JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM

Transkrypt

1 Wykład: JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM

2 Stanley Fischer o modelu IS-LM Model IS-LM jest użyteczny z dwóch powodów. Po pierwsze jako narzędzie o znaczeniu historycznym, a po drugie, ponieważ jest to wciąż podstawowy model używany przez ludzi, aby rozumieć gospodarkę. (...) Nie sądzę, aby istniał lepszy model dający właściwe wyczucie procesów dostosowawczych w krótkich okresach.

3 Gospodarka USA w latach Stopa wzrostu GNP w latach sięga 7,0% Średnia stopa bezrobocia w latach wynosi 3,3% Produkcja w latach rośnie o 70% Dochód per capita w latach rośnie o 30% W 1928 r. po amerykańskich drogach jeździ ponad 21 milionów samochodów. Źródło:

4 Linia montażowa Forda T Od 1908 do 1913 Ford opuścił cenę z 850 $ do 600 $, a sprzedaż wzrosła gwałtownie z do

5 Henry Ford ( ) Po uruchomieniu linii produkcyjnej sprzedaż Modelu T wzrosła z ( ) do ( ). Ford w tym czasie obciął cenę z 690$ do 550$, co sprawiło, że samochód stał się czymś osiągalnym dla kolejnej warstwy klasy średniej Amerykanów. W 1914 roku podwoił minimalne zarobki pracowników do 5 $ dziennie i obciął godziny pracy z 9 do 8. W 1922 roku, gdy sprzedaż Modelu T osiągnęła już blisko 1 milion egz., podniósł minimalne zarobki do 6 $ dziennie. Jednocześnie obniżył cenę samochodu do 300 $. Sprzedaż przekroczyła milion egz. w 1920 roku i osiągnęła szczyt w 1923 roku (prawie 1,8 mln).

6

7 Co zdarzyło się w czasie Wielkiej Depresji w USA? Rok Stopa bezrobocia (w %) Realny PNB (w mld USD z 1958 r.) Konsumpcja (w mld USD z 1958 r.) Inwestycje (w mld USD z 1958 r.) Zakupy rządowe (w mld USD z 1958 r.) Nominalna stopa % Stopa inflacji (w %) ,2 203,6 139,6 40,4 22,0 5, ,9 183,5 130,4 27,4 24,3 3,6-2, ,3 169,5 126,1 16,8 25,4 2,6-10, ,1 144,2 114,8 4,7 24,2 2,7-9, ,2 141,5 112,8 5,3 23,3 1,7-2, ,0 154,3 118,1 9,4 26,6 1,0 7, ,3 169,5 125,5 18,0 27,0 0,8 0, ,0 193,2 138,4 24,0 31,8 0,8 0, ,3 203,2 143,1 29,9 30,8 0,9 4,2 Źródło: Historical Statistics of the United States.. Colonial Times to Part I and II. U.S. Department of Commerce. Bureau of Census. 1975, Washington, D.C.

8 Keynes o systemie społeczno-gospodarczym Dwiema najważniejszymi wadami systemu społeczno-gospodarczego, w którym żyjemy, są: niezdolność do realizowania pełnego zatrudnienia oraz dowolny i niesprawiedliwy podział bogactwa i dochodów. J.M. Keynes: Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, s

9 Założenia modelu keynesowskiego Sztywność cen i płac Popyt kreuje podaż (prawo Keynesa) Gospodarka niestabilna* Niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych Iluzja pieniężna Analiza krótkookresowa

10 John Hicks ( ) Mr Keynes and the Classics: A Suggested Interpretation (1937) Value and Capital (1939) Nagroda Nobla (1972)

11 Model IS - LM : podstawowe zmienne Y = C + I + G +X ZMIENNE ENDOGENICZNE (ustalane w modelu) C = a + b (1 - t) Y I = e - dr X = g - my - nr MD = (ky - hr) P ZMIENNE EGZOGENICZNE (ustalane poza modelem) MS i G

12 Konsumpcja a dochody dyspozycyjne, USA

13 Inwestycje, stopa % i rentowność projektów inwestycyjnych

14

15 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej IS 1) Y = C + I + G + X 2) C = ,8 Yd 3) I = r 4) X = 100-0,04 Y r 5) MD = P ( 0,5 Y r ) G = 200 t = 0,2 MS = 550 P = 1 IS: Y = ,8(1-0,2)Y r ,04Y - 500r IS: Y = r

16 Wyprowadzenie krzywej IS AD 2 E1 AD1 1 E0 AD0 Y 1 r r0 Krzywa IS 2 r1 IS Y Y0 Y1

17 Algebraiczne wyprowadzenie krzywej LM 1) Y = C + I + G + X 2) C = ,8 Yd 3) I = r 4) X = 100-0,04 Y r 5) MD = P ( 0,5 Y r ) G = 200 t = 0,2 MS = 550 P = 1 LM: MS = MD LM: 550 = P ( 0,5 Y r ) LM: Y = r

18 Wyprowadzenie krzywej LM Stopa procentowa r MS r Krzywa LM 2 LM 1 MD1 MD0 M0 M Y0 Y1 Y 1 2

19 Model równowagi makroekonomicznej: IS - LM Stopa procentowa Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] r LM r0 E0 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] IS Y0 Y Dochód narodowy

20 Model IS - LM: wpływ ekspansywnej polityki budżetowej na gospodarkę Stopa procentowa Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] r LM r1 r0 E0 E1 Krzywe IS [obrazują równowagę na rynku dóbr i usług] IS1 IS0 Y0 Y1 Y Dochód narodowy

21 Wpływ ekspansywnej polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy (OECD ) Wskaźnik Ekspansja fiskalna Stopa wzrostu realnego GDP - przed zmianą polityki fiskalnej 2,57 % - w trakcie 1,12 % - po zmianie polityki fiskalnej 2,00 % Liczba epizodów 38

22 Model IS - LM: wpływ restrykcyjnej polityki budżetowej na gospodarkę Stopa procentowa r Krzywa LM [obrazuje równowagę na rynku pieniężnym] LM r0 r1 E1 E0 Krzywe IS [obrazują równowagę na rynku dóbr i usług] IS0 IS1 Y1 Y0 Y Dochód narodowy

23 Wpływ restrykcyjnej polityki fiskalnej na wzrost gospodarczy (OECD ) Wskaźnik Restrykcje fiskalne Stopa wzrostu realnego GDP - przed zmianą polityki fiskalnej 2,21 % - w trakcie 2,36 % - po zmianie polityki fiskalnej 2,13 % Liczba epizodów 65

24 Stopa fiskalizmu a wzrost PKB Kraj Stopa fiskalizmu Średnioroczny wzrost PKB zmiana zmiana Kraje, gdzie stopa fiskalizmu wzrosła nieznacznie USA 28,4 34,6 +6,2 4,4 2,2-2,2 Irlandia 28,2 37,3 +9,7 4,1 5,9 +1,8 W. Brytania 32,2 43,7 +11,5 3,5 1,2-2,3 Kraje o największym wzroście fiskalizmu Hiszpania 13,7 45,4 +31,7 8,5 1,8-6,7 Grecja 17,4 49,4 +32,0 7,2 1,2-6,0 Szwecja 31,0 66,1 +35,1 4,9 0,6-4,3 Kraje OECD 27,0 48,0 +21,0 5,5 1,9-3,6

25 Czynniki przesunięć krzywej IS 1. Zmiany autonomicznych wydatków konsumpcyjnych niepowiązane ze stopami procentowymi. 2. Zmiany wydatków inwestycyjnych niepowiązane ze stopami procentowymi. 3. Zmiany wydatków rządowych. 4. Zmiany podatków. 5. Zmiany eksportu netto niezwiązane ze stopami procentowymi.

26 Model IS - LM: wpływ ekspansywnej polityki monetarnej na gospodarkę Stopa procentowa r r0 r1 Krzywe LM [obrazują równowagę na rynku pieniężnym] E0 E1 LM0 IS LM1 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] Y0 Y1 Y Dochód narodowy

27 Keynes o polityce monetarnej Dopóki istnieje bezrobocie, wzrost ilości pieniądza nie wywiera żadnego wpływu na ceny, a zatrudnienie powiększa się ściśle proporcjonalnie do każdego przyrostu efektywnego popytu wywołanego przez wzrost ilości pieniądza. (...) Skoro zaś nastanie pełne zatrudnienie, ceny zmieniają się w tej samej proporcji co ilość pieniądza.

28 Ekspansywna polityka monetarna a tempo wzrostu gospodarczego w USA w latach Wskaźnik Tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza M1 Tempo wzrostu realnej podaży pieniądza M1 Tempo inflacji mierzone deflatorem PNB Tempo wzrostu gospodarczego 6,5 8,5 9,6 5,7-3,2 2,1 6,0 2,0 9,7 6,4 3,9 3,7 1,9-2,5 3,6 6,8

29 STOPA INFLACJI /CPI/ (w %) Wzrost podaży pieniądza a inflacja TEMPO WZROSTU M1 (w %)

30 Model IS - LM: wpływ restrykcyjnej polityki monetarnej na gospodarkę Stopa procentowa r Krzywe LM [obrazują równowagę na rynku pieniężnym] LM1 LM0 E1 r1 r0 E0 Krzywa IS [obrazuje równowagę na rynku dóbr i usług] IS Y1 Y0 Y Dochód narodowy

31 Restrykcyjna polityka monetarna a tempo wzrostu gospodarczego w USA w latach Wskaźnik Tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza M1 Tempo wzrostu realnej podaży pieniądza M1 Tempo inflacji mierzone deflatorem PNB Tempo wzrostu gospodarczego ,2 7,6 6,8 6,5 8,5 0,9-1,3-2,2-3,2 2,1 7,3 8,9 9,0 9,7 6,4 5,3 2,5-0,2 1,9-2,5

32 Przesunięcia krzywej LM 1. Zmiany podaży pieniądza. 2. Autonomiczne zmiany popytu na pieniądz. 3. Zmiany ogólnego poziomu cen [wzrost P działa jak restrykcyjna polityka monetarna zmniejszają się realne zasoby pieniądza; spadek P działa jak ekspansywna polityka monetarna zwiększają się realne zasoby pieniądza].

33 Case study Polityka budżetowe i monetarna w czasach G. Busha Okres urzędowania: od 20 stycznia 2001 do 20 stycznia 2009

34 Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (1) 1. Stopa wzrostu realnego GDP : 3,9% (średnio rocznie) 2001: 1,2% 2. Stopa bezrobocia grudzień 2000: 4,0% grudzień 2001: 5,8% Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics

35 Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (2) przyczyny: szoki 1. Spadające ceny akcji sierpień 2000 sierpień 2001: - 25 % tydzień po 11 września : - 12 % 2. Atak terrorystyczny 11 września wzrost niepewności spadek zaufania konsumentów i firm Efekt redukcja wydatków przesunięcie krzywej IS w lewo Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics

36 Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (3) - odpowiedź (polityka gospodarcza) 1. Polityka fiskalna - cięcia podatkowe - wyższe wydatki: pomoc dla Nowego Jorku oraz linii lotniczych, wojna z terroryzmem 2. Polityka monetarna - FED obcina stopy % 11 razy w 2001 r., obniżając podstawowe stopy z 6,5% do 1,75% - wzrost podaży pieniądza Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics

37 Spowolnienie wzrostu gospodarczego w USA w roku 2001 (4) - efekty polityki 1. W pierwszym kwartale 2002 stopa wzrostu realnego GDP sięga 6,1% 2. Później stopa wzrostu zmniejsza się do 2% 3. W czerwcu 2003 r. NBER ogłasza, że recesja skończyła się w listopadzie 2001 r. Źródło: G. Mankiw, Macroeconomics

38 Stopa funduszy federalnych Fed

39 Wzrost gospodarczy w wybranych krajach Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2011.

40 Wskaźniki gospodarcze Wskaźnik PKB (w mld USD) 9,225 13,731 Dług publiczny (w mld USD) 5,758 9,457 Wydatki budżetowe (w mld USD) 1,717 2,768 Bezrobocie rejestrowane (w tys.) 5,682 8,189 Bezrobocie rzeczywiste (w tys.) 9,638 13,417 Korzystający z programów dożywiania (w tys.) 18,030 29,037 Wydatki na obronę (w mld USD)

41 Wskaźniki koniunktury, USA Wskaźnik Wzrost gospodarczy 1,1 1,8 2,5 3,6 3,1 2,7 1,9-0,3 Wzrost organiczny 0,5-2,2-2,5-0,8-0,2 0,5-1,0-6,9 Stopa bezrobocia 4,8 5,9 6,1 5,6 5,1 4,7 4,7 5,8 Stopa zatrudnienia 73,1 71,9 71,2 71,2 71,5 72,0 71,8 70,9 Inwestycje niemieszkaniowe Inwestycje w budownictwie mieszkaniowym -2,8-7,9 1,4 6,2 6,7 8,0 6,5-0,8 0,6 5,3 8,2 9,8 6,2-7,3-18,7-23,9 Inflacja 2,8 1,6 2,3 2,7 3,4 3,2 2,9 3,8 Saldo finansów publicznych / PKB -0,6-4,0-5,0-4,4-3,3-2,2-2,9-6,6 Dług publiczny / PKB 54,4 56,8 60,2 61,2 61,4 60,8 66,3 75,3

42 Case study Polityka budżetowe i monetarna w czasach Baracka Obamy Okres urzędowania: od 20 stycznia 2009 "Change We Need "Yes We Can

43 Deficyt budżetowy w USA

44 Stopy procentowe w USA, strefie euro i Szwajcarii Źródło: NBP, Raport o inflacji, marzec 2011.

45 Wskaźniki koniunktury, USA Wskaźnik Wzrost gospodarczy -2,8 2,5 1,8 2,8 1,7 Wzrost organiczny -10,0-10,3-10,4-7,9-7,6 Stopa bezrobocia 9,4 9,8 9,1 8,1 7,4 Stopa zatrudnienia 67,6 66,7 66,6 67,1 67,4 Inwestycje niemieszkaniowe Inwestycje w budownictwie mieszkaniowym -18,1 0,7 8,6 8,0 5,2-22,4-3,7-1,4 12,1 14,7 Inflacja -0,3 1,6 3,1 2,1 1,5 Saldo finansów publicznych / PKB -7,2-12,8-12,2-10,7-9,3 Dług publiczny / PKB 85,8 94,6 98,8 102,1 104,1

46 Wskaźniki gospodarcze Wskaźnik PKB (w mld USD) 13,731 16,286 Dług publiczny (w mld USD) 9,457 17,518 Wydatki budżetowe (w mld USD) 2,768 3,540 Bezrobocie rejestrowane (w tys.) 8,189 9,592 Bezrobocie rzeczywiste (w tys.) 13,417 19,127 Korzystający z programów dożywiania (w tys.) 29,037 45,831 Wydatki na obronę (w mld USD) Źródło: US Debt Clock,