Historia ekonomii. Mgr Robert Mróz. Milton Friedman i monetaryzm

Transkrypt

1 Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Milton Friedman i monetaryzm

2 Monetaryzm Pogląd podkreślający rolę pieniądza: pieniądz jest głównym czynnikiem określającym nominalny dochód narodowy w krótkim okresie (brak neutralności krótkookresowej) i poziom cen w długim okresie (długookresowa neutralność) Sprzeciw wobec keynesistów, którzy w tamtych czasach (lata 50.) uważali, że ilość pieniądza w gospodarce jest sprawą drugorzędną - popyt na dobra bierze się przede wszystkim z czynników realnych

3 Monetaryzm Milton Friedman dowodził, że zwiększenie podaży pieniądza spowoduje nadmiar pieniędzy w portfelach ludzi i zwiększone wydatki na konsumpcję Jednak podaż dóbr zależy tylko od zdolności wytwórczych gospodarki, więc wzrost standardu życia (spowodowany większą konsumpcją) będzie tymczasowy, bo wzrosną ceny Chyba że państwo będzie zwiększać podaż pieniądza cały czas ale to spowoduje inflację Słynne dictum Friedmana: Inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym

4 Monetaryzm Bezpośrednie nawiązanie do ilościowej teorii pieniądza, czyli do takiej interpretacji równania wymiany MV = PY, która głosi, że ceny w długim okresie zmieniają się wprost proporcjonalnie do podaży pieniądza Monetaryści naciskali też na rozróżnienie między realnymi i nominalnymi stopami procentowymi Monetaryzm jest mocno skorelowany z orientacją wolnorynkową, ale nie wszyscy ekonomiści wolnorynkowi są monetarystami np. austriacy nie są i krytykują skupienie Friedmana i spółki na agregatach (różnica metodologiczna)

5 Milton Friedman Studies in the Quantity Theory of Money, 1956 początek monetaryzmu Profesor na Uniwersytecie Chicago (szkoła chicagowska, Chicago Boys) Zajmował się mikro (teoria konsumpcji), makro, historią gospodarczą, statystyką Jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów w dziejach i najbardziej znany XX-wieczny obrońca wolnego rynku i wolności w ogóle Nagroda Nobla 1976

6 A Monetary History of the United States, Książka napisana wspólnie z Anną Schwartz Najsłynniejszy wykład filozofii monetaryzmu, a także analiza przyczyn Wielkiego Kryzysu Wg F&S to nieodpowiedzialna polityka Fedu spowodowała, że z małej recesji zrobiła się wielka depresja Fed zmniejszył ilość pieniądza w gospodarce USA o ok. 1/3 w latach , a to przyczyniło się do dramatycznego spadku produkcji i wzrostu bezrobocia

7 A Monetary History of the United States, Za kryzys odpowiada więc nie rynek, a niekompetentne państwo (choć z innych powodów niż u austriaków) Dodatkowo, Keynesowskie remedium (ekspansywna polityka fiskalna) to żadne rozwiązanie, bo prowadzi, ceteris paribus, do wyższych stóp procentowych i wypychania inwestycji prywatnych Ludzie w Fedzie byli tak oburzeni tą książką, że zaprzestali publikowania sprawozdań z posiedzeń i zlecili napisanie kontr-historii

8 Krzywa Phillipsa Element ekonomii keynesowskiej W 1958 r. A.W. Phillips odkrył stałą negatywną zależność empiryczną między bezrobociem i inflacją w Wielkiej Brytanii (potem sprawdzono i dla USA) Krzywa Phillipsa stała się dla keynesistów ważnym narzędziem polityki gospodarczej jeżeli zależność jest stała, to rząd może wybrać, czy woli obniżać bezrobocie kosztem zwiększania inflacji, czy odwrotnie

9 Krzywa Phillipsa Źródło: Bureau of Labor Statistics

10 Friedman i krzywa Phillipsa The Role of Monetary Policy, 1968 Dla danych oczekiwań inflacyjnych można obniżyć bezrobocie poprzez zwiększenie M i, przez to, inflacji płace nominalne rosną, pracownicy myślą, że to rosną płace realne i zwiększa się podaż pracy Jednak po pewnym czasie ludzie zorientują się, że płace realne wcale nie wzrosły i powrócimy do poprzedniego poziomu bezrobocia

11 Friedman i krzywa Phillipsa Źródło: Policonomics

12 Friedman i krzywa Phillipsa Iluzja pieniądza odpowiedzialna za krótkookresową krzywą Phillipsa W długim okresie taka polityka może przynieść wyłącznie zwiększoną inflację (źle) Chyba że podmioty gospodarcze będą się stale nabierać na przyspieszającą inflację (niezbyt prawdopodobne) Tym samym Friedman był w stanie wyjaśnić tzw. stagflację lat 70. (wysokie bezrobocie i inflacja), z którą nie radzili sobie keynesiści duży wzrost poparcia dla monetaryzmu

13 Naturalna stopa bezrobocia W długim okresie nie da się obniżyć stopy bezrobocia poniżej tzw. stopy naturalnej wyznaczanej przez technologię i preferencje NSB występuje na rynkach w długookresowej równowadze polityka monetarna nie może być skuteczna w obniżaniu stopy bezrobocia poniżej tej wartości Bezrobocie można zmniejszać poniżej tej wartości poprzez uelastycznianie rynku pracy, czyli poprzez działanie po realnej stronie gospodarki

14 Reguły monetarne Z poglądów monetarystów wynika wniosek dla polityki monetarnej: by uniknąć inflacji i krótkookresowych fluktuacji zatrudnienia i produktu, banki centralne nie powinny uprawiać dyskrecjonalnej polityki monetarnej Powinny kierować się prostymi, stabilnymi regułami: Friedman proponował najprostszą, tzn. by podaż pieniądza stabilnie rosła o stałą wartość w skali roku Inaczej: niech podaż pieniądza rośnie w takim samym tempie co realny PKB Dużo innych reguł od tego czasu (m.in. reguła Taylora)

15 The rise and fall of monetarism W pierwszej połowie lat 70. monetaryzm był jak Pismo Święte w makroekonomii Szybko jednak (koniec lat 70.) zauważono, że model Friedmana ma problem teoretyczny wykorzystuje adaptacyjne oczekiwania (mechanicznie przenoszone z poprzedniego okresu), a ludzie tak nie działają racjonalne oczekiwania Ponadto relacja między M a nominalnym PKB okazała się mniej stała, niż zakładał monetaryzm Jednak nie oznacza to, że jest to zupełnie martwa szkoła myśli przekształcana na różne sposoby, istnieje do dziś i ma wielu zwolenników

16 Friedman o wolności Kapitalizm i wolność, 1962 jego najbardziej wpływowa książka, w której argumentuje, że społeczeństwo zorganizowane zgodnie z zasadami klasycznego liberalizmu i wolnorynkowej ekonomii jest najlepsze dla ludzi To, co dobre w państwie, pochodzi z dobrowolnych interakcji ludzi na rynkach; to, co złe z interwencji rządowej

17 Friedman o wolności Opowiadał się przeciwko większości podatków i transferów społecznych, za płynnymi kursami walutowymi, zniesieniem poboru do wojska (to się udało i swoją rolę w tym Friedman uważał za swoje najważniejsze osiągnięcie), uwolnieniem zawodów (w tym medycznych), voucherami edukacyjnymi, legalizacją narkotyków, niezależnymi bankami centralnymi, ogólną prywatyzacją i deregulacją

18 Friedman o wolności Był niezwykle wpływowy jego idee inspirowały m.in. na Ronalda Reagana i Margaret Thatcher Jego program telewizyjny Free to Choose (1980) popularyzował idee liberalne i wolnorynkowe poprzez pokazywanie i wyjaśnianie, w jaki sposób rynek rozwiązuje problemy społeczno-polityczne, z którymi nie radzi sobie rząd Dostępne na YouTube