BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI

Transkrypt

1 BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI Katarzyna Konopka

2 BEZROBOTNY - DEFINICJA Według Głównego Urzędu Statystycznego bezrobotny to osoba w wieku od 15 do 74 lat, a w okresie badanego tygodnia: a) nie była osobą pracującą; b) aktywnie poszukiwała pracy; c) była gotowa podjąć pracę w tygodniu badania i następnym.

3 BEZROBOCIE PROBLEM CAŁEGO SPOŁECZEŃSTWA WYKRES1: B ADANIE OPINII PUBLICZNEJ - POWSZECHNOŚĆ BEZROBOCIA. Z badań CBOP wynika, że w ciągu ostatnich 5 lat w co drugim gospodarstwie domowym ktoś doświadczył problemu bezrobocia.

4 STRACH PRZED UTRATĄ PRACY WYKRES2: BADANIE OPINII PUBLICZNEJ - OBAWA PRZED UTRATĄ OBECNEGO MIEJSCA PRACY Początkowo ludzie byli pewni swego źródła utrzymania, ale już w grudniu 1990 roku większość badanych obawiała się straty pracy.

5 W przystosowywaniu produkcji i zatrudnienia do rynkowych warunków można wyróżnić trzy etapy: I ( ): gwałtownie malała produkcja przy wolniejszym spadku zatrudnienia; TRZY ETAPY II ( ): PKB rosło, zatrudnienie nadal malało wzrost efektywności pracy; III (pozostałe lata): wzrost obu wartości, ale zatrudnienie wolniej Wykres 3: Zmiany roczne PKB, zatrudnienia w II i III etapie zmian systemowych PKB Zatrudnienie

6 BEZROBOCIE STRUKTURALNE: Nie zależy od zmian cyklicznych gospodarki, nadwyżki siły roboczej na jednych rynkach współistnieją z niedoborami na innych, a stan bezrobocia charakteryzuje się długookresowością BEZROBOCIE W OKRESIE TRANSFORMACJI BEZROBOCIE STRUKTURALNE?

7 NA CZYM POLEGAŁY ZMIANY? Etap I polegał na tworzeniu otoczenia rynkowego oraz zlikwidowaniu nadmiernego popytu. Zmieniły się zasady działania przedsiębiorstw. Ocena produktywności Ograniczenie nadmiernego zatrudnienia BEZROBOCIE TRANSFORMACYJNE

8 POLITYKA PAŃSTWA Podejście osłonowe: wcześniejsze emerytury; łatwo dostępne zasiłki dla bezrobotnych, ubezpieczenia emerytalne, bezpłatne świadczenia medyczne. W rejestrach bezrobotnych były osoby, które wcale nie chciały podjąć pracy, a jedynie uzyskać świadczenia. Obniżenie stopy bezrobocia jest więc nie tylko skutkiem ożywienia gospodarczego, a także obniżenia aktywności zawodowej ludności.

9 STRATEGIA DLA POLSKI Malejąca liczba osób z prawem do zasiłku wynika z programu: Strategia dla Polski

10 ZMIANY W STRUKTURZE ZATRUDNIENIA Tabela 1: Zmiany liczby pracujących wg działów gospodarki w poszczególnych fazach transformacji (w tys. osób). Źródło: B. Ptaszyńska, Transformacja systemowa, a transformacyjne bezrobocie strukturalne w Polsce, Wydawnictwo Wyżej Szkoły Bankowej, Warszawa 2006 s. 23. Lata Rolniczy Przemysłowy Usługowy NIE: Korzystna zależność? Zbyt mały wzrost zatrudnienia w stosunku do wzrostu produkcji presja na wzrost efektywności pracy

11 PŁYNNOŚĆ BEZROBOCIA Początkowo poziom bezrobocia rósł przy małych odpływach z tego stanu. W 1994 odpływ zaczął przeważać nad napływem, malała liczba bezrobotnych, ale prawie połowa opuszczających bezrobocie wycofywała się z aktywnych zawodowo, co nie było zjawiskiem korzystnym. Im gorsza koniunktura, tym większe napływy do bezrobocia i mniejsze odpływy. Jednak w przypadku Polski nie ma zauważalnej różnicy w tym względzie w okresie ożywienia i recesji. BEZROBOCIE STUKTURALNE

12 BEZROBOCIE DŁUGOOKRESOWE BEZROBOCIE DŁUGOOKRESOWE POZOSTAWANIE BEZ PRACY PRZEZ OKRES DŁUŻSZY NIŻ 1 ROK KONSEKWENCJE: malejąca efektywność kapitału ludzkiego mniejsza atrakcyjność dla pracodawcy. WNIOSKI: Im dłuższy czas trwania bezrobocia, tym mniejsza szansa na odzyskanie pracy. osoby z aktywnych zawodowo częściej trafiały do bezrobocia niż do zatrudnionych, zarówno dla bezrobotnych jak i dla osób wchodzących do zasobu aktywnych zatrudnienie stało się trudniejsze, mimo ożywienia koniunktury.

13 STRUKTURA BEZROBOTNYCH - WYKSZTAŁCENIE wyższe policealne i średnie średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe podstawowe i niepełne podstawowe

14 STRUKTURA BEZROBOTNYCH - DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE bez stażu bez stażu pracy <1 rok (1-5) (5-10) (10-20) (20-30) >30 pracy <1 rok (1-5) (5-10) (10-20) (20-30)

15 DLACZEGO BEZROBOCIE STRUKTURALNE? Niska absorpcja mimo zwiększonej wydajności Spadek bezrobocia głównie spowodowany dezaktywizacją Długi czas trwania bezrobocia, małe prawdopodobieństwo uzyskania pracy, mimo ożywienia gospodarki 3. Niedopasowania strukturalne popytu i podaży pracy [wykształcenie, doświadczenie]

16 SKUTEK BŁĘDÓW W PROWADZONEJ POLITYCE? Za Przeciw