PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOT - FORTEPIAN DODATKOWY

Transkrypt

1 Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Kamieniu Pomorskim PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOT - FORTEPIAN DODATKOWY Opracowanie: Lilia Dmochowska, Zofia Szymańska Kamień Pomorski 2016r. 1

2 Wstęp Przedmiot fortepian dodatkowy w szkołach muzycznych I st. obejmuje 2 letnią naukę gry w kl. 5, 6 cyklu sześcioletniego i III, IV cyklu czteroletniego. Specyfika nauczania polega na elastycznym indywidualnym podejściu do pracy z uczniem w zależności od zdolności, możliwości i warunków (własny instrument) ucznia. Przedmiot ten bazuje na wiadomościach, które uczniowie zdobyli przez 4 lata cyklu sześcioletniego i 2 lata cyklu czteroletniego na lekcjach przedmiotu głównego i zajęciach teoretycznych. CELE KSZTAŁCENIA WYMAGANIA OGÓLNE 1. Poznanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Uczeń poznaje budowę i możliwości brzmieniowe instrumentu. 2. Opanowanie podstaw gry na fortepianie Uczeń prawidłowo posługuje się aparatem gry na fortepianie oraz nabywa podstawowe umiejętności techniczne i interpretacyjne w grze na instrumencie. 3. Nauka gry a vista Uczeń kształci podstawowe umiejętności gry a vista łatwych utworów muzycznych. 4. Kształcenie umiejętności gry w zespole Uczeń poznaje zasady gry w zespole, wykorzystując nabytą wiedzę i umiejętności muzyczne. 5. Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Uczeń: 1) świadomie realizuje wyznaczone przez nauczyciela cele; 2) w pracy nad utworem posługuje się posiadaną wiedzą oraz świadomie uczy się utworu na pamięć. CELE KSZTAŁCENIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE 1. Poznanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Uczeń: 1) zna i określa poszczególne części fortepianu; 2) zna możliwości brzmieniowe instrumentu; 3) prawidłowo rozpoznaje klawisze i oktawy. 2. Opanowanie podstaw gry na fortepianie Uczeń: 1) zachowuje odpowiednią postawę przy instrumencie; 2) prawidłowo posługuje się aparatem gry (ułożenie rąk, pozycja dłoni i palców, swoboda nadgarstka, koordynacja i niezależność rąk); 2

3 3) realizuje podstawowy zapis notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowym (przyporządkowuje nutę jako zapis graficzny właściwym klawiszom, prawidłowo odczytuje rytm i znaki chromatyczne); 4) prawidłowo realizuje zapis graficzny artykulacji i dynamiki; 5) posługuje się artykulacją portato, legato i staccato; 6) posługuje się techniką palcową w stopniu podstawowym; 7) stosuje zróżnicowaną dynamikę; 8) zna podstawowe zasady kształtowania dźwięku. 3. Nauka gry a vista Uczeń: 1) dokonuje wstępnej analizy tekstu; 2) gra a vista proste utwory, każdą ręką osobno w kluczu wiolinowym i basowym. 4. Kształcenie umiejętności gry w zespole Uczeń: 1) gra łatwe utwory na 4 ręce z nauczycielem lub innym uczniem; 2) realizuje spójną interpretację w zespole (agogika, dynamika). 5. Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Uczeń: 1) realizuje zalecenia nauczyciela oraz koryguje popełniane błędy podczas samodzielnej pracy; 2) wykonuje z pamięci wybrane utwory; 3) wykorzystuje wiedzę zdobytą na innych przedmiotach (zwłaszcza ogólnomuzycznych). 3

4 Pierwszy rok nauczania Forma realizacji: 1. Omówienie historii fortepianu i jego prototypów. Obejrzenie instrumentu, zapoznanie z działaniem mechanizmu, układem klawiatury i funkcją pedałów. 2. Pokazanie prawidłowej postawy, ćwiczenia rozluźniające, właściwe ułożenie rąk na klawiaturze. 3. Wprowadzenie elementów techniki fortepianowej. Poznawanie różnych rodzajów artykulacji na podstawie ćwiczeń (gamy, dwu i trójdźwięki rozłożone, akordy). Poznawanie zasad frazowania. Kontrolowanie swobody aparatu. 4. Zapoznanie ucznia z elementami zapisu muzycznego: system 2 pięciolinii, wysokości dźwięków w kluczu wiolinowym i basowym. Ćwiczenia przygotowujące do gry a vista. 5. Rozczytywanie z uczniem utworów na lekcji i przyzwyczajanie go do dokładnej realizacji zapisu nutowego. Podkreślanie znaczenia systematyczności w ćwiczeniu. 6. Wykonywanie z uczniem prostych utworów na 4 ręce. Synchronizacja działań, zwracanie uwagi na właściwe proporcje dźwiękowe: partia solisty i akompaniatora. 7. Prezentacja utworów wybranych przez nauczyciela zgodnych z podstawą programową. Wybór utworów na zakończenie roku. Nabyte umiejętności: 1. Umiejętność nazywania poszczególnych części fortepianu. Znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu. 2. Umiejętność zachowania prawidłowej postawy, ułożenia prawej i lewej ręki na klawiaturze. 3. Umiejętność gry z zachowaniem podstawowych sposobów artykulacji, dynamiki i frazowania. Umiejętność gry akordów i ozdobników. 4. Umiejętność równoczesnego czytania z dwóch pięciolinii w kluczu wiolinowym i basowym. Umiejętność czytania a vista łatwych i krótkich utworów. 5. Umiejętność samodzielnego opracowania łatwego utworu z uwzględnieniem właściwego frazowania, artykulacji, tempa, dynamiki i stylistyki utworu. 6. Umiejętność grania prostych akompaniamentów z repertuaru wykonywanego na instrumencie głównym lub gry na cztery ręce. 7. Poprawne wykonanie etiud o zróżnicowanej problematyce technicznej uwzględniającej możliwości ucznia, utworu polifonicznego lub dawnych mistrzów, 4 utworów dowolnych lub na cztery ręce, granie a vista. 4

5 Drugi rok nauczania Forma realizacji: 1. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej klasy. Zapoznanie ze znanymi markami fortepianów. Poznawanie najwybitniejszych kompozytorów muzyki fortepianowej i czołowych pianistów. 2. Utrwalanie prawidłowej podstawy przy instrumencie (pokaz, ćwiczenia). Ćwiczenia poprawiające swobodę aparatu gry (rozluźnianie ramion, łokci, przegubów). Zwrócenie uwagi na zależność między prawidłowym aparatem gry a jakością dźwięku. 3. Utrwalanie poznanych w przedniej klasie elementów techniki fortepianowej. Stosowanie pedału rytmicznego i synkopowanego. Ćwiczenia poprawiające niezależność artykulacyjną obu rąk. 4. Utrwalanie wiadomości z klasy poprzedniej. Rozszerzenie zakresu znajomości zapisu nutowego. Poznawanie kolejnych oznaczeń dynamicznych i agogicznych. Zapoznanie ucznia z zapisem i realizacją prostych ornamentów. 5. Precyzyjne wyjaśnianie wymagań nauczyciela - wskazanie fragmentów, które uczeń ma przygotować na kolejną lekcję z podaniem sposobów ich ćwiczenia. Sprawdzanie i omawianie realizowanych przez ucznia zadań. Rozwijanie świadomości muzycznej ucznia poprzez skłanianie go do analizy własnej gry. 6. Wykonywanie z uczniem utworów na 4 ręce lub 2 fortepiany. Nauka współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności. Znajomość obydwu partii utworu. 7. Prezentacja utworów wybranych przez nauczyciela. Opanowanie pod względem techniczno - wykonawczym i pamięciowym programu na zakończenie roku. Nabyte umiejętności: 1. Umiejętność wymienienia znanych marek fortepianów, kompozytorów muzyki fortepianowej i czołowych pianistów. 2. Umiejętność świadomego rozluźniania aparatu gry, zauważania zależności między prawidłowym aparatem a jakością dźwięku, 3. Umiejętność stosowania pedału rytmicznego i synkopowanego, posiadania w stopniu podstawowym niezależności artykulacyjnej obu rąk. 4. Znajomość kolejnych oznaczeń agogicznych i dynamicznych, umiejętność realizowania prostych ozdobników. 5. Umiejętność świadomego analizowania swojej gry. 6. Umiejętność współdziałania i współodpowiedzialność za wykonanie utworu. Znajomość obydwu partii. 7. Umiejętność wykonania z pamięci programu wybranego przez nauczyciela. 5

6 Propozycje repertuarowe Szkoły i zbiory dla początkujacych: 1. A. M. Klechniowska Szkoła na fortepian 2. M. Niemira Szkoła na fort. Cz. I i II 3. J. Garścia Muzyczne abc przy fortepianie Etiudy: 1. S. Raube Etiudy dla dzieci t. I i II 2. D. Wiłkomirska Etiudy dla początkujących 3. W. Sawicka, G. Stępniowa Etiudy t. I 4. H. Lemoine Etiudy dziecięce Utwory polifonizujące, polifoniczne, utwory dawnych mistrzów: 1. Z. Śliwiński Z dawnych wieków 2. J. Hoffman, A. Rieger Dawne tańce i melodie t.i i ii 3. J. S. Bach Łatwe utwory 4. J. S. Bach Drobne utwory 5. J. S. Bach Małe preludia 6. G. F. Handel 2 Sarabandy Formy klasyczne: 1. J. Hofmann,A. Rieger Wybrane sonatiny t. I i II 2. S. Raube Wybór sonatin t. I i II 3. J. Garścia Sonatiny op L. Miklaszewski Sonatiny Utwory różne: 1. E. Altberg Czytanki muzyczne cz. I i II 2. F. Rybicki Zaczynam grać 3. S. Majkapar Biriulki 4. F. Rybicki Już gram 5. D. Kabalewski Łatwe utwory op S. Raube Taniec niedźwiadków 7. B. Biskupska Łatwy blues na fortepian 6

7 Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Kamieniu Pomorskim WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z UWZGLĘDNIENIEM TREŚCI NAUCZANIA Z PRZEDMIOTU FORTEPIAN DODATKOWY Kamień Pomorski 2016r. 7

8 Pierwszy rok nauczania Opanowanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Opanowanie podstaw gry na fortepianie Ocena dopuszczająca Uczeń słabo pamięta nazwy podstawowych elementów budowy fortepianu; w sposób nie dokładny potrafi wyjaśnić w jaki sposób powstaje dźwięk na fortepianie; słabo wie, do czego służą pedał prawy i lewy w instrumencie; myli nazwy dźwięków i oktaw. Uczeń słabo opanował prawidłową postawę przy instrumencie i jest niedbały; uczeń słabo opanował podstawy techniki gry na fortepianie i nie zawsze potrafi skorygować aparat przy upomnieniu ze strony nauczyciela; ma trudności z podstawową koordynacją ruchów przy instrumencie; ma duże problemy z realizowaniem podstawowej notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowym; słabo realizuje i nie zawsze rozumie podstawowe znaki graficzne artykulacji i dynamiki; słabo posługuje się artykulacją portato; legato i staccato; słabo opanował technikę palcową; nie zawsze stosuje zróżnicowanej dynamiki; wykonania utworów są pełne błędów tekstowych i brakuje im jakiegokolwiek wyrazu artystycznego; słabo opanował gamy i pasaże zawarte w programie; myli znaki chromatyczne. Nauka gry a vista Uczeń ma duże problemy z realizowaniem podstawowej notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowym w oktawie małej i razkreślnej; myli rękę prawą z lewą; w sposób niepoprawny realizuje metrorytmiczną stronę utworu (ćwiczenia); nie poprawnie realizuje podstawowe znaki graficzne artykulacji i dynamiki; ma duże problemy ze wstępną analizą utworu pod kątem podziału na ręce, rytmu, artykulacji, dynamiki itp. Kształcenie umiejętności gry w zespole Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Uczeń ma problemy z wykonaniem swojej partii z towarzyszeniem akompaniamentu; nie potrafi skupić się na swojej partii; w sposób niepoprawny realizuje metrorytmiczną stronę utworu. Uczeń nie zawsze realizuje uwagi nauczyciela podczas samodzielnej pracy pracuje nieefektywnie. Nie zawsze potrafi opanować repertuar z pamięci. 8

9 Opanowanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Opanowanie podstaw gry na fortepianie Nauka gry a vista Kształcenie umiejętności gry w zespole Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Ocena dostateczna Uczeń ma trudności z prawidłowym opisaniem podstawowej budowy instrumentu; nie do końca wie, do czego służą pedały prawy i lewy; ma nikłe pojęcie na temat powstawania dźwięku na fortepianie; nie opanował w stopniu swobodnym nazw dźwięków i oktaw na instrumencie. Uczeń nie opanował prawidłowej postawy przy instrumencie; zarówno postawa jak i aparat gdy wymagają ciągłej korekcji; uczeń ma świadomość jak funkcjonuje prawidłowy aparat gry i próbuje do niego dążyć; ma duże trudności z koordynacją i niezależnością rąk oraz z niezależnością palców; artykulacja portato, legato i staccato wymaga stałej korekty; uczeń próbuje realizować podstawową notację muzyczną i uwzględniać oznaczenia artykulacyjne oraz dynamiczne, lecz wymaga to dużo poprawek; ma duże trudności z wykonywaniem prostych akordów i dwudźwięków (kwinty i tercje); nie opanował gam i pasaży zawartych w programie w sposób płynny. Uczeń ma trudności z samodzielną wstępną analizą utworu pod kątem metrorytmiki, tonacji, dynamiki i artykulacji; wykonuje utwór (ćwiczenie) z wieloma błędami, których nie zauważa; nie uwzględnia oznaczeń artykulacji, dynamiki, znaków przykluczowych itp. Uczeń potrafi wykonać swoją partię w duecie, lecz wykonanie to ma wyraźnie niższy poziom względem gry solo; towarzysząca partia rozprasza go; pojawiają się przystanki i zachwiania rytmu. Uczeń realizuje zalecenia nauczyciela w stopniu nikłym; jest przygotowany na 30%; nie potrafi wykorzystywać wiedzy ogólnomuzycznej podczas samodzielnej pracy; nie potrafi ćwiczyć w sposób efektywny. Opanowanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Opanowanie podstaw gry na fortepianie Ocena dobra Uczeń potrafi prawidłowo opisać podstawową budowę fortepianu; potrafi wyjaśnić, jak powstaje dźwięk na instrumencie; wie, do czego służą pedały prawy i lewy; opanował nazwy dźwięków i oktaw z możliwymi drobnymi i sporadycznymi błędami. Uczeń ma prawidłową postawę przy instrumencie; prawidłowo posługuje się aparatem gry i potrafi skorygować aparat po uwadze nauczyciela; rozumie istotę podstawowych technik gry (portato, legato, staccato) i potrafi prawidłowo posługiwać się wybraną techniką przy nieznacznej pomocy ze strony 9

10 Nauka gry a vista Kształcenie umiejętności gry w zespole Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy nauczyciela; uczeń realizuje podstawową notację muzyczną ze sporadycznymi pomyłkami, które zauważa i potrafi sam skorygować; przeważnie uwzględnia oznaczenia artykulacyjne oraz dynamiczne; potrafi swobodnie wykonywać w utworze proste akordy i dwudźwięki; opanował gamy i pasaży zawarte w programie w sposób płynny, w asekuracyjnym tempie. Uczeń ma niewielkie trudności z samodzielną wstępną analizą utworu pod kątem metrorytmiki i tonacji; wykonuje utwór (ćwiczenie) z drobnymi błędami, które zauważa i wie, jak je skorygować; realizuje większość oznaczeń artykulacji, dynamiki, prawidłowo realizuje rytm i znaki przykluczowe. Uczeń potrafi wykonać swoją partię w duecie, lecz wykonanie to ma nieco niższy poziom, niż wykonanie tej partii solo; sporadycznie pojawiają się przystanki i drobne zachwiania rytmu. Uczeń realizuje większą część zaleceń nauczyciela i robi widoczne postępy; gra z pamięci zadany repertuar, lecz wykonaniom brakuje płynności; potrafi wykorzystywać podstawowe elementy wiedzy ogólnomuzycznej podczas samodzielnej pracy; gra nieco prostszy repertuar, niż uczniowie z oceną bardzo dobrą. Opanowanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Opanowanie podstaw gry na fortepianie Nauka gry a vista Ocena bardzo dobra Uczeń potrafi prawidłowo opisać podstawową budowę fortepianu; potrafi wyjaśnić, jak powstaje dźwięk na instrumencie; wie, do czego służą pedały prawy i lewy; opanował nazwy dźwięków i oktaw w sposób płynny. Uczeń ma prawidłową postawę przy instrumencie; sprawnie posługuje się aparatem gry; rozumie istotę podstawowych technik gry (portato, legato, staccato) i prawidłowo je realizuje; realizuje podstawową notację muzyczną ze sporadycznymi pomyłkami, które od razu zauważa i potrafi samodzielnie skorygować; uwzględnia oznaczenia artykulacyjne oraz dynamiczne; potrafi swobodnie wykonywać w utworze akordy i dwudźwięki; prawidłowo posługuje się techniką palcową; opanował gamy i pasaży zawarte w programie w sposób płynny, w dobrym tempie. Uczeń potrafi dokonać wstępnej analizy utworu pod kątem metrorytmiki, tonacji i ogólnej budowy; wykonuje utwór (ćwiczenie) w sposób płynny; realizuje większość oznaczeń artykulacji, dynamiki, prawidłowo realizuje rytm i znaki przykluczowe oraz pozostałe znaki 10

11 Kształcenie umiejętności gry w zespole Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy chromatyczne; z łatwością czyta nuty w oktawie małej, razkreślnej i dwukreślnej. Uczeń potrafi swobodnie wykonać swoją partię w duecie, chętnie gra w duecie i sprawia mu to radość. Uczeń realizuje zalecenia nauczyciela i robi widoczne postępy; gra płynnie z pamięci zadany repertuar; potrafi wykorzystywać wiedzę ogólnomuzyczną podczas samodzielnej pracy. Opanowanie podstawowych wiadomości na temat fortepianu Opanowanie podstaw gry na fortepianie Nauka gry a vista Kształcenie umiejętności gry w zespole Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy Ocena celująca Jak w: ocena bardzo dobra. Jak w: ocena bardzo dobra. Dodatkowo uczeń gra szerszy i trudniejszy repertuar, niż na ocenę bardzo dobrą; potrafi płynnie wykonać ponadprogramowe gamy i pasaże. Uczeń potrafi dokonać wstępnej analizy utworu pod kątem metrorytmiki, tonacji i ogólnej budowy; wykonuje utwór (ćwiczenie) w sposób płynny; realizuje oznaczenia artykulacji, dynamiki, prawidłowo realizuje rytm i znaki przykluczowe oraz pozostałe znaki chromatyczne; z łatwością czyta nuty w oktawie wielkiej, małej, razkreślnej i dwukreślnej. Jak w: ocena bardzo dobra, z tymże uczeń wykonuje program trudniejszy, aniżeli przewidziany na ocenę bardzo dobrą. Jak w: ocena bardzo dobra. Dodatkowo uczeń bierze udział w koncercie szkolnym; wykonuje pracę przewyższającą oczekiwania nauczyciela; gra szerszy i trudniejszy repertuar, niż przewidziany na ocenę bardzo dobrą. 11