OBRAZOWANIE MR GUZÓW KANAŁU KRĘGOWEGO. Marek SĄSIADEK

Transkrypt

1 KURS Rezonans magnetyczny w neuroradiologii Wrocław OBRAZOWANIE MR GUZÓW KANAŁU KRĘGOWEGO Marek SĄSIADEK Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii Katedra Radiologii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

2 METODY OBRAZOWANIA GUZÓW KANAŁU KRĘGOWEGO REZONANS MAGNETYCZNY METODA OBRAZOWANIA Z WYBORU INNE METODY UZUPEŁNIAJĄCE TK PET/CT Badania naczyniowe (USG dopplerowska, angio-tk, angio-mr, DSA) Mielografia TK

3 OBRAZOWANIE MR GUZÓW KANAŁU KRĘGOWEGO Trudności techniczne Małe wymiary kanału i rdzenia kręgowego Artefakty - płyn mózgowo-rdzeniowy - serce, aorta i inne naczynia - artefakty oddechowe, związane z połykaniem itp.

4 TECHNIKA BADANIA MR GUZÓW KANAŁU i RDZENIA KRĘGOWEGO Podstawowe sekwencje: sekwencja spin-echo - SE (turbo spin-echo, fast spinecho) w płaszczyznach strzałkowych - obrazy T1-zależne - obrazy T2-zależne sekwencja supresji tłuszczu - FS (T2-zależna) w płaszczyznach strzałkowych sekw. T1-zależna w płaszcz. osiowych i ew. wieńcowych sekwencja T1-zależna po podaniu środka kontrastowego w płaszczyznach strzałkowych, osiowych i wieńcowych, z supresją tłuszczu

5 TECHNIKA BADANIA MR GUZÓW KANAŁU i RDZENIA KRĘGOWEGO Sekwencje dodatkowe - sekwencje gradientowe/ SWI - (ogniska krwotoczne) - mielografia MR - angiografia MR Sekwencje zaawansowane - obrazowanie dyfuzyjne (DWI) - obrazowanie tensora dyfuzji- DTI) spektroskopia MR (MRS) - funkcjonalny MR (fmri)

6 GUZY KANAŁU KRĘGOWEGO Wewnątrzrdzeniowe ok. 5% Zewnątrzrdzeniowe wewnątrzoponowe ok. 35% Zewnątrzoponowe ok. 60%

7 GUZY KANAŁU KRĘGOWEGO Wewnątrzrdzeniowe ca 5% wyściółczak (ependymoma) gwiaździak (astrocytoma) naczyniak płodowy (haemangioblastoma) inne (ganglioglioma, glejak mieszany, glioblastoma multiforme, chłoniak, przerzuty, torbiel skórzasta, torbiel naskórzasta)- rzadkie Zewnątrzrdzeniowe wewnątrzoponowe ca 35% Zewnątrzoponowe ca 60%

8 Wyściółczak (ependymoma) Najczęstszy wewnątrzrdzeniowy guz u dorosłych (M>K) zlokalizowany centralnie w rdzeniu ostro odgraniczony, może poszerzać obrysy rdzenia o niskiej, do pośredniej intensywności sygnału w T1 o pośredniej do wysokiej intensywności sygnału w T2 silnie wzmacniający się po podaniu kontrastu w obrębie guza mogą być torbiele (poszerzenie kanału centralnego) rdzenia czasem krwawienie (obecność rąbka hemosyderyny na obwodzie)

9 Pacjent lat 45- ependymoma Charakterystyczny rąbek hemosyderyny

10 GUZ WEWNĄTRZRDZENIOWY Kobieta, 41 lat, postępujący niedowład Ependymoma

11 GUZ WEWNĄTRZRDZENIOWY Kobieta, 41 lat, postępujący niedowład Ependymoma

12 Ependymoma WHO II Kobieta, 41 lat Post gad

13 Myxopapillary ependymoma (Wyściółczak śluzowo-brodawkowaty) stożek końcowy rdzenia / nić końcowa

14 Gwiaździak (astrocytoma) Najczęściej występujący guz śródrdzeniowy u dzieci zmiana ekspansywna, nieostro odgraniczona, położona ekscentrycznie w T1 o niskiej do pośredniej intensywności sygnału w T2 o pośredniej do wysokiej intensywności sygnału zajmuje kilka segmentów wzmacnia się nieregularnie brak cech krwawienia guzowi towarzyszyć mogą torbiele (syringohydromielia) oraz strefa obrzęku

15 Chłopiec 8 lat z postępującą paraparezą Astrocytoma

16 GUZ WEWNĄTRZRDZENIOWY Astrocytoma

17 DTI- ASTROCYTOMA DTI- traktografia

18 Pilocytic astrocytoma Gwiaździak włosowatokomórkowy Post gad

19 Naczyniak płodowy (haemangioblastoma) guz zlokalizowany powierzchownie w rdzeniu kręgowym (w 75% wewnątrzrdzeniowy) bogato unaczyniony - obecność bezsygnałowych struktur ma guzki ulegające intensywnemu wzmocnieniu pośredni sygnał w T1 pośredni do wysokiego sygnał w T2 mnogie w zespole von Hippel-Lindau

20 Haemangioblastoma Zespół von Hippel-Lindau choroba genetyczna, dziedzicząca się autosomalnie dominująco, predysponująca do występowania licznych guzów OUN

21 M 59 lat z rozpoznanym rakiem płuc, umiarkowana parapareza Przerzut do kręgu Przerzut do rdzenia kręgowego

22 GUZY KANAŁU KRĘGOWEGO Wewnątrzrdzeniowe ca 5% Zewnątrzrdzeniowe wewnątrzoponowe ca 35% oponiak (meningeoma) nerwiak osłonkowy (schwannoma) nerwiakowłókniak (neurofibroma) przerzuty inne (torbiel skórzasta, torbiel naskórzasta, tłuszczak) Zewnątrzoponowe ca 60%

23 Oponiak (meningioma) Guzy wywodzące się z opony twardej występują u dorosłych > 40 roku życia o gładkich regularnych obrysach pośrednia intensywność sygnału w T1 pośrednia do nieco wzmożonej intensywność sygnału w T2 ulegają jednorodnemu silnemu wzmocnieniu kontrastowemu mogą zawierać zwapnienia

24 GUZ ZEWNĄTRZRDZENIOWY WEWNĄTRZOPONOWY 36-letnia kobieta, powoli postępujący niedowład Oponiak

25 GUZ ZEWNĄTRZRDZENIOWY WEWNĄTRZOPONOWY Oponiak

26 Nerwiak osłonkowy (schwannoma, neurilemmoma) Nowotwory wywodzące się z pochewek nerwów, rosnace asymetrycznie rozpoznawane zwykle u osób dorosłych Obraz: owalne lub policykliczne zmiany zewnatrzrdzeniowe, o niskiej do pośredniej intensywności sygnału w T1 oraz wysokiej intensywności sygnału w T2 ulegają silnemu wzmocnieniu po dożylnym podaniu kontrastu Liczne nerwiaki osłonkowe występują w nerwiakowłókniakowatości typu 2.

27 Klepsydrowaty nerwiak osłonkowy (schwannoma) M, 57 lat, neuralgia międzyżebrowa

28 Klepsydrowaty nerwiak osłonkowy (schwannoma)

29 Przerzuty wewnątrzoponowe (np. z rdzeniaka płodowego, wyściólczaka, nowotworów systemowych- rak piersi, płuc, czerniak, chłoniak, białaczka)

30 Paraganglioma (przyzwojak) nici końcowej

31 Paraganglioma (przyzwojak) nici końcowej 99

32 Torbiel skórzasta (dermoid cyst)

33 GUZY KANAŁU KRĘGOWEGO Wewnątrzrdzeniowe ca 5% Zewnątrzrdzeniowe wewnątrzoponowe ca 35% Zewnątrzoponowe ca 60% PRZERZUTY DO KRĘGÓW SZERZĄCE SIĘ NA KANAŁ KREGOWY szpiczak mnogi struniak (chordoma) chłoniak inne (osteosarcoma, mięsak Ewinga, chondrosacroma, osteblastoma..)

34 GUZY KRĘGOSŁUPA mogące szerzyć się na kanał kręgowy Pierwotne guzy kręgosłupa występują rzadko - ok. 18% wszystkich guzów kości - w większości niezłośliwe (np. naczyniak, kostniak kostninowy, kostniak zarodkowy) - rzadziej złośliwe (np. struniak, szpiczak) Przerzuty do kręgosłupa są znacznie częstsze - szacuje się że 30 70% pacjentów z chorobą nowotworową ma przerzuty do kręgosłupa Przerzuty stanowią 70% wszystkich guzów kręgosłupa

35 Przerzuty do kręgosłupa Kręgosłup jest najczęstszym miejscem przerzutów do kości. Nowotwory, które najczęściej dają przerzuty do kręgosłupa: U kobiet: rak piersi i rak płuc U mężczyzn: rak płuc i rak prostaty Inne: Chłoniak (lymphoma) Czerniak (melanoma) Mięsaki (sarcoma) Nowotwory przewodu pokarmowego Rak nerki Rak tarczycy

36 Przerzuty do kręgosłupa Meta do Th1, Th3, Th5, Th6 (złamanie patologiczne) i Th9 Meta do Th9, L1 i L5 (złamanie patologiczne)

37 Przerzuty do kręgosłupa

38 Przerzuty do kręgosłupa M, 76 lat, z rakiem prostaty, nagła parapareza Przerzuty z raka prostaty z naciekiem kanału kręgowego i uciskiem rdzenia

39 DTI- GUZ ZEWNĄTRZOPONOWY (przerzut z raka piersi)) Obraz źródłowy (B=0) FA Ducreux D. et al. Neuroimaging Clin N Am. 2007;17:

40 Szpiczak (plasmocytoma)

41 DTI- GUZ ZEWNĄTRZOPONOWY (szpiczak) mapa MD traktografia

42 Struniak (chordoma) złośliwy guz kości, najczęściej u starszych pacjentów zajmuje szkielet osiowy (najczęściej podstawę czaszki - stok oraz kość krzyżową) niszczy kość, szerzy się na tkanki miękkie w MR wykazuje szczególnie wysoki sygnał w T2, oraz obraz licznych przegród TK może wykazywać zwapnienia w guzie

43 Struniak (chordoma) W kręgach struniak zajmuje najczęściej trzon kręgowy, rzadziej łuk Może wpuklać się do kanału kręgowego powodując ciasnotę wewnątrzkanałową i uciskając rdzeń

44 M, 78 lat z bólami kręgosłupa Guz kręgu L5 (struniak) 22/ Nov/ /Nov/20 13

45 Chłoniak kręgosłupa (lymphoma) pojedyncze lub mnogie ogniska w kręgach, oponie twardej lub/i w oponach miękkich w T1 sygnał niski do pośredniego w T2 sygnał pośredni do wysokiego wzmacnia się po podaniu środka kontrastowego mogą być widoczne cechy destrukcji kostnej kręg z kości słoniowej niski sygnał w T1 i T2 zmiany niszczące i/lub naciekajace szpik kostny zmiany szerzą się na tkanki miękkie, w tym kanał kręgowy

46 Chłoniak kręgosłupa (lymphoma) Pacjent 68 letni, z zaburzeniami zwieraczy (kręg z kości słoniowej, naciek otaczający worek oponowy. Hist-pat: high grade B-cell lymphoma

47 Guz zewnątrzoponowy (guz Pancoasta) MR T1 FS C+ MR T1 FS C+ MR T2 FS

48 RÓŻNICOWANIE GUZÓW WEWNĄTRZRDZENIOWYCH 60-letni mężczyzna, zaburzenia czuciowe 4 kończyn C+ Syringomielia C+

49 SYRINGOMIELIA (hydromielia/syringohydromielia) Malformacja Chiari 1 Wady dysraficzne kręgosłupa Pourazowa Poinfekcyjna Idiopatyczna Guzy rdzenia kręgowego (niezbędne badanie z kontrastem!)

50 RÓŻNICOWANIE GUZÓW WEWNĄTRZRDZENIOWYCH 48-letni mężczyzna, drętwienie obu kończyn dolnych Stwardnienie rozsiane (SM)

51 SM rdzenia kręgowego Zwykle towarzyszące typowe ogniska mózgowe SM Mnogie ogniska Zmiany krótkoodcinkowe Zlokalizowane glównie bocznie i od tyłu Na ogół bez pogrubienia rdzenia Wzmocnienie kontrastowe tylko w zmianach aktywnych, pierścieniowate

52 RÓŻNICOWANIE- Inne zmiany zapalne rdzenia zapalenie rdzenia kręgowego

53 RÓŻNICOWANIE- zawał rdzenia kręgowego 72-letni mężczyzna z nagłym porażeniem kończyn dolnych T2 Nagły początek objawów Zwykle głęboka paraplegia Zmiana długoodcinkowa Zlokalizowany w przedniej części rdzenia

54 RÓŻNICOWANIE GUZÓW ZEWNĄTRZRDZENIOWYCH Przepuklina krążka międzykręgowego Stenoza kanału kręgowego Torbiele oponowe Infekcje (naciek/ropień nadtwardówkowy) Urazy (np. przemieszczone fragmenty kostne, krwiak nadtwardówkowy, pseutorbiele urazowe) Malformacje naczyniowe

55 OSTRA PRZEPUKLINA KRĄŻKA M-KR. Ucisk i wtórne zmiany uciskowe w rdzeniu kręgowym

56 ZWYRODNIENIOWA STENOZA KANAŁU KRĘGOWEGO ucisk na rdzeń kręgowy, klinicznie mielopatia Obrazowanie tensora dyfuzji (DTI) mapa FA mapa FA

57 DTI mielopatia zwyrodnieniowa

58 Spondylodiscitis- ucisk na rdzeń MR T2 FS MR T1 C+

59 Wyrwanie korzeni z rdzenia kręgowego pseudotorbiele uciskające rdzeń kręgowy

60 ZMIANY ZEWNĄTRZRDZENIOWE malformacje naczyniowe 62-letni mężczyzna, stopniowo postępujący niedowład kończyn dolnych T2w FS T2w Oponowa przetoka tętniczo-żylna (SDAVF) - nieprawidłowe naczynia wokół rdzenia - często obrzęk rdzenia (zastój żylny)

61 AVM DTI rdzenia kręgowego traktografia DSA Ducreux D. et al. Neuroimaging Clin N Am. 2007;17:137-47

62 RÓŻNICOWANIE Malformacja naczyniowa hemangioblastoma

63 PODSUMOWANIE Nowoczesne metody obrazowe umożliwiają precyzyjną ocenę guzów kanału kręgowego i jego otoczenia Metodą z wyboru jest MR Zaawansowane techniki obrazowe, zwłaszcza DTI, rozszerzają możliwości diagnostyczne

64 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Wioska plemienia Hamerów Dolina Omo Etiopia Podziękowania: Dr med. Barbara Hendrich Dr hab. med. Joanna Bladowska Dr. Charles Romanowski