Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M"

Barbara Dąbrowska
7 lat temu
Przeglądów:

1 Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M

2 Skala zdarzeń życiowych (Holmes i Rahe, 1967) 150 punktów kryzys życiowy 300 punktów bardzo poważny kryzys życiowy * jednostek stresu = 37-procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat * jednostek stresu = 51-procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat * ponad 300 jednostek stresu = 79-procentowa szansa choroby w ciągu kolejnych 2 lat

3 Cannon (1932)

4 Stres fizjologiczny (Cannon, 1932) Stres jako tzw. stan pogotowia, pełniący funkcje adaptacyjne (nastawia i przygotowuje organizm do radzenia sobie z niebezpieczeństwem). Stymulacja współczulnego układu nerwowego i hormonalnego prowadzi do gwałtownego wzrostu poziomu epinefryny (adrenaliny) i norepinefryny (noradrenaliny) oraz pobudzeniem układu sympatycznego. Prowadzi to do wzmożenia akcji serca, wzrostu ciśnienia krwi, wzrostu poziomu cukru we krwi przyspieszenia oddechu, wzrostu napięcia mięśni szkieletowych, zmniejszenia dopływu krwi do skóry i mięśni szkieletowych.

5 Stres fizjologiczny Jednak, kiedy stan taki trwa długi czas może doprowadzić do wyczerpania zasobów energetycznych organizmu i stanowić potencjalne zagrożenie zdrowia (tzw. choroby psychosomatyczne).

6 Ogólny zespół adaptacyjny GAS (Selye, 1979)

7 Stres fizjologiczny (Selye, 1979) dystres = stres deprywacji, przeciążenia prowadzącego do choroby, niesie cierpienie i dezintegracje psychiczna, może powodować frustracje, zachowania agresywne eustres = stan zadowolenia, motywuje człowieka do podejmowania wysiłku i dażenia do osiagnięć życiowych

8 Stres psychologiczny Całokształt czynników wpływających na człowieka w postaci silnego poczucia zagrożenia, izolacji, braku zaspokojenia podstawowych potrzeb, silnego poczucia zależności Grinker i Spiegel (1945) badania żołnierzy. pewne aspekty walki, mimo, i nie wywołują uszkodzeń fizycznych przyczyniały sie do powstawania zaburzeń psychicznych i fizjologicznych u żołnierzy.

9 Stres współcześnie Rozumiany jako interakcja lokalizowany w relacji między osobą a otoczeniem Zakłócenie równowagi między zasobami jednostki i jej możliwościami a wymaganiami otoczenia To, czy wydarzenie jest stresujące zależy od tego czy ocenia się je jako stresująca dla nas!

10 Przyczyny stresu 1. Stresujące wydarzenia życiowe 2. Stresory i sytuacja trudne 3. Frustracja i niemożność poradzenia sobie 4. Oceny i interpretacje 5. Utrata zasobów osobistych

11 Przykłady zasobów osobistych (Hobfoll, 2006) 1. Przedmioty 1. Stosowna garderoba 2. Własny środek transportu 3. Mieszkanie 4. Umeblowanie domu 2. Zasoby energii 1. Czas wolny 2. Majątek i oszczędności 3. Warunki 1. Szczęśliwe małżeństwo 2. Dobra pozycja w pracy 4. Cechy osobowości 1. Obowiązkowość 2. Poczucie humoru 3. Odporność/wytrzymałość

13 Transakcyjna teoria stresu Lazarusa i Folkman (1978) Stres jako szczególny rodzaj transakcji między człowiekiem a otoczeniem Otoczenie = nadwyrężające, przekraczające zasoby, zagrażające jego dobrostanowi Stres w wyniku oceny poznawczej otoczenia: Co to dla mnie znaczy? = OCENA PIERWOTNA Brak zagrożenia Krzywda/strata czegoś już posiadanego Zagrożenie utratą Wyzwanie szkody, straty i korzyści Co mogę z tym zrobić? = OCENA WTÓRNA

14 Ocena wtórna od czego zależy? Wcześniejszych doświadczeń z podobnymi sytuacjami Uogólnionych przekonań na temat siebie i świata Dostępności takich zasobów, jak: morale, hart ducha Oszacowania zdrowia i energii Umiejętności rozwiązywania problemów Wsparcia społecznego, czyli zasobów społecznych Zasobów materialnych.

15 Po ocenie działania! Działania skoncentrowane na problemie Zmiana sytuacji Akceptacja Przewartościowanie Poszukiwanie większej ilości informacji Wsparcie społeczne Powstrzymanie się od działań impulsywnych Działania skoncentrowane na redukcji emocji Obrona Wycofanie Zmniejszenie ilości negatywnych emocji

16 Główne strategie radzenia sobie (Lazarus i Folkman, 1986) 1. Konfrontacja 2. Dystansowanie się 3. Samokontrola 4. Poszukiwanie wsparcia społecznego 5. Przyjmowanie odpowiedzialności 6. Ucieczka unikanie 7. Planowe rozwiązanie problemów 8. Pozytywne przewartościowanie

17 Inne strategie radzenia sobie: 1. Okazywanie złości 2. Przyjmowanie współczucia 3. Ćwiczenia fizyczne 4. Szukanie rady i pomocy 5. Krytykowanie kogoś 6. Sen 7. Modlitwa 8. Zapominanie 9. Wewnętrzne uspokajanie się 10. Deprecjonowanie wartości zdarzenia

18 Strategie radzenia sobie według Lazarusa (1999) 1. Poszukiwanie informacji 1. O sytuacji, służących uzasadnieniu działania i samouspokojeniu 2. Bezpośrednie działania 1. Nastawione na zmianę i przezwyciężenie skutków stresu 3. Powstrzymywanie się od działania 4. Procesy intrapsychiczne 1. Zaprzeczanie 2. Pozorowanie, udawanie, nadrabianie miną 3. Racjonalizacja (pozornie rozsądne wytłumaczenie działania) 4. Intelektualizacja (nadmiernie logiczne analizowanie)

Podobne dokumenty

Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019

Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno