Ekonomia monetarna - wprowadzenie. Michał Brzoza-Brzezina Katedra Polityki Pieniężnej

Transkrypt

1 Ekonomia monetarna - wprowadzenie Michał Brzoza-Brzezina Katedra Polityki Pieniężnej

2 Spis treści 1. Co to jest ekonomia monetarna? 2. Krótkie wprowadzenie do polityki pieniężnej 3. Stopy procentowe, produkcja i inflacja w ujęciu empirycznym 4. Modele makroekonomiczne oparte na mikropodstawach 5. Syllabus 2

3 1. Co to jest ekonomia monetarna? Ekonomia monetarna zajmuje się związkami pomiędzy zmiennymi realnymi (zatrudnienie, produkcja, realna stopa procentowa) i nominalnymi (ceny, płace, podaż pieniądza, kurs walutowy) W szczególności ekonomia monetarna analizuje politykę pieniężną pod kątem jej efektów (wpływu na zmienne nominalne i realne), optymalności i przebiegu transmisji monetarnej. Ekonomia monetarna w znacznym stopniu pokrywa się z makroekonomią (w szczególności z literaturą dotyczącą cyklu koniunkturalnego) 3

4 Modele w ekonomii Ekonomiści nie mogą eksperymentować na żywych organizmach gospodarczych Dlatego budują modele Modele powinny być proste lecz podobne do rzeczywistości W przypadku ekonomii monetarnej oznacza to realistyczny opis polityki pieniężnej, jej wpływu na gospodarkę i interakcji podstawowych zmiennych w modelu (PKB, inflacja, stopy procentowe) Ten wykład poświęcony jest budowie takiego modelu 4

5 5

6 2. Polityka pieniężna 6

7 Cel polityki pieniężnej Celem większości banków centralnych jest zapewnienie stabilności cen Przykład: cel NBP USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim: Art Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. 7

8 Strategie polityki pieniężnej Banki centralne wykorzystują różne strategie by osiągnąć stabilne ceny Najpopularniejsze strategie: - strategia monetarna popularna w przeszłości - strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) popularna obecnie (np. NBP) - strategia kursowa popularna w małych gospodarkach Omówimy strategię bezpośredniego celu inflacyjnego 8

9 Strategia BCI (wersja skrócona) Bank centralny wyznacza cel inflacyjny - NBP: 2.5% - Bank Anglii: 2% Bank centralny kontroluje stopy procentowe za pomocą operacji otwartego rynku Stopy procentowe wpływają na konsumpcję i inwestycje (czyli popyt) Popyt wpływa na produkcję i inflację 9

10 Operacje otwartego rynku Banki komercyjne pożyczają bazę monetarną od BC BC jako monopolistyczny dostawca bazy monetarnej ustala jej cenę (czyli stopę procentową) BC pożycza BK bazę monetarną na krótki termin (np. 1 tydzień) 10

11 Transmisja stóp procentowych (1) Operacje otwartego rynku wpływają na krótkoterminowe stopy rynku pieniężnego... Source: NBP 11

12 Transmisja stóp procentowych (2)... a te na oprocentowanie kredytów i depozytów 12

13 Stopy procentowe a popyt Stopy procentowe wpływają na konsumpcję i inwestycje Wyższe stopy ograniczają popyt Niższe stopy zwiększają popyt Popyt wpływa na produkcję i inflację 13

14 Polityka pieniężna w modelach teorii pieniądza W starszych modelach bank centralny jest przedstawiany jako instytucja sterująca podażą pieniądza (strategia monetarna) We współczesnych modelach bank centralny steruje stopą procentową (strategia BCI) 14

15 3. Stopy procentowe, produkcja i inflacja w ujęciu empirycznym 15

16 Teoria i empiria Dobra teoria powinna odpowiadać faktom empirycznym Najpopularniejsze sposoby empirycznej weryfikacji teorii: - Analiza momentów - Analiza funkcji reakcji Próbujemy budować modele będące w zgodzie z badaniami empirycznymi 16

17 Badania empiryczne Najczęściej wykorzystywane: analiza momentów i funkcje reakcji Modele ekonomii monetarnej tłumaczą zjawiska średniookresowe (cykl koniunkturalny) Nie interesuje nas wzrost Dlatego analizowane są dane po usunięciu długookresowych trendów 17

18 Przykład: usuwanie trendu z PKB Hodrick-Prescott Filter (lambda=1600) GDPFIXED_SA Trend Cycle 18

19 Fakty empiryczne oparte na modelach VAR VAR wektorowa autoregresja Każda zmienna jest modelowana na podstawie przeszłych wartości swoich i wszystkich pozostałych zmiennych 19

20 Funkcje reakcji na podstawie modeli VAR Do takiego układu można wprowadzić zaburzenia i obserwować reakcję poszczególnych zmiennych Przykłady zaburzeń - Wstrząs polityki pieniężnej - Wstrząs produktywności - Wstrząs popytowy - Wstrząs kursowy 20

21 Przykładowe funkcje reakcji Reakcja PKB na wstrząs polityki pieniężnej Źródło: Angeloni et al. (2002) 21

22 Przykładowe funkcje reakcji Reakcja inflacji na wstrząs polityki pieniężnej Źródło: Angeloni et al. (2002) 22

23 Przykładowe funkcje reakcji Reakcja stopy procentowej na wstrząs polityki pieniężnej Źródło: Angeloni et al. (2002) 23

24 Problemy z modelami VAR Podstawowe problemy - Zestaw zmiennych musi być niewielki - Składniki losowe są skorelowane problem identyfikacji - Różne podejścia do identyfikacji wstrząsów: statystyczne (e.g. dekompozycja Choleskiego, Bernanke and Mihov (1995)), podejście naracyjne (Romer and Romer (1994)) - Jednak większość sposobów identyfikacji prowadzi do podobnych wniosków 24

25 Wnioski z funkcji reakcji Polityka pieniężna wywiera istotny wpływ na zmienne realne i nominalne Wpływ na zmienne realne jest przejściowy Reakcja na politykę pieniężną charakteryzuje się znacznymi opóźnieniami Reakcja realnej sfery gospodarki wyprzedza reakcję inflacji 25

26 Analiza momentów jako źródło stylizowanych faktów Co jest badane? - Wariancja zmiennych - Korelacja zmiennych 26

27 Przykład analizy momentów strefa euro Źródło: Angeloni et al. (2002), quarterly data 27

28 Przykład analizy momentów USA Źródło: Angeloni et al. (2002) 28

29 Przykładowe wnioski z analizy momentów Wysoka korelacja pomiędzy opóźnioną stopą procentową a PKB Wysoka korelacja pomiędzy opóźnionym PKB i inflacją Wysoka autokorelacja inflacji (persystencja) Momenty różnią się między krajami 29

30 4. Modele o podstawach mikroekonomicznych 30

31 Podstawy mikroekonomiczne perspektywa historyczna Do lat 70. XX w. modele makroekonomiczne były oparte na równaniach postulowanych przez ekonomistę Nieraz równania te miały silne podłoże empiryczne Przykład: keynesowska krzywa popytu, krzywa Phillipsa W 1976 r. ten sposób modelowania gospodarki został skrytykowany przez R.E.Lucasa Krytyka Lucasa wywarła decydujący wpływ na rozwój makroekonomii w kolejnych 30 latach. 31

32 Krytyka Lucasa (1) Lucas (1976) zauważył, że dotychczasowy sposób modelowania był podatny na zmiany polityki gospodarczej w związku z czym nie nadawał się do modelowania jej skutków. Zdaniem Lucasa zmiana polityki gospodarczej mogła wpływać na model. Przykład: krzywa Phillipsa. Nieużywana może wykazywać stałą wymiennośc pomiędzy inflacją a bezrobociem Ale próba systematycznego wykorzystywania tej zależności prowadzi do jej zaniku Stąd konieczność poszukiwania innych modeli 32

33 Krytyka Lucasa (2) Lucas postulował budowę modeli zawierających głębokie parametry niezależne od polityki gospodarczej Postulat ten spełniają modele oparte na mikropodstawach głębokie parametry opisują sposób podejmowania najprostszych decyzji. Od lat 80. XX w. modele takie weszły do głównego nurtu ekonomii i do dziś mimo wielu wad w nim pozostały 33

34 Rozwój modeli z mikropodstawami Rewolucja RBC lata 80. XX w. Kydland i Prescott (1982): cykle koniunkturalne wyjaśniane wyłącznie przez wahania produktywności Ekonomia Neokeynesowka (lub nowa synteza neoklasyczna) lata 90. XX w. Rotemberg i Woodford (1998): istotną rolę na kształtowanie cykli koniunkturalnych wywierają nominalne sztywności 34

35 Struktura modeli z mikropodstawami Sektory gospodarki: - Gospodarstwa domowe maksymalizują użyteczność - Firmy maksymalizują zyski - Rząd transferuje dochody - Sektor finansowy pośredniczy w dystrybucji oszczędności Wszystkie rynki się oczyszczają (równowaga ogólna) Ludzie opierają swoje działanie na oczekiwaniach Standardowo zakłada się racjonalne oczekiwania (możliwe alternatywy np. adaptacyjne uczenie) 35

36 Standardowy sposób rozwiązania Zapisaćproblem: funkcje celu i ograniczenia Wyprowadzić warunki pierwszego rzędu Znaleźć stan stacjonarny Zlinearyzować wokół stanu stacjonarnego Symulować reakcję systemu na wstrząsy 36

37 5. Syllabus Monetarny model równowagi ogólnej - Rozwiązanie dynamicznego problemu konsumenta przy racjonalnych oczekiwaniach (model MIU) - Linearyzacja modelu wokół stanu stacjonarnego - Analiza dynamicznych własności modelu i porównanie ze stylizowanymi faktami 37

38 Literatura C.Walsh Monetary theory and policy, 2 nd ed., MIT Press, J.Gali Monetary policy, inflation and the business cycle, Princeton University Press,