HISTORIA MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ. Cz. 1

Transkrypt

1 HISTORIA MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ Cz. 1 1

2 LITERATURA obowiązkowa do egzaminu Strelau J., Doliński D. (2010), Psychologia akademicka, tom 1, GWP, Gdańsk rozdział 2 - Historia psychologii od Wundta do czasów najnowszych, s

3 LITERATURA DODATKOWA Stachowski R. (2010), Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych, Scholar. Schultz D., Schultz E. (2007), Historia współczesnej psychologii, Wyd. UJ, Kraków. Rosińska Z., Matusewicz Cz. (1998), Kierunki współczesnej psychologii, ich geneza i rozwój, Warszawa, PWN. Benjamin L. (2008), Historia współczesnej psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN Freud Z. (2010). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: ANTYK 3

4 Źródła internetowe (anglojęzyczne) Archives of the History of American Psychology psychclassics.yorku.ca Witryna prowadzona na Uniwersytecie York w Toronto w Kanadzie Archiwa Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego Wpisując datę dowiesz się co działo się tego dnia w psychologii 4

5 ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU EGZAMIN PISEMNY TESTOWY Z TRESCI WYKŁADÓW I LITERATURY OBOWIĄZKOWEJ 5

6 PSYCHOLOGIA MA DŁUGIE DZIEJE LECZ KRÓTKĄ HISTORIĘ Herman von Ebbinghaus 6

7 PSYCHOLOGIA NOWOŻYTNA ISTNIEJE (DOPIERO?) OD PONAD STU LAT PRAKTYCZNIE W KAZDYM DZIESIĘCIOLECIU POJAWIAJĄ SIĘ NOWE KONCEPCJE TEORETYCZNE OGROMNA RÓŻNORODNOŚC MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ 7

8 RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI DLACZEGO? Skomplikowany przedmiot badań psychologicznych (procesy psychiczne człowieka to jedna z wielkich zagadek wszechświata) Empiryczny charakter psychologii (gromadzenie faktów za pomocą metod badawczych takich jak eksperyment laboratoryjny, naturalny, kwestionariusze, obserwacja, wywiad, rozmowa) 8

9 RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI DLACZEGO? Wiele kluczowych zagadnień w psychologii ma kluczowe znaczenie dla całej humanistyki (wiele z tych kwestii pozostaje nierozwiązanych i poszukiwane są nowe rozwiązania np. zagadnienie istoty człowieka, motywacja czynów ludzkich). Z tego powodu psychologia nie może być nauką bez tradycji korzysta z dorobku filozofii. 9

10 PSYCHOLOGIA Słowo psychologia składa się z dwóch greckich słów psyche, czyli dusza i logos, czyli nauka, które po złożeniu można przetłumaczyć jako nauka o duszy. 10

11 PSYCHOLOGIA NIE POJAWIA SIĘ NAGLE STANOWI ETAP ROZWOJU WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ POPRZEDZNY TYSIĄCAMI LAT WSTĘPU ABY ROZUMIEC AKTUALNY KSZTAŁT MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ NALEŻY ZANALIZOWAĆ ÓW WSTĘP CZYLI KORZENIE FILOZOFICZNE 11

12 DUSZA We współczesnej psychologii nie ma miejsca na pojęcie duszy. Istniało ono jednak przez cały XIX wiek. Zawierało różne treści zależne od koncepcji. W świadomości potocznej pojęcie to istnieje do dziś. Współcześnie podobne treści opisują koncepcje jaźni i osoby. 12

13 DUSZA Jaką wiedze o człowieku zawierało w sobie to pojęcie? Jak się zmieniało w koncepcjach 1. PLATONA, 2. ARYSTOTELESA, 3. DEMOKRYTA, 4. ŚW. AUGUSTYNA 5. ŚW. TOMASZA Z AKWINU? 13

14 PLATON P.N.E. CHODZI PRZECIEŻ O RZECZ NAJWIĘKSZĄ, O ŻYCIE DOBRE I ZŁE TO CO PLATON MÓWI O CZŁOWIEKU I JEGO DUSZY JEST WARTOSCIOWANE Z PUNKTU WIDZENIA MORALNEGO WSKAZYWANIE WŁAŚCIWEJ DROGI ŻYCIOWEJ Dialogi (wybrane): 1. Obrona Sokratesa o odwadze 2. Mnemon o uczeniu się i poznawaniu 3. Kratyl o języku 4. Fajdros o duszach, ideach i o mediach 5. Fedon o nieśmiertelności duszy 6. Goriasz - o retoryce 7. Tejatet o poznaniu 8. Uczta o miłości 9. Protagoras o cnocie 14

15 JAKA JEST DUSZA WG PLATONA? RUCH ZDOLNY SIEBIE WPROWADZIC W RUCH WSZELKA DUSZA JEST NIEŚMIERLETNA DUSZA JEST ODPOWIEDZIALNA ZA TO CO JEST DOBRE I ZŁE, PIEKNE I BRZYDKIE, SŁUSZNE I NIESŁUSZNE I W OGÓLE ZA WSZELKIE OPOZYCJE 15

16 Jaka jest dusza wg Platona? rozumna w mózgu odważna w piersiach pożądliwa w brzuchu Dusza wprawia ciało w ruch, jest niematerialna i prosta. Przebywała przed narodzeniem w świecie idei dlatego ma WIEDZĘ WRODZONĄ. Dusze mają też ciała nieożywione. Najpierw istniały dusze, potem ciała materialne. 16

17 ARYSTOTELES P.N.E. UWAZANY ZA OJCA PSYCHOLOGII JEGO PRACA O DUSZY STANOWI PIERWSZY SYSTEMATYCZNY WYKŁAD PSYCHOLOGII BYŁ UCZNIEM PLATONA Nauczyciel i wychowawcą Aleksandra Wielkiego W 335 założył Liceum (Platon wcześniej założył Akademię ) 17

18 DUSZA WG ARYSTOTELESA to forma (aktualność) ciała (ciało i materia to potencjalność), Ludzie aktualizują się, spełniają, dzięki duszypoczątek idei SAMOREALIZACJI. to źródło i przyczyna życia Posiadają ją rośliny (d. wegetatywna), zwierzęta (d. zmysłowa), ludzie (d. rozumna). W duszy zmysłowej zawarta jest dusza wegetatywna, dusza ludzka zawiera w sobie wegetatywną i zmysłową 18

19 DUSZA WG ARYSTOTELESA dusza wegetatywna wiąże się z odżywianiem, wzrostem i rozmnażaniem; stanowi formę wszystkich istot żyjących: roślin, zwierząt i ludzi; dusza zmysłowa czyni zdolnym do spostrzegania zmysłowego i poruszania się; stanowi formę u zwierząt i ludzi; dusza rozumna występuje wyłącznie u ludzi i umożliwia im myślenie; Wraz ze śmiercią ciała przestaje istnieć również dusza Wyjątkiem jest część duszy rozumnej rozum czynny, który może istnieć niezależnie od ciała 19

20 DEMOKRYT P.N.E. Dusze to subtelne ciała (atomy drobne i regularne, ruchliwe). Dusza jest więc śmiertelna. Śmierć to rozpad struktury atomów ale nie samych atomów te zostają wcielone w dusze innych istot w przyrodzie ( Nic w przyrodzie nie ginie ). Spostrzegamy za pomocą PODOBIZN, odrywają się one od przedmiotów i docierają do zmysłów. Mózg jest siedliskiem myśli. 20

21 ŚW. AUGUSTYN N.E. Początkowo był poganinem, św. Ambroży wprowadził go w myśl Plotyna Augustyn w 386 doznał iluminacji, głos kazał mu przeczytać listy apostolskie św. Pawła, ochrzcił się w 387. Poprzednik Kartezjusza dubito ergo sum (wątpię więc jestem), kontynuator myśli Platona: w umyśle mamy odbicie idei, trzeba jednak Boskiej iluminacji by je poznać. 21

22 Dusza poznaje siebie bezpośrednio (poprzednik F. Brentano podział na poznacie bezpośrednie i upośrednione), do poznania innych rzeczy konieczne są reprezentacje. Wiedza bezpośrednia jest wyłącznie percepcyjna: widzę i wiem. Wiedza upośredniona: jest z jakiegoś wnioskowania, dedukowania. Trzy funkcje duszy wg Augustyna: - rozum - uczucia - wola 22

23 ŚW. TOMASZ Z AKWINU Zafascynowany Arystotelesem przełom w myśleniu o człowieku (od pojęcia osoby pochodzi psychologiczne pojęcie osobowości) N.E. Zastosował pojęcie osoby do człowieka (wcześniej mówiono jedynie o Osobach Boskich, lub osobach prawnych) 23

24 Atrybuty osoby ludzkiej to: Rozumność Jednostkowość Autonomiczność i wolność Godność osobista- osoba jest wartością sama w sobie, nie wymaga dodatkowego uzasadnienia Duszę poznajemy tylko pośrednio przez wnioskowanie, dedukcję (inaczej niż Augustyn). Rzeczy są złożone z istoty i istnienia. Teoria poznania zbliżona do teorii R. BACONA. Nie ma poznania bezpośredniego. 24

25 ŚWIADOMOŚĆ Kształtowanie się pojęcia świadomości związane jest z XVII i XVIII wiekiem myślą m.in. Kartezjusza, Locke a, Hume a Wiek XIX wniósł wiele nowych elementów i proces kształtowania pojęcia świadomości trwa do dziś 25

26 Rene Descartes - KARTEZJUSZ ( ) Wynalezienie umysłu (dusza to co innego niż ciało) Odkrycie metody introspekcyjnej (zaglądanie do własnego umysłu), wprowadzenie nowych problemów (dualizm duszy i ciała) 26

27 DUSZA przełomowe poglądy jest z innej substancji niż ciało! Mieści się w szyszynce, używa tchnień żywotnych do kierowania ciałem (impulsy nerwowe rodzaj delikatnej materii). Przekazywanie ruchu od duszy do ciała Zwierzęta mają tylko ciało. Wszystko jest wielką maszyną, która składa się z części, które na siebie oddziałują. 27

28 Modele procesu psychicznego Model introspekcyjny Początki w myśleniu platońskim Widoczne u Kartezjusza Metodą poznania jest wgląd w siebie Model przyrodniczy Początki w koncepcji Arystotelesa Podstawą poznania jest metoda obiektywna np. obserwacja zachowania 28