Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki rynku pracy. dr Krzysztof Kołodziejczyk

Transkrypt

1 Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki rynku pracy dr Krzysztof Kołodziejczyk

2

3 Plan 1. Bezrobocie definicja, rodzaje, przyczyny 2. Państwo a bezrobocie 3. Inne wyzwania rynku pracy 4. Wskaźniki rynku pracy w Polsce

4 Bezrobocie i inne wyzwania słowa kluczowe bezrobotni/zatrudnieni stopa bezrobocia aktywni/bierni (ekon.) bezrobocie frykcyjne bezrobocie strukturalne bezrobocie cykliczne aktywna polityka państwa pasywna polityka państwa BAEL 4

5 Bezrobocie i inne wyzwania pytania na dziś Jak brzmi definicja bezrobocia? Jakie są rodzaje bezrobocia i ich przyczyny? Jak państwo rozwiązuje problem bezrobocia? Jakie są inne, poza bezrobociem, wyzwania dla polityki rynku pracy? Jak kształtują się wskaźniki opisujące rynek pracy w Polsce? 5

6 Co to jest bezrobocie? makro w teorii Bezrobocie - sytuacja, w której istnieje grupa pracowników zdolnych do pracy oraz gotowych ją podjąć, lecz nie znajdujących możliwości zatrudnienia Stopa bezrobocia - stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej danej populacji). Stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej definicji osoby bezrobotnej. 6

7 Co to jest bezrobocie? makro w teorii Ludność w wieku produkcyjnym aktywni ekonomicznie bierni ekonomicznie zatrudnieni bezrobotni 7

8 Co to jest bezrobocie? makro w teorii W Polsce najczęściej jest podawana stopa bezrobocia rejestrowanego, do wyliczenia której przyjmuje się, że bezrobotny, to osoba, która jest aktualnie zarejestrowana zgodnie z prawem danego kraju, jako poszukująca pracy. GUS bada także stopę bezrobocia według definicji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), wg której za bezrobotną uważa się osobę, która spełnia równocześnie poniższe warunki: o o o o ukończyła 15 lat; aktualnie nie pracuje (w rozumieniu definicji MOP), ani nie odbywa przyuczenia do zawodu z elementami nauki praktycznej; poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania lub w ciągu 6 tygodni poprzedzających badanie; jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub następnym i wyraża gotowość podjęcia takiej pracy. Stopa bezrobocia rejestrowanego wypada przeciętnie ok. 1,5 p.p. poniżej stopy bezrobocia wg definicji MOP. 8

9 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii długookresowe frykcyjne długotrwałe BEZROBOCIE strukturalne ukryte z wyboru cykliczne 9

10 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie frykcyjne o związane z naturalną płynnością siły roboczej; o w rozwijającej się gospodarce często pojawiają się niedopasowania między wolnymi miejscami pracy, napływem i odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz zmianie miejsc pracy przez pracowników; o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie szybkim przepływem informacji między pracodawcami a pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsca pracy); o decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innego zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania nowej pracy jest krótki (poniżej 3 miesięcy). 10

11 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie strukturalne o występuje niedopasowanie struktury podaży pracy i popytu na pracę ze względu na posiadane kwalifikacje, wykształcenie, zawód czy miejsce zamieszkania; o Wynika ono z niedopasowania kwalifikacji pracowników do nowej technologii i braku kompetencji, trudności w dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego; o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie szybkim przepływem informacji między pracodawcami a pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsca pracy); o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy też miejsca zamieszkania. 11

12 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie długookresowe o spore ryzyko bezrobocia długotrwałego dot. osób, które pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy (im dłuższa przerwa w pracy, tym maleją szanse na ponowne jej uzyskanie); o może wynikać z rosnących wymagań pracodawców (zmiany technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania kwalifikacji); o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy też miejsca zamieszkania. 12

13 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie ukryte o dot. osób nie ujętych w statystykach bezrobocia, nie rejestrujących się w urzędach pracy; o osoby te posiadają dochód, a nie mają zawartego stosunku ubezpieczeniowego. 13

14 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie cykliczne o ujawnia się w warunkach dekoniunktury (spadku popytu w gospodarce); o producenci w celu zmniejszenia kosztów produkcji zwalniają pracowników (np. prace sezonowe, urlopy). 14

15 Rodzaje i przyczyny bezrobocia makro w teorii Bezrobocie z wyboru o wysokość zasiłków przyznawanych stwarza zachętę do pozostawania zawodowo biernym o pracownicy nie akceptują wysokości płacy; o gdy ludzie nie podejmują pracy ze względu na dobrą sytuację finansową rodziny. 15

16 Państwo wobec bezrobocia makro w teorii Aktywna polityka państwa (makroekonomiczna) o stymulowanie popytu na towary; o obniżanie podatków i stóp procentowych; o obniżanie obciążeń składkowych (ZUS); o dostęp do chłonnych rynków zbytu. Aktywna polityka państwa (mikroekonomiczna) o publiczne programy zatrudnienia; o bezzwrotna pomoc finansowa przedsiębiorstwom, które rezygnują z planowej redukcji zatrudnienia lub tworzą nowe miejsca pracy; o pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności gospodarczej na własny rachunek; o szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym zdobywanie i zmianę kwalifikacji; o usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy. 16

17 Państwo wobec bezrobocia makro w teorii Pasywna polityka państwa o zasiłki dla bezrobotnych; o jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy; o dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę. 17

18 Inne wyzwania rynku pracy makro w teorii Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie województwa wielkopolskiego o o Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) stanowi podstawowe źródło informacji o sytuacji na rynku pracy. Badanie obejmuje wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, będące członkami wylosowanych gospodarstw domowych. Podstawowym kryterium podziału ludności, z punktu widzenia aktywności ekonomicznej (na pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo), jest praca, tzn. fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w badanym tygodniu. 18

19 Inne wyzwania rynku pracy makro w praktyce Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie województwa wielkopolskiego Źródło: pdf 19

20 Inne wyzwania rynku pracy makro w praktyce Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie województwa wielkopolskiego Źródło: pdf 20

21 Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce Źródło: opracowanie własne na podstawie: 21

22 Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce Źródło: 28/1/bezrobocie_rejestrowane_2kw2017.pdf 22

23 Wnioski Wraz z trwałym spadkiem stopy bezrobocia maleje znaczenie tego problemu społecznogospodarczego w Polsce. Problemem nr 1 polskiego rynku pracy jest aktualnie niski wskaźnik aktywności zawodowej.