Aspekty formalno-prawne uruchamiania pozarolniczej działalności gospodarczej

Transkrypt

1 Aspekty frmaln-prawne uruchamiania pzarlniczej działalnści gspdarczej I. Planwanie działalnści gspdarczej II. Frmy prawne przedsiębirstwa III. Rejestracja działalnści gspdarczej IV. Frmy pdatkwania pdatkiem dchdwym Opracwała: Jlanta Wesłwska PODR w Lubaniu, Oddział w Starym Plu Stare Ple, lipiec 2017 r.

2 I. Planwanie działalnści gspdarczej Uruchmienie i prwadzenie działalnści gspdarczej t spre wyzwanie. Wymaga duż chęci, dwagi, pświęcenia i silnej mtywacji. Własna firma daje pewnść zatrudnienia, pczucie niezależnści i własnej wartści, stwarza perspektywę lepszych zarbków, stanwi źródł satysfakcji z realizacji własnych planów i zaintereswań. Własny biznes, t także duża dpwiedzialnść, nienrmwany czas pracy raz ryzyk niepwdzenia. Dlateg decyzja załżeniu własnej działalnści gspdarczej, pwinna być działaniem dbrze przemyślanym, pparta przygtwaniem merytrycznym i parta na dbrej znajmści zasad funkcjnwania rynku. Czynniki zwiększające szansę sukcesu lub zmniejszające ryzyk niepwdzenia Mtywacje Pmysł Umiejętnści Zasby SUKCES Pmysł na biznes - jedna z najważniejszych rzeczy jaką trzeba dkładnie rzważyć. Najtrudniejsze jest znalezienie niszy rynkwej, a następnie dknanie rzetelnej ceny realnści pmysłu na własny biznes. Im dkładniejsza i wnikliwsza będzie analiza, tym większe będą szanse wejścia na rynek i utrzymania się na nim. Działalnść gspdarcza - ważne definicje Plskie praw gwarantuje swbdę pdejmwania działalnści gspdarczej. Pdstawwym aktem prawnym regulującym zasady pdejmwania, wyknywania i zakńczenia działalnści gspdarczej w Plsce jest Ustawa z 2 lipca 2004 r. swbdzie działalnści gspdarczej. Działalnść gspdarcza - zarbkwa działalnść wytwórcza, budwlana, handlwa, usługwa raz pszukiwanie, rzpznawanie i wydbywanie kpalin ze złóż, a także działalnść zawdwa, wyknywana w spsób zrganizwany i ciągły. Przedsiębirca - sba fizyczna, sba prawna i jednstka rganizacyjna niebędąca sbą prawną, której drębna ustawa przyznaje zdlnść prawną - wyknująca we własnym imieniu działalnść gspdarczą. Za przedsiębirców uznaje się także wspólników spółki cywilnej. Tab.1 Kategrie przedsiębirstw Kategria przedsiębirstwa mikr małe średnie Liczba zatrudninych < 10 < 50 < 250 Rczny brót Całkwity bilans rczny lub 2 mln eur 10 mln eur 50 mln eur 2 mln eur 10 mln eur 43 mln eur Źródł: pracwanie własne 1

3 Sektr MSP - sektr małych i średnich przedsiębirstw w Plsce, dla któreg funkcjnwania i rzwju stwarzane są szczególnie krzystne warunki. Na kreślenie kategrii przedsiębirstwa wpływa fakt bycia firmą niezależną, partnerską lub związaną, c z klei wynika z istniejących pwiązań finanswych z innymi pdmitami gspdarczymi lub brak takich pwiązań. W Plsce funkcjnuje 1,84 mln przedsiębirstw aktywnych, z teg 99,8 % t firmy mikr, małe i średnie. Generują ne pnad 50 % PKB, z czeg 30,8 % przypada na mikrprzedsiębirstwa. Na 9,1 mln sób pracujących w przedsiębirstwach, 69,2 % t zatrudnieni w sektrze MSP - 38,2 % w mikr, 13,4 % w małych raz 17,6 % w średnich przedsiębirstwach. Ograniczenia w prwadzeniu działalnści - ze względu na bezpieczeństw raz chrnę interesów państwa i bywateli, wlnść gspdarcza w niektórych dziedzinach jest graniczna i wymaga uzyskania zgdy dpwiednich rganów administracji publicznej. Infrmacje na temat działalnści kncesjnwanej, regulwanej, licencjnwanej lub wymagającej zezwleń, mżna znaleźć m.in. w ustawie z 2 lipca 2004 r. swbdzie działalnści gspdarczej. II. Frmy prawne przedsiębirstwa Rzpczęcie działalnści gspdarczej wymaga wybru frmy prawnej w jakiej będzie prwadzna firma. Od tej decyzji zależeć będzie spsób i wpływ pdejmwanych decyzji, zakres dpwiedzialnści, mżliwści finanswania i rzwju firmy, bciążenia pdatkwe i pdział zysków. W zależnści d branży i rdzaju działalnści, rzmiaru przedsięwzięcia, ilści wspólników i mżliwści finanswych, mżna zdecydwać się na jedną z wielu dstępnych w Plsce frm prawnych: Jednsbwa działalnść gspdarcza. Spółka cywilna. Osbwe spółki handlwe: spółka jawna, spółka partnerska, spółka kmandytwa, spółka kmandytw-akcyjna. Kapitałwe spółki handlwe: spółka z graniczną dpwiedzialnścią, spółka akcyjna. Inne: spółka eurpejska, spółdzielnie, stwarzyszenia, fundacje, itp. Jednsbwa działalnść gspdarcza najprstsza i najczęściej wybierana frma prawna prwadzenia działalnści gspdarczej w Plsce, jak jednsbwe przedsiębirstw sby fizycznej. Zasady jej twrzenia i funkcjnwania reguluje Ustawa z 2 lipca 2004r. swbdzie działalnści gspdarczej i Kdeks cywilny. Wymaga wpisu d Centralnej Ewidencji i Infrmacji Działalnści Gspdarczej (CEIDG). Nie jest wymagany kapitał załżycielski. Działalnść jest prwadzna i reprezentwana przez jedneg właściciela, który pnsi pełną dpwiedzialnść za zgrmadzenie kapitału, za zbwiązania firmy i pwstałe straty. W brcie gspdarczym występuje pd własnym nazwiskiem raz sbistym numerem NIP. Mżliwy jest wybór dwlnej frmy pdatkwania pdatkiem dchdwym d sób fizycznych: karta pdatkwa, ryczałt d przychdów ewidencjnwanych, zasady gólne wg skali pdatkwej lub wg stawki liniwej. Spółka cywilna mże być zawiązana przez c najmniej dwie sby fizyczne lub prawne. Pdstawę prawną jej funkcjnwania stanwi art Kdeksu cywilneg. Spółka cywilna nie psiada sbwści prawnej. Nie jest drębnym pdmitem prawa. Pdmitami takimi są wyłącznie jej wspólnicy. Psiada jednak firmwy NIP i REGON raz mże pdlegać pdatkwaniu pdatkiem VAT i akcyzwym. Wspólnicy będący sbami fizycznymi rejestrują spółkę w CEIDG, a wspólnicy pdlegający wpiswi d Krajweg Rejestru Sądweg 2

4 w rejestrze przedsiębirców KRS. Nie jest wymagany kapitał załżycielski. Spółka pwływana jest na mcy umwy między wspólnikami, która nie wymaga aktu ntarialneg (z wyj. gdy wnszna jest nieruchmść). Każdy ze wspólników jest uprawniny d prwadzenia spraw spółki, które mżna pwierzyć jednemu z nich lub sbie trzeciej. Za zbwiązania spółki dpwiadają wszyscy wspólnicy majątkiem wspólnym raz każdy ze wspólników majątkiem sbistym - bez żadnych graniczeń. Spółka nie jest pdatnikiem pdatku dchdweg - pdatnikami są jej wspólnicy. Ma jednak bwiązek prwadzić księgi pdatkwe celem ustalenia dchdu spółki. Spółka jawna - jednstka rganizacyjna niepsiadająca sbwści prawnej. Jest spółką sbwą prawa handlweg, która prwadzi przedsiębirstw pd własną nazwą i wymaga wpisu d Krajweg Rejestru Sadweg (KRS). Uregulwana prawnie przez art Kdeksu spółek handlwych. Nie psiada sbwści prawnej, ale psiada pdmitwść prawną, czyli jest ddzielnym d wspólników pdmitem prawa. Nie ma wymagań kapitałwych, ale wspólnicy zbwiązani są d wniesienia wkładów. Każdy wspólnik ma praw reprezentwać spółkę raz praw i bwiązek prwadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik dpwiada za zbwiązania spółki slidarnie, bez graniczeń, całym swim majątkiem sbistym, z tym że bwiązuje tu zasada subsydiarnej dpwiedzialnści wspólnika (wierzyciel mże prwadzić egzekucję z majątku wspólnika dpier wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki każe się bezskuteczna). Umwa spółki jawnej pwinna być zawarta na piśmie, pd rygrem nieważnści. Gdy wnszna jest nieruchmść - umwa w frmie aktu ntarialneg. Spółka psiada własny NIP i REGON, mże pdlegać pdatkwaniu pdatkiem VAT i akcyzwym. Spółka jawna nie jest pdatnikiem pdatku dchdweg pdatnikami są jej wspólnicy. Ma bwiązek prwadzić księgi pdatkwe celem ustalenia dchdu spółki. Spółka partnerska - spółka sbwa prawa handlweg, twrzna przez wspólników (partnerów) celem wyknywania wlneg zawdu. Nie psiada sbwści prawnej. Jej działanie regulują przepisy art Kdeksu spółek handlwych. Partnerami mgą być wyłącznie sby fizyczne uprawnine d wyknywania wlnych zawdów (adwkat, aptekarz, architekt, lekarz, księgwy itp.). Umwa spółki musi być zawarta w frmie pisemnej pd rygrem nieważnści. Spółka pdlega rejestracji w KRS. Brak kreślnych wymagań kapitałwych. Wspólnik pnsi dpwiedzialnść tylk za własne działania i zaniedbania. Pdatnikiem pdatku dchdweg nie jest spółka, lecz jej wspólnicy. Spółka ma bwiązek prwadzić księgi pdatkwe. Spółka kmandytwa - spółka sbwa prawa handlweg. Nie psiada sbwści prawnej, ale psiada pdmitwść prawną. Uregulwana przepisami art Kdeksu spółek handlwych. Umwa spółki kmandytwej wymaga frmy aktu ntarialneg. Spółka pwstaje z chwilą wpisu d KRS. Twrzą ją dwie kategrie wspólników: kmplementariusz - dpwiada za zbwiązania spółki całym swim majątkiem slidarnie ze spółką i bierze udział w jej zarządzaniu; kmandytariusz - dpwiada za zbwiązania spółki d wyskści zadeklarwanej sumy kmandytwej, nie mże brać udziału w zarządzaniu spółką, mże jednak być jej prkurentem. Spółka kmandytwa nie jest pdatnikiem pdatku dchdweg. Opdatkwani są jej wspólnicy. Istnieje bwiązek prwadzenia przez spółkę kmandytwą ksiąg rachunkwych. Spółka z graniczną dpwiedzialnścią t spółka kapitałwa prawa handlweg, uregulwana przepisami art Kdeksu spółek handlwych. Najppularniejsza bk spółki cywilnej, frma prwadzenia wspólnie działalnści gspdarczej w Plsce. Wymagany jest minimalny kapitał zakładwy w wyskści zł, przy minimalnej wartści udziału 50 zł. Mże być utwrzna przez jedną lub więcej sób, lecz nie mże być zawiązana wyłącznie przez inną jednsbwą spółkę z.. Umwa spółki (akt załżycielski) wymaga frmy aktu ntarialneg. Psiada sbwść prawną, którą zyskuje z chwilą wpisu d rejestru przedsiębirców w KRS. Za zbwiązania spółki z.. nie dpwiadają wspólnicy, tylk spółka całym swim majątkiem i zarząd (np. z tytułu bezskutecznej egzekucji z majątku spółki- jednak nie zawsze). Spółkę z.. reprezentuje raz prwadzi jej sprawy Zarząd - pwływany spśród wspólników lub spza ich grna. Oprócz Zarządu rganem bwiązkwym jest Zgrmadzenie Wspólników - ddziałuje na spółkę pprzez wyknywanie prawa głsu, raz Rada Nadzrcza lub Kmisja Rewizyjna - pwływana gdy wynika t z umwy lub bligatryjnie, gdy kapitał zakładwy jest wyższy niż 500 tys. zł, a wspólników więcej niż 25. W przypadku spółki z.. mamy d czynienia z pdwójnym pdatkwaniem dchdów. Płatnikiem pdatku dchdweg, w tym przypadku d sób 3

5 prawnych, jest sama spółka z.. Pnadt wspólnicy dprwadzają pdatek dchdwy d wypłacanych im dywidend lub innych dchdów z udziału w zyskach. Spółka z graniczną dpwiedzialnścią zbligwana jest d prwadzenia ksiąg rachunkwych. Umwa spółki z.. stwrzna i pdpisana pdpisem elektrnicznym przez każdeg ze wspólników, w ramach rejestracji przez Internet - nie wymaga frmy aktu ntarialneg. III. Rejestracja działalnści gspdarczej Prcedura rejestracyjna pzarlniczej działalnści gspdarczej w Plsce, uzależnina jest d frmy prawnej pdmitu gspdarczeg. Rejestracja jednsbwej działalnści gspdarczej raz spółki cywilnej sób fizycznych Centralna Ewidencja i Infrmacja Działalnści Gspdarczej (CEiDG) Rejestracja jednsbwej działalnści gspdarczej raz spółki cywilnej sób fizycznych dbywa się w CEiDG, z wykrzystaniem frmularza CEIDG-1 i jest całkwicie bezpłatna. Wnisek rejestracyjny mżna złżyć sbiście w dwlnym urzędzie miasta lub gminy, przez pełnmcnika, wysłać pcztą lub elektrnicznie pprzez strnę lub Od bieżąceg rku wprwadzn także mżliwść zarejestrwania firmy przez telefn. Usługa telefnicznej rejestracji działalnści gspdarczej dstępna jest pd nr Złżny wnisek CEIDG-1 jest jedncześnie zgłszeniem nadanie numeru NIP i REGON raz stanwi wstępne zgłszenie przedsiębircy d ZUS jak płatnika składek. Pnadt, w terminie 7 dni d rzpczęcia działalnści gspdarczej, przedsiębirca pwinien zgłsić siebie i ewentualnych pracwników d ubezpieczeń spłecznych i/lub zdrwtneg w ZUS, a przed wyknaniem pierwszej czynnści pdatkwanej złżyć w US zgłszenie rejestracyjne w zakresie pdatku VAT. Wprawdzie frmularz VAT-R mżna dłączyć wcześniej d wnisku CEIDG-1, jednak wymaga t psiadania ważneg pdpisu elektrniczneg. Rejestracja sbwych i kapitałwych spółek handlwych Krajwy Rejestr Sądwy (KRS) Działalnść gspdarczą w frmie sbwej lub kapitałwej spółki handlwej należy zarejestrwać w rejestrze przedsiębirców w Krajwym Rejestrze Sądwym, prwadznym przez sądy rejnwe. Wnisek składany jest na urzędwym frmularzu, któreg rdzaj uzależniny jest d frmy prawnej uruchamianej działalnści. Wnisek wpis d KRS mżna złżyć w frmie papierwej lub elektrnicznej. Obecnie, spółkę z graniczną dpwiedzialnścią, spółkę jawną raz spółkę kmandytwą mżna załżyć i zarejestrwać przez internet w tzw. trybie S24. Rejestracja w tym trybie jest zdecydwanie szybsza i tańsza niż tradycyjna, ale wymaga krzystania ze wzrców umów raz pdpisania dkumentów przez każdeg wspólnika, przy użyciu bezpieczneg pdpisu elektrniczneg weryfikwaneg przy pmcy ważneg kwalifikwaneg certyfikatu lub prfilu zaufaneg epuap. Wpis d KRS jest dpłatny i wymaga uiszczenia płaty sądwej raz jeśli jest wymagane, płaty za głszenie w Mnitrze Sądwym i Gspdarczym. 4

6 IV. Frmy pdatkwania pdatkiem dchdwym W Plsce bwiązują dwa systemy pdatkwania pdatkiem dchdwym. W zależnści d frmy prawnej pdmitu gspdarczeg wyróżniamy pdatkwanie: pdatkiem dchdwym d sób fizycznych (PIT) pdatkiem dchdwym d sób prawnych (CIT) Prwadzenie działalnści gspdarczej w frmie spółki z graniczną dpwiedzialnścią, spółki akcyjnej, spółki kmandytw-akcyjnej, spółdzielni, stwarzyszenia lub innej frmie psiadającej sbwść prawną, pdlega pdatkwaniu pdatkiem dchdwym d sób prawnych, któreg knstrukcję kreśla Ustawa z 15 luteg 1992r. pdatku dchdwym d sób prawnych. Pdstawwa stawka pdatku CIT wynsi 19 %. Od 1 stycznia 2017 r. bwiązuje także preferencyjna, 15 % stawka CIT. Osby fizyczne prwadzące jednsbwą działalnść gspdarczą lub działalnść w frmie spółki cywilnej lub jednej z sbwych spółek prawa handlweg, są pdatnikami pdatku dchdweg d sób fizycznych. Kwestie prawne regulują tutaj dwie ustawy: Ustawa z 26 lipca 1991r. pdatku dchdwym d sób fizycznych raz Ustawa z 20 listpada 1998r. zryczałtwanym pdatku dchdwym d niektórych przychdów siąganych przez sby fizyczne. FORMY OPODATKOWANIA PODATKIEM DOCHODOWYM Pdatek dchdwy d sób fizycznych Pdatek dchdwy d sób prawnych Frmy zryczałtwane Zasady gólne Karta pdatkwa wg prgresywnej skali pdatkwej Ryczałt d przychdów ewidencjnwanych wg stawki liniwej Źródł: pracwanie własne Skala pdatkwa lub stawka liniwa - pdatek bliczany d dchdu, czyli różnicy między faktycznymi przychdami a ksztami ich uzyskania. Ryczałt d przychdów ewidencjnwanych - pdatek bliczany d przychdu, czyli pniesine kszty nie mają wpływu na jeg wyskść. Karta pdatkwa - pdatek ustalany decyzją rganu pdatkweg, jeg wyskść nie zależy d siąganych przychdów ani generwanych przez firmę ksztów. 5

7 Karta pdatkwa - nie wymaga prwadzenia ksiąg, składania zeznań pdatkwych, wpłacania zaliczek. Kartę pdatkwą mgą wybrać sby fizyczne i spółki cywilne sób fizycznych prwadzące ściśle kreślne rdzaje działalnści, których wykaz i charakterystykę zawiera art. 23 raz załączniki d Ustawy z 20 listpada 1998r. zryczałtwanym pdatku dchdwym d niektórych przychdów siąganych przez sby fizyczne. Opdatkwanie kartą następuje na wnisek pdatnika złżny d właściweg US, na frmularzu PIT-16. Wyskść nałżneg decyzją US pdatku na dany rk, zależy d rdzaju i zakresu prwadznej działalnści, liczby zatrudninych pracwników raz liczby mieszkańców miejscwści, w której prwadzna jest działalnść gspdarcza. Na jeg wyskść nie wpływają ani siągane przychdy ani kszty generwane przez firmę. Pdatnicy karty zbwiązani są wystawiać rachunki i faktury na żądanie klienta, przechwywać kpie rachunków i faktur przez 5 lat, prwadzić ewidencję zatrudnienia (jeśli dtyczy) raz d 31 stycznia rku następneg, składać rczną deklarację PIT-16A. Ryczałt d przychdów ewidencjnwanych - mgą wybrać sby fizyczne, spółki cywilne sób fizycznych i spółki jawne sób fizycznych, którzy rzpczynają prwadzenie działalnści gspdarczej lub jeżeli już ją prwadzili, t w pprzednim rku uzyskali przychdy w wyskści nieprzekraczającej równwartści eur. Pdstawę pdatkwania stanwi przychód bez pmniejszania kszty jeg uzyskania. Pdatek blicza się jak ilczyn kreślnej stawki ryczałtu i siągniętych przychdów. Stawki ryczałtu d przychdów ewidencjnwanych w zależnści d rdzaju prwadznej działalnści wynszą: 20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3% lub 2%. Istnieją jednak wyłączenia z mżliwści pdatkwania się ryczałtem m.in. ze względu na charakter prwadznej działalnści gspdarczej czy z tytułu świadczenia usług na rzecz byłeg lub becneg pracdawcy. Ramy prawne dtyczące ryczałtu wyznacza Ustawa zryczałtwanym pdatku dchdwym d niektórych przychdów siąganych przez sby fizyczne z dnia 20 listpada 1998 r. Pdatnicy ryczałtu zbwiązani są d prwadzenia ewidencji przychdów, ewidencji wypsażenia, wykazu śrdków trwałych raz wartści niematerialnych i prawnych raz d 31 stycznia następneg rku, składać rczną deklarację PIT 28. Zasady gólne - przedmitem pdatkwania jest dchód, stąd przedsiębircy są zbwiązani d ewidencjnwania wszystkich przychdów raz ksztów ich uzyskania. Wymaga t prwadzenia pdatkwej księgi przychdów i rzchdów lub ksiąg rachunkwych. Od ustalneg dchdu wylicza się pdatek dchdwy: wg skali pdatkwej lub wg stawki liniwej. Osby fizyczne, spółki cywilne sób fizycznych, spółki jawne sób fizycznych, spółki partnerskie mają bwiązek prwadzenia ksiąg rachunkwych, jeśli ich przychdy w pprzednim rku pdatkwym wynisły c najmniej równwartść eur. Wg prgresywnej skali pdatkwej - w zależnści d siągnięteg dchdu bwiązują dwie stawki pdatkwe 18 % i 32 %. d zł pwyżej zł Pdstawa bliczenia pdatku Pdatek wynsi 18 % minus kwta zmniejszająca pdatek ,04 zł plus 32 % nadwyżki pnad zł Kwta zmniejszająca pdatek - jest zróżnicwana i zależy d dchdu. W rzliczeniu za 2017 r. przysługuje pdatnikm siągającym rczne dchdy nie większe niż zł. Zamyka się w przedziale [0 zł, zł]. Kwta wlna d pdatku - becnie wynsi zł i znacza brak zapłaty pdatku dchdweg, przy dchdzie mniejszym bądź równym tej kwcie. 6

8 Opdatkwanie wg skali pdatkwej bliguje pdatnika d złżenia rcznej deklaracji rzliczeniwej PIT-36, w terminie d 30 kwietnia rku następneg. Mżna przy tym skrzystać z ulg pdatkwych i rzliczać się wspólnie z małżnkiem lub na zasadach przewidzianych dla sób samtnie wychwujących dzieci. Pdstawwą frmą pdatkwania pdatkiem dchdwym d sób fizycznych są zasady gólne wg skali pdatkwej. Opdatkwanie wg stawki liniwej - przy tej frmie pdatkwania, stawka pdatku jest stała i zawsze wynsi 19% bez względu na wyskść siąganeg dchdu. Dlateg krzystna jest dla przedsiębirców siągających wyskie dchdy, przekraczające drugi próg pdatkwy. Nie jest t jednak frma dstępna dla wszystkich chętnych. Praw d pdatkwania liniweg mają tylk pdatnicy uzyskujący przychdy z pzarlniczej działalnści gspdarczej raz działów specjalnych prdukcji rlnej. Mgą ją wybrać przedsiębircy prwadzący działalnść indywidualną lub w frmie spółek jawnych, partnerskich, cywilnych lub kmandytwych. Przy tej frmie nie bwiązuje kwta wlna d pdatku - zaliczka płacna jest już d pierwszeg siągnięteg dchdu. Wybierając pdatek liniwy, przedsiębirca nie mże również świadczyć na rzecz byłeg pracdawcy usług tym samym charakterze, c praca wyknywana dla nieg na etacie. Jednlita stawka liniwa znacza także rezygnację z przewidzianych dla pdatkwanych skalą pdatkwą, ulg i zwlnień raz rzliczania wspólnie z małżnkiem bądź samtnie wychwywanym dzieckiem, bliguje zaś d składania rcznych zeznań pdatkwych PIT 36 L, w terminie d 30 kwietnia następneg rku. Opracwała: mgr Jlanta Wesłwska 7