Procesy informacyjne zarządzania

Transkrypt

1 Procesy informacyjne zarządzania Generowanie informacji w procesie informacyjnym dr inż. Janusz Górczyński 1

2 Faza generowania informacji Generowanie informacji jest pierwszą fazą każdego procesu informacyjnego. Polega ona na wygenerowaniu informacji w określonym języku i nadaniu jej formy wiadomości. Czynność tę wykonuje człowiek lub urządzenie mające zdolność produkowania wiadomości. Ludzi lub urządzenia generujące informacje w formie wiadomości nazywamy generatorami informacji. Sposób generowania informacji zależy od tego, co jest źródłem informacji. Będziemy rozróżniać trzy źródła informacji: a) pierwotne; b) wtórne; c) pochodne. 2

3 Pierwotne źródła informacji (1) Pierwotnymi źródłami informacji są realne obiekty, procesy lub zdarzenia społeczne czy ekonomiczne. Są one postrzegane przez generatora informacji (człowiek lub urządzenie), mające właściwości postrzegania cech obiektów, zjawisk i procesów świata zewnętrznego, a także możliwość ich odwzorowania za pomocą znaków wybranego języka. Generator informacji wydziela pewną częśćświata zewnętrznego i określa jego granice czasowe i przestrzenne. Tę wydzieloną część będziemy nazywać obiektem. Obiekt, jako pierwotne źródło informacji jest tym samym wynikiem pewnej abstrakcji intelektualnej dokonanej przez generatora informacji na postrzeganej przez niego rzeczywistości. 3

4 Pierwotne źródła informacji (2) Abstrakcja ta zależy od: a) świadomej i celowej decyzji generatora informacji co do postrzegania jednych cech obiektu, a pomijania innych cech; b) możliwości technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych postrzegania rzeczywistości przez generatora informacji; c) norm informacyjnych, które umożliwiają lub zakazują generowania pewnych informacji. To, czy jakiś postrzegany, realny obiekt stanie sięźródłem informacji pierwotnej czy też nie zależy wyłącznie od decyzji generatora informacji. Oznacza to, że generator informacji dokonuje selekcji postrzeganych zjawisk na te, które są źródłem informacji pierwotnej dla danego procesu informacyjnego oraz na te, które nie są takim źródłem. 4

5 Pierwotne źródła informacji (3) Zjawisko, które nie zostało zakwalifikowane jako źródło informacji pierwotnej w jednym procesie informacyjnym może zostać zakwalifikowane jako takie źródło w innym procesie. Decyzję o tym, czy jakiś obiekt jest pierwotnym źródłem informacji dla danego procesu informacyjnego czy też nie podejmuje z reguły nie generator informacji, lecz gestor systemu informacyjnego, którego częścią jest dany proces. Generator informacji realizuje decyzje gestora. U podstaw decyzji gestora leżą takie elementy jak funkcja procesu informacyjnego w ramach danego systemu informacyjnego oraz cele systemu informacyjnego. 5

6 Pierwotne źródła informacji (4) Przykładowo, dziennikarz czy reporter telewizyjny rzadko kiedy może samodzielnie decydować o doborze swoich rozmówców, z reguły decydują o tym władze czy właściciele danej stacji telewizyjnej. Selekcja obiektów jako źródeł informacji pierwotnej czasami jest bardzo głęboka. W niektórych procesach informacyjnych pomija się bardzo wiele zjawisk, a jako źródła pierwotne kwalifikuje się tylko nieliczne z nich. Daje to możliwość manipulowania informacją, którą trudno jest wtedy udowodnić. Selekcja pierwotnych źródeł informacji przyjmuje dwie formy: selekcji bieżącej lub preselekcji. 6

7 Pierwotne źródła informacji (5) Selekcja bieżąca polega na eliminowaniu pewnych zjawisk przez generatora informacji w czasie realizacji procesu informacyjnego. Decyzja o pominięciu danego zjawiska jako pierwotnego źródła informacji podejmowana jest na podstawie oceny przydatności informacji pozyskanej przez generatora informacji. Obiekt taki może być wyeliminowany jednorazowo, na pewien okres lub na pewną liczbę cykli generowania informacji. Preselekcja polega na ustaleniu z góry dla danego procesu informacyjnego, że pewne klasy zjawisk nie będą brane pod uwagę w tym procesie. Użytkownik systemu informacyjnego powinien wiedzieć, jakie formy selekcji były stosowane w poszczególnych procesach informacyjnych. 7

8 Pierwotne źródła informacji (6) Generowanie informacji na podstawie dostępu do źródeł pierwotnych polega na tym, że najpierw identyfikowane jest zjawisko (obiekt, proces, zdarzenie), które przyjmuje się za istotny (relewantny) dla danego procesu informacyjnego. Na wydzielonym źródle pierwotnym generator informacji definiuje pewien system, w praktyce oznaczać to będzie, że interesować go będą tylko pewne, wybrane cechy. Przykładowo, dla kandydata na studia Jana Kowalskiego pracownik dziekanatu tworzy system Kowalski Jan interesując się takimi cechami jak dane personalne, data urodzenia, rok ukończenia szkoły średniej i rodzaj szkoły, uzyskane oceny maturalne itd. Z reguły na tym etapie pomijane są inne cechy, np. hobby. 8

9 Pierwotne źródła informacji (7) Inny przykład systemu pracownik banku dla potencjalnego kredytobiorcy definiuje system, który ma gromadzić informacje niezbędne do określenia zdolności kredytowej tego potencjalnego klienta. Naturalne jest, że taki system będzie pomijał inne, nieistotne z tego punktu widzenia cechy tego potencjalnego klienta. Umiejętność poprawnego definiowania systemu na obiekcie będącym pierwotnym źródłem informacji w istotny sposób określa zakres generowanej informacji. System, jaki określa generator informacji na obiekcie będącym źródłem informacji pierwotnej zależy od zainteresowań, od celów tego generatora. 9

10 Wtórne źródła informacji (1) Pod pojęciem wtórne źródło informacji rozumiemy systemy społeczno-gospodarcze dysponujące swoimi systemami informacyjnymi, z których pobierana jest informacja do danego procesu. Jeżeli MNiSZW uruchamia proces informacyjny ustalający wielkość naboru studentów czy stan zatrudnienia, to nie gromadzi potrzebnych informacji w oparciu o źródła pierwotne, lecz sięga do wewnętrznych systemów informacyjnych poszczególnych uczelni, czyli korzysta ze źródeł wtórnych. Podobny sytuacja dotyczy większości zadań wykonywanych w ramach statystyki publicznej tu także informacje pozyskiwane są ze źródeł wtórnych. 10

11 Wtórne źródła informacji (2) Wtórne źródła informacji jakimi są systemy społecznogospodarcze są systemami celowymi (uruchomionymi na potrzeby danego podmiotu), tym samym informacje gromadzone w tych systemach są dostosowane do tych celów. Może to oznaczać, że informacja pozyskana z tych źródeł nie jest obiektywna. Prawidłowe korzystanie z informacji pochodzących ze źródeł wtórnych wymaga, aby użytkownik był poinformowany o specyfice źródeł wtórnych, w tym o celach systemów wybranych jako źródła wtórne. Przykładowo, informacje pozyskane z niektórych agencji informacyjnych obarczone są tym, że kierownictwo tych agencji zapomina o swoim obowiązku bezinteresowności. 11

12 Wtórne źródła informacji (3) Myślę, że można sformułować pogląd, że wykorzystywanie wtórnych źródeł informacji daje możliwość manipulowania informacją. Może to być realizowane (między innyni) poprzez takie działania jak: - ukrywanie, że informacje pochodzą nie z pierwotnego, lecz z wtórnego źródła informacji; - celowe selekcja wtórnych źródeł informacji. Analiza i ocena wtórnych źródeł informacji powinna być integralną częścią fazy pozyskiwania informacji w procesie informacyjnym. Celowe jest ustalenie i precyzyjne określenie kryteriów, jakie muszą być spełnione przez systemy społeczno-gospodarcze, aby mogły być wykorzystane jako wtórne źródła informacji. 12

13 Pochodne źródła informacji (1) Pochodnymi źródłami informacji dla danego procesu informacyjnego są zasoby informacyjne innego procesu czy systemu informacyjnego. Jako przykład tego typu sytuacji mogę podać choćby proces informacyjny związany z podejmowaniem decyzji o promocji studentów na kolejny semestr w tym procesie informacje o uzyskanych zaliczeniach pozyskiwane są z systemu informacyjnego uczelni. Inny przykład to informacje rozpowszechniane przez prasę czy inne środki masowego przekazu znaczna część tych informacji została pozyskana ze źródeł pochodnych (np. agencji prasowych). 13

14 Pochodne źródła informacji (2) Podobnie jak przy wtórnych źródłach informacji wiedza o źródłach pochodnych jest niezbędna do oceny i interpretacji informacji. Bez tej wiedzy użytkownik informacji może popełnić błędy w jej interpretacji i zastosowaniu informacji. Końcowy użytkownik informacji praktycznie nie ma możliwości zweryfikowania jakości pochodnych źródeł informacji, zadanie to powinno być obowiązkiem gestora systemu informacyjnego, którego elementem jest proces informacyjny wykorzystujący tego typu źródła. 14

15 Ograniczenia w generowaniu informacji Możliwości generowania informacji podlegają dwojakiego rodzaju ograniczeniom: - obiektywnym, niezależnym od gestora procesu informacyjnego; - subiektywnym, zależnym od gestora. Ograniczenia te w literaturze przedmiotu nazywane są klatkami, wyróżniamy trzy rodzaje klatek: 1) klatka dostępności źródła informacji; 2) klatka wiedzy; 3) klatka języka. 15

16 Klatka dostępności źródła informacji (1) Pod pojęciem klatki dostępności źródła informacji rozumiemy te ograniczenia, które uniemożliwiają, ograniczają lub deformują postrzeganie obiektów i ich cech w celu wygenerowania określonego zakresu informacji w określonym czasie, miejscu, języku i formie wiadomości oraz nośniku informacji. Klatka ta dotyczy niedostępności do źródła informacji, a nie do samej informacji jako takiej. Źródłem informacji jest obiekt, proces lub zdarzenie ekonomiczne, społeczne czy techniczne. Ograniczenia w dostępie do źródeł informacji mogą mieć różny charakter, w literaturze przedmiotu można wyróżnić sześć rodzajów ograniczeń. 16

17 Klatka dostępności źródła informacji (2) 1) Ograniczenia techniczne polegające na tym, że generator informacji nie ma technicznych możliwości dostępu do źródła informacji, narzędzi do zgromadzenia potrzebnych informacji czy np. środków technicznych do kontaktów z respondentami; 2) Ograniczenia prawne polegające na tym, że obowiązujące przepisy prawne albo zakazują dostępu do określonych źródeł albo bardzo mocno ten dostęp limitują; 3) Ograniczenia organizacyjne związane z brakiem struktur organizacyjnych niezbędnych do postrzegania obiektów i ich cech, np. brak sieci respondentów do przeprowadzenia badań ankietowych; 17

18 Klatka dostępności źródła informacji (3) 4) Ograniczenia ekonomiczne związane z brakiem wystarczających środków finansowych na dotarcie do obiektów i zgromadzenie potrzebnych informacji; 5) Ograniczenia psychologiczne występujące wtedy, gdy źródłami informacji są ludzie lub zespoły ludzkie, może wtedy pojawiać się problem autocenzury, czyli dopasowywanie informacji do oczekiwań odbiorcy. Nieprawdziwa informacja może także wynikać ze świadomości braku wystarczającej wiedzy, obawy przed ujawnieniem niekompetencji czy z innych jeszcze przyczyn; 6) Ograniczenia metainformacyjne związane z brakiem wystarczającej informacji o źródłach informacji, ich zawartości, jakości i sposobach dostępu. 18

19 Klatka dostępności źródła informacji (4) Każde z wymienionych sześciu ograniczeń w dostępności do źródeł informacji występuje w danym procesie informacyjnym w mniejszym czy większym stopniu, a o sprawności fazy generowania informacji, jej zakresie i jakości decyduje zwykle to ograniczenie, które w tym procesie jest przysłowiowym wąskim gardłem. Klatka dostępności źródła informacji istnieje w określonym czasie, określonym miejscu i określonej formie. Projektanci systemów informacyjnych powinni zidentyfikować konkretne formy klatki dostępności źródeł informacji dla poszczególnych procesów informacyjnych systemu, ich zakres w czasie i przestrzeni, realne przyczyny i skutki. 19

20 Klatka dostępności źródła informacji (5) W praktyce klatka dostępności źródeł informacji w największym stopniu dotyka pierwotnych źródeł informacji. Są to głównie ograniczenia techniczne, ekonomiczne i organizacyjne, a związane jest to z tym, że postrzeganie i pomiar realnych zjawisk wymaga środków technicznych, finansowych, a w większości przypadków także rozbudowanej struktury organizacyjnej. W wielu sytuacjach wobec występowania ograniczeń w dostępie do źródeł informacji pierwotnej korzysta się ze źródeł wtórnych, jeżeli jest to możliwe. Nie zwalnia to jednak generatora informacji od obowiązku dysponowania wiedzą o źródłach pierwotnych, która powinna być później udostępniona użytkownikowi końcowemu. 20

21 Klatka wiedzy (1) W każdym procesie informacyjnym generator informacji (człowiek lub urządzenie) generuje informację zgodnie z pewnymi regułami. Korzystanie z tych reguł wymaga dysponowania czterema modelami: 1) model użytkownika opisuje potrzeby informacyjne końcowego odbiorcy informacji; 2) model rzeczywistości przedstawiający realne obiekty, procesy lub zdarzenia, których informacja dotyczy lub odwzorowuje; 3) model źródła informacji opisujący pierwotne, wtórne i pochodne źródła informacji; 4) model pozyskiwania informacji ze źródeł opisujący technologiczne, organizacyjne i ekonomiczne aspekty pozyskiwania informacji. 21

22 Klatka wiedzy (2) Wymienione na poprzednim slajdzie cztery modele stanowią niezbędną wiedzę generatora informacji, tworzą zbiór ograniczeń nazywany klatką wiedzy. To, jakimi modelami dysponuje generator informacji decyduje o tym, jakie informacje są generowane w danym procesie informacyjnym. Zdarzają się takie sytuacje, że wiedza generatora informacji jest poważnym ograniczeniem możliwości generowania informacji. Jednym z najważniejszych modeli jest model użytkownika. Dla każdego procesu informacyjnego istnieją dwa modele: a) model użytkownika definiowany przez gestora procesu informacyjnego; b) model użytkownika definiowany przez samego użytkownika. 22

23 Klatka wiedzy (3) Model użytkownika definiowany przez gestora procesu informacyjnego zawiera specyfikację informacji, jakich, zdaniem gestora, potrzebuje i oczekuje odbiorca informacji. Model użytkownika definiowany przez samego użytkownika zawiera specyfikację informacji, jakich użytkownik oczekuje od danego procesu informacyjnego. W idealnym procesie informacyjnym oba powyższe modele są takie same. Oznacza to, że generator informacji doskonale zna potrzeby informacyjne odbiorcy i dostosowuje do nich proces informacyjny, z drugiej strony odbiorca dokładnie uświadamia sobie swoje potrzeby informacyjne i trafnie adresuje je do odpowiedniego procesu informacyjnego. 23

24 Klatka wiedzy (4) W praktyce sytuacja idealna raczej nie jest spotykana, potrzeby informacyjne użytkownika, zarówno definiowane przez gestora procesu informacyjnego jak i użytkownika nie są ostre (jednoznacznie zdefiniowane), mogą też podlegać szybkim zmianom. W systemach społeczno-gospodarczych potrzeby informacyjne użytkownika odnoszone do danego procesu informacyjnego są względnie jednoznacznie określone jedynie w tych procesach, dla których zakres informacji jest ustalony jako norma obowiązująca (prawna). Przykładem mogą być normy dotyczące wypełniania PIT-ów czy normy dotyczące prowadzenia rachunków bankowych. 24

25 Klatka wiedzy (5) Model użytkownika może być definiowany explicite w formie opisu potrzeb informacyjnych w procesach względnie trwałych i powtarzalnych. Może mieć formę prostej listy informacji, jakich użytkownik w danym procesie informacyjnym potrzebuje w określonej formie, miejscu i czasie. W poprawnie zaprojektowanym procesie informacyjnym model użytkownika zdefiniowany przez gestora powinien być jednoznaczny (explicite właśnie). Bardzo często model użytkownika jest definiowany tylko implicite, nie jest udokumentowany, a jego potrzeby nie są jednoznacznie zdefiniowane. Uwaga ta dotyczy zarówno modelu definiowanego przez gestora procesu informacyjnego jak i użytkownika. 25

26 Klatka wiedzy (6) Na brak pełnej informacji o potrzebach użytkownika gestorzy procesu informacyjnego reagują trojako: a) ustalają normatywny zakres informacji generowanej w ramach danego procesu informacyjnego, np. w systemach informacyjnych administracji publicznej, w księgowości i ewidencji przedsiębiorstw; b) generują znaczny nadmiar informacji w ramach danego procesu informacyjnego mając nadzieję, że znajdzie się w niej informacja rzeczywiście potrzebna; c) konstruują dynamiczny model użytkownika i generują informację zgodnie z tym modelem, np. systemy informowania kierownictwa, systemy wspomagające podejmowanie decyzji. 26

27 Klatka wiedzy (7) Użytkownik, podobnie jak generator informacji, także znajduje się w klatce swojej wiedzy, w tym wiedzy o zasobach i funkcjach procesu informacyjnego. Klatka wiedzy użytkownika ma zasadnicze znaczenie dla określenia jego potrzeb informacyjnych, czyli dla zbudowania modelu użytkownika. Klatka ta zmienia się wraz z uzyskiwaniem przez użytkownika nowych informacji, co powoduje zmianę jego potrzeb informacyjnych (a tym samym zmianę modelu). Model użytkownika dla danego procesu informacyjnego jest ostatecznie definiowany przez generatora informacji, a obowiązkiem i powinnością gestora procesu informacyjnego jest jego zatwierdzenie. 27

28 Klatka wiedzy (8) W jednym procesie informacyjnym może być jeden lub wielu generatorów informacji. W przypadku, gdy jest wielu generatorów informacji może powstać taka sytuacja, w której zostanie zdefiniowany więcej niż jeden model użytkownika dla tego samego odbiorcy informacji. Sytuację taką możemy obserwować w środkach masowego przekazu, w których występuje nadmiar informacji przy jednoczesnym braku informacji potrzebnych wielu użytkownikom. Przykładowo program telewizyjny jako proces informacyjny generujący informację ma wielu różnych odbiorców. Pojedynczy odbiorca korzysta tylko z niewielkiej części generowanej informacji (wiadomości sportowe czy prognoza pogody). 28

29 Klatka wiedzy (9) Innym aspektem klatki wiedzy jest ograniczony zakres informacji, jaki generator informacji w ramach danego procesu posiada o realnych zjawiskach społecznych czy gospodarczych. Zbiór posiadanej wiedzy o realnej rzeczywistości, o obiektach, zdarzeniach i procesach jako potencjalnych źródłach informacji ogranicza zbiór możliwych pytań o informacje dotyczące tejże rzeczywistości. Konsekwencją jest to, że generator informacji ma problem z ustaleniem, jakie informacje o danej rzeczywistości można uzyskać, o tym, które z nich są potrzebne dla danego procesu informacyjnego i przyszłych odbiorców informacji. 29

30 Klatka językowa (1) W każdym procesie informacyjnym generator informacji, po zdefiniowaniu na obiekcie pewnego systemu, definiuje jego model, który jest opisem tego obiektu w pewnym języku. W procesach informacycjnych w systemach społecznogospodarczych korzysta się najczęściej z wielu wyspecjalizowanych języków. Przykładowo, poza opisem obiektu w języku etnicznym stosuje się dla jakieś fragmentu opis w języku obowiązującego standardu księgowości, dołącza się jakieś mapy, schematy czy wykresy. Gromadzone informacje odwzorowujemy zawsze za pomocą języka. Zakres informacji, jaki możemy przekazać zależy od leksyki i semantyki języka, w jakim tę informację wyrażamy. 30

31 Klatka językowa (2) Warunkiem koniecznym odwzorowania informacji jest to, aby aby każdemu postrzeganemu zjawisku, obiektowi czy zdarzeniu odpowiadał znak lub ciąg znaków w języku, którym dysponuje generator informacji. Niespełnienie tego warunku oznacza, że może się zdarzyć taka sytuacja, w której generator postrzega pewne zdarzenie, obiekt czy zjawisko, ale nie potrafi go opisać w języku, którym dysponuje w danym procesie informacyjnym. Na tym właśnie polega klatka językowa w fazie generowania informacji. Będziemy mieli z nią do czynienia także wtedy, gdy postrzegana rzeczywistość wymaga opisów precyzyjnych (jednoznacznych), a dostępne języki nie są wystarczająco precyzyjne (są semantycznie rozmyte). 31

32 Normalizacja w generowaniu informacji (1) Podane na wcześniejszych slajdach ograniczenia w fazie generowaniu informacji, nazywane klatkami, determinują wspólnie zakres informacji możliwej do pozyskania w danym procesie informacyjnym. Można pozyskać tylko taką informację, która mieści się we wszystkich trzech klatkach. Poprzez podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania pewnych ograniczeń można zwiększyć możliwości generowania informacji. Działania te mogą polegać na wprowadzeniu zmian organizacyjnych w zakresie realizacji procesu informacyjnego, wykorzystaniu nowych urządzeń i technologii, zapewniając potrzebne środki finansowe, szkoląc personel czy dbając o język opisu informacji. 32

33 Normalizacja w generowaniu informacji (2) Możliwe jest także działanie odwrotne, świadome lub nie, gdzie w wyniku podjętych działań następuje zwiększenie ograniczeń w dostępie do informacji. Ograniczenie środków finansowych na przeprowadzenie pewnych badań w zakresie statystyki publicznej może być przykładem takiej sytuacji. Innym przykładem może być stosowana do 2002 roku klasyfikacja językowa stosowana przy opracowywaniu budżetów państwa i samorządów terytorialnych, która skutecznie ograniczała możliwości specyfikacji dochodów i wydatków (klatka językowa). 33

34 Normalizacja w generowaniu informacji (3) Przy kształtowaniu procesów informacyjnych powinniśmy być świadomi możliwych ograniczeń w dostępie do informacji. Takie decyzje jak prawne określenie ram tajemnicy służbowej, państwowej czy statystycznej, wzory formularzy, rejestry, różnego rodzaju klasyfikacje, zasady identyfikacji czy środki finansowe przeznaczone na gromadzenie informacji tworzą ramy klatek determinujących dostęp do informacji. Ramy te powinny być dostosowane do funkcji, jakie w systemach społeczno-gospodarczych spełniają odpowiednie procesy informacyjne. 34

35 Gromadzenie informacji (1) Gromadzenie informacji w procesie informacyjnym polega na zbieraniu poszczególnych wiadomości, jakie pojawiają się w fazie generowania informacji w określonym: a) miejscu; b) czasie; b) technologii (w tym nośniku); d) języku. W fazie gromadzenia informacji w danym procesie informacyjnym można wyróżnić następujące czynności: 1). Identyfikacja miejsc generowania konkretnych wiadomości w postaci ich nośników materialnych; 2). Techniczne zebranie i transfer tych nośników do miejsc gromadzenia tych nośników; 35

36 Gromadzenie informacji (2) 3). Kontrola kompletności i jakości materialnych nośników informacji, selekcja i eliminowanie tych nośników, które nie spełniają norm jakościowych ustalonych dla danego procesu; 4). Kontrola kompletności wiadomości i kontrola jakości danych zawartych w poszczególnych wiadomościach, selekcja danych spełniających kryteria jakościowe, eliminowanie wiadomości, w których dane nie spełniają kryteriów jakościowych, korekta błędów; 5). Zorganizowanie zgromadzonych informacji w postaci zbiorów danych o określonej strukturze i formie technicznej. 36

37 Gromadzenie informacji (3) W procesie gromadzenia informacji możemy wyróżnić dwie jego strony: a) materialną, związaną z gromadzeniem materialnych nośników informacji; b) semiotyczną, związaną z gromadzeniem ciągów znaków danego języka tworzącego wiadomości. Te dwa procesy (strony) są z sobąściśle powiązane i w pełni zintegrowane, ale każdy z nich ma swoją specyfikę. Proces gromadzenia informacji jest więc ciągiem operacji wykonywanych równolegle na materialnym i semiotycznym składniku każdej wiadomości, czyli na: a) materialnych nośnikach informacji; b) ciągach znaków danego języka utrwalonych w materialnym nośniku. 37

38 Gromadzenie informacji (4) W fazie gromadzenia informacji trzeba dysponować możliwościami oraz urządzeniami technicznymi do zbierania odpowiednich materialnych nośników informacji. Zazwyczaj systemy gromadzenia informacji korzystają z różnych technik: a) bezpośredniego zbierania nośników przez ankieterów; b) telefonicznego zbierania danych; c) gromadzenia zebranych informacji przez transfer zbiorów danych przez sieci telekomunikacyjne (w tym Internet). Gromadzenie informacji wymaga też organizacji, wzajemnie powiązanych osób i urządzeń uczestniczących w procesie gromadzenia informacji, wymaga ustalonych reguł ich współdziałania. 38

39 Gromadzenie informacji (5) Organizacja gromadzenia informacji jest integralną częścią każdego systemu informacyjnego, a reguły ją określające powinny przejrzyste, stabilne i jednoznacznie określające funkcje każdego uczestnika procesu gromadzenia informacji. Szczególną rolę w gromadzeniu informacji w systemach społeczno-gospodarczych spełniają infrastrukturalne systemy informacyjne, których głównym zadaniem jest gromadzenie informacji na rzecz innych systemów. Ich utrzymanie i stabilne funkcjonowanie to warunek sine qua non sprawnego funkcjonowania państwa i gospodarki. 39