M. Jullien / P. Rossello M. Sadler/I. Kandel - dwa sposoby myślenia o porównawczych badaniach oświatowych

Transkrypt

1 M. Jullien / P. Rossello M. Sadler/I. Kandel - dwa sposoby myślenia o porównawczych badaniach oświatowych dr Dobrochna Hildebrandt-Wypych Wydział Studiów Edukacyjnych UAM Poznań

2 Punkt wyjścia dwa stanowiska metodologiczne dążenie do odkrywania tego co wspólne w celu wyjaśnienia badanych problemów edukacyjnych oraz uniwersalizacji najlepszych rozwiązań praktyki oświatowej (Jullien, Rossello) Noah & Eckstein Bereday poszukiwanie tego, co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno-kulturowy badanych krajów w celu zrozumienia badanych problemów edukacyjnych (Sadler, Kandel, Schneider) King

3 Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad edukacji Twórca koncepcji pedagogiki porównawczej jako dyscypliny ( wiek naukowej Marc-Antoine Jullien de Paris (XIX Pierwsza próba systematyzacji wiedzy o zagranicznych systemach oświatowych Szkice i przesłanki do pracy o wychowaniu porównawczym (E squisse d'un ouvrage sur l'education comparée) z 1817 roku Cel: gromadzenie, porządkowanie i porównywanie faktów oświatowych po to, aby sformułować zbiór zasad i praw najlepszych i uniwersalnych metod nauczania w Europie

4 Próby odkrywania ogólnych zasad edukacji - Pedro Rossello 1925 r. - powołanie do życia przy Lidze Narodów w Genewie Międzynarodowego Biura Oświaty (współcześnie: UNESCO/ONZ, OECD, EURYDICE/UE) Istnienie obiektywnych praw rozwoju oświaty Podstawą jego teoretyczno-metodologicznych założeń była filozofia pozytywistyczna, zakładająca możliwość i konieczność wykrywania praw rozwoju w naukach społecznych: przedmiotem nauki są fakty dostępne w bezpośrednim doświadczeniu prawdziwa i wartościowa wiedza o rzeczywistości może być osiągnięta tylko za pomocą metod empirycznych rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, ludzka może być badana za pomocą metod modelu pochodzącego z nauk fizyczno-matematycznych

5

6

7

8 (Directorate for Education)

9 Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle kontekstu społeczno-kulturowego Michael Sadler ( ): trzy zasadnicze założenia porównawczych badań systemów oświatowych: 1. każde zjawisko oświatowe należy rozpatrywać na tle kontekstu społeczno-kulturowego 2. zdarzenia obserwowane poza szkołą jako systemem mają donioślejsze skutki dla systemu wychowania aniżeli to, co rozgrywa się w samej szkole 3. korzyścią z porównawczego badania zagranicznych systemów oświatowych jest lepsze zrozumienie własnego systemu i jego problemów

10 Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle ( ) kontekstu społeczno-kulturowego I. Kandel cel badań porównawczych w oświacie: ustalenie znaczenia edukacji (na różnych jej szczeblach: szkoły podstawowej, średniej, etc.) w świetle sił politycznych, społecznych, ekonomicznych I kulturowych, określających specyfikę narodowych ( 1933 Education, systemów oświaty (Comparative

11 Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle ( ) kontekstu społeczno-kulturowego I. Kandel problemy i cele oświaty są w większości krajów podobne, a wielość rozwiązań spowodowana jest różnicami w tradycji i kulturze Kandel postulował badanie poszczególnych rozwiązań tych samych problemów w "sześciu oświatowych laboratoriach świata - Anglii, Francji, Niemczech, Rosji, Włoszech i USA" z punktu widzenia kultury i tradycji każdego kraju szukać podobieństw i formułować uogólnienia można dopiero wówczas, gdy pozna się różnice, stanowiące o unikalności każdego systemu edukacyjnego

12 Niemiecka pedagogika porównawcza Schneider i Hilker Siły napędowe systemów edukacyjnych, kształtujące ich charakter narodowy : - warunki geograficzne - sytuacja ekonomiczna - kultura - religia - poziom rozwoju nauki - struktura społeczna - system polityczny - umiędzynarodowienie edukacji

13 Niemiecka pedagogika porównawcza Schneider i Hilker Metody badawcze w pedagogice porównawczej pierwsze próby łączenie podejścia ilościowego i jakościowego: 1. szeroka baza empiryczna - gromadzenie i opis faktów - interpretacja i zestawienie danych ilościowych 2. analiza jakościowa - wartościowanie zgromadzonej wiedzy - analiza indywidualnych czynników

14 Badania interdyscyplinarne w pedagogice porównawczej G. Z. F. Bereday Zadaniem pedagogiki porównawczej jest analiza praktyki oświatowej w różnych krajach, stosując metody badawcze z różnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych. 1. Studium monograficzne (przygotowanie do prowadzenia badań porównawczych: - faza opisowa - faza wyjaśniająca 2. Studium porównawcze: - faza opisowa - faza wyjaśniająca - jukstapozycja (zestawienie danych w celu ustalenia płaszczyzn porównania) - porównanie

15 Procedura porównawcza w interdyscyplinarnych badaniach edukacyjnych podejście indukcyjne G. Z. F. Bereday a 1. określenie badanego problemu (pytanie badawcze) 2. gromadzenie i porządkowanie danych, dotyczących badanego problemu w wybranych krajach 3. interpretacja danych za pomocą wiedzy i umiejętności z wybranych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych, dzięki którym możliwe jest zrozumienie badanego problemu 4. jukstapozycja interpretowanych danych ustalanie płaszczyzn porównań 5. sformułowanie hipotez w ramach analizy porównawczej 6. weryfikacja hipotez w toku analizy porównawczej 7. sformułowanie wniosków końcowych

16 Propozycje metodologiczne dla pedagogiki porównawczej podejście etnograficzne E. Kinga 1) metody i strategie badawcze zależą od celu i charakteru badań; 2) badania porównawcze powinny być ukierunkowane na pomoc tym, którzy podejmują decyzji i działania w ramach polityki oświatowej; 3) badania powinny uwzględniać kontekst kulturowy, w którym występują interesujące zjawiska; 4) obiektywność w badaniach porównawczych w pedagogice jest niemożliwa do osiągnięcia; nasze własne uwarunkowania kulturowe powodują niemożność wejścia w pełni w inną kulturę; zewnętrzny obserwator vs. wewnętrzny uczestnik; 5) predykcje oraz prawa w pedagogice porównawczej są wątpliwe ze względu na dynamiczny charakter kultury przejawiającej się w nieskończenie różnych formach i poddanej ciągłym zmianom.

17 Podejście neopozytywistyczne w metodologii międzynarodowych badań porównawczych - Noah & Eckstein 1) wyjaśnienie obserwowanych zjawisk w edukacji i społeczeństwie możliwe jest dzięki zastosowaniu metod ilościowych stosowanych w naukach społecznych; 2) studia porównawcze powinny być oparte na systematycznych, kontrolowanych i empirycznych badaniach edukacyjnych, na podstawie sformułowanych hipotez; 3) kluczowe znaczenie międzynarodowych danych porównawczych z badań przekrojowych; 4) obiektywność w badaniach porównawczych w pedagogice jest możliwa do osiągnięcia dzięki zastosowaniu wnioskowania dedukcyjnego: problem hipoteza pojęcia i wskaźniki zbieranie danych interpretacja

18 Pedagogika porównawcza próba definicji Pedagogika porównawcza jest dyscypliną pedagogiczną, zajmującą się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i społeczno-kulturalnym [w:] Okoń W. (1992), Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa Pedagogika porównawcza cechy konstytutywne: interdyscyplinarność zróżnicowanie porównawczych badań edukacyjnych nawiązywanie do makroteorii społecznych porównanie jako metoda badawcza wielość podejść metodologicznych wykorzystywanie międzynarodowych statystyk i taksonomii edukacyjnych

19 Wielość podejść metodologicznych w pedagogice porównawczej opisywanie, wyjaśnianie, rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o systemach oświatowych oraz ideach i problemach edukacji w świecie; [w:] Prucha J. (2004), Pedagogika porównawcza, Warszawa, s wyjaśnianie powiązań między edukacją (systemem kształcenia i wychowania) a społeczeństwem (stanowisko I. Kandela) działalność badawcza nastawiona na szczegółowe udokumentowanie narodowych systemów oświatowych (stanowisko P. Rosello; przykład: Eurydice OECD) określanie tendencji rozwojowych w systemach edukacyjnych wybranych państw (globalizacja, europeizacja, profesjonalizacja zawodu nauczyciela, standaryzacja kształcenia, etc.) porównywanie systemów oświatowych z perspektywy pozytywistycznej ( obiektywne spojrzenie na oświatę, pozytywna rekonstrukcja zewnętrznego obserwatora ) porównywanie systemów oświatowych z perspektywy humanistycznej (hermeneutyczna krytyka, wzbogacenie analizy o własną interpretację badacza, będącego wewnętrznym uczestnikiem )

20 Literatura M. Debesse, Co to jest pedagogika porównawcza?, Kwartalnik pedagogiczny 1960/1 T. Wiloch, Wprowadzenie do pedagogiki porównawczej, 1970 R. Pachociński, Pedagogika porównawcza, 1991 R. Leppert (red.), Edukacja w świecie współczesnym, 2000 J. Průcha, Pedagogika porównawcza, 2004