Transkrypt

1 Psychologiczne problemy adaptacji żołnierzy po powrocie z misji poza granicami kraju.

2 STRES Stres jest codziennym elementem życia żołnierza w trakcie pobytu na misjach poza granicami kraju Stres to natychmiastowa reakcja organizmu na wszelkie - negatywne i pozytywne bodźce z zewnątrz.

3 Zagrożenia militarne w rejonie misji Możliwe źródła stresu: Stałe niebezpieczeństwo ostrzelania przez nieznanych sprawców Możliwość występowania aktów terrorystycznych przy wykorzystaniu min pułapek, samochodów pułapek, bomb, zamachowców- samobójców itp.. Pozostałości ostatniego konfliktu miny, niewybuchy Nieprzewidywalność ataków poczucie stałego zagrożenia, obawa przed cierpieniem, śmiercią kalectwem Trudności w rozpoznawaniu zagrożeń militarnych wynikające z rozwoju sytuacji wewnętrznej oraz konfliktów powodowanych różnicami mentalnymi Prawdopodobieństwo przekształcenia się nieporozumień z ludnością cywilną w otwarte konflikty z użyciem broni Niewystarczająca znajomość lub lekceważenie przepisów bezpieczeństwa przy obchodzeniu się z materiałami wybuchowymi, sprzętem technicznym oraz nieuwzględnianie warunków naturalnych (charakter terenu, nawierzchni dróg, temperatury) Długotrwały wysiłek fizyczny w niektórych akcjach: brak odpoczynku i snu, ograniczenia w higienie osobistej, nieregularne spożywanie posiłków

4 Żródła stresu bojowego zagrożenia militarne Możliwe źródła stresu: Długotrwałe napięcie psychiczne, Akcje z użyciem broni lub innych środków przemocy, widok zabitych i rannych, krwi, zniszczeń, Inne akcje: rozminowywanie, niszczenie materiałów wybuchowych, broni, amunicji, Akcje ratownicze ewakuacja i pomoc medyczna osobom rannym wykonującym takie zdania, Akcje kierowane przeciwko dużym zgromadzeniom (manifestacjom) ludności cywilnej, niekiedy z udziałem kobiet i dzieci traktowanych jako żywe tarcze, Działanie w terenie nieznanym, z reguły nieprzyjaznym: konieczność przestrzegania prawa konfliktów zbrojnych, często przeciwko tym, którzy nie przestrzegają żadnych zasad i praw.

5 Zmęczenie walką Wojna jest bardziej stresogenna niż najcięższy z treningów. Dobra kondycja psychiczna i fizyczna pomaga w radzeniu sobie ze stresem, lecz nie uwalnia od odczuwania strachu i innych nieprzyjemnych doznań przed, w czasie i po walce. Zespół tych symptomów nazywa się WYCZERPANIEM WALKĄ i jest naturalnym wynikiem wykonywania trudnych zadań w ekstremalnych, zagrażających życiu warunkach.

6 OBJAWY FIZYCZNE I ZMIANY W ZACHOWANIU: Silne napięcie mięśni aż do odczuwania bólu, dygotanie, nerwowość ruchów, niemożność usiedzenia w jednym miejscu, niezgrabność i brak precyzji w działaniu; Nadwrażliwość na bodźce podrywanie się z przerażeniem z powodu nagłego, głośnego dźwięku lub gwałtownego ruchu; Zimny pot, suchość w ustach, bladość skóry, trudności ze skupieniem; Kołatanie serca, zawroty głowy, poczucie bycia skołowanym; Poczucie braku tchu w piersiach, zbyt szybki oddech, mrowienie w kończynach; Skurcze i drętwienia; Rozstrój żołądka, mogą występować wymioty; Wypróżnianie się i/lub moczenie w sytuacji nagłego zagrożenia; Rozwolnienie lub zatwardzenie, częste oddawanie moczu; Znużenie: poczucie bycia zmęczonym, wypompowanym, wykonywanie najmniejszych ruchów z wielkim wysiłkiem; Poczucie bycia nieobecnym, uporczywe wpatrywanie się w dal.

7 PSYCHICZNE OBJAWY: Niepokój: rozstrojenie nerwowe, poczucie udręczenia, oczekiwanie na najgorsze; Drażliwość: przeklinanie, narzekanie, wybuchowość; Trudności w skupieniu uwagi, w przypomnieniu sobie szczegółów; Trudności w myśleniu, mówieniu, komunikowaniu się z innymi; Trudności w zasypianiu, budzenie się z powodu koszmarów sennych; Smutek, zgryzota, płaczliwość; Ciągłe rozpamiętywanie np. śmierci, ran odniesionych przez kolegów, uniemożliwiające dalsze działanie; Wyrzuty sumienia z powodu popełnionych błędów lub uporczywe rozpatrywanie tego, co powinno się wtedy zrobić a nie zrobiło; Poczucie opuszczenia przez dowódców lub kolegów z pododdziału; Zachwianie poczucia pewności siebie i zaufania do pododdziału.

8 Zachowania w stresie wojennym Adaptacja Dysfunkcjonalne zachowania stresowe Pozytywne zachowania stresowe Zmęczenie walką Nieracjonalne/ przestępcze zachowania Zjednoczenie się jednostki; Lojalność w stos. do kolegów, przełożonych, identyfikacja z jednostką; Poczucie elitarności; Poczucie misji; Podwyższona tolerancja na trudy, niewygody, ból i rany; Poczucie celu; Akty heroizmu, odwagi, samopoświęcenia Podwyższony stan gotowości, lęku, strachu, poirytowania, gniewu, wściekłości, winy, samozwątpienia, żałoby; Fizyczne objawy stresu; Utrata poczucia pewności siebie; Utrata nadziei i wiary; Depresja, bezsenność; Ataki paniki, wyczerpanie, apatia; Utrata umiejętności i pamięci; Słowotok lub/i milczenie; Halucynacje Zabijanie jeńców, nie branie jeńców; Tortury, zbędna brutalność; Zabijanie zwierząt; Uzależnienia od alkoholu/ Narkotyków; Naruszenia dyscypliny; Odmowa wykonania rozkazu, Dezercja; Samookaleczenia; Zastraszanie przełożonych Zespół stresu pourazowego (PTSD) Niekontrolowane bolesne wspomnienia, flashbacki, problemy ze snem, koszmary senne, izolacja społeczna, wycofanie, lęk, uzależnienie od alkoholu lub narkotyków,

9 Niemożność uporania się ze stresem przejawia się w działaniach żołnierza i jego poziomie funkcjonowania. Stanowi zagrożenie dla niego samego, kolegów jak i osób z najbliższego otoczenia.

10 ASD Zespół Ostrego Stresu Czas trwania: do 30 dni po zdarzeniu Objawy: Dysocjacja (odrętwienie, zredukowana świadomość, depersonalizacja, derealizacja, amnezja), Ponowne doświadczanie urazowego zdarzenia, Unikanie myśli, uczuć lub miejsc, Pobudzenie, wyraźny niepokój, Upośledzenie funkcjonowania.

11 PTSD Zespół Stresu Pourazowego Czas trwania: co najmniej 1 miesiąc po urazie Objawy: Ponowne doświadczanie urazowego zdarzenia, Unikanie myśli, uczuć, rozmów, wyobcowanie, ograniczony zakres przeżywanych emocji, poczucie ograniczonej przyszłości; Pobudzenie (nadmierna czujność, bezsenność, podwyższona reakcja przestrachu, podatność na irytację, trudności z koncentracją).

12 CZAS Przebieg ostry: Objawy utrzymują się krócej niż trzy miesiące. Przebieg chroniczny: Objawy utrzymują się dłużej niż trzy miesiące. Przebieg opóźniony: Symptomy pojawiają się co najmniej pół roku po urazie. Pojawiają się także u wielu ofiar objawy drugorzędne : niepokój, depresja, nadużywanie środków psychoaktywnych, wyczerpanie, spadek wydajności pracy, poczucie winy ocalonego.

13 PTSD RZADKO ROZWIJA SIĘ JAKO SAMODZIELNY ZESPÓŁ ZABURZEŃ. ZWYKLE TOWARZYSZĄ MU: 1. DEPRESJE 2. FOBIE 3. NARKOMANIA (LEKOMANIA) 4. ALKOHOLIZM 5. DYSFUNKCJE SEKSUALNE 6. PRÓBY SAMOBÓJCZE 7. SYNDROM OCALONEGO

14 METODY I PROCEDURY ODREAGOWANIA PSYCHOLOGICZNEGO

15 KTO POTRAFI POMÓC SOBIE - POTRAFI POMÓC SWOIM KOLEGOM

16 Co powinieneś robić jeśli przeżyłeś zdarzenie traumatyczne? Koncentruj się na swoich doświadczeniach w innych tudnych sytuacjach, na tym jak sobie poradziłeś i co pozwoliło ci przetrwać, Myśl o przyszłości, planuj co zrobisz jak wrócisz, Kontaktuj się z rodziną tak często, jak możesz, Dostarczaj swojemu organizmowi wystarczające ilości jedzenia, picia i snu, Nie zażywaj substancji odurzających, Mów szczerze o swoich uczuciach, Powstrzymaj się od oskarżania innych lub podejmowania ważniejszych decyzji, Nie obwiniaj się. Otwórz się na ludzi i spędzaj z nimi czas.

17 Uprawiaj regularnie wysiłek fizycznie (bieganie, siłownia), Nie izoluj się od otoczenia, przebywaj w towarzystwie innych, Wiedz, że twoje reakcje w sytuacji stresu nie sa ani nadzwyczajne ani nienormalne, Kontaktuj się z psychologiem, kapelanem, Zachowaj poczucie humoru

18 Defusing - definicja (ang. rozbrojenie, stępienie). metoda pomocy psychologicznej, sprowadzającą się do odreagowania silnych emocji i napięć spowodowanych udziałem w szczególnie dramatycznych wydarzeniach.

19 Zasadnicze cele defusingu Organizuje się w tym samym dniu i w miejscu wydarzenia lub w jego pobliżu Spotkanie prowadzi dowódca małej grupy zadaniowej biorącej udział w akcji Defusing jest instrumentem pomocy, z którego warto korzystać nawet wtedy, gdy objawów stresu nie dostrzegamy ani u siebie, ani u podwładnych Wskazane jest aby każdy żołnierz uczestnik misji wiedział na czym polega metoda defusingu i uczestniczył w takich spotkaniach.

20 FAZY DEFUSINGU Faza I wprowadzenie prowadzący objaśnia przebieg defusingu, zwraca uwagę na zasadę poufności, szczerości i wzajemnego zaufania. Podkreśla rolę wzajemnego wsparcia i zaufania w pododdziale. Faza II wymiana spostrzeżeń i opinii uczestnicy omawiają przebieg wydarzenia, opisują swoje reakcje i wyrażają opinie (nie oceny!). Wskazane jest aby wypowiadali się wszyscy, choć w dowolnej kolejności. Faza III zakończenie Podkreślenie, że wszystkie zaobserwowane u siebie reakcje oraz uczucia mają normalny, naturalny charakter. Niektórzy z uczestników mogą wymagać dłuższej rozmowy.

21 Podstawowe zasady pomocy psychologicznej w warunkach misji 1. Zasada szybkości niezwłocznego udzielania pomocy. 2. Zasada bliskości udzielania pomocy w warunkach polowych i w otoczeniu wojska. 3. Zasada normalności traktowania żołnierzy, którzy ulegli stresowi jako osoby zdrowe, a ich zachowania jako normalne reakcje na nienormalne warunki i sytuacje.

22 Podstawowe zasady pomocy psychologicznej w warunkach misji c.d. 4. Zasada nadziei tworzenie przekonania, że reakcje stresowe są odwracalne i możliwy jest szybki powrót do równowagi psychicznej. 5. Zasada perswazji zestresowanego żołnierza należy wspierać poprzez cierpliwe i życzliwe traktowanie. 6. Zasada prostoty stosowanych środków pomocy stosowanie prostych metod wspomagających np.: dobre słowo, rozsądna rada, wysłuchanie.

23 ODZYSKIWANIE RÓWNOWAGI PO WYCZERPANIU WALKĄ Podczas walki stres jest tak ogromny, że nawet najbardziej odporni żołnierze mogą odczuwać symptomy wyczerpania walką i tymczasowo stanowić problem dla pododdziału. Odpoczynek pozwoli szybko poczuć się lepiej. Czasami ty lub twoi koledzy będą zmuszeni udać się na tyły lub do grupy medycznej aby odpocząć. Jeżeli to się wydarzy, zapewnij kolegę, że grupa liczy na jego szybki powrót. Po powrocie przywitajcie go i oczekujcie znowu pełnej dyspozycyjności do wykonywania zadań. Nie dziw się i nie martw, jeżeli niektóre oznaki zmęczenia walką (jak koszmary i nadwrażliwość na bodźce) będą przez pewien okres pojawiały się po twoim powrocie z wojny do domu. To jest również normalny objaw.

24 Zarządzanie stresem Strategia radzenia sobie z negatywnymi skutkami stresu polegająca na zmianach środowiska pracy, które ograniczą liczbę intensywność płynących ze środowiska stresorów jest w przypadku udziału w walce zbrojnej niemożliwa, stąd należy zapobiegać występowaniu niekorzystnych konsekwencji stresu bojowego poprzez skuteczne zarządzanie stresem

25 Edukacja!!! - wiedza na temat: stresu, w tym traumatycznego, objawów, konsekwencji (prasa, radio, tv), - wiedza z zakresu sposobów radzenia sobie, - znajomość najprostszych technik relaksacyjnych.