POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA. Katarzyna Lenard
|
|
- Stanisław Kruk
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA Katarzyna Lenard Wpływ warunków wytwarzania na strukturę i właściwości stopu Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 The influence of casting conditions on the structure and properties of Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 alloy Numer albumu: Promotor: dr inż. Jerzy Latuch Konsultant techniczny: mg inż. Piotr Błyskun Warszawa, luty
2 Serdecznie dziękuję mojemu promotorowi dr inż. Jerzemu Latuchowi oraz mg inż. Piotrowi Błyskunowi za pomoc i poświęcony czas. 2
3 Pracę dedykuję moim rodzicom, którzy od zawsze wspierali mnie we wszystkim i nauczyli nigdy się nie poddawać. 3
4 Spis treści Wstęp Zagadnienia teoretyczne Podstawowe pojęcia Mechanizm zeszklenia Właściwości szkieł metaliczny Struktura Właściwości mechaniczne Szkła metaliczne na osnowie cyrkonu Zastosowania Cel pracy Metodyka Badany materiał Przygotowanie stopu Odlewanie do formy Wytworzone próbki Dyfraktometria rentgenowska Skaningowa kalorymetria różnicowa Badanie mikrotwardości Wyniki badań i ich omówienie Wyniki pomiarów dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego Skaningowa kalorymetria różnicowa Określenie optymalnej temperatury odlewania Określenie optymalnego ciśnienia Badania mikrotwardości Pręt o średnicy 6 mm Wnioski Abstract Bibliografia
5 Wstęp Historia wyrobów szklanych sięga czasów prehistorycznych. Nie wiadomo kto i gdzie wytworzył szkło po raz pierwszy. Najprawdopodobniej stało się to przypadkowo podczas wytapiania brązu albo w czasie glazurowania naczyń ceramicznych. Najstarsze wyroby ze szkła zostały znalezione w Mezopotamii i w Egipcie. Przyjmuje się, że powstały ponad 5000 lat temu. Przez wieki tajniki szklarskiego rzemiosła były przekazywane tylko nielicznym, dlatego też jego rozwój był bardzo wolny. Dopiero podczas rewolucji przemysłowej, w drugiej połowie XIX wieku, nastąpił gwałtowny rozwój technologii szklarskiej. Na początku XX wieku nastąpiła mechanizacja, a w drugiej połowie XX automatyzacja [1]. Oprócz szkła wytwarzanego przez człowieka, w przyrodzie występują również naturalne szkła takie jak obsydian. Obsydian jest to skała magmowa, która powstaje na skutek szybkiego chłodzenia magmy podczas kontaktu z wodą. Wykorzystuje się go do produkcji ozdób, rzeźb, ale również broni [2]. W 1960 roku, zespół profesora Duwez'a z California Institute of Technology w Pasadenie po raz pierwszy wytworzył szkło metaliczne. Odkrycie to miało charakter przypadkowy, gdyż zespół profesora Duwez'a z ciekawości zbadał cienkie ramię kropli, stopu złota i krzemu, którą wystrzelono na metaliczne podłoże. Zaobserwowana struktura amorficzna była jednak bardzo nietrwała i skrystalizowała w ciągu nocy. Od tego czasu przeprowadzono wiele badań nad syntezą, strukturą i właściwościami stopów amorficznych, przy zastosowaniu różnych rodzajów szybkiego chłodzenia. Materiały szkliste, które udawało się otrzymać miały bardzo małe kształty. Były to taśmy o grubości 0,02 mm, druty o średnicy 0,01 mm i proszki o średnicy 0,02 mm. Przy większych rozmiarach nie udawało się uzyskać struktury całkowicie amorficznej [3]. Przyjęto, że szkła metaliczne, w których każdy wymiar przekracza 1 mm, będą określane jako masywne. Pierwsze masywne szkło metaliczne zostało wytworzone w 1974 roku i miało kształt pręta o średnicy 1 mm. Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku udało się uzyskać szkło o średnicy 5 mm. Pierwsze masywne szkło metaliczne o zastosowaniu komercyjnym wynaleziono w 1992 roku na potrzeby lotnictwa, a był to stop o składzie Zr 41,2 Ti1 3,8 Cu 12,5 Ni 10 Be 27,5, znany jako Vitreloy 1 [4]. Od tego czasu nastąpił gwałtowny rozwój masywnych szkieł metalicznych. Nietypowa struktura masywnych szkieł metalicznych (MSM), jak na materiał metaliczny, zapewnia im wyjątkowe właściwości. Umożliwiają one ich zastosowanie 5
6 w różnych gałęziach przemysłu. W związku z ich właściwościami magnetycznymi stosuje się je w budowie silników liniowych, w rdzeniach transformatorów, jako głowice magnetyczne, przetworniki magnetostrykcyjne, elastyczne ekrany magnetyczne. Duża odporność korozyjna pozwala stosować je w ogniwach paliwowych. Natomiast ze względów wytrzymałościowych szkło metaliczne jest używane jako precyzyjne części dla mikrosilników, membrany do czujników ciśnienia i w sprzęcie sportowym [5]. Przy wytwarzaniu masywnego szkła metalicznego dużą rolę odgrywają takie czynniki jak czystość pierwiastków wchodzących w skład stopu, jednorodność składu chemicznego przed stopieniem oraz parametry wytwarzania takie jak temperatura i ciśnienie. W pracy zawarte są: cel pracy (rozdział 1), zagadnienia teoretyczne (rozdział 2), metodyka badań (rozdział 3), wyniki i ich omówienie (rozdział 4) oraz wnioski (rozdział 5). 6
7 1 Zagadnienia teoretyczne 1.1 Podstawowe pojęcia Ciało amorficzne (bezpostaciowe) Jest to ciało w stanie skupienia materii charakteryzującym się właściwościami reologicznymi zbliżonymi do ciała krystalicznego, w którym nie występuje uporządkowanie dalekiego zasięgu. Ciało będące w stanie amorficznym jest ciałem stałym o strukturze zamrożonej cieczy. Szkło Istnieje wiele definicji szkła. Maxwell określił jako szkło każdą substancję, która podczas chłodzenia przechodzi w sposób ciągły ze stanu ciekłego do stanu, w którym jej lepkość jest większa od P. Według amerykańskiej normy ASTM-162 (1983) szkło zdefiniowane jest jako nieorganiczny materiał, który został schłodzony do stanu stałego bez krystalizacji. Szkło metaliczne (stop amorficzny) Jest to stop dwu- lub wieloskładnikowy, w którym dominującym składnikiem jest metal. Otrzymuje się je najczęściej w wyniku przechłodzenia ciekłego stopu przy szybkości chłodzenia uniemożliwiającej zarodkowanie i wzrost krystalitów, zwykle K/s. Krytyczna szybkość chłodzenia V k Najmniejsza szybkość z jaką trzeba chłodzić ciecz, aby nie wystąpiła krystalizacja. Średnica krytyczna Dc Maksymalna średnica pręta o strukturze amorficznej jaką można otrzymać studząc dany stop z szybkością równą lub większą od krytycznej szybkości chłodzenia V k. Temperatura zeszklenia T g 7
8 Temperatura, w której następuje przejście ze stanu ciekłego lub plastycznego do szklistego na skutek nagłego wzrostu lepkości cieczy. Stan cieczy przechłodzonej ΔT x Występuje, gdy ciało pomimo przekroczenia temperatury krzepnięcia pozostaje w stanie ciekłym ΔT x = T x -T g. Na rysunku 1 pokazana jest zależność pomiędzy lepkością a temperaturą materiału amorficznego i krystalicznego. Rys. 1. Wykres zależności lepkości od temperatury 8
9 1.2 Mechanizm zeszklenia W celu uzyskania lepszej stabilizacji ciekłych stopów metalicznych przy szybkim chłodzeniu oraz ich przejściu w stan szklisty (przy dużej zdolności do zeszklenia) powinny spełniać równocześnie 3 warunki: być co najmniej trzyskładnikowe, mieć różnicę promieni atomowych pomiędzy składnikami przekraczającą 12%, składniki stopu powinny cechować się ujemnym ciepłem mieszania. Na rysunku 2 został przedstawiony schemat modelu stabilizacji przechłodzonej cieczy metalicznej zapewniający uzyskanie szkła metalicznego. Spełnienie tych trzech warunków poprawia o 8 rzędów wielkości zdolność do zeszklenia, przy jednoczesnym zwiększeniu homologicznej temperatury zaszklenia T g /T t. To pozwala zwiększyć maksymalną grubość elementów uzyskiwanych z materiałów amorficznych. Wzrost zdolności do zeszklenia powoduje, że stop może dłużej przebywać w temperaturowym zakresie występowania cieczy w stanie przechłodzonym (ΔT x ) wciąż pozostając amorficzny. Dzięki temu jego formowanie przebiega z większą łatwością. 9
10 Rys. 2. Schemat mechanizmu stabilizacji cieczy przechłodzonej krzepnącej jako szkło metaliczne oraz zeszklenia wieloskładnikowych masywnych materiałów amorficznych [6] 10
11 1.3 Właściwości szkieł metaliczny Struktura W szkłach metalicznych, tak jak w innych ciałach amorficznych, występuje struktura pośrednia między stanem krystalicznym a stanem ciekłym. W materiałach amorficznych można zaobserwować tylko uporządkowanie najbliżej sąsiadujących atomów. Natomiast charakterystyczne dla kryształów uporządkowanie dalekiego zasięgu w nich nie występuje. Przez to szkła metaliczne posiadają inne właściwości niż metale o klasycznej budowie krystalicznej. a) b) Rys. 3. Przykładowe struktury ciała stałego: a) krystaliczna, b) amorficzna [7] Na rysunku 3 widać dwa typy struktur: krystaliczną z uporządkowaniem dalekiego zasięgu i amorficzną bez takiego uporządkowania. Jednak w obu przypadkach można zaobserwować uporządkowanie bliskiego zasięgu - żółty atom jest zawsze otoczony trzema czerwonymi, a czerwony - zawsze dwoma żółtymi. Szkła metaliczne wytwarza się z pierwiastków, których atomy różnią się znacząco promieniami, dzięki temu możliwe jest gęste upakowanie w przestrzeni [8]. Rysunek 4 pokazuje przykładowe ułożenie atomów w szkle metalicznym Zr 41.2 Ti 13.8 Cu 12.5 Ni 10 Be
12 Rys. 4. Gęste upakowanie w szkle metalicznym Zr 41.2 Ti 13.8 Cu 12.5 Ni 10 Be 22.5 [9] Stopy spełniające trzy zasady empiryczne, które zostały wymienione w rozdziale 1.2, posiadają takie cechy jak: gęste upakowanie struktury, wysoką jednorodność struktury oraz nową konfigurację atomową, różniącą się od tej w materiałach krystalicznych. Rysunek 5 pokazuje schematy struktur dla typowych systemów szkieł metalicznych. Przykładami szkieł metalicznych o typie struktury metal-metal są Zr-Al- Ni-Cu i Zr-Be-Ti-Ni-Cu. Struktury tego typu przypominają dwudziestościany foremne. Szkła metaliczne na osnowie Pd i Pt, takie jak Pd-Cu-Ni-P, posiadają strukturę typu metal-metaloid. Składa się ona z dwóch wielościanów Pd-Cu-P i Pd-Ni-P, które są gęsto upakowane. Szkła o strukturze tego samego typu metal-metaloid, ale o innych głównych pierwiastkach: Fe-Ln-B i Fe-(Zr,Hf,Nb)-B, posiadają strukturę składającą się z graniastosłupów foremnych i nieforemnych, połączonych płaszczyznami i wspólnymi atomami. Atomy ułożone w te trzy typy struktur skutecznie utrudniają dyfuzję dalekiego zasięgu, która jest potrzebna do krystalizacji struktury. W przypadku braku struktury krystalicznej w materiale nie mogą występować dyslokacje. Przez to szkła metaliczne nie ulegają tak łatwo odkształceniu plastycznemu, jak ich krystaliczne odpowiedniki. Brak granic ziaren powoduje, że szkła są odporne na korozję i zużycie ścierne [4]. Granice ziaren są drogami łatwej dyfuzji, które znacznie przyspieszają procesy korozyjne, dlatego ich brak w szkłach wywołuje wzrost odporności korozyjnej. Zużycie ścierne często jest związane z pękaniem materiału krystalicznego po granicach ziaren przy powierzchni eksploatacyjnej, a w przypadku braku takich granic, takie pęknie to niemożliwe. 12
13 Rys. 5. Schemat pokazujący budowę struktur w zależności od typu szkła metalicznego[3] 13
14 1.3.2 Właściwości mechaniczne Struktura amorficzna szkieł metalicznych, zapewnia im nietypowe dla materiałów krystalicznych właściwości mechaniczne. W związku z brakiem systemów poślizgów i dyslokacji w ogóle, które występują w materiałach krystalicznych, szkła metaliczne charakteryzują się odkształceniem sprężystym większym niż 2%. Tymczasem, dla materiałów krystalicznych wynosi ono 0,2% lub nawet mniej. Metaliczne ciała amorficzne posiadają dużą wytrzymałość na obciążenia mechaniczne, wyższą nawet od niektórych stali i stopów tytanu. Cechują się także wysoką granicą sprężystości, porównywalną do niektórych polimerów. Powyższe zależności zostały przedstawione na rysunku 6. Rys. 6. Porównanie wytrzymałości amorficznych stopów i innych materiałów konstrukcyjnych [4] Wysoka granica sprężystości pozwala na powrót szkieł metalicznych do pierwotnego kształtu nawet przy działaniu na nie wcześniej dużych naprężeń. Mimo dobrych właściwości sprężystych szkła metaliczne posiadają małą plastyczność. 14
15 1.4 Szkła metaliczne na osnowie cyrkonu Pierwsze szkła metaliczne na osnowie cyrkonu zostały opracowane w latach 80 - tych XX wieku. W 1992 roku powstało pierwsze komercyjne szkło metaliczne na osnowie Zr. Od tego roku obserwuje się liczne badania nad stopami o takiej osnowie. Obecnie próbuje się zwiększyć udział pierwiastków tańszych (np. Cu) w stopach na osnowie Zr, ze względu na wysoką cenę tego pierwiastka. W celu rozszerzenia obszaru zastosowania i rozpowszechnienia masywnych szkieł metalicznych wiele wysiłku poświęcono standaryzacji składów stopów i ich podstawowych właściwości. W tabeli 1 zostały zamieszczone standardowe i maksymalne średnice próbek, właściwości mechaniczne i temperatury charakterystyczne dla niektórych szkieł na osnowie Zr. Tabela 1. Zestawienie właściwości dla standaryzowanych szkieł metalicznych na bazie Zr [3] (Dc - średnica krytyczna, ds - standaryzowana średnica, T g - temp. zeszklenia, T x - temp. początku krystalizacji, T p - temp. piku, E - moduł Younga, ε y - odkształcenie do zniszczenia, σ y - granica plastyczności) Stop Dc [mm] ds [mm] T g [K] T x [K] T p [K] E [GPa] ε y [%] σ y [MPa] Zr 50 Cu 40 Al , Zr 55 Cu 30 Al 10 Ni , Zr 60 Cu 20 Al 10 Ni , Zr 65 Cu Al 7.5 Ni , Zr 48 Cu 36 Al 8 Ag , Zr 42 Cu 42 Al 8 Ag , Zr 62.5 Cu Al 10 Fe Znanych jest sześć typów masywnego szkła metalicznego, których głównym składnikiem jest Zr. Są to Zr-Al-(Ni,Cu),Zr-Al-Ni, Zr-Al-Cu, Zr-Be-Ti-Ni-Cu, Zr-Al-Co i Zr-Cu-Al-Ag. Opracowano je kolejno w latach 1990, 1990, 1991, 1993, 1995 i Aluminium jest składnikiem, który znacząco zwiększa stabilność termiczną tych szkieł. 15
16 Rys. 7. Zależność średnicy krytycznej masywnego szkła metalicznego od zawartości Zr, Cu i Al+Ag [3] Na rysunku 7 została przedstawiono zależność krytycznej średnicy, jaką można otrzymać podczas odlewania stopu do miedzianej formy, od atomowego udziału składników stopowych. Największą średnicę dla szkieł na osnowie Zr można uzyskać dla stopu Zr 48 Cu 36 Al 8 Ag 8 i wynosi ona 25 mm. Jeśli do stopów z systemu Zr-Cu-Al-Ag doda się 2% Pd to krytyczna średnica może nawet wzrosnąć do 30 mm. 16
17 1.5 Zastosowania Amorficzna struktura zapewnia szkłom metalicznym wyjątkowe właściwości, dzięki którym znajdują zastosowania w wielu gałęziach przemysłu. Głównymi powodami stosowania szkieł metalicznych w przemyśle są ich właściwości magnetyczne, antykorozyjne oraz mechaniczne. W związku z brakiem struktury krystalicznej materiały amorficzne wykazują dwu-, a nawet trzykrotnie większą rezystancję niż stopy krystaliczne. Są one dobrymi materiałami magnetycznie miękkimi. Dzięki tym właściwościom znajdują zastosowanie w silnikach liniowych, w rdzeniach transformatorów, elastycznych ekranach magnetycznych. Na rysunku 8 przedstawiono przykładowe zastosowania szkieł metalicznych w urządzeniach elektronicznych. Rys. 8. Przykłady zastosowania szkieł metalicznych ze względu na ich właściwości magnetyczne 17
18 W związku z brakiem granic ziaren szkła metaliczne wykazują dobre właściwości antykorozyjne. Jako przykład zastosowania na rysunku 9 zostało zamieszczone ogniwo paliwowe. Rys. 9. Ogniwo paliwowe ze szkła metalicznego Powodem wykorzystywania masywnych szkieł metalicznych do celów konstrukcyjnych jest ich duża wytrzymałość i wysoka granica sprężystości, jednak sporą wadą jest niska plastyczność. Masywne szkła metaliczne znajdują zastosowanie w produkcji sprzętu sportowego, takiego jak kije do golfa, ale również w motoryzacji i lotnictwie. Ze względu na niewielkie zużycie ścierne MSM są stosowane na koła zębate w mikrosilnikach. Na rysunku 10 zostały przedstawione przykłady takich zastosowań [5]. 18
19 Rys. 10. Przykłady zastosowań szkieł metalicznych ze względu na ich właściwości mechaniczne 19
20 2 Cel pracy Istotnym problemem podczas wytwarzania masywnych szkieł metalicznych (MSM), jest wysoka zależność struktury i właściwości od parametrów wytwarzania. Celem badań opisanych w tej pracy było określenie wpływu temperatury i ciśnienia odlewania na strukturę stopu Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5. Aby osiągnąć zamierzony cel pracy wykonano następujące czynności: Naważono czyste pierwiastki Stopiono w piecu łukowym naważki w atmosferze ochronnej argonu Wytworzono, metodą odlewania do formy miedzianej, pręty ze stopu Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 o średnicy 3mm dobierając odpowiednio temperaturę i ciśnienie wypychające Przeprowadzono badania strukturalne otrzymanych stopów Przeprowadzono badania kalorymetryczne wytworzonych prętów Zmierzono mikrotwardość wykonanych stopów Odlano pręt o średnicy 6mm przy optymalnych wartościach temperatury i ciśnienia. 20
21 3 Metodyka 3.1 Badany materiał Materiałem, który poddano badaniom, w celu określenia najlepszych parametrów wytwarzania masywnego szkła metalicznego był stop Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5. Jest to stop w którym pierwiastkiem dominującym (wagowo) jest cyrkon. W tabeli nr 2 został podany skład chemiczny w procentach atomowych i wagowych pierwiastków wchodzących w skład stopu. Tabela 2. Skład chemiczny badanego stopu Pierwiastek Zr Cu Ag Al Zawartość [ % at.] Zawartość [% wag.] ,73 37,44 7,06 1,77 Skład tego stopu został dobrany na podstawie informacji literaturowych wskazujących na możliwość osiągnięcia dużej średnicy krytycznej masywnego szkła metalicznego oraz szeroki zakres temperaturowy, w którym ciecz występuje w stanie przechłodzonym. Szkła metaliczne na osnowie Zr mają wiele zastosowań, jednak z powodu dużej zawartości cyrkonu są stosunkowe drogie. Dlatego też prowadzi się liczne badania mające na celu wytworzenie szkieł metalicznych, w których cyrkon jest zastępowany tańszym pierwiastkiem takim jak miedź. Masywne szkła metaliczne z mniejszą ilością cyrkonu niestety wykazują gorsze właściwości cieplne oraz osiągają mniejsze średnice krytyczne. Badania nad optymalizacją tych stopów prowadzi się w celu określenia parametrów, przy których będą miały one najlepsze właściwości. Aby zapewnić stabilizację struktury amorficznej różnica promieni atomowych powinna być większa niż 12%. Różnice te można wyliczyć z poniższego wzoru: % 21
22 Tabela 3. Promienie atomowe składników badanego stopu i ich różnice względem atomu cyrkonu Pierwiastek Zr Cu Al Ag R a [nm] 0,16 0,13 0,14 0,14 ΔR a [%] ,6 10 W tabeli 3 zostały zamieszczone promienie atomowe i ich różnice względem atomu cyrkonu w procentach. Pierwiastki tworzące skład badanego stopu spełniają kryterium opisane powyżej. 22
23 3.2 Przygotowanie stopu Przed wytworzeniem masywnego szkła metalicznego ważne jest odpowiednie przygotowanie stopu. Pierwiastki stopowe powinny cechować się wysoką czystością w celu uzyskania dużej homogeniczności składu chemicznego. Czystość ta jest zapewniana przez dostawcę materiałów i potwierdzona certyfikatami. W tabeli 4 zostały zamieszczone czystości pierwiastków użytych do wytworzenia stopu. Tabela 4. Czystość pierwiastków stopowych Pierwiastek Zr Cu Al Ag Oznaczenie 6N 5N 5N 5N Czystość [%] 99, ,999 99,999 99,999 Przed stopieniem, składniki stopowe zostały oczyszczone z tlenków i pocięte na kawałki. Masa pierwiastków została zmierzona z dokładnością do jednego miligrama. Następnie, pierwiastki zostały stopione w piecu łukowym w atmosferze argonu łukiem elektrycznym o natężeniu I= A. Topienie w piecu łukowym jest procesem dwu etapowym. W pierwszej fazie topieniu poddaje się getter. Jest to substancja pochłaniająca resztki tlenu znajdujące się w komorze, których nie udało się usunąć za pomocą pompy próżniowej. Następnie topieniu poddaje się pierwiastki, z których zamierzamy przygotować stop. W tym przypadku funkcję getteru pełnił tytan. Topienie w piecu łukowym ma zapewnić dobre wymieszanie pierwiastków w stopie i dlatego jest kilkukrotnie powtarzane. 23
24 3.3 Odlewanie do formy Mimo zastosowania getteru podczas topienia w piecu łukowym na stopie pojawiła się warstwa tlenków. Została ona usunięta mechanicznie przy użyciu szlifierki elektrycznej. Następnie stop został rozdrobniony w moździerzu i odważono odpowiednią jego ilość potrzebną do wypełnienia formy o średnicy 3 mm i wysokości 40 mm. Tak przygotowany stop umieszczono w kwarcowym tyglu, który mocuje się w uchwycie znajdującym się w komorze roboczej. Rys. 11. Zestaw urządzeń do odlewania ciśnieniowego Rysunek 11 przedstawia zdjęcie urządzeń służących do odlewania pod ciśnieniem. Od lewej widzimy butlę z argonem, komorę roboczą oraz generator. W komorze, pod tyglem, w którym znajduje się stop, umieszcza się formę miedzianą. Po zamknięciu komory wypompowuje się z niej powietrze przy pomocy dwóch pomp: rotacyjnej 24
25 i turbomolekularnej. Argon o czystości 5N wykorzystuje się jako atmosferę ochronną i jako gaz wypychający roztopiony stop z tygla do miedzianej formy. Roztopienie stopu jest wynikiem powstania w materiale indukcyjnych prądów wirowych, które pojawiają się, gdy przez cewkę otaczającą tygiel płynie prąd o wysokiej częstotliwości. Za pomocą pirometru wbudowanego w komorę możliwe jest mierzenie temperatury stopu podczas topienia. 25
26 3.4 Wytworzone próbki Na potrzeby niniejszej pracy stop Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 został odlany do miedzianej formy. Powstałe w ten sposób pręty odwzorowywały kształt i powierzchnie formy. Na rysunku 12 zostało przedstawione zdjęcie jednego z otrzymanych prętów. Rys. 12. Zdjęcie pręta powstałego poprzez odlanie pod ciśnieniem do formy miedzianej Pierwsze trzy pręty zostały odlane przy jednakowym ciśnieniu, ale przy różnych temperaturach. Następnie zostały odlane trzy próbki przy różnym ciśnieniu przy stałej temperaturze, która została określona jako optymalna, na podstawie wyników badań kalorymetrycznych. W tabeli 5 umieszczono oznaczenia próbek wraz z parametrami ich wytwarzania. 26
27 Tabela 5. Parametry wytwarzania próbek o składzie Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 Oznaczenie próbki Nadciśnienie [mbar] Temperatura [ C] A B C D E F G
28 3.5 Dyfraktometria rentgenowska Głównym celem tej pracy było otrzymanie masywnego szkła metalicznego. Aby określić czy wytworzone pręty mają strukturę amorficzną, poddano je dyfrakcji rentgenowskiej (dla kąta 2Θ) w zakresie stopni. Badanie to zostało wykonane na dyfraktometrze rentgenowskim MiniFlex2 firmy Rigaku (rys. 13) przy kroku 0,1 stopnia i czasie zliczania 3 sekund. Rys. 13. MiniFlex2 firmy Rigaku Dyfrakcja promieni rentgenowskich polega na skierowaniu wiązki promieniowania X na powierzchnię próbki, gdzie ulega ona dyfrakcji na płaszczyznach krystalicznych, jeśli takowe istnieją. Jako, że w szkłach nie występują takie płaszczyzny na dyfraktogramie widoczne jest charakterystyczne halo. Jest to metoda nieniszcząca. Przygotowanie próbek do tych badań polegało na pocięciu pręta na mniejsze kawałki przy użyciu piły wolnoobrotowej. 28
29 3.6 Skaningowa kalorymetria różnicowa Skaningowa kalorymetria różnicowa (ang. differential scanning calorimetry, DSC) jest techniką służącą do badania zjawisk cieplnych [10]. DSC polega na nagrzaniu ze stałą prędkością próbki znajdującej się w grafitowym pojemniku i badaniu zmiany przepływu ciepła w próbce względem pewnego układu odniesienia. Wszystkie badane próbki były nagrzewane z szybkością 20, 40, 80 K/min. Dzięki temu badaniu możliwe jest określenie: temperatury zeszklenia T g temperatury początku krystalizacji T x temperatury piku T p entalpii przemiany H temperaturowego zakresu występowania cieczy w stanie przechłodzonym T x =T x -T g. Na rysunku 14 przedstawiono typową krzywą DSC z zaznaczonymi temperaturami charakterystycznymi. Rys. 14. Przykładowa krzywa DSC Kissingera: Energie aktywacji procesów krystalizacji fazy amorficznej określono metodą 29
30 gdzie: Vgr - szybkość nagrzewania próbki, Tp - temperatura przemiany, Ea - energia aktywacji procesu krystalizacji, R - stała gazowa Rys. 15. Widok kalorymetru Perkin-Elmer DSC 8000 Na rysunku 15 przedstawione zostało zdjęcie urządzenia firmy Perkin Elmer służące do przeprowadzania badań DSC. 30
31 3.7 Badanie mikrotwardości Mikrotwardość otrzymanych próbek została zmierzona metodą Vickersa na mikrotwardościomierzu Hanemanna (rys. 16) pod obciążeniem 50g. Badanie mikrotwardości metodą Vickersa polega na wciskaniu w materiał diamentowego wgłębnika stożkowego. Twardość określa się w oparciu o pomiar długości przekątnych odcisku. Rys. 16. Mikrotwardościomierz Hanemanna Próbki przed tym badaniem zostały zainkludowane w żywicy akrylowej, a ich powierzchnia została zeszlifowana w celu ułatwienia obserwacji odcisków. Na każdej próbce dokonano 6 pomiarów i na ich podstawie obliczono wartość średnią. 31
32 4 Wyniki badań i ich omówienie 4.1 Wyniki pomiarów dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego Na rysunkach zostały przedstawione wyniki dyfrakcji rentgenowskiej w postaci dyfraktogramów. Poniższe dyfraktogramy można podzielić na dwie grupy. W pierwszej grupie znajdują się stopy odlane przy tym samym ciśnieniu, ale przy innych temperaturach (wykresy dla próbek A, B, C, D). Natomiast w drugiej znajdują się wykresy dla stopów o stałej temperaturze odlewania, ale o różnym ciśnieniu (B, E, F, G). Rys. 17. Dyfraktogram dla próbki A o parametrach wytwarzania T=1100 C i p=1000mbar 32
33 Rys. 18. Dyfraktogram dla próbki B o parametrach wytwarzania T=1050 C i p=1000mbar Rys. 19. Dyfraktogram dla próbki C o parametrach wytwarzania T=1200 C i p=1000mbar 33
34 Rys. 20. Dyfraktogram dla próbki D o parametrach wytwarzania T=1000 C i p=1000mbar Pręty z pierwszej grupy posiadają strukturę mieszaną amorficzno-krystaliczną. Świadczą o tym widoczne linie dyfrakcyjne pochodzące od fazy krystalicznej na tle hala amorficznego. Linie te odpowiadają tym samym fazom (najprawdopodobniej metastabilnym), o czym świadczy takie same położenie kątowe tych linii. Identyfikacja fazy krystalicznej nie była istotna dla celów tej pracy badawczej. Na postawie badań skaningowej kalorymetrii różnicowej, których wyniki zostały przedstawione w rozdziale 4.2.1, została wytypowana temperatura odlewania, przy której stop wykazuje najlepsze właściwości cieplne. Z tej temperatury zostały odlane stopy z drugiej grupy. 34
35 Rys. 21. Dyfraktogram dla próbki E o parametrach wytwarzania T=1050 C i p=800mbar Rys. 22. Dyfraktogram dla próbki F o parametrach wytwarzania T=1050 C i p=600mbar 35
36 Rys. 23. Dyfraktogram dla próbki G o parametrach wytwarzania T=1050 C i p=400mbar Dyfraktogramy drugiej grupy prętów świadczą o wytworzeniu struktury amorficznej w próbkach E i G, przy parametrach odlewania odpowiednio T=1050 C, p=800mbar i T=1050 C, p=400mbar. W próbce F wraz z halo amorficznym widoczne są intensywne linie dyfrakcyjne, które świadczą o tym, że struktura jest częściowo krystaliczna. Brak struktury w pełni amorficznej we wszystkich prętach, mimo zapewnień literaturowych o dobrych predyspozycjach do zeszklenia, może być wynikiem zanieczyszczenia gazu ochronnego tlenem. 36
37 4.2 Skaningowa kalorymetria różnicowa Określenie optymalnej temperatury odlewania Próbki A, B, C, D zostały odlane przy jednakowym ciśnieniu, ale przy różnych temperaturach. W celu określenia temperatury, przy której występują najlepsze właściwości cieplne, zostały wykonane badania kalorymetryczne przy różnych szybkościach nagrzewania. Na rysunkach od 24 do 27 zostały zamieszczone krzywe kalorymetryczne dla każdej z tej próbek. Rys. 24. Krzywe kalorymetryczne próbki A, o parametrach wytworzenia p=1000mbar i T=1100 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min 37
38 Rys. 25. Krzywe kalorymetryczne próbki B, o parametrach wytworzenia p=1000mbar i T=1050 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min Rys. 26. Krzywe kalorymetryczne próbki C, o parametrach wytworzenia p=1000mbar i T=1200 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min 38
39 Rys. 27. Krzywe kalorymetryczne próbki D, o parametrach wytworzenia p=1000mbar i T=1000 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min Na podstawie powyższych krzywych można stwierdzić, że krystalizacja fazy amorficznej w badanych prętach zachodzi jednoetapowo. Świadczy o tym występowanie tylko jednego efektu egzotermicznego. Dzięki tym badaniom możliwe było wyznaczenie następujących parametrów charakteryzujących proces krystalizacji: temperatury zaszklenia T g, temperatury początku krystalizacji T x, temperatury piku T p oraz entalpii krystalizacji H. Zakres występowania cieczy w stanie przechłodzonym wylicza się ze wzoru T x =T x -T g. Otrzymane wartości zostały przedstawione w postaci tabeli nr 5. 39
40 Tabela 5. Właściwości cieplne próbek A, B, C, D Próbka Temperatura [ C] Ciśnienie [mbar] A B C D V s [K/min] T g [ C] T x [ C] T p [ C] ΔT x [ C] ΔH [J/g]
41 4.2.2 Określenie optymalnego ciśnienia Z danych zamieszczonych w tabeli 5 wynika, że największy zakres występowania cieczy w stanie przechłodzonym posiada próbka B, odlana w temperaturze 1050 C. Tak więc uznano tę temperaturę odlewania za optymalną. Aby określić optymalne ciśnienie zostały wytworzone kolejne trzy próbki: E, F, G przy tej samej temperaturze, a zmiennym ciśnieniu (800, 600 i 400 mbar). Rysunki od 28 do 30 przedstawiają ich krzywe kalorymetryczne. Rys. 28. Krzywe kalorymetryczne próbki E, o parametrach wytworzenia p=800mbar i T=1050 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min 41
42 Rys. 29. Krzywe kalorymetryczne próbki F, o parametrach wytworzenia p=600mbar i T=1050 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min Rys. 30. Krzywe kalorymetryczne próbki G, o parametrach wytworzenia p=400mbar i T=1050 C, przy szybkościach nagrzewania 20, 40 i 80 K/min 42
43 Właściwości cieplne próbek E, F, G zostały przedstawione w tabeli 6. Tabela 6. Właściwości cieplne próbek E, F, G Próbka Temperatura [ C] Ciśnienie [mbar] V s [K/min] T g [ C] T x [ C] T p [ C] ΔT x [ C] ΔH [J/g] E F G Z próbek odlanych w temperaturze 1050 C, najlepsze właściwości cieplne ma ta wytworzona przy ciśnieniu 400 mbar. W tabeli 7 zostały przedstawione zbiorcze wyniki badań DSC przy szybkości nagrzewania 40K/min. Tabela 7.Wyniki badań DSC przy szybkości nagrzewania 40K/min Próbka Temperatura Ciśnienie T g [ C] T x [ C] ΔT x [ C] [ C] [mbar] A B C D E F G
44 Energia aktywacji W tabeli 8 zostały przedstawione energie aktywacji procesu krystalizacji dla wszystkich próbek. Tabela 8. Energie aktywacji procesu krystalizacji wytworzonych próbek Próbka E a [kj/mol] A 250±8 B 250±5 C 233±13 D 239±17 E 233±7 F 271±2 G 225±9 44
45 4.3 Badania mikrotwardości Mierzoną właściwością mechaniczną była mikrotwardość. Na każdej próbce zrobiono 6 pomiarów mikrotwardości. Średnie wartości zostały przedstawione w tabeli 9, a na ich podstawie zostały sporządzone wykresy (rys. 31, rys. 32). Tabela 9. Wyniki pomiaru mikrotwardości wytworzonych próbek Próbka Temperatura [ C] Ciśnienie [mbar] Mikrotwardość HV0.05 A B C D E F G Rys. 31. Zależność mikrotwardości od temperatury przy stałym ciśnieniu p=1000mbar 45
46 Rys. 32. Zależność mikrotwardości od ciśnienia przy stałej temperaturze T=1050 C Pręty częściowo krystaliczne wykazują wyższą wartość mikrotwardości niż pręty amorficzne. Spowodowane jest to występowaniem w nich twardych faz krystalicznych. Największą wartość mikrotwardości zmierzono w próbce B. Prawdopodobnie w tym pręcie jest najwięcej fazy krystalicznej. Dla prętów, w których występuje tylko struktura amorficzna wyniki badań mikrotwardości są zbliżone. 46
47 4.4 Pręt o średnicy 6 mm Dla parametrów T=1050 C i p= 400mbar, czyli parametrów, przy których stop ma największy zakres występowania cieczy w stanie przechłodzonym, został odlany pręt o średnicy 6 mm i długości 40 mm (rys. 33). Rys. 33. Zdjęcie pręta o średnicy 6mm W celu określenia struktury tej próbki została przeprowadzona dyfrakcja rentgenowska. Jej zapis został przedstawiony na rysunku 34. Wynika z niego, że nie udało się wytworzyć czystej struktury amorficznej w pręcie. Należy spodziewać się, że średnica krytyczna dla tego stopu jest mniejsza niż 6 mm, ale większa od 3mm. 47
48 Rys. 34. Dyfraktogram dla pręta o średnicy 6 mm i parametrach wytwarzania T=1050 C i p=400mbar 48
49 5 Wnioski W oparciu o przeprowadzone badania można wyciągnąć następujące wnioski: parametry wytwarzania w metodzie odlewania do formy miedzianej, takie jak temperatura i ciśnienie, wpływają na strukturę stopu Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 amorficzną strukturę udało się wytworzyć w prętach o średnicy 3 mm stosując następujące parametry odlewania 1050 C, 800mbar i 1050 C, 400mbar w pozostałych otrzymanych prętach uzyskano mieszaną strukturę amorficzno-krystaliczną największą wartość parametru T x =67 C zmierzono dla w pełni amorficznego pręta odlanego z temperatury 1050 C pod ciśnieniem 400mbar największą stabilność termiczną fazy amorficznej (T x =514 C) wykazuje amorficzno-krystaliczna próbka wytworzona przy następujących parametrach 1000 C i 1000mbar w pełni amorficzne pręty miały porównywalną stabilność termiczną z prętami częściowo krystalicznymi energia aktywacji krystalizacji pręta w pełni amorficznego była najmniejsza mikrotwardość stopów, w których udało się uzyskać strukturę amorficzną, jest zbliżona do siebie i wynosi około 650 HV0.05 mikrotwardość częściowo krystalicznych prętów jest wyższa od mikrotwardości prętów amorficznych nie udało się wytworzyć próbki o strukturze w pełni amorficznej o średnicy 6 mm stosując wypracowane optymalne dla pręta o średnicy 3 mm parametry odlewania, średnica krytyczna stopu Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 jest mniejsza od 6 mm 49
50 Abstract Bulk metallic glasses (BMG s) are relatively recently discovered group of materials. Due to the amorphous structure BMG have a unique set of properties. This makes that these materials can find application in many industries. In order to reduce the cost of Zr-base BMGs, leads to attempts to replace it with cheaper elements, such as Cu. However, it have significantly affects on glass forming ability and the critical diameter, which can be achieved. BMGs are very sensitive to production process parameters due to occurrence of characteristic temperatures like glass transition temperature T g or onset temperature of crystallization T x. Between these two temperatures (ΔT x = T x - T g ), material is in the temperature range of supercooled liquid state. Hence the value of ΔT x should be increased by experimental way. In this work the influence of technological parameters (temperature, pressure) on the structure of Cu 45 Zr 45 Al 5 Ag 5 alloy is presented. With the different temperature and the pressure seven rod-shaped samples were produced by copper mold casting method under an argon atmosphere. Two of them were fully amorphous. Dimensions of rods were of 40 mm length and of 3 mm diameter. The structure of bulk samples was identified by X-ray diffraction. Thermal properties of all samples were investigated by the differential scanning calorimetry method in a temperature range of o C. On the base of thermal properties results the best parameters of casting were selected. The largest value of ΔT x = 67 o C and T x = 512 o C was achieved for the BMG rod prepared under the pressure of 400 mbar and the temperature of 1050 o C. 50
51 Bibliografia [1] W. Nowotny, Technologia szkła cz.1, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, [2] [3] A. Inoue,A. Takeuchi. Recent development and application products of bulk glassy alloys, Acta Materialia 59, p , [4] M. Telford, The case for bulk metallic glass., Materialstoday, March [5] A. Inoue, N. Nishiyama New bulk metallic glasses for applications as magneticsensing, chemical, structural materials, MRS BULLETIN, pp , August [6] L. A. Dobrzański, Metale nieżelazne. [7] [8] L. A. Dobrzański, Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo, Naukowo- Techniczne. [9] Tang et al., Nature 402, 160, [10] 51
WYBRANE MASYWNE AMORFICZNE I NANOKRYSTALICZNE STOPY NA BAZIE ŻELAZA - WYTWARZANIE, WŁAŚCIWOŚCI I ZASTOSOWANIE
WYBRANE MASYWNE AMORFICZNE I NANOKRYSTALICZNE STOPY NA BAZIE ŻELAZA - WYTWARZANIE, WŁAŚCIWOŚCI I ZASTOSOWANIE mgr inż. Marzena Tkaczyk Promotorzy: dr hab. inż. Jerzy Kaleta, prof. nadzw. PWr dr hab. Wanda
Bardziej szczegółowoSzkła. Forma i odlewy ze szkła kwarcowego wykonane w starożytnym Egipcie (około roku 2500 p.n.e.)
Szkła metaliczne Szkła cdn.gemrockauctions.com/uploads/images/275000-279999/276152/276152_1338954219.jpg American Association for the Advancement of Science Grot ze szkła wulkanicznego obsydianu (epoka
Bardziej szczegółowoWPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE
WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA
Bardziej szczegółowoAnaliza strukturalna materiałów Ćwiczenie 4
Akademia Górniczo Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Kierunek studiów: Technologia chemiczna
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG
Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoBadanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym
PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie
Bardziej szczegółowoKRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana
Bardziej szczegółowoRecenzja. (podstawa opracowania: pismo Dziekana WIPiTM: R-WIPiTM-249/2014 z dnia 15 maja 2014 r.)
Prof. dr hab. Mieczysław Jurczyk Politechnika Poznańska Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania Instytut Inżynierii Materiałowej Poznań, 2014-06-02 Recenzja rozprawy doktorskiej p. mgr inż. Sebastiana Garusa
Bardziej szczegółowoPEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH
Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Reologia jest nauką,
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Ratajski. Jarosław Rochowicz. Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska
Promotor: prof. nadzw. dr hab. Jerzy Ratajski Jarosław Rochowicz Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska Praca magisterska Wpływ napięcia podłoża na właściwości mechaniczne powłok CrCN nanoszonych
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI MAGNETYCZNE I ELEKTRYCZNE AMORFICZNEGO STOPU FERROMAGNETYCZNEGO
Materiały Konferencji Grantowej _ Norbert WÓJCIK, Leszek WINCZURA, Roman KOLANO Aleksandra KOLANO BURIAN, Jan SZYNOWSKI 4 T08A 008 23 Instytut Metali Nieżelanych Grzegorz HANECZOK Uniwersytet Śląski Projekt
Bardziej szczegółowoCzym się różni ciecz od ciała stałego?
Szkła Czym się różni ciecz od ciała stałego? gęstość Czy szkło to ciecz czy ciało stałe? Szkło powstaje w procesie chłodzenia cieczy. Czy szkło to ciecz przechłodzona? kryształ szkło ciecz przechłodzona
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE TEMPERATURY I ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W STOPACH Al-Si
8/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLENIE TEMPERATURY I ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W STOPACH Al-Si F.
Bardziej szczegółowoSzkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna
Szkła specjalne Wykład 6 Termiczne właściwości szkieł Część 1 - Wstęp i rozszerzalność termiczna Ryszard J. Barczyński, 2018 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Analiza termiczna Analiza termiczna
Bardziej szczegółowoBadania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC
Badania właściwości struktury polimerów metodą róŝnicowej kalorymetrii skaningowej DSC Cel ćwiczenia Zapoznanie studentów z badaniami właściwości strukturalnych polimerów w oparciu o jedną z metod analizy
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 22 kwietnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoSympozjum Inżynieria materiałowa dla przemysłu
Sympozjum Inżynieria materiałowa dla przemysłu Kwazikrystaliczne stopy Al-Mn-Fe otrzymywane za pomocą metody szybkiej krystalizacji - struktura i własności Katarzyna Stan Promotor: Lidia Lityńska-Dobrzyńska,
Bardziej szczegółowoBUDOWA STOPÓW METALI
BUDOWA STOPÓW METALI Stopy metali Substancje wieloskładnikowe, w których co najmniej jeden składnik jest metalem, wykazujące charakter metaliczny. Składnikami stopów mogą być pierwiastki lub substancje
Bardziej szczegółowoANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND
18/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND T. CIUĆKA 1 Katedra
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA FAZ W MODYFIKOWANYCH CYRKONEM ŻAROWYTRZYMAŁYCH ODLEWNICZYCH STOPACH KOBALTU METODĄ DEBYEA-SCHERRERA
44/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 IDENTYFIKACJA FAZ W MODYFIKOWANYCH CYRKONEM ŻAROWYTRZYMAŁYCH ODLEWNICZYCH
Bardziej szczegółowoDobór materiałów konstrukcyjnych cz.13
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA LINIOWA Ashby
Bardziej szczegółowoWPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe
WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ im. prof. Meissnera w Ustroniu WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium
Bardziej szczegółowoMetody łączenia metali. rozłączne nierozłączne:
Metody łączenia metali rozłączne nierozłączne: Lutowanie: łączenie części metalowych za pomocą stopów, zwanych lutami, które mają niższą od lutowanych metali temperaturę topnienia. - lutowanie miękkie
Bardziej szczegółowoWykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne
Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie
Bardziej szczegółowoOBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132
52/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK132 J. PEZDA 1 Akademia Techniczno-Humanistyczna
Bardziej szczegółowoCIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ
CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ Ciepło i temperatura Pojemność cieplna i ciepło właściwe Ciepło przemiany Przejścia między stanami Rozszerzalność cieplna Sprężystość ciał Prawo Hooke a Mechaniczne
Bardziej szczegółowoFizykochemia i właściwości fizyczne polimerów
Studia podyplomowe INŻYNIERIA MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH Edycja II marzec - listopad 2014 Fizykochemia i właściwości fizyczne polimerów WYKORZYSTANIE SKANINGOWEJ KALORYMETRII RÓŻNICOWEJ DSC DO ANALIZY WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoSTATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA
STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.
Bardziej szczegółowoDifferential Scaning Calorimetry D S C. umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany
Różnicowa kalorymetria skaningowa DSC Differential Scaning Calorimetry D S C umożliwia bezpośredni pomiar ciepła przemiany Próbkę badaną i próbkę odniesienia ogrzewa się (chłodzi) wg założonego programu
Bardziej szczegółowoInżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką
Inżynieria materiałowa: wykorzystywanie praw termodynamiki a czasem... walka z termodynamiką Kilka definicji Faza Stan materii jednorodny wewnętrznie, nie tylko pod względem składu chemicznego, ale również
Bardziej szczegółowoANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY PODEUTEKTYCZNYCH STOPÓW UKŁADU Al-Si
53/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRZEPNIĘCIA I BADANIA MIKROSTRUKTURY PODEUTEKTYCZNYCH STOPÓW UKŁADU
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności
Bardziej szczegółowoWyznaczanie stopnia krystaliczności wybranych próbek polimerów wykorzystanie programu WAXSFIT
1 ĆWICZENIE 3 Wyznaczanie stopnia krystaliczności wybranych próbek polimerów wykorzystanie programu WAXSFIT Do wyznaczenia stopnia krystaliczności wybranych próbek polimerów wykorzystany zostanie program
Bardziej szczegółowo1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0, m b) 10-8 mm c) m d) km e) m f)
1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0,0000000001 m b) 10-8 mm c) 10-10 m d) 10-12 km e) 10-15 m f) 2) Z jakich cząstek składają się dodatnio naładowane jądra atomów? (e
Bardziej szczegółowoWyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera
WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera ANALIZA POŁĄCZENIA WARSTW CERAMICZNYCH Z PODBUDOWĄ METALOWĄ Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Tadeusz Zdziech CEL PRACY Celem
Bardziej szczegółowoSzkło. T g szkła używanego w oknach katedr wynosi ok. 600 C, a czas relaksacji sięga lat. FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Szkło Przechłodzona ciecz, w której ruchy uległy zamrożeniu Tzw. przejście szkliste: czas potrzebny na zmianę konfiguracji cząsteczek (czas relaksacji) jest rzędu minut lub dłuższy T g szkła używanego
Bardziej szczegółowoSzkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego
Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5 Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Czy przejście szkliste jest termodynamicznym przejściem fazowym?
Bardziej szczegółowoDobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Zniszczenie materiału w wyniku
Bardziej szczegółowoWpływ temperatury wygrzewania na właściwości magnetyczne i skład fazowy taśm stopu Fe 64,32 Nd 9,6 B 22,08 W 4
Wpływ temperatury wygrzewania na właściwości magnetyczne i skład fazowy taśm stopu Fe 64,32 Nd 9,6 B 22,08 W 4 Katarzyna Filipecka*, Katarzyna Pawlik, Piotr Pawlik, Jerzy J. Wysłocki, Piotr Gębara, Anna
Bardziej szczegółowoWpływ metody odlewania stopów aluminium i parametrów anodowania na strukturę i grubość warstwy anodowej 1
Wpływ metody odlewania stopów aluminium i parametrów anodowania na strukturę i grubość warstwy anodowej 1 L. A. Dobrzański*, K. Labisz*, J. Konieczny**, J. Duszczyk*** * Zakład Technologii Procesów Materiałowych
Bardziej szczegółowoZespół Szkół Samochodowych
Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: OTRZYMYWANIE STOPÓW ŻELAZA Z WĘGLEM. 2016-01-24 1 1. Stopy metali. 2. Odmiany alotropowe żelaza. 3.
Bardziej szczegółowoMIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA
MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA WYKŁAD 3 Stopy żelazo - węgiel dr inż. Michał Szociński Spis zagadnień Ogólna charakterystyka żelaza Alotropowe odmiany żelaza Układ równowagi fazowej Fe Fe 3 C Przemiany podczas
Bardziej szczegółowoOKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND
28/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stop tworzywo składające się z metalu stanowiącego osnowę, do którego
Bardziej szczegółowoDobór materiałów konstrukcyjnych cz. 11
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 11 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Zbiornik ciśnieniowy Część I Ashby
Bardziej szczegółowoBADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM. Klaudia Radomska
WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu Wydział InŜynierii Dentystycznej BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM Klaudia Radomska Praca dyplomowa napisana
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
STRUKTURA STOPÓW UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wykresy układów równowagi faz stopowych Ilustrują skład fazowy
Bardziej szczegółowoDobór materiałów konstrukcyjnych cz. 9
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 9 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Materiały na uszczelki Ashby M.F.:
Bardziej szczegółowoMODYFIKACJA SILUMINU AK20 DODATKAMI ZŁOŻONYMI
41/2 Archives of Foundry, Year 2001, Volume 1, 1 (2/2) Archiwum Odlewnictwa, Rok 2001, Rocznik 1, Nr 1 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 MODYFIKACJA SILUMINU AK20 DODATKAMI ZŁOŻONYMI F. ROMANKIEWICZ
Bardziej szczegółowoSpecyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych Opracowała: Joanna Pałdyna W ramach przedmiotu: Techniki niskotemperaturowe w medycynie Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W ŻELIWIE SZARYM
5/22 Archives of Foundry, Year 6, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 6, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 OKREŚLENIE METODĄ KALORYMETRII SKANINGOWEJ ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W ŻELIWIE
Bardziej szczegółowoMateriały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne
Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 121: Termometr oporowy i termopara
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 121: Termometr oporowy i termopara Cel ćwiczenia: Wyznaczenie współczynnika temperaturowego oporu platyny oraz pomiar charakterystyk termopary miedź-konstantan.
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5 POMIARY TWARDOŚCI. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie
Ćwiczenie 5 POMIARY TWARDOŚCI 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zaznajomienie studentów ze metodami pomiarów twardości metali, zakresem ich stosowania, zasadami i warunkami wykonywania pomiarów oraz
Bardziej szczegółowoA. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa
56/4 Archives of Foundry, Year 22, Volume 2, 4 Archiwum Odlewnictwa, Rok 22, Rocznik 2, Nr 4 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 WPŁYW CIŚNIENIA SPIEKANIA NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTU Z OSNOWĄ ALUMINIOWĄ ZBROJONEGO
Bardziej szczegółowoROZKŁAD TWARDOŚCI I MIKROTWARDOŚCI OSNOWY ŻELIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE NA PRZEKROJU MODELOWEGO ODLEWU
35/9 Archives of Foundry, Year 2003, Volume 3, 9 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2003, Rocznik 3, Nr 9 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ROZKŁAD TWARDOŚCI I MIKROTWARDOŚCI OSNOWY ŻELIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA
Bardziej szczegółowoSILUMIN OKOŁOEUTEKTYCZNY Z DODATKAMI Cr, Mo, W i Co
17/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 SILUMIN OKOŁOEUTEKTYCZNY Z DODATKAMI Cr, Mo, W i Co PIETROWSKI Stanisław,
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH
Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 5 Temat: Stale stopowe, konstrukcyjne, narzędziowe i specjalne. Łódź 2010 1 S t r
Bardziej szczegółowoTermodynamiczne warunki krystalizacji
KRYSTALIZACJA METALI ISTOPÓW Zakres tematyczny y 1 Termodynamiczne warunki krystalizacji hiq.linde-gas.fr Krystalizacja szczególny rodzaj krzepnięcia, w którym ciecz ulega przemianie w stan stały o budowie
Bardziej szczegółowo57 Zjazd PTChem i SITPChem Częstochowa, Promotowany miedzią niklowy katalizator do uwodornienia benzenu
57 Zjazd PTChem i SITPChem Częstochowa, 14-18.09.2014 Promotowany miedzią niklowy katalizator do uwodornienia benzenu Kamila Michalska Kazimierz Stołecki Tadeusz Borowiecki Uwodornienie benzenu do cykloheksanu
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel
Nauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel. 12 617 3572 www.kcimo.pl, bucko@agh.edu.pl Plan wykładów Monokryształy, Materiały amorficzne i szkła, Polikryształy budowa,
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.
37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska, Inżynieria Biomedyczna. Przedmiot: BIOMATERIAŁY. Metody pasywacji powierzchni biomateriałów. Dr inż. Agnieszka Ossowska
BIOMATERIAŁY Metody pasywacji powierzchni biomateriałów Dr inż. Agnieszka Ossowska Gdańsk 2010 Korozja -Zagadnienia Podstawowe Korozja to proces niszczenia materiałów, wywołany poprzez czynniki środowiskowe,
Bardziej szczegółowoWPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU
51/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW CHROPOWATOŚCI POWIERZCHNI MATERIAŁU NA GRUBOŚĆ POWŁOKI PO ALFINOWANIU
Bardziej szczegółowoWPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTURĘ I MORFOLOGIĘ PRZEŁOMÓW SILUMINU AK132
60/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTURĘ I MORFOLOGIĘ PRZEŁOMÓW SILUMINU AK132 F.
Bardziej szczegółowoDobór materiałów konstrukcyjnych cz. 8
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 8 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Koło zamachowe Ashby M.F.: Dobór
Bardziej szczegółowoMATERIAŁY SUPERTWARDE
MATERIAŁY SUPERTWARDE Twarde i supertwarde materiały Twarde i bardzo twarde materiały są potrzebne w takich przemysłowych zastosowaniach jak szlifowanie i polerowanie, cięcie, prasowanie, synteza i badania
Bardziej szczegółowoTechnologie Materiałowe II Wykład 2 Technologia wyżarzania stali
KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ I SPAJANIA ZAKŁAD INŻYNIERII SPAJANIA Technologie Materiałowe II Wykład 2 Technologia wyżarzania stali dr hab. inż. Jerzy Łabanowski, prof.nadzw. PG Kierunek studiów: Inżynieria
Bardziej szczegółowoWydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Akademia Górniczo-Hutnicza Kraków
24/42 Solidification of Metais and Alloys, Year 2000, Volume 2, Book No 42 Krzepnięcie Meta li i Stopów, Rok 2000, Rocznik 2, Nr 42 PAN- Katowice, PL ISSN 0208-9386 WPŁ YW OBRÓBKI LASEROWEJ NA MIKROSTRUKTURĘ
Bardziej szczegółowoBADANIA ŻELIWA CHROMOWEGO NA DYLATOMETRZE ODLEWNICZYM DO-01/P.Śl.
36/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 BADANIA ŻELIWA CHROMOWEGO NA DYLATOMETRZE ODLEWNICZYM DO-01/P.Śl. STUDNICKI
Bardziej szczegółowoREJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
22/38 Solidification of Metals and Alloys, No. 38, 1998 Krzepnięcie Metali i Stopów, nr 38, 1998 PAN Katowice PL ISSN 0208-9386 REJESTRACJA PROCESÓW KRYSTALIZACJI METODĄ ATD-AED I ICH ANALIZA METALOGRAFICZNA
Bardziej szczegółowoWyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego
Wyznaczanie temperatur charakterystycznych przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego 1. Cel Wyznaczenie temperatur charakterystycznych różnych materiałów przy użyciu mikroskopu wysokotemperaturowego.
Bardziej szczegółowoTEMAT PRACY DOKTORSKIEJ
Krynica, 12.04.2013 Wpływ cyrkonu i skandu na zmiany mikrostruktury i tekstury w silnie odkształconych stopach aluminium ---------------------------------------------------------------------------- TEMAT
Bardziej szczegółowo1.1 Cel pracy. 1.2 Zakres przeprowadzonych badań
1.Wstęp Człowiek wraz z nabyciem umiejętności wytwarzania narzędzi i posługiwania się nimi zyskał możliwość kształtowania swojego otoczenia. Biegłość w zastosowaniu materiałów pozwoliła na rozwój cywilizacyjny
Bardziej szczegółowoKONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA
II Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 26 listopada 2014 KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA Dr hab. inż. Jerzy Myalski
Bardziej szczegółowoStatyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał
Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami
Bardziej szczegółowoOpis procesu technologicznego wytwarzania pasywnych detektorów promieniowania jonizującego na bazie glinianu litu
Opis procesu technologicznego wytwarzania pasywnych detektorów promieniowania jonizującego na bazie glinianu litu Wojciech Gieszczyk Raport sporządzony w ramach czwartego etapu Umowy o Dzieło Autorskie
Bardziej szczegółowoKONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD
54/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 KONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD S. PIETROWSKI 1, G. GUMIENNY 2
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8, Data wydania: 17 września 2009 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoWPŁYW ALUMINIUM NA NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI I STRUKTURĘ STALIWA
23/15 Archives of Foundry, Year 2005, Volume 5, 15 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2005, Rocznik 5, Nr 15 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW ALUMINIUM NA NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI I STRUKTURĘ STALIWA J. KILARSKI
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium specjalizacyjne Specjalność: chemia sądowa Wyznaczanie temperatury topnienia, stopnia krystaliczności i ilości zanieczyszczeń w wybranych
Bardziej szczegółowoTermochemia elementy termodynamiki
Termochemia elementy termodynamiki Termochemia nauka zajmująca się badaniem efektów cieplnych reakcji chemicznych Zasada zachowania energii Energia całkowita jest sumą energii kinetycznej i potencjalnej.
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność
Bardziej szczegółowoStany skupienia materii
Stany skupienia materii Ciała stałe Ciecze Płyny Gazy Plazma 1 Stany skupienia materii Ciała stałe - ustalony kształt i objętość - uporządkowanie dalekiego zasięgu - oddziaływania harmoniczne Ciecze -
Bardziej szczegółowoPrzetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy
Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy Lab.7. Wpływ parametrów wytłaczania na właściwości mechaniczne folii rękawowej Spis treści 1. Cel ćwiczenia i zakres pracy.. 2 2. Definicje i pojęcia podstawowe 2
Bardziej szczegółowoFRIATEC AG. Ceramics Division FRIDURIT FRIALIT-DEGUSSIT
FRIATEC AG Ceramics Division FRIDURIT FRIALIT-DEGUSSIT FRIALIT-DEGUSSIT Ceramika tlenkowa Budowa dla klienta konkretnego rozwiązania osiąga się poprzez zespół doświadczonych inżynierów i techników w Zakładzie
Bardziej szczegółowoDo najbardziej rozpowszechnionych metod dynamicznych należą:
Twardość metali 6.1. Wstęp Twardość jest jedną z cech mechanicznych materiału równie ważną z konstrukcyjnego i technologicznego punktu widzenia, jak wytrzymałość na rozciąganie, wydłużenie, przewężenie,
Bardziej szczegółowoSTANOWISKO BADAWCZE DO ODLEWANIA MASYWNYCH STOPÓW AMORFICZNYCH
Prace IMŻ 4 (200) 5 Artur ŻAK, Wojciech BURIAN Instytut Metalurgii Żelaza STANOWISKO BADAWCZE DO ODLEWANIA MASYWNYCH STOPÓW AMORFICZNYCH W artykule przedstawiono fizyczne i techniczne podstawy procesu
Bardziej szczegółowoWarunki izochoryczno-izotermiczne
WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne
Bardziej szczegółowoPomiar twardości ciał stałych
Pomiar twardości ciał stałych Twardość jest istotną cechą materiału z konstrukcyjnego i technologicznego punktu widzenia. Twardość, to właściwość ciał stałych polegająca na stawianiu oporu odkształceniom
Bardziej szczegółowoWstęp. Krystalografia geometryczna
Wstęp Przedmiot badań krystalografii. Wprowadzenie do opisu struktury kryształów. Definicja sieci Bravais go i bazy atomowej, komórki prymitywnej i elementarnej. Podstawowe typy komórek elementarnych.
Bardziej szczegółowoSZACOWANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK9 NA PODSTAWIE METODY ATND
13/10 Archives of Foundry, Year 2003, Volume 3, 10 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2003, Rocznik 3, Nr 10 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 SZACOWANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK9 NA PODSTAWIE METODY ATND
Bardziej szczegółowoNAGRZEWANIE ELEKTRODOWE
INSTYTUT INFORMATYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenia Nr 7 NAGRZEWANIE ELEKTRODOWE 1.WPROWADZENIE. Nagrzewanie elektrodowe jest to nagrzewanie elektryczne oparte na wydzielaniu, ciepła przy przepływie
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład VIII Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Klasyfikacja reologiczna odkształcenia
Bardziej szczegółowoZespół Szkół Samochodowych
Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: CHARAKTERYSTYKA I OZNACZENIE STALIW. 2016-01-24 1 1. Staliwo powtórzenie. 2. Właściwości staliw. 3.
Bardziej szczegółowoMechanika i wytrzymałość materiałów instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego
Mechanika i wytrzymałość materiałów instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego Cel ćwiczenia STATYCZNA PRÓBA ŚCISKANIA autor: dr inż. Marta Kozuń, dr inż. Ludomir Jankowski 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania
Bardziej szczegółowo