PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW

Transkrypt

1 PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 3. mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani powielać bez zgody autora.

2 PRZYCZYNY INTEGRACJI PRZEDSIĘBIORSTW Przyczyna nadrzędna, ogólna: dążenie do sprawniejszej realizacji celów podmiotów uczestniczących w integracji; poprzez uzyskanie efektu synergicznego, kooperującym przedsiębiorstwom łatwiej jest realizować założone cele, niż gdyby działały osobno. Konkretne przyczyny integracji przedsiębiorstw: chęć poprawienie pozycji rynkowej jeden duży podmiot (lub kilka mniejszych, ale działających wspólnie) ma większą siłę przetargową wobec dostawców i klientów niż kilka małych podmiotów działających niezależnie; dążenie do uzyskania korzyści skali poprzez racjonalizację procesów produkcyjnych oraz zwiększenie skali produkcji, jednostkowy koszt wytwarzanego produktu ulega zmniejszeniu (koszty stałe ulegają rozproszeniu na większą ilość produkowanych wyrobów); chęć uzyskania przewagi konkurencyjnej poprzez ograniczanie konkurencji (lub jej wyeliminowanie) jeden silny podmiot jest w stanie narzucić takie warunki funkcjonowania całej branży, które zmuszą (słabszą) konkurencję do zaprzestania działalności; dążenie do rozproszenia ryzyka związanego z prowadzoną działalnością na wszystkie kooperujące przedsiębiorstwa; dążenie do zrealizowania dużego przedsięwzięcia (koncentracja kapitału, wzajemne uzupełnianie się łączenie zasobów).

3 KOOPERACYJNE FORMY INTEGRACJI PRZEDSIĘBIORSTW Struktury kooperacyjne (kontraktowe) struktury składające się ze ściśle współpracujących, lecz samodzielnych prawnie, niezależnych organizacyjnie i kapitałowo podmiotów gospodarczych. Podstawą tworzenia tych struktur są umowy i porozumienia. Wspólnota interesów umowne, czasowe powiązanie kilku podmiotów dla realizacji wspólnego celu; podmioty prowadzą taką samą działalność gospodarczą (ta sama faza produkcji lub handlu); wypracowany przez wspólnotę interesów zysk jest dzielony pomiędzy uczestników wg wcześniej ustalonych proporcji. Wspólnota pracy umowne, czasowe powiązanie kilku podmiotów dla realizacji dużego przedsięwzięcia (po jego zrealizowaniu, wspólnota zostaje rozwiązana); podmioty prowadzą działalność reprezentującą różne fazy produkcji. Konsorcjum umowne, czasowe powiązanie kilku podmiotów dla sfinansowania dużego przedsięwzięcia inwestycyjnego (po jego zrealizowaniu, konsorcjum zostaje rozwiązane).

4 Kartel umowne, trwałe powiązanie kilku podmiotów reprezentujących tę samą branżę, którego celem jest ograniczenie wzajemnej konkurencji, co w rezultacie ma doprowadzić do wzrostu rentowności danej branży; najczęściej stosowanym przez kartel narzędziem jest ustalanie jednolitych cen i warunków transakcji obowiązujących wszystkich członków kartelu. Syndykat głębsza forma kartelu, w której zrzeszeni przedsiębiorcy tworzą jedną organizację handlową; organizacja ta jest pośrednikiem łączącym członków syndykatu z rynkiem (jest pośrednikiem handlowym działającym na wielka skalę) i tylko ona ma prawo przyjmowania zleceń (zamówień) i ich realizowania; członkowie syndykatu ograniczają się do produkcji.

5 KONCENTRACYJNE FORMY INTEGRACJI PRZEDSIĘBIORSTW Struktury koncentracyjne (kapitałowe) struktury składające się z samodzielnych pod względem prawnym, niezależnych organizacyjnie, ale podporządkowanych kapitałowo podmiotów gospodarczych. Jednostki powiązane grupa podmiotów obejmująca: jednostkę dominującą lub znaczącego inwestora oraz jednostki podporządkowane. Jednostka dominująca spółka handlowa, która posiada więcej niż 50 % udziałów / akcji w innej spółce, dzięki czemu sprawuje nad nią kontrolę (posiada zdolność do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki). Znaczący inwestor spółka handlowa, która posiada 20 % 50 % udziałów / akcji w innej spółce, dzięki czemu wywiera na nią znaczący wpływ (w sposób znaczący wpływa na jej polityką finansową i operacyjną). Jednostka podporządkowana jednostka zależna od jednostki dominującej lub stowarzyszona ze znaczącym inwestorem. Grupa kapitałowa jednostka dominująca z jednostkami zależnymi.

6 grupa kapitałowa jednostka kontrola jednostka dominująca > 50 % zależna znaczący znaczący wpływ jednostka inwestor 20 % 50 % stowarzyszona jednostki podporządkowane jednostki powiązane Rodzaje grup kapitałowych (holdingów): holding operacyjny; holding zarządczy (strategiczny); holding finansowy. Holding operacyjny jednostka dominująca (spółka matka) prowadzi operacyjną działalność kluczową dla holdingu oraz zajmuje się oddziaływaniem właścicielskim na spółki zależne (spółki córki), które z kolei prowadzą operacyjną działalność wspierającą działalność spółki matki. Efekt: wzmocnienie pozycji konkurencyjnej.

7 Holding zarządczy (strategiczny) jednostka dominująca nie prowadzi działalności operacyjnej, lecz zajmuje się wyłącznie oddziaływaniem właścicielskim na spółki zależne, które z kolei prowadzą komplementarną działalność operacyjną (wzajemnie się uzupełniającą). Efekt: wykorzystanie efektu synergicznego. Holding finansowy jednostka dominująca nie prowadzi działalności operacyjnej, lecz zajmuje się wyłącznie oddziaływaniem właścicielskim na spółki zależne, które z kolei prowadzą nie powiązaną ze sobą, zdywersyfikowaną działalność operacyjną. Efekt: ograniczenie ryzyka inwestycyjnego spółki matki.