szeroko i obejmuje system pomocy społecznej i ochrony zdrowia w kontekście ograniczenia skali ubóstwa i wykluczenia społecznego. W pierwszym kwartale 2013 r. została przyjęta zaktualizowana SRWŁ Cele V Osi priorytetowej wpisują się w założenia w/w dokumentu w odniesieniu do celu operacyjnego 5: Wysoki standard i dostęp do usług publicznych w ramach Filaru 2. Spójność społeczna. Poprzez zaproponowane działania strategiczne, do których zaliczymy rozwój usług i poprawę dostępu do sektora edukacji, sektora ochrony zdrowia, pomocy społecznej oraz kultury, sportu, turystyki i rekreacji są realizowane cele V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna. Istotnym czynnikiem decydującym o atrakcyjności regionu i jego poziomie cywilizacyjnym są warunki życia mieszkańców określone m. in. poprzez dostęp do podstawowych usług publicznych, który jest wyznacznikiem jakości życia oraz spójności społecznej. 229

231 Postęp wdrażania Wykres 99. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,77 Alokacja 183,42 130,79 122,83 0,00 0,00 0,00 0,00 Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym Wnioski zatwierdzone Podpisane umowy ,93 76,34 Zatwierdzone wnioski o płatność 23,95 21,92 Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Alokacja V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna na koniec okresu sprawozdawczego wynosiła ,00 EUR ( ,50 PLN) i w EUR nie uległa zmianie w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego (wartości wyrażone w PLN uległy zmniejszeniu w związku ze spadkiem kursu EUR). Największy udział w ramach alokacji V Osi priorytetowej - 37% przypada na Działanie V.4 Infrastruktura kultury. Nieco ponad 33% alokacji przypada na Działanie V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia, a prawie 26% na Działanie V.3 Infrastruktura edukacyjna. Tylko nieco ponad 4% alokacji przeznaczono na Działanie V.2 Infrastruktura pomocy społecznej. Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wyniosła ,62 EUR i wzrosła w okresie sprawozdawczym o kwotę ,60 EUR, co stanowi przyrost w porównaniu do wartości z 2011 r. o ponad 40%. W V Osi priorytetowej dostrzegalny jest znaczący postęp we wdrażaniu, który obecnie dotyczy głównie etapu realizacji i rozliczenia wniosków o płatność. Realokacje W okresie sprawozdawczym w ramach V Osi priorytetowej nie miały miejsca żadne przesunięcia środków finansowych. Konkursy W ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna od początku wdrażania Programu miały miejsce 4 nabory, po jednym dla każdego Działania. Alokacja na konkursy wynosiła ,59 EUR. Zainteresowanie w/w konkursami było duże i pozwoliło na kontraktację całej dostępnej kwoty. 230

232 W okresie sprawozdawczym nie przeprowadzono żadnych konkursów oraz ze względu na wyczerpanie środków nie planuje się ich ogłaszania w kolejnych okresach sprawozdawczych. Wnioski o dofinansowanie Od początku Programu pozytywnie pod względem formalnym oceniono łącznie 187 wniosków na kwotę ,64 EUR ( ,59 PLN), w tym dofinansowanie na kwotę ,48 EUR ( ,16 PLN). W okresie sprawozdawczym nie prowadzono oceny wniosków pod względem formalnym. Wnioski zatwierdzone Od początku realizacji Programu do dofinansowania zatwierdzono 96 wniosków na kwotę ogółem ,23 EUR ( ,46 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,18 EUR ( ,47 PLN). W okresie sprawozdawczym nie zatwierdzono nowych wniosków o dofinansowanie. Podpisane umowy Na koniec okresu sprawozdawczego w ramach w ramach V Osi priorytetowej podpisane były 94 umowy na kwotę ogółem ,87 EUR ( ,66 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR wynosi ,93 ( ,67 PLN), co stanowi 101,71% alokacji. W okresie sprawozdawczym ze względu na powstałe oszczędności ZWŁ Uchwałą Nr 1957/12 z dnia 10 grudnia 2012 r. podwyższył poziom dofinansowania do maksymalnego poziomu 85% (tj. do kwoty ,12 PLN) dla projektu pn.: Poprawa infrastruktury budynków Teatru Wielkiego w Łodzi złożonego przez Teatr Wielki w Łodzi w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna, Działanie V.4 Infrastruktura kultury RPO WŁ, umieszczonego w IWIPK. Kontraktacja w ramach wszystkich Działań V Osi priorytetowej osiągnęła już poziom 100% alokacji. Zatwierdzone wnioski o płatność W okresie sprawozdawczym nastąpił znaczny wzrost w ramach tej kategorii o kwotę ,62 EUR, co stanowi prawie 57% wartości z 2011 r. Od początku realizacji Programu zatwierdzono 599 wniosków o płatność na kwotę ,17 EUR ( ,56 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR w wysokości ,21 EUR ( ,40 PLN), co stanowi 65,36% alokacji. W odniesieniu do poszczególnych Działań w ramach V Osi priorytetowej zróżnicowany jest poziom zatwierdzonych płatności w stosunku do alokacji. W Działaniach V.2 i V.3 wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji wynosi odpowiednio 83,86% i 88,44% alokacji, natomiast w ramach Działania V.1-61,40%, a dla Działania V.4-49,74% alokacji. W ramach Działania V.4 nastąpił znaczy przyrost w odniesieniu do 2011 r., choć nadal płatności są na najniższym poziomie w V Osi priorytetowej. W ramach Działania V.4 realizowane są projekty o znacznej wartości, średnio przekraczając 11 mln PLN, w tym kwota dofinansowania 6,6 mln PLN. Są to projekty infrastrukturalne, rozłożone w czasie, co może tłumaczyć wskazany niższy poziom zatwierdzonych płatności. W okresie sprawozdawczym w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna zatwierdzono 147 wniosków o płatność na kwotę ogółem ,83 EUR ( , 57 PLN), w tym dofinansowanie UE ,24 EUR ( ,88 PLN). 231

233 Projekty zakończone Od początku trwania Programu w ramach V Osi priorytetowej zakończono 40 projektów na kwotę dofinansowania z EFRR ,76 EUR ( ,20 PLN), w tym: 3 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,41 EUR ( ,82 PLN) w ramach Działania V.1; 4 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,59 EUR ( ,84 PLN) w ramach Działania V.2; 32 projekty na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,33 EUR ( ,32 PLN) w ramach Działania V.3; 1 projekt na kwotę dofinansowania z EFRR w wysokości ,43 EUR ( ,22 PLN) w ramach Działania V.4. Realizacja celów Celem V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna jest zwiększenie dostępu mieszkańców regionu łódzkiego do ośrodków oferujących kompleksowe usługi medyczne, podniesienie potencjału instytucji pomocy społecznej, podniesienie standardów i poziomu kształcenia, jak również wzrost identyfikacji mieszkańców z kulturą regionu. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez wsparcie bazy edukacyjnej, medycznej, pomocy społecznej oraz kultury, przede wszystkim poprzez dofinansowanie projektów polegających na przebudowie placówek ochrony zdrowia, zakupie lub odnowieniu aparatury medycznej, budowie lub przebudowie obiektów pomocy społecznej, szkół i innych jednostek prowadzących działalność edukacyjną, zakupie wyposażenia tych placówek, budowie lub przebudowie infrastruktury kulturalnej i zakupie niezbędnego wyposażenia. Wdrażanie V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna jest odpowiedzią na potrzeby regionu, bowiem w analizie SWOT SRWŁ na lata i w analizie RPO WŁ wśród słabych jego stron wskazano m.in.: złą sytuacja demograficzną i zły stan zdrowia mieszkańców województwa; zły stan wyposażenia placówek edukacyjnych; zróżnicowanie dostępu do specjalistycznych świadczeń zdrowotnych; zły stan techniczny i infrastrukturalny obiektów służby zdrowia; postępujące niszczenie walorów kulturowokrajobrazowych województwa; zły stan infrastrukturalny placówek kultury. Realizacja projektów w ramach V Osi priorytetowej przyczyni się do podniesienia standardu infrastruktury w przedmiotowym zakresie, a w efekcie doprowadzi do polepszenia jakości i dostępności oferowanych usług. Dotychczas zrealizowane projekty w ramach V Osi priorytetowej to w przeważającej części projekty dofinansowane w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna. Spośród nich ponad połowa była realizowana na obszarach wiejskich i w małych miasteczkach, czyli generalnie tam, gdzie potrzeby inwestycyjne były największe. Pozwoliło to na poprawę potencjału edukacyjnego dofinansowanych jednostek oraz wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z danego obszaru. Biorąc pod uwagę odniesienie postępu rzeczowego do postępu finansowego w ramach V Osi priorytetowej Infrastruktura społeczna należy stwierdzić, że 100% kontraktacja środków przełożyła się na wypełnienie wartości docelowej założonej na 2015 r. w przypadku wskaźnika: Liczba studentów korzystających z efektów projektów (RPO WŁ/URPO WŁ), natomiast w przypadku wskaźnika rezultatu: Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze 232

234 pomocy społecznej (RPO WŁ/URPO WŁ) osiągnięto 61% wartości założonej na 2015 r. Rozkład projektów w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna wg działu gospodarki Tabela 41. V Osi priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Dział gospodarki Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego ,73 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne ,43 18 Edukacja ,77 22 Inne niewyszczególnione usługi ,01 RAZEM ,93 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Zdecydowanie najwięcej projektów pod względem ilościowym realizowanych jest w ramach działu 18 Edukacja oraz Działu 22 Inne niewyszczególnione usługi. Biorąc pod uwagę wysokość dofinansowania z EFRR zdecydowanie największa wartość przypadła dla działu 22 Inne niewyszczególnione usługi, a na drugim miejscu działu 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego. W ramach tego działu gospodarki realizowanych jest 11 projektów, w których średnia wartość dofinansowania wynosi ,52 EUR ( ,12 PLN), podczas gdy ich średnia dla V Osi Priorytetowej wynosi ,40 EUR ( ,92 PLN). Wykres 100. V Osi priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w danym dziale gospodarki (w %) 8% 12% 50% 30% 18 Edukacja 22 Inne niewyszczególnione usługi 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 233

235 Wykres 101. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE przypadające na dany dział gospodarki (w %) 4% 26% 36% 34% 22 Inne niewyszczególnione usługi 19 Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 18 Edukacja 20 Opieka społeczna, pozostałe usługi komunalne, społeczne i indywidualne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) W ramach działu gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi występują kody PKD wskazane w poniższej tabeli. Tabela 42. V Oś priorytetowa Infrastruktura społeczna. Wykaz najczęściej występujących kodów PKD w działach gospodarki 22 Inne niewyszczególnione usługi Kod PKD Nazwa PKD Liczba projektów Dofinansowanie UE (w EUR) Z Kierowanie podstawowymi rodzajami działalności publicznej , B Szkoły wyższe , Z Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych , Z Działalność obiektów kulturalnych , Z Działalność muzeów , Z Działalność organizacji religijnych ,01 RAZEM ,01 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Zdecydowanie przeważa zarówno pod względem liczby projektów jak i ich wartości dofinansowania UE kod PKD Z Kierowanie podstawowymi rodzajami działalności publicznej. Projekty realizowane w ramach tego kodu to w szczególności projekty z zakresu kultury realizowane przez jst. Pod względem wartości dofinansowania uwagę zwraca kod PKD Z Działalność organizacji religijnych, w ramach którego realizowany jest jeden projekt o znacznej wartości. 234

236 wg obszaru realizacji Tabela 43. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinasowanie pod względem obszaru realizacji Obszar realizacji Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) obszar miejski ,14 obszar wiejski ,80 RAZEM ,93 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Porównując liczbę podpisanych umów o dofinansowanie, stwierdzić należy, że ponad 2/3 projektów realizowana jest na obszarze miejskim - 64 umowy o dofinansowanie na kwotę wsparcia z EFRR w wysokości ,14 EUR ( ,6 PLN). Inwestycje realizowane na obszarze wiejskim otrzymały wsparcie w ramach 30 umów, dla których wartość dofinansowania z EFRR wynosi ,80EUR ( ,09 PLN). Ponad 86% środków przeznaczono na projekty realizowane na obszarze miejskim, a tylko niecałe 14% na projekty na obszarze wiejskim. Biorąc pod uwagę przedmiotowe rozdysponowanie środków w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna rozkład taki nie dziwi, bowiem większość infrastruktury ochrony zdrowia, edukacji i kultury zlokalizowana jest na obszarach miejskich. Wykres 102. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w podziale na dany obszar realizacji (w %) 32% 68% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 235

237 Wykres 103. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE w podziale na dany obszar realizacji (w %) 14% 86% obszar miejski obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg kategorii interwencji Tabela 44. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategoria interwencji 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) ,28 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej ,72 75 Infrastruktura systemu oświaty ,77 76 Infrastruktura ochrony zdrowia ,73 77 Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza ,51 79 Pozostała infrastruktura społeczna ,92 RAZEM ,93 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Ze względu na liczbę podpisanych umów zdecydowanie dominuje obszar odnoszący się do infrastruktury oświaty. Biorąc pod uwagę wartość wsparcia w ramach V Osi priorytetowej, najwięcej przeznaczono na infrastrukturę ochrony zdrowia. Infrastruktura systemu oświaty angażuje mniej środków wsparcia w przeliczeniu na liczbę projektów, co świadczy o tym, iż pomimo realizacji dużej liczby projektów są one o stosunkowo małej wartości. Najmniej środków wykorzystuje kategoria interwencji: 77 Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza, w ramach której realizowany jest tylko jeden projekt. 236

238 Wykres 104. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna: Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 11,70% 22,34% 7,45% 7,45% 1,06% 1,06% 50,00% 75 Infrastruktura systemu oświaty 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej 76 Infrastruktura ochrony zdrowia 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 79 Pozostała infrastruktura społeczna 77 Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 105. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 18,13% 18,07% 25,82% 4,32% 0,11% 0,11% 33,56% 76 Infrastruktura ochrony zdrowia 75 Infrastruktura systemu oświaty 58 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego 59 Rozwój infrastruktury kulturalnej 79 Pozostała infrastruktura społeczna 77 Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) wg form prawnych Tabela 45. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) jst ,88 inne ,27 organizacje non profit ,01 organy władzy, administracji rządowej ,96 237

239 uczelnie, jednostki naukowe ,82 RAZEM ,93 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Spośród 94 beneficjentów V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna zdecydowanie dominującą grupę, ponad 84% wszystkich beneficjentów, stanowią jst. Drugą pod względem liczebności grupę stanowią zaliczne do kategorii inne - publiczne zakłady opieki zdrowotnej z udziałem 6,38% wśród ogółu beneficjentów tej Osi, a kolejną uczelnie i jednostki naukowe z udziałem 5,32%. Udział pozostałych form prawnych beneficjentów jest nieznaczący i wynosi 3,19% dla organizacji non profit i nieco ponad 1% organy władzy, administracji rządowej. Wykres 106. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 6,38% 3,19% 5,32% 1,06% 1,06% 84,04% jst organizacje non profit uczelnie, jednostki naukowe inne organy władzy, administracji rządowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 107. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 21,17% 9,04% 8,47% 0,43% 0,43% 60,89% jst organizacje non profit uczelnie, jednostki naukowe inne organy władzy, administracji rządowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 238

240 Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania w podziale na formę prawną beneficjenta, należy zauważyć, że jst w tym zakresie również są formą dominująca, na kolejnym miejscu znalazły się zaliczane do kategorii inne - publiczne zakłady opieki zdrowotnej, które wykorzystują 21,17% środków finansowych. Kolejną grupą beneficjentów są organizacje non profit, których udział wynosi 9% i uczelnie, jednostki naukowe z udziałem 8,47%. Udział pozostałej formy prawnej jest nieznaczący i wynosi zaledwie 0,43%. wg powiatów Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. Wykres 108. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę ilość umów i ich rozkład terytorialny stwierdzić należy, iż istnieje duża rozpiętość w odniesieniu do poszczególnych powiatów województwa łódzkiego. Najwięcej projektów jest realizowanych w Powiecie m. Łódź. Na kolejnych miejscach znajdują się powiaty: sieradzki, wieluński, opoczyński, zgierski. Pozostałe powiaty nie mają znaczącego udziału jeśli chodzi o ilość projektów. W powiatach: łęczyckim, skierniewickim i wieruszowskim nie jest realizowany żaden projekt w ramach V Osi Priorytetowej: Infrastruktura społeczna. 11 W celu zapewnienia czytelności analizy wdrażania RPO WŁ w powiatach na wykresach nie ujęto Powiatu m. Łódź, w którym realizuje się najwięcej projektów zarówno pod względem ilościowym jak i kwotowym. Na terenie Powiatu m. Łódź realizowanych jest 20 projektów. 239

241 Wykres 109. V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna. Wartość dofinansowania UE dla projektów realizowanych w poszczególnych powiatach 8 7,56 mln EUR ,69 5,38 5,28 5,01 4,91 4,73 4,30 4,16 4,08 4,06 3,57 2,73 2,61 2,17 1,35 1,21 0,91 0,87 0,09 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Pod względem wysokości dofinansowania z EFRR najwięcej środków uzyskał Powiat m. Łódź, na terenie którego realizowanych jest 20 projektów na kwotę ogółem ,13 EUR ( ,2 PLN), w tym dofinansowanie UE ,34 EUR ( ,53 PLN). W dalszej kolejności już na znacząco niższym poziomie dofinansowania znajdują się odpowiednio powiaty: radomszczański, tomaszowski, Powiat m. Piotrków Trybunalski, kutnowski i wieluński. W pozostałych powiatach środki UE w ramach V Osi priorytetowej nie osiągnęły istotnego poziomu. Projekty o najniższej wartości dofinansowania realizowane są w powiatach: brzezińskim, zduńskowolskim i piotrkowskim. Analiza realizacji wskaźników programowych V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna Wartości wskaźników produktu i rezultatu określonych w RPO WŁ oraz w URPO WŁ zostały zamieszczone w Tabeli 4. Postęp fizyczny programu operacyjnego stanowiącej załącznik nr IV do Sprawozdania. Poniższa szczegółowa analiza wskaźników określonych na poziomie osi priorytetowych dotyczyć będzie wyłącznie wskaźników zapisanych w RPO WŁ. Wykresy przedstawiające realizację finansową i rzeczową, z uwagi na dużą liczebność wskaźników programowych, dotyczą tylko wybranych wskaźników. 1/ Liczba projektów z zakresu kultury szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w ramach Działania V.4 Infrastruktura kultury w oparciu o KSI (SIMIK 07-13). Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Z uwagi na to, że zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r. wg KSI (SIMIK 07-13), w ramach Działania V.4 zakończono 1 projekt, realizacja wskaźnika wykazywana jest na 240

242 poziomie 1 szt. (wartość ta została osiągnięta w 2012 r.), co stanowi 4% wynoszącej 25 szt. wartości docelowej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi 28 szt., co przekracza wartość docelową na 2015 r. W związku z rozwiązaniem w 2012 r. 2 umów o dofinansowanie projektów w ramach w/w Działania, szacowana wartość wskaźnika w porównaniu do poprzedniego sprawozdania rocznego uległa zmniejszeniu o 2 szt. 2/ Liczba projektów w zakresie infrastruktury pomocy społecznej szt. (wskaźnik produktu) Wykres 110. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej mln EUR Wykres 111. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów w zakresie infrastruktury pomocy społecznej w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej szt ,4 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w Działaniu V.2 Infrastruktura pomocy społecznej, w oparciu o system KSI (SIMIK 07-13). Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. Według stanu na koniec grudnia 2012 r., realizacja wskaźnika została osiągnięta na poziomie 4 szt., co stanowi 50% wartości docelowej na 2015 r. (8 szt.) W badanym okresie sprawozdawczym realizacja wskaźnika zwiększyła się o 1 szt. (w porównaniu do stanu na koniec 2011 r.). Szacowana realizacja wskaźnika, na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi 8 szt., co stanowi wartość docelową zakładaną do osiągnięcia na 2015 r. 3/ Liczba projektów z zakresu ochrony zdrowia szt. (wskaźnik produktu) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie projektów w Działaniu V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia, w oparciu o system KSI (SIMIK 07-13). Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. 241

243 Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r. realizacja wskaźnika została osiągnięta na poziomie 3 szt., z czego 2 szt. osiągnięto w badanym okresie sprawozdawczym. Wartość ta stanowi to 3 % wynoszącej 113% wartości docelowej na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie, zgodnie z KSI wynosi 11 szt., co stanowi 10% wartości docelowej zakładanej na 2015 r. W 2007 r. wskaźnik szacowano przy założeniu, że średnia wartość wydatków kwalifikowalnych w projekcie wyniesie ok. 1 mln PLN (dla projektów konkursowych) oraz ok. 31 mln PLN (dla projektów kluczowych) - na podstawie projektów realizowanych w ramach ZPORR oraz propozycji projektów kluczowych), w rzeczywistości średnia wartość wydatków kwalifikowanych w projekcie wyniosła ok. 21 mln PLN. Środki Programu przeznaczone zostały zatem na projekty o większym zasięgu, których realizacja jest efektywniejsza, niż finansowanie wielu małych inwestycji. Zmniejszenie wartości wskaźnika produktu było rozwiązaniem rekomendowanym w Raporcie końcowym Ewaluacja RPO WŁ z 2010 r. Ponadto raport wskazał, iż beneficjenci realizują znacząco większe projekty, bardziej kompleksowe, obejmujące wiele działań. Podczas realizacji Programu odnotowano ponadto nieznaczny wpływ wzrostu cen robót związanych z budową infrastruktury (o 15-19%). W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej na 10 szt. (2015 r.). W wyniku stanowiska KE nie uzyskano jednak akceptacji na dokonanie w/w zmiany. 4/ Liczba projektów z zakresu edukacji szt. (wskaźnik produktu) Wykres 112. Realizacja finansowa. Wartość projektów z zakresu edukacji w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna Wykres 113. Realizacja rzeczowa. Liczba projektów w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna mln EUR szt ,7 wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja 20 18, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik szacowany jest na podstawie liczby podpisanych umów w Działaniu V.3 Infrastruktura edukacyjna w oparciu o system KSI (SIMIK 07-13). Realizacja wskaźnika wykazywana jest na podstawie projektów zakończonych w w/w Działaniu. W ramach powyższego działania, zgodnie ze stanem na koniec 2012 r., zakończonych zostało 32 projektów, co przekracza wynoszącą 25 szt. wartość docelową zaplanowaną na 242

244 2015 r. W porównaniu do stanu na koniec grudnia 2011 r. realizacja wskaźnika zwiększyła się o 7 szt. Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi 47 szt., co przekracza wartość docelową na 2015 r. (188% wartości docelowej). W 2007 r. szacowano wskaźnik przy założeniu, że średnia wartość wydatków kwalifikowalnych w projekcie wyniesie ok. 4,9 5,5 mln PLN (na podstawie projektów realizowanych w ramach ZPORR). W rzeczywistości średnia wartość wydatków kwalifikowalnych projektu wyniosła ok. 3,3 mln PLN. Okazało się, że realizowane projekty mają o wiele niższą niż zakładano wartość, co wynikać może z małej ilości środków jakimi dysponują placówki edukacyjne w kraju, co przełożyło się na mniejszy zakres realizowanych projektów. Umożliwiło to realizację większej niż zakładano liczby projektów. W 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zwiększenia wartości docelowej wskaźnika. Ostatecznie, w wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiany te nie zostały jednak formalnie zgłoszone. 5/ Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze kultury, w tym: - mężczyźni, - kobiety - szt. (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania V.4 Infrastruktura kultury i wykazywany w oparciu o widniejący w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnik rezultatu dla powyższego Działania: Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) szt. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego realizacja wskaźnika wykazywana jest na poziomie 1 szt. (wartość ta została osiągnięta w 2012 r.). Szacowana realizacja wskaźnika na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi 80 szt., co stanowi ok. 38% wynoszącej 210 szt. wartości docelowej na 2015 r. W porównaniu do poprzedniego Sprawozdania, szacowana realizacja wskaźnika uległa zmniejszeniu o 5 szt. (w 2012 r. rozwiązano 2 umowy o dofinansowanie projektów w Działaniu V.4, co miało wpływ na zmniejszenie tej wartości). Informacja nt. realizacji wartości wskaźnika w podziale na płeć, pozyskana w drodze przeprowadzonej ankiety w 1 projekcie zakończonym (zgodnie ze stanem na 31 grudnia 2012 r.), wykazała, że wskaźnik został osiągnięty dla 1 kobiety. W 2007 r. szacowano wartość wskaźnika przy założeniu przeznaczenia 30% alokacji na tworzenie miejsc pracy. Zgodnie z Raportem końcowym Ewaluacja RPO WŁ, w części dotyczącej wpływu światowego kryzysu na kondycję gospodarki regionu, w 2009 r. wskaźniki związane z rynkiem pracy, takie jak liczba zatrudnionych, czy liczba ofert pracy, były niższe niż w przypadku harmonijnego wzrostu gospodarczego, zakładanego w scenariuszach symulacji oddziaływania RPO WŁ na rozwój społeczno-gospodarczy. Spadek popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego wpłynął negatywnie na skłonność przedsiębiorców do zatrudniania nowych pracowników. W sytuacji pogorszenia zewnętrznych warunków gospodarczych, dynamiki produkcji i sprzedaży pracodawcy nie zwiększali zatrudnienia i w pierwszej kolejności starali się maksymalnie wykorzystać posiadane zasoby pracy. Efekty kryzysu gospodarczego na rynku pracy widoczne są najczęściej od końca 2008 r. Zmniejszenie wartości wskaźnika było rozwiązaniem rekomendowanym w Raporcie końcowym Ewaluacja RPO WŁ z 2010 r. W marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej na 83 szt. (2013/2015). Na podstawie stanowiska KE nie uzyskano jednak zgody na dokonanie w/w zmiany. 243

245 6/ Liczba studentów korzystających z efektów projektów osoby (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania V.3 Infrastruktura edukacyjna i wykazywany na podstawie sumy funkcjonujących w KSI (SIMIK 07-13) 2 wskaźników rezultatu: - Liczba studentów korzystających z infrastruktury dydaktycznej wspartej w wyniku realizacji projektów (osoby); - Liczba studentów korzystających z infrastruktury wspartej w wyniku realizacji projektów (osoby); Według stanu na koniec grudnia 2012 r. zgodnie z KSI (SIMIK 07-13), wskaźnik został osiągnięty na łącznym poziomie osób, co przekracza wynoszącą osób wartość docelową zaplanowaną na 2015 r. Szacowana realizacja wskaźnika, na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie wynosi osób, co stanowi 123% wartości docelowej na 2015 r. 7/ Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze pomocy społecznej, w tym: - mężczyźni, - kobiety - szt. (wskaźnik rezultatu) Wykres 114. Realizacja finansowa. Wartość projektów w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej mln EUR Wykres 115. Realizacja rzeczowa. Liczba utworzonych miejsc pracy w sferze pomocy społecznej w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej szt. 6 5, wartość dofinansowania UE w podpisanych umowach wartość dofinansowania UE w projektach zakończonych szacowana realizacja realizacja 36,75 2 1, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania V.2 Infrastruktura pomocy społecznej i wykazywany w oparciu o widniejący w KSI (SIMIK 07-13) dla powyższego Działania wskaźnik rezultatu: Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) szt. Według stanu na koniec okresu sprawozdawczego (zgodnie z KSI) wskaźnik zrealizowano na poziomie 36,75 etatów co stanowi ponad 61% wartości docelowej zakładanej do osiągnięcia na 2015 r. Wynika z tego, że jego realizacja w 2012 r. zwiększyła się o 10,75 etatu. Szacowana realizacja wskaźnika wynosi 58 osób, co stanowi ok. 97% wynoszącej 60 szt. wartości docelowej dla 2015 r. 244

246 Dane dotyczące wartości wskaźnika w podziale na płeć, zostały pozyskane w drodze przeprowadzonych ankiet wśród beneficjentów projektów zakończonych, wg stanu na koniec 2012 r. Zgodnie z przekazanymi w drodze ankiety, informacjami od 4 beneficjentów projektów zakończonych, realizacja powyższego wskaźnika w podziale na płeć kształtuje się następująco: mężczyźni 7,5 szt. i kobiety 29,25 szt. W wyniku danych z przeprowadzonych ankiet beneficjenci wykazali o 0,75 szt. więcej niż wynika z KSI (SIMIK 07-13). Większa ilość zatrudnionych kobiet związana jest ze specyfiką wykonywanej pracy oraz potencjałem na rynku pracy. 8/ Liczba wykonanych badań sprzętem specjalistycznym, przeprowadzonych na zakupionym lub odtworzonym sprzęcie - szt. (wskaźnik rezultatu) Wskaźnik realizowany jest w ramach Działania V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia i wykazywany na podstawie funkcjonującego w KSI (SIMIK 07-13) wskaźnika rezultatu Potencjalna liczba specjalistycznych badań medycznych, które zostaną wykonane zakupionym sprzętem (szt./rok). Zgodnie ze stanem na dzień 31 grudnia 2012 r., realizacja wskaźnika osiągnięta została na poziomie szt., co stanowi ok. 3% wynoszącej szt. wartości docelowej na 2015 r. Wartość ta została osiągnięta w 2012 r., co świadczy o postępie w realizacji wskaźnika. Szacowana realizacja na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie projektów wynosi, szt., co stanowi ok. 43% wartości docelowej planowanej do osiągnięcia do 2015 r. W 2007 r. szacowano wartość wskaźnika przy założeniu, iż średni koszt badania sprzętem specjalistycznym wynosi ok PLN (na podstawie projektów realizowanych w ramach ZPORR), przy braku wiedzy, co do zakresu projektów oraz rodzaju zakupywanego sprzętu. Koszt badania sprzętem specjalistycznym w projektach realizowanych w ramach RPO WŁ wyniósł średnio ok PLN. Tak więc trzykrotne większe koszty realizacji projektów, przyczyniły się do zmniejszenia ilości projektów, a co za tym także wartości wskaźnika. Po dokonanej przez IZ RPO WŁ autoewaluacji, w marcu 2011 r. przedstawiono w ramach renegocjacji Programu propozycję zmniejszenia wartości docelowej na szt. (2015 r.). W wyniku przyjętej metodologii MRR i stanowiska KE zmiana ta nie została jednak formalnie zgłoszona. Ponadto dokument MRR pn. Ukierunkowanie środków wspólnotowych w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych (guidance paper) nie rekomendował zwiększenia alokacji na infrastrukturę społeczną. Możliwość zwiększenia alokacji podlega ograniczeniom także w związku z limitami określonymi przez MRR (infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia - max. 7% całkowitej przyznanej alokacji, w tym max. 3% na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem). Analiza realizacji wskaźników V Oś priorytetowa: Infrastruktura społeczna na podstawie badań ankietowych W związku z potrzebą ustalenia efektów realizowanych projektów prowadzone było badanie ankietowe dla projektów zakończonych wg stanu na koniec 2012 r. Na podstawie informacji zwrotnej od ankietowanych w ramach V Osi priorytetowej pozyskano informację o dodatkowych wskaźnikach, które zostały osiągnięte w wyniku zrealizowania projektów. Zdaniem ankietowanych, którzy zakończyli swoje projekty w ramach Działania V.1: trzy instytucje ochrony zdrowia zostały doposażone; 245

247 jedna przebudowana; jeden z zakładów ochrony zdrowia podniósł swój standard; zakupiono/odtworzono 297 szt. sprzętu /aparatury medycznej; osób to wartość wskaźnika Liczba osób korzystających z przebudowanych /doposażonych zakładów opieki zdrowotnej ; szt./rok to wartość wskaźnika Potencjalna liczba specjalistycznych badań medycznych, które zostaną wykonane zakupionym sprzętem. Ankietowani, którzy zrealizowali projekty w ramach Działania V.2 deklarują osiągnięcie następujących wskaźników produktu: liczba zakupionego wyposażenia obiektów pomocy społecznej szt., liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) - 21 szt. oraz wskaźników rezultatu: liczba osób korzystających z obiektów pomocy społecznej wspartych w wyniku realizacji projektu osób; powierzchnia wybudowanych /przebudowanych obiektów pomocy społecznej ,16m², w tym - powierzchnia budynków objęta termomodernizacją m². W ramach projektów zrealizowanych w ramach Działania V.3 zdaniem ankietowanych osiągnięto następujące wskaźniki produktu: liczba zakupionego innego wyposażenia szt., liczba zakupionego sprzętu sportowego szt., liczba zakupionych urządzeń przeznaczonych do nowoczesnych metod nauczania szt. oraz wskaźniki rezultatu: liczba osób (innych niż studenci) korzystających z infrastruktury dydaktycznej osoby; liczba osób korzystających z innego wyposażenia osoby; liczba osób korzystających z wybudowanej/przebudowanej bazy sportowej osób; liczba osób niepełnosprawnych korzystających z infrastruktury edukacyjnej osób; powierzchnia budynków objęta termomodernizacją ,38 m²; powierzchnia wybudowanych /przebudowanych obiektów infrastruktury edukacyjnej ,61m². W ramach Działania V.4 został zakończony jeden projekt. W ankiecie zdeklarowano osiągnięcie wskaźników produktu: liczba punktów informacji kulturalnej objętych wsparciem - 1 szt., liczba zorganizowanych wydarzeń kulturalnych - 1 szt., oraz wskaźników rezultatu: liczba osób odwiedzających dofinansowane instytucje kultury osoby/rok, liczba osób korzystających z punktów informacji kulturalnej osoby, liczba uczestników imprez / wydarzeń kulturalnych osoby. 246

248 Jak wynika z analizy ankiet, w ramach projektów zakończonych w V Osi priorytetowej wskaźnik rezultatu Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych etatów (EPC) osiągnięto na poziomie 177,75 szt. w tym kobiety - 131,25 szt.; mężczyźni - 46,5 szt. W podziale na Działania w/w wskaźnik osiąga następujące wartości: Działania V.1-9 szt. w tym kobiety 5 szt. i mężczyźni 4 szt., Działanie V.2-36,75 szt. w tym kobiety 29,25 szt. i mężczyźni 7,5 szt., Działanie V szt. w tym kobiety 96 szt. i mężczyźni 35 szt., Działanie V.4-1 szt. zadeklarowana jako etat dla kobiety. W przypadku wskaźników sprawiających trudności z pozyskaniem danych (np: brak danych z uwagi na niewybieranie wskaźnika przez beneficjentów,niekompletne dane) na koniec Programu IZ RPO WŁ zleci ekspertyzę badawczą w celu pełnego i rzeczywistego zobrazowania ich osiągnięcia. Komplementarność Działania realizowane w V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna nie wykazują komplementarności wewnątrz samej Osi, natomiast w ramach RPO WŁ są komplementarne z Działaniem II.6 Ochrona powietrza oraz IV.2 E-usług publiczne. W odniesieniu do innych programów, poszczególne Działania z V Osi priorytetowej wykazują komplementarność, jak poniżej 12 : Działanie V.1 Infrastruktura ochrony zdrowia wykazuje powiązania z Poddziałaniami w ramach Działania II.3 POKL Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, z Poddziałaniem V.2.2 Systemowe wsparcie funkcjonowania administracji samorządowej w ramach POKL oraz z Działaniami w ramach Priorytetu XII: Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia POIiŚ; Działanie V.2 Infrastruktura pomocy społecznej wykazuje komplementarność z Poddziałaniami V.2.2 Systemowe wsparcie funkcjonowania administracji samorządowej oraz VII.1.2 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie, VII.1.3 Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej, VII.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, VII.2.2 Wsparcie ekonomii społecznej oraz Działaniem VI I.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji w ramach POKL; Działanie V.3 Infrastruktura edukacyjna jest komplementarne z POKL w ramach Działania III.3 Poprawa jakości kształcenia, Działania IV.1 Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy, Działania IV.2 Rozwój kwalifikacji kadr systemu B+R i wzrost świadomości roli nauki w rozwoju gospodarczym, oraz poddziałania V.2.2. Systemowe wsparcie funkcjonowania administracji samorządowej, jak również w ramach poddziałań z Działania VIII.1 Regionalne kadry gospodarki oraz niemal z całym Priorytetem IX POKL: Rozwój 12 Raport ewaluacyjny Ocena komplementarności wewnętrznej i zewnętrznej RPO WŁ (EGO s.c.) listopad 2011 r 247

249 wykształcenia i kompetencji w regionach; Działanie V.4 Infrastruktura kultury wykazuje komplementarność z poddziałaniem V.2.2 Systemowe wsparcie funkcjonowania administracji samorządowej POKL, Działaniem 6.3: Promocja turystycznych walorów Polski POIG oraz z Działaniem 8.3: Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion POIG Projekty realizowane na terenie województwa łódzkiego finansowane w ramach innych programów operacyjnych Na obszarze województwa łódzkiego realizowane są projekty w ramach innych niż RPO WŁ programów operacyjnych, zbieżne z obszarem wsparcia V Osi priorytetowej. Tabela 46. Projekty tematycznie zbieżne z obszarem oddziaływania V Osi Priorytetowej: Infrastruktura społeczna realizowane w ramach POIiŚ Program POIiŚ Kategoria interwencji 75 Infrastruktura systemu oświaty 76 Infrastruktura ochrony zdrowia Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) , ,55 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) udostępnionych przez MRR Projekty kluczowe realizowane ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna W ramach RPO WŁ realizowanych jest 11 projektów kluczowych na kwotę ,82 EUR ( ,73 PLN), w tym dofinansowanie z EFRR ,82 EUR ( ,12 PLN). Wśród nich 5 to projekty w ramach projektów zintegrowanych kluczowych. Więcej informacji nt. projektów kluczowych znajduje się w załączniku nr XIII do Sprawozdania. W okresie sprawozdawczym z IWIPK nie został dodany ani usunięty żaden projekt realizowany w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna. Wyniki badań ewaluacyjnych dotyczących wsparcia w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna oraz sposób wykorzystania rekomendacji Zrealizowane raporty ewaluacyjne opisują wdrażanie RPO WŁ jako całości wobec czego trudne jest wyłonienie wyników badań dotyczących poszczególnych osi priorytetowych. Szczegółowe informacje znajdują się w podrozdziale 2.7 Monitorowanie i ocena. Zasada równości szans w kontekście realizacji V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna Informacje na temat zasady równości szans kobiet i mężczyzn znajdują się w podrozdziale Zasada równości szans. Występowanie cross - financing-u w projektach realizowanych w ramach V Osi priorytetowej: Infrastruktura społeczna Informacje na temat finansowania krzyżowego projektów ujęte zostały w podrozdziale Cross-financing. Rekomendacje KE Realizację zaleceń i rekomendacji KE w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje KE. 248

250 Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji Realizację zaleceń i rekomendacji IZ RPO WŁ i innych instytucji w zakresie wdrażania poszczególnych Osi priorytetowych zawarto w podrozdziale Rekomendacje Instytucji Zarządzającej i innych instytucji. Plany w przyszłym okresie sprawozdawczym W następnym okresie sprawozdawczym będzie kontynuowany proces realizacji i rozliczenia projektów. 249

251 VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich Analiza jakościowa Zgodność z dokumentami programowymi Cele VI Osi priorytetowej RPO WŁ wpisują się przede wszystkim w założenia Strategii Europa 2020 w zakresie walki z ubóstwem, Europejskim Programem Walki z Ubóstwem, który jest inicjatywą na rzecz zapewnienia spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa. Ponadto, KPR w części pn. Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej wskazuje się, iż jedną z dziedzin, na którą trzeba zwrócić szczególną uwagę jest mieszkalnictwo. Działania w tym zakresie mają zmierzać do eliminacji istniejących deficytów w zasobach mieszkaniowych w segmencie lokali dostępnych dla osób o dochodach niewystarczających do samodzielnego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Również SRWŁ na lata , której celem jest m.in. uporządkowanie gospodarki przestrzennej, co powinno zostać realizowane poprzez wspieranie procesów koncentracji zabudowy w ośrodkach miejskich i przeciwdziałanie procesom suburbanizacji przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju, identyfikację obszarów problemowych oraz stymulowanie ich przekształceń w kierunku aktywizacji lub eliminacji istniejących i potencjalnych konfliktów i zagrożeń. Ponadto, planuje się prowadzić działania polegające na rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich - poprzemysłowych i powojskowych oraz opracowanie programów aktywizacji społeczno-gospodarczej obszarów problemowych. Zaktualizowana SRWŁ 2020 będąc dokumentem określającym politykę władz i określając cele i kierunki rozwoju oraz stanowiąc podstawę do opracowania szczegółowych programów wojewódzkich istotnych z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju całego województwa dostrzega znaczenie odnowy obszarów miejskich. Cel strategiczny dot. zrównoważonego rozwoju przestrzennego regionu z silnie powiązanym systemem osadniczym, z nowoczesną infrastrukturą i racjonalnie wykorzystywanymi zasobami środowiska przyrodniczego został wpisany w cel operacyjny 9: Zrównoważony system osadniczy, realizujący Strategiczny kierunek działań: Wspieranie procesów rewitalizacji i poprawa ładu przestrzennego. Wspieranie procesów rewitalizacji i poprawa ładu przestrzennego województwa obejmuje następujące zagadnienia: rewitalizację zdegradowanych obszarów mieszkaniowych i poprzemysłowych, w tym rewaloryzację zabytkowych układów przestrzennych oraz obiektów zabytkowych, m.in. poprzez wsparcie dla tworzenia i realizacji projektów obejmujących kompleksową odnowę obszarów zdegradowanych, wspieranie prac konserwatorskich prowadzących do odnowy obiektów i obszarów zabytkowych m.in. poprzez wsparcie dla tworzenia i realizacji zintegrowanych projektów obejmujących kompleksową odnowę obszarów, organizację warsztatów i konferencji w zakresie możliwości rozwiązywania problemów na obszarach zdegradowanych, organizowanie konkursów na najlepiej przeprowadzone rewitalizacje i rewaloryzacje; kształtowanie krajobrazu kulturowego, w tym zapewnienie wysokiej jakości przestrzeni publicznych, zapobieganie procesom chaotycznej suburbanizacji, oraz propagowanie dobrych wzorców architektury regionalnej, m.in. poprzez: stymulowanie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studiów historycznych i katalogów budownictwa regionalnego formułujących ustalenia kształtowania ładu przestrzennego, wspieranie konkursów na najlepsze projekty 250

252 urbanistyczne dotyczące zagospodarowania przestrzeni publicznych, promocję walorów krajobrazu kulturowego, zwłaszcza mogących tworzyć symbole miejsca (m.in. w założeniach architektonicznych, na terenach zieleni urządzonej i w lasach). Ponadto, należy mieć na uwadze, iż zgodnie z Zasadami przygotowania Lokalnego Planu Rewitalizacji podstawą ubieganie się o udzielenia wsparcia jest wpisanie danego projektu do Lokalnego Planu Rewitalizacji lub Zintegrowanego Planu Rewitalizacji. Lokalny Program Rewitalizacji jest wielokierunkowym dokumentem operacyjnym opracowanym i przyjętym uchwałą organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, przedstawiającym wieloletni program działań w sferze przestrzeni, społeczeństwa i gospodarki. Dostrzegając znaczenie działań rewitalizacyjnych, jako przemyślanej i zaplanowanej strategii dotyczącej danego obszaru w kontekście jego wymiaru przestrzennego i społecznego, wsparcie uzyskać mogły jedynie te projekty, które zlokalizowane są na wyznaczonym obszarze rewitalizacji i wpisane są na listę projektów do realizacji. Postęp wdrażania Wykres 116. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Postęp wdrażania dofinansowanie (w mln EUR) mln EUR ,64 117,45 99,61 95, Alokacja 0,00 5,73 Wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym Wnioski zatwierdzone 12,72 12,72 Podpisane umowy ,15 21,16 Zatwierdzone wnioski o płatność 9,25 5,94 Deklaracje zatwierdzone przez IC Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Alokacja VI Osi Priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich na koniec okresu sprawozdawczego wynosiła ,00 EUR ( ,07 PLN). W 2012 r. kwota alokacji nie zmieniła się. Biorąc pod uwagę udział w alokacji VI Osi zdecydowana większość w wysokości 99,1% przypada na Działanie VI.1 Rewitalizacja obszarów problemowych. Tylko 0,9 % przypada na Działanie VI.2 Renowacja substancji mieszkaniowej. W ramach przedmiotowego Działania zdecydowano o realizacji tylko jednego projektu kluczowego. Wartość deklaracji zatwierdzonych przez IC na koniec okresu sprawozdawczego wynosząca obecnie ,85 EUR wzrosła w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym o kwotę ,49 EUR, co stanowi przyrost o 39%. 251

253 Realokacje W okresie sprawozdawczym dokonano przesunięcia kwoty EUR z DziałaniaVI.2 (kod 78) do Działania VI.1 (kod 61) - Uchwała ZWŁ Nr 1872/12 ZWŁ z dnia 28 listopada 2012 r. Realokację uzasadniono zidentyfikowanymi wolnymi środkami oraz umożliwieniem dofinansowania projektów z zakresu rewitalizacji. Konkursy W ramach VI Osi Priorytetowej Odnowa obszarów miejskich od początku wdrażania Programu miał miejsce 1 nabór w ramach Działania VI.1, który zakończył się w poprzednim okresie sprawozdawczym. Na przedmiotowy nabór przeznaczono alokację w wysokości ,63 EUR Wnioski o dofinansowanie Od początku Programu pozytywnie pod względem formalnym oceniono łącznie 43 wnioski na kwotę dofinansowania ,85 EUR ( ,26 PLN). W okresie sprawozdawczym oceniono pod względem formalnym 1 wniosek na kwotę dofinansowania ,64 EUR ( ,00 PLN), co stanowi przyrost o ponad 5%. Wnioski zatwierdzone Od początku realizacji Programu do dofinansowania zatwierdzono 32 wnioski na kwotę ogółem ,34 EUR ( ,61 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,53 EUR ( ,79 PLN). W okresie sprawozdawczym zatwierdzono wniosków 5 na kwotę ogółem ,44 EUR ( ,71 PLN), z czego kwota dofinansowania wynosi ,23 EUR ( ,49 PLN), co stanowi przyrost o niecałe 15 % w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego. Podpisane umowy Na koniec okresu sprawozdawczego w ramach w ramach VI Osi priorytetowej podpisanych było 32 umów na kwotę ogółem ,08 EUR ( ,72 PLN), z czego dofinansowanie z EFRR wynosi ,43 EUR ( ,66 PLN), co stanowi 94,63 % alokacji. W 2012 r. podpisano 5 umów o wartości całkowitej ,44 EUR ( ,71 PLN) i wartości dofinansowania UE ,23 EUR ( ,49 PLN). Zatwierdzone wnioski o płatność Od początku realizacji Programu zatwierdzono 153 wnioski o płatność na kwotę ,42 EUR ( ,78 PLN), w tym dofinansowanie z UE w wysokości ,64 EUR ( ,40 PLN). W 2012 r. zatwierdzono 98 wniosków o płatność o wartości całkowitej ,24 EUR ( ,35 PLN) i wartości dofinansowania UE ,24 EUR ( ,45 PLN). W Działaniach VI.1 i VI.2 wysokość wydatków beneficjentów uznanych do refundacji wynosi odpowiednio 22,94% i 22,99% alokacji. Projekty zakończone Od początku trwania Programu w ramach VI Osi priorytetowej nie zakończono realizacji żadnego z projektów. 252

254 Realizacja celów Cele VI Osi odnoszą się wprost do wskazanych w analizie SWOT województwa łódzkiego szans. W zakresie aspektów przestrzennych, jako szansę wskazano wzrost zainteresowania problemem realizacją programów rewitalizacyjnych, a także rozwój budownictwa społecznego. Niestety jednocześnie w ramach zagrożeń dostrzega się brak koordynacji w planowaniu przestrzennym na poziomie regionalnym i krajowym. Biorąc pod uwagę, że realizacja celów tej Osi obok przestrzennego, ma również społeczny wymiar, jej efektywna realizacja jest niezwykle istotna w celu stworzenia warunków dla inicjatyw dążących do integracji społecznej, wyrównania szans i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Również w RPO WŁ wskazano, iż dużym wyzwaniem dla regionu pozostaje rewitalizacja zdegradowanych centrów miast, obszarów poprzemysłowych i powojskowych. Odpowiedzią na powyższe problemy ma być realizacja projektów w VI Osi priorytetowej. Celem działań realizowanych w ramach VI Osi priorytetowej jest przeciwdziałanie marginalizacji tych obszarów miast województwa łódzkiego, na których występują negatywne zjawiska ekonomiczne i społeczne związane z fizyczną degradacją substancji architektonicznej. Realizacja projektów dofinansowanych w ramach VI Osi priorytetowej przyczynić się ma m.in. do przywrócenia ładu architektonicznego i przestrzennego, podniesienia wartości substancji miejskiej, jak również do stworzenia warunków sprzyjających ożywieniu gospodarczemu na rewitalizowanych obszarach. Specyfika projektów w VI Osi priorytetowej w ramach RPO WŁ polega na tym, iż zdecydowana większość to projekty indywidualne. Większość centrów miast województwa łódzkiego została objęta programem rewitalizacji, co świadczy z jednej strony o dużej aktywności, szczególnie jst w aplikowaniu o środki, z drugiej strony o olbrzymim zapotrzebowaniu na tego rodzaju interwencję. Należy jednocześnie zauważyć, iż analizowane projekty odnoszą się do rewitalizacji tylko wycinka obszaru wymagającego rewitalizacji głównych ulic miast, kilku budynków. Wydaje się, że postawione cele wymagają podjęcia bardziej kompleksowych działań. Zakładany efekt wynikający z celów Osi byłby skuteczniejszy, gdyby działania rewitalizacyjne wzmocnić interwencjami skupiającymi się na rozwoju zasobów ludzkich a także interwencjami o charakterze biznesowym. Jest to niewątpliwe wyzwanie, które pozostaje do rozwiązania w przyszłym okresie programowania, kiedy dzięki zintegrowaniu w regionie środków funduszy strukturalnych będzie możliwość skierowania strumienia finansowego w celu kompleksowego podejścia do rozwiązania problemów z zakresu rewitalizacji. Co prawda, wszystkie projekty znajdują się w fazie realizacji żaden z nich nie został jeszcze zakończony, więc nie ma możliwości określenia stopnia rzeczywistej realizacji wskaźników, nie ma natomiast problemów w określeniu stopnia wartości szacowanej do docelowej. Wartość wskaźnika: Liczba obiektów, które uzyskały nowe funkcje w wyniku rewitalizacji zakładając, iż deklarowane wartości wskaźnika z umów o dofinansowanie zostaną osiągnięte, będzie zrealizowany w 100% wartości docelowej. W przypadku wskaźnika Powierzchnia poddana rewitalizacji czyniąc powyższe założenie wskaźnik ten zostanie osiągnięty w 93%. Rozkład projektów w VI Osi priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich wg działu gospodarki Wszystkie projekty w VI Osi priorytetowej są realizowane w 22 dziale gospodarki Inne niewyszczególnione usługi. Liczba i wartość odpowiadają podpisanym umowom. Poniżej dokonano szczegółowej identyfikacji kategorii 22 Inne niewyszczególnione usługi 253

255 prezentując rozkład beneficjentów ze względu na kod PKD. W zestawieniu nie ujęto kodów występujących pojedynczo, stąd suma wszystkich wartości nie będzie równa liczbie podpisanych umów w przedmiotowym Działaniu. Tabela 47. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinasowanie UE w danym dziale gospodarki Kod PKD Nazwa działalności Liczba Wartość dofinasowania UE (w EUR) 84 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne ,16 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Uszczegółowienie sektora 22 Inne niewyszczególnione usługi na poszczególne kody PKD pozwala jedynie stwierdzić, iż zarówno pod względem liczby jak i wartości dofinansowania UE przeważają zdecydowanie projekty realizowane w ramach kodu 84 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne. wg obszaru realizacji W VI Osi priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich wszystkie projekty realizowane są na obszarze miejskim. Wynika to z faktu, iż zgodnie z URPO WŁ do dofinasowania w ramach Osi VI priorytetowej kwalifikują się projekty realizowane tylko na obszarach miejskich. 85 Edukacja ,24 68 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości ,83 94 Działalność organizacji członkowskich ,07 90 Działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką ,13 RAZEM ,43 wg kategorii interwencji Tabela 48. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na kategorię interwencji Kategoria interwencji Liczba projektów Wartość dofinansowanie UE (w EUR) 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów ,92 miejskich i wiejskich 78 Infrastruktura mieszkalnictwa ,51 RAZEM ,43 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Zdecydowana większość podpisanych umów (31) przypada na kategorię 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich o wartości dofinansowania UE ,92 EUR ( ,06 PLN). W ramach kategorii interwencji 78 Infrastruktura 254

256 mieszkalnictwa podpisano tylko 1 umowę o wartości dofinansowania UE ,51 EUR ( ,60 PLN). Wykres 117. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów w danej kategorii interwencji (w %) 3,13% 96,88% 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich 78 Infrastruktura mieszkalnictwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę liczbę umów prawie 97% projektów jest realizowanych w ramach kategorii interwencji 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich, natomiast ponad 3% projektów jest realizowanych w ramach kategorii interwencji 78 Infrastruktura mieszkalnictwa. Wykres 118. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Dofinansowanie UE przypadające na daną kategorię interwencji (w %) 99,05% 0,95% 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich 78 Infrastruktura mieszkalnictwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 255

257 Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE, ponad 99% jest realizowanych w ramach kategorii 61 Zintegrowane projekty na rzecz rewitalizacji obszarów miejskich i wiejskich, a jedynie 1% w ramach kategorii 78 Infrastruktura mieszkalnictwa. wg form prawnych Tabela 49. VI Oś Priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów i dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta Forma prawna Liczba projektów Wartość dofinansowania UE (w EUR) jst ,29 przedsiębiorstwa ,83 organizacje non profit ,07 uczelnie, jednostki naukowe ,23 inne ,01 RAZEM ,43 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wykres 119. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 6,25% 78,13% 6,25% 6,25% 3,13% jst organizacje non profit inne przedsiębiorstwa uczelnie, jednostki naukowe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Wśród 32 projektów realizowanych w ramach VI Osi priorytetowej: Odnowa obszarów miejskich najwięcej projektów realizują jst - 25 projektów, co stanowi ponad 78 % ich ogólnej liczby. 256

258 Wykres 120. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Dofinansowanie UE w podziale na rodzaj beneficjenta (w %) 14,25% 72,06% 6,49% 5,13% 2,07% jst organizacje non profit przedsiębiorstwa uczelnie, jednostki naukowe inne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE również dominują jst. Udział wartości dofinansowania jst w ogólnej wartości dofinansowania wynosi ,29 EUR ( ,56 PLN), co stanowi ponad 72 % ogólnej wartości projektów realizowanych w przedmiotowym Działaniu. wg powiatów Jeżeli projekt realizowany jest na terenie kilku powiatów, w każdym z nich wykazywany jest jako osobny projekt. 257

259 Wykres 121. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Liczba projektów realizowanych w poszczególnych powiatach 13 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) Biorąc pod uwagę ilość umów i ich rozkład terytorialny stwierdzić należy, iż nie można mówić o znaczącym zróżnicowaniu miedzy powiatami województwa, poza Powiatem m. Łódź, które dominuje realizując aż 8 projektów. Następną grupę powiatów realizujących po 2 projekty (poza sieradzkim z 3 projektami) stanowi 5 powiatów: zgierski, poddębicki, bełchatowski, tomaszowski, skierniewicki. W powiatach: piotrkowskim, łódzkim wschodnim, wieluńskim, pajęczańskim, rawskim, wieruszowskim nie jest realizowany żaden projekt w ramach VI Osi priorytetowej. Pozostała grupa to powiaty realizujące po jednym projekcie. Wykres 122. VI Oś priorytetowa: Odnowa obszarów miejskich. Wartość dofinansowania UE dla projektów w poszczególnych powiatach mln EUR ,92 5,68 5,58 4,92 4,64 3,99 3,89 3,42 2,93 2,43 1,81 1,01 0,85 0,69 0,48 0,42 0,34 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13) 13 W celu zapewnienia czytelności analizy wdrażania RPO WŁ w powiatach na wykresach nie ujęto Powiatu m. Łódź, w którym realizuje się najwięcej projektów zarówno pod względem ilościowym jak i kwotowym. 258