POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA (2)

Transkrypt

1 prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Katedra Ubezpieczenia Społecznego POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA (2)

2 Polityka zatrudnienia (akcent - tworzenie miejsc pracy) Polityki rynków pracy (akcent - dostosowanie zasobów pracy do miejsc pracy)

3 STRONA PODAŻOWA ZATRUDNIENIE STRONA POPYTOWA (zasoby pracy) (miejsca pracy) (dochody z pracy) (wzrost gospodarczy) PROCESY: - substytucja pracy i kapitału - inwestowanie i lokalizacja gospodarcza - ruchliwość zawodowa i terytorialna MECHANIZMY: - rynek pracy - planowanie zatrudnienia INSTYTUCJE: - pośrednictwo pracy - orientacja zawodowa - poradnictwo zawodowe STANY /NIE/RÓWNOWAGI: - zatrudnienie pełne - deficyt siły roboczej - bezrobocie u j ę c i a t e r y t o r i a l n e

4 Lokalne rynki pracy Pojęcie lokalnego rynku pracy miejsce pracy miejsce pracy 45 min. 45 min. 45 min. miejsce zamieszkania 45 min. miejsce pracy miejsce pracy 45 min. miejsce pracy

5 Stopa bezrobocia Sb = B P + B gdzie: Sb - stopa bezrobocia B - bezrobotni P - pracujący P + B = aktywni zawodowo

6 bezrobocie rejestracyjne (dane dotyczące [lokalnych] Powiatowych Urzędów Pracy) BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności) = LFS (Labour Force Survey)

7 Stopy bezrobocia rejestracyjne BAEL ,3 x ,8 x ,6-13, ,4-14, ,0-13, ,9-13, ,2-11, ,3-10, ,4-10, ,1-15, ,1-16, ,5-18, ,0-19, ,0-19,3 wskaźnik zatrudnienia 44, ,0-18, ,6-16, ,8-12, ,2-8, ,5-6,7 wskaźnik zatrudnienia 51, ,1-8,5 wskaźnik zatrudnienia 50, ,4-9,3 wskaźnik zatrudnienia 50, ,5-9,7 wskaźnik zatrudnienia 50, ,4-10,1 wskaźnik zatrudnienia 50,4

8 Stopy bezrobocia (Diagnoza Społeczna 2009) Rejestracja 9,9 Rejestracja + gotowość 7,2 Rejestracja + gotowość + poszukiwanie 6,6 Rejestracja + gotowość + poszukiwanie + niepracowanie (950 zł) 5,1

9 Stopy bezrobocia (Diagnoza Społeczna 2011) Rejestracja 10,9 Rejestracja + gotowość Rejestracja + gotowość + poszukiwanie Rejestracja + gotowość + poszukiwanie + niepracowanie (1034 zł) 6,5

10 Tabela Bezrobocie a rejestracja w urzędach pracy w latach (bezrobotni rejestrowani ogółem w danym roku = 100) Grupy osób wyróżnione ze względu na definicję bezrobotnego oraz rejestrację w biurze pracy Osoby zarejestrowane i spełniające definicję bezrobotnego BAEL* Osoby zarejestrowane, ale nieposzukujące pracy Osoby zarejestrowane, ale pracujące zarobkowo Osoby niezarejestrowane, ale spełniające definicję bezrobotnego BAEL* 69,9 56,6 60,6 62,0 61,9 63,1 21,3 31,9 38,6 30,1 23,7 25,6 8,8 11,5 0,8 7,9 14,4 11,3 17,0 24,6 27,6 29,1 21,7 20,2 *definicja bezrobotnego BAEL nie zależy od rejestracji i obejmuje osoby nieposiadające pracy, poszukujące pracy i mogące ją podjąć w kolejnym tygodniu badania. Źródło: Diagnoza Społeczna,

11 Rodzaje i typy bezrobocia C Z A S krótki długi brak miejsc pracy cykliczne (np. koniunkturalne, sezonowe) chroniczne lub/i masowe P R Z Y C Z Y N A zawodność mechanizmów dostosowawczych fluktuacyjne (= frykcyjne) strukturalne Żródło: opracowanie własne na podstawie J.T.Addison, W.S.Siebert, The Market for Labor: an Analytical Treatment; Santa Monica 1979, Goodyear Publishing.

12 We wszystkich krajach o gospodarce rynkowej występują: systemy zabezpieczenia od bezrobocia Systemy publiczne: Obowiązkowe zabezpieczenie na wypadek bezrobocia (dziedzina zabezpieczenia społecznego) Dobrowolne grupowe ubezpieczenia na wypadek bezrobocia (niekiedy wspierane przez państwo) związkowe kasy ubezpieczenia na wypadek bezrobocia (przynależność do kasy bezrobocia jest najczęściej związana z przynależnością związkową). Prywatne ubezpieczenia na wypadek bezrobocia Załącznik do ustawy o działalności ubezpieczeniowej - Dział II - grupa 16: 16. Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyko utraty zatrudnienia, 2) (...)

13 Elementy konstrukcyjne zabezpieczenia od bezrobocia: definicje bezrobotnego zdolność do pracy gotowość do jej podjęcia rejestracja we właściwej instytucji definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia + warunki dotyczące poprzedniego zatrudnienia i u[za]bezpieczenia

14 wysokość świadczeń granice (dolna i górna) świadczeń stopniowe obniżanie świadczeń okres wypłaty świadczeń (okres odszkodowawczy) 1 rok 3 m. 6 miesięcy 3 m. 70% 50% 40% + + uwzględnianie sytuacji na lokalnym rynku pracy + uwzględnianie sytuacji rodzinnej bezrobotnego możliwość świadczeń zryczałtowanych

15 założenia: średnie wynagrodzenie = PLN bezrobocie czterech osób, które utraciły wynagrodzenia w wysokości: wskaźniki zastąpienia wynagrodzenia świadczeniem: 67,5% 52,5% 40,0% 33,0%

16 Nazwa i data wydania ustawy Ustawa o zatrudnieniu ( ) Definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia Osoba zdolna do pracy, gotowa do podjęcia pracy i zarejestrowana. Wysokość i czas otrzymywania świadczenia 70% wynagrodzenia przez okres 3 miesięcy; 50% wynagrodzenia przez dalsze 6 miesięcy; 40% po upływie 9 miesięcy; zasiłek nie może być niższy od najniższego wynagrodzenia i przekraczać przeciętnego wynagrodzenia. Absolwenci szkół wyższych: 200%, 150% i 100%; pozostali: 150%, 100% i 100% najniższego wynagrodzenia. Absolwent otrzymuje zasiłek przez 12 miesięcy. Uwagi dodatkowe Preferencje dla tzw. zwolnień grupowych i związane z długim (25 i 30 lat) stażem pracy. Zasiłek nie przysługuje bezrobotnemu, który odmówił przyjęcia dwóch kolejnych propozycji odpowiedniej pracy.

17 Nazwa i data wydania ustawy Ustawa o zmianie ustawy o zatrudnieniu ( ) Definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia Osoba, która w okresie 12 miesięcy przepracowała co najmniej 180 dni. Nie dotyczy absolwentów. Wysokość i czas otrzymywania świadczenia 70% wynagrodzenia przez okres 3 miesięcy; 50% wynagrodzenia przez dalsze 6 miesięcy; 40% po upływie 9 miesięcy; zasiłek nie może być niższy od 95% najniższego wynagrodzenia i przekraczać przeciętnego wynagrodzenia. Absolwenci szkół wyższych 125%, innych - 110% najniższego wynagrodzenia przez 6 miesięcy. Po upływie 6 miesięcy - 95% najniższego wynagrodzenia. Uwagi dodatkowe

18 Nazwa i data wydania ustawy Ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu z Definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia Osoba, która w okresie 12 miesięcy przepracowała co najmniej 180 dni. Nie dotyczy absolwentów. Wysokość i czas otrzymywania świadczenia 70% wynagrodzenia przez okres 3 miesięcy; 50% wynagrodzenia przez dalsze 6 miesięcy; 40% po upływie 9 miesięcy. Świadczenie nie może być niższe niż 33% przeciętnego wynagrodzenia i nie może przekraczać kwoty tego wynagrodzenia. Świadczenie tylko przez 12 miesięcy, chyba że dłuższy staż pracy. Absolwenci otrzymują świadczenie po upływie 3 miesięcy od zarejestrowania się. Uwagi dodatkowe Nie można dwukrotnie odmówić przyjęcia pracy. Możliwość przedłużania pobierania zasiłków w rejonach o szczególnym nasileniu bezrobocia.

19 Nazwa i data wydania ustawy Ustawa o zmianie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu ( ) Definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia Wysokość i czas otrzymywania świadczenia Zasiłek w wysokości 36% przeciętnego wynagrodzenia. Uwagi dodatkowe

20 Nazwa i data wydania ustawy Ustawa o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu ( ) Definicja bezrobotnego uprawnionego do świadczenia Osoba, która w okresie 18 miesięcy przepracowała co najmniej 365 dni. Wysokość i czas otrzymywania świadczenia Zróżnicowanie wysokości zasiłku ze względu na staż pracy: 80% przy stażu do 5 lat oraz 120% przy stażu ponad 20 lat. Zróżnicowanie czasu otrzymywania zasiłku ze względu na sytuację na lokalnym rynku pracy. 6 miesięcy, gdy stopa bezrobocia niższa od średniej krajowej; 12 miesięcy, gdy stopa wyższa od średniej krajowej, ale niższa od jej dwukrotności; 18 miesięcy, gdy stopa bezrobocia wyższa dwukrotnie od średniej krajowej i osoba bezrobotna posiada ponad 20.letni staż pracy. Uwagi dodatkowe Czas otrzymywania zasiłku niepowiązany z sytuacją rodzinną. Zlikwidowanie tzw. zasiłków przed emerytalnych.

21 Rodzaje i typy bezrobocia C Z A S krótki długi brak miejsc pracy cykliczne (np. koniunkturalne, sezonowe) chroniczne lub/i masowe P R Z Y C Z Y N A zawodność mechanizmów dostosowawczych fluktuacyjne (= frykcyjne) strukturalne Żródło: opracowanie własne na podstawie J.T.Addison, W.S.Siebert, The Market for Labor: an Analytical Treatment; Santa Monica 1979, Goodyear Publishing.