SAFETY CASE AS A NECESSARY ASPECT OF THE AVIATION IMPLEMENTATION OF THE GNSS SAFETY CASE JAKO NIEZBĘDNY ASPEKT LOTNICZEJ IMPLEMENTACJI SYSTEMU GNSS
|
|
- Andrzej Wolski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 DOI /jok Journal of KONBiN 1(29)2014 ISSN SAFETY CASE AS A NECESSARY ASPECT OF THE AVIATION IMPLEMENTATION OF THE GNSS SAFETY CASE JAKO NIEZBĘDNY ASPEKT LOTNICZEJ IMPLEMENTACJI SYSTEMU GNSS Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Henryk Jafernik Politechnika Śląska, Wydział Transportu andrzej.fellner@polsl.pl, rfellner@wp.pl, henrykj21@interia.pl Abstract: The article describes analysis of the risk for the implementation of precise approach procedures (Localizer Performance and Vertical Guidance - LPV) with GNSS sensor at airports in Warsaw and Katowice. There were used some techniques of the identification of threats (including controlled flight into terrain, landing accident, mid-air collision, missed approach, safe landing) and evaluations methods based on: Event Tree Analysis, probability of the risk, safety risk evaluation matrix and Functional Hazard Assesment. Also safety goals were determined. Research led to determine probabilities of appearing of threats, as well as allow compare them with regard to the ILS. As a result of conducting the Preliminary System Safety Assessment (PSSA), there were defined requirements essential to reach the required level of the safety. Research led to determine probabilities of appearing of threats and safety goals, as well as compare them with regard to the ILS requirements. Keywords: GNSS, safety case, aviation safety, ETA, LPV Streszczenie: Artykuł przedstawia analizę ryzyka na potrzeby wdrożenia procedur podejścia precyzyjnego (Localizer Performance and Vertical Guidance - LPV) z użyciem sensora GNSS dla lotnisk w Warszawie i Katowicach. Szczegóły zostały zawarte w opracowywanym w ramach międzynarodowego projektu SHERPA. Do analizy wykorzystano techniki identyfikacji zagrożeń (zderzenie z powierzchnią ziemi w locie sterowanym - CFIT, wypadek podczas lądowania - LA, kolizja w powietrzu - MAC, procedura po nieudanym podejściu - MA, bezpieczne lądowanie) i oceny ich następstw oparte o metody analiz: Event Tree Analysis, zestawienie prawdopodobieństwa ryzyka bezpieczeństwa, macierz oceny ryzyka bezpieczeństwa oraz Functional Hazard Assesment. Następnie określono cele bezpieczeństwa. Przeprowadzone badania pozwoliły na wyznaczenie prawdopodobieństw występowania zagrożeń i celów bezpieczeństwa, a także porównanie ich względem wymagań systemu ILS. Słowa kluczowe: GNSS, safety case, lotnisko, ETA, LPV 23
2 Safety case as a necessary aspect of the aviation implementation of the GNSS Safety case jako niezbędny aspekt lotniczej implementacji systemu GNSS 1. Wstęp Analiza ryzyka jest kluczowym aspektem implementacji technik i technologii nawigacyjnych oraz naziemnych urządzeń lotniczych. Istotne przy tym jest zachowanie wysokiego poziomu niezawodności urządzeń oraz poprawna identyfikacja zagrożeń i podniesienie poziomu bezpieczeństwa operacji lotniczych. W niniejszej pracy przedstawiono analizę ryzyka na potrzeby wdrożenia procedur podejścia precyzyjnego (LPV - Localizer Performance and Vertical Guidance) z użyciem sensora GNSS dla lotnisk w Warszawie i Katowicach. Zakłada się, że procedury podniosą poziom bezpieczeństwa operacji w FIR Warszawa. 2. Niezawodność w lotnictwie W lotnictwie niezawodność definiuje się jako zdolność do spełniania ustalonych kryteriów, umożliwiających dokonywanie operacji i zadań lotniczych (operacji i misji) w określonym czasie i warunkach [2]. Wiąże się to z koniecznością podejmowania działań diagnostycznych, profilaktycznych, konserwacyjnych, a do pewnego stopnia także prognostycznych, zarówno w odniesieniu do statków powietrznych, jaki i infrastruktury lotniskowej czy systemów nawigacyjnych. Zatem niezawodność to zdolność do realizowania zadań wykluczająca istnienie zdarzeń uniemożliwiających spełnianie wyznaczonych funkcji. Wyróżnia się przy tym: stan zdatny - w przypadku pełnej możliwości realizowania wytycznych; stan niezdatny - gdy realizacja operacji jest niemożliwa, może zostać wstrzymana lub może skutkować wypadkiem czy też stratami. Na powyższe stany wpływa szereg czynników począwszy od załogi i obsługi (czynnik ludzki), warunków atmosferycznych, obiektów technicznych (maszyn, urządzeń), na procedurach skończywszy. Kombinacja i zmiany w ich obrębie mogą prowadzić do wystąpienia stanu niezdatności. Można zatem mówić o ryzyku (możliwości, prawdopodobieństwie) zaistnienia negatywnych zdarzeń. Warto odnotować, że Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego definiuje ryzyko bezpieczeństwa jako prawdopodobieństwo i dotkliwość konsekwencji wystąpienia zagrożenia, biorąc jako punkt odniesienia najgorszą, dającą się przewidzieć sytuację [4]. Negatywne, niepożądane zdarzenia mogą doprowadzić do strat i wtedy prawdopodobieństwo ich wystąpienia będzie nazywane zagrożeniem. 3. Wybrane aspekty analizy ryzyka Odpowiednia identyfikacja zagrożeń i analiza ryzyka są elementami systemu zarządzania bezpieczeństwem w lotnictwie, rozumianym jako zespół przedsięwzięć i przepisów mających na celu utrzymanie na akceptowanym poziomie lub zredukowanie ryzyka wyrządzenia szkody, wystąpienia usterki lub pojawienia się błędu. Poprawnej identyfikacji zagrożeń i oceny ich następstw służą szczegółowo zdefiniowane metody analizy, takie m.in. jak [1,3]: 24
3 Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Henryk Jafernik FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) - w której obiekt analizy rozkłada się na części składowe i określa ich potencjalne przyczyny zawodności, oraz ustala związki przyczynowo-skutkowe między nimi; FTA (Fault Tree Analysis) - w której początkowo ustala się końcowe zdarzenie krytyczne (skutek), a następnie zdarzenia które mogły do niego doprowadzić; ETA (Event Tree Analysis) - w której najpierw określa się zdarzenia które mogą doprowadzić do zaistnienia zagrożenia; Zestawienie prawdopodobieństwa ryzyka bezpieczeństwa - przedstawia ocenę ryzyka niebezpiecznego wydarzenia lub okoliczności w terminach możliwości wystąpienia (Tabela 1) [3]; Macierz oceny ryzyka bezpieczeństwa - zestawiająca prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka bezpieczeństwa z dotkliwością zdarzeń (Tabela 2) [3]. Tabela 1. Tabela klasyfikacji ryzyka bezpieczeństwa. Znaczenie Wartość Częste Prawdopodobnie wystąpi często 5 Sporadyczne Prawdopodobnie wystąpi sporadycznie 4 Niewielkie Prawdopodobnie nie wystąpi, ale jest to możliwe (występowało rzadko) 3 Nieprawdopodobne Bardzo małe prawdopodobieństwo, że wystąpi (nie znany jest przypadek by wystąpiło ) 2 Skrajnie Prawie niewyobrażalne, że nieprawdopodobne kiedykolwiek może wystąpić 1 Tabela 2. Macierz oceny ryzyka bezpieczeństwa. Dotkliwość ryzyka Prawdopodobieństwo ryzyka Katastrofalna A Niebezpieczna B Poważna C Niewielka D Nieistotna E Częste 5 5A 5B 5C 5D 5E Sporadyczne 4 4A 4B 4C 4D 4E Niewielkie 3 3A 3B 3C 3D 3E Nieprawdopodobne 2 2A 2B 2C 2D 2E Skrajnie nieprawdopodobne 1 1A 1B 1C 1D 1E Wybór odpowiedniej metody zależy od dostępnych danych ilościowych i jakościowych, jak również od złożoności czynników zagrażających bezpieczeństwu. 25
4 Safety case as a necessary aspect of the aviation implementation of the GNSS Safety case jako niezbędny aspekt lotniczej implementacji systemu GNSS 4. Wybrane aspekty Safety Case podczas wykonywania podejść do lądowania według systemów satelitarnych GNSS Analizie bezpieczeństwa poddano MPL Katowice w Pyrzowicach oraz MPL Warszawa, gdzie wykonywano podejścia do lądowania, w oparciu o certyfikowane odbiorniki GNSS, korzystające z sygnałów satelitarnych szczególnie EGNOS. Szczegóły zostały zawarte w opracowywanym w ramach międzynarodowego projektu SHERPA dokumencie Polish National Scenario Report. Zasadne jest podanie, ze wdrożenie procedur SBAS LPV stanowi kolejny poziom badawczy po uruchomieniu procedur RNAV GNSS zgodnie z dokumentem PANSA Navigation Strategy Plan and PANSA Airspace Strategy Plan. Stąd też, ze względów metodologicznych, podczas prowadzenia badań przyjęto kilka następujących etapów: 1) Pierwszy - identyfikacja zagrożeń, związanych z wykorzystaniem procedur SBAS LPV, które są szczegółowo przedstawione przez EUROCONTROL w Final Functional Hazard Assessment of LPV approaches in the ECAC Area. Na tej podstawie opracowany został opis zidentyfikowanych zagrożeń (Tabela 3); Tabela 3. Spis zidentyfikowanych zagrożeń. Lp. Opis zagrożenia Dodatkowe informacje H3 H4 Przechwycenie GS od spodu. Fly low while intercepting the final approach path (vertical profile) Przechwycenie GS z góry. Attempt to intercept the final approach path from above (vertical profile) Próba przechwycenia drogi podejścia do lądowania z góry (pionowy profil) H6 Brak możliwości utrzymania końcowej ścieżki schodzenia. Failure to follow the correct final approach path H7 Zniżanie poniżej DA bez widoczności terenu Descending below DA without visual H8 Nieprawidłowe wykonanie procedury MA Failure to execute correct Missed Approach Statek powietrzny jest w nieprawidłowej pozycji zbliżając się do FAWP (niżej niż minima procedury) Warunki prowadzące do tego zagrożenia, to albo brak bocznego przechwycenia końcowej ścieżki schodzenia (sekwencja będąca wynikiem H2), albo statek powietrzny znajduje się na zbyt dużej wysokości przed FAWP. W obu wypadkach załoga samolotu nie zdoła przechwycić ścieżki schodzenia i, zamiast rozpoczęcia MA, decyduje się na przechwycenie drogi podejścia do lądowania z góry, z naruszeniem normalnej procedury. Statek powietrzny znajduje się w nieprawidłowej pozycji na końcowej ścieżce schodzenia Statek powietrzny zniża się poniżej DA podczas, gdy nie ma kontaktu wzrokowego z terenem (nieprawidłowa procedura, nieprawidłowe QNH lub nieprawidłowe DA. Niepowodzenie w utrzymywaniu wymaganego profilu lotu podczas wykonywania procedury po nieudanym podejściu; 26
5 Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Henryk Jafernik 2) Drugi - analiza następstw zagrożeń (skutki operacyjne), związanych z wykorzystaniem procedur SBAS LPV, również szczegółowo przedstawiona przez EUROCONTROL w Final Functional Hazard Assessment of LPV approaches in the ECAC Area (Tabela 4). Rozważono istniejące ograniczenia ryzyka a następnie podsumowano wyniki analizy drzew zdarzeń (Tabela 5); Tabela 4. Analiza następstw zagrożeń. Lp. Następstwa zagrożeń Waga następstwa zagrożenia C1 Zderzenie z powierzchnią ziemi w locie sterowanym (CFIT) Wypadek (waga skutku 1) C2 Wypadek podczas lądowania (LA) Wypadek (waga skutku 1) C3 Kolizja w powietrzu (MAC) Wypadek (waga skutku 1) C4 Procedura po nieudanym podejściu (MA) Incydent (waga skutku 4) C5 Bezpieczne lądowanie Bez wpływu Tabela 5. Wnioski z analizy drzew zdarzeń. Lp. Wnioski Skutki Częstość Nie zidentyfikowano dodatkowych barier H3 w stosunku do FHA przeprowadzonego Warszawa CFIT przez EUROCONTROL. W analizie nie Katowice uwzględniono Safety Nets. H4 Nie zidentyfikowano dodatkowych barier w stosunku do FHA przeprowadzonego przez EUROCONTROL. W analizie nie uwzględniono Safety Nets. Wypadek podczas lądowania Warszawa Katowice H6 Nie zidentyfikowano dodatkowych barier w stosunku do FHA przeprowadzonego przez EUROCONTROL. W analizie nie uwzględniono Safety Nets. CFIT Warszawa Katowice H7 H8 Nie zidentyfikowano dodatkowych barier w stosunku do FHA przeprowadzonego przez EUROCONTROL. W analizie nie uwzględniono Safety Nets. Nie zidentyfikowano dodatkowych barier w stosunku do FHA przeprowadzonego przez EUROCONTROL. W analizie nie uwzględniono Safety Nets. CFIT Wypadek podczas lądowania CFIT Kolizja w powietrzu Warszawa Katowice Warszawa Katowice Warszawa Katowice Warszawa Katowice
6 Safety case as a necessary aspect of the aviation implementation of the GNSS Safety case jako niezbędny aspekt lotniczej implementacji systemu GNSS 3) Trzeci określono cele bezpieczeństwa, poprzez przyjęcie TLS (Target Level of Safety) i podzielono je według wzoru: gdzie: SO - cel bezpieczeństwa dla poszczególnych zagrożeń (Hx); Q - prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku spowodowane zagrożeniem; C - waga poszczególnych zagrożeń prowadzących do wypadku. TLS został obliczony i przedstawiony wraz z uzasadnieniem dla poszczególnych następstw zagrożeń oraz podsumowany w Tabeli 6 (TLS dla następstw zagrożeń związanych z LPV). Również podczas analizowania przyjęto równy udział poszczególnych następstw zagrożeń w TLS, aby uzyskać dodatkowy bufor dla zagrożeń, gdzie prawdopodobieństwo wystąpienia następstwa jest mniejsze ze względu na np. fazę lotu. Stąd też pojawiły się propozycje celów bezpieczeństwa dla: CFIT (Tabela 7), wypadku podczas lądowania (LA) (Tabela 8), kolizji w powietrzu (MAC) (Tabela 9). Następnie sporządzono drzewa ryzyka określające cele bezpieczeństwa: CFIT, LA, MAC. Na podstawie powyższych drzew obliczono i przyjęto cele bezpieczeństwa dla poszczególnych zagrożeń (Tabela 10). Tabela 6. TLS dla następstw zagrożeń związanych z LPV. Rodzaj następstw LPV TLS CFIT 1 x 10-8 Wypadek podczas lądowania 2 x 10-7 Kolizja w powietrzu 1 x Tabela 7. Propozycje celów bezpieczeństwa dla CFIT. H3 1.6e-8 20% H4 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do CFIT H6 1.6e-8 20% H7 1.6e-8 20% H8 1.6e-8 20% Margines bezpieczeństwa 2e-9 20% 28
7 Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Henryk Jafernik Tabela 8. Propozycje celów bezpieczeństwa dla wypadku podczas lądowania. Udział Zagrożenie Propozycja celu bezpieczeństwa w LA TLS H3 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do LA - H4 2.67e-4 33% H6 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do LA - H % H8 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do LA - Margines bezpieczeństwa 5.67e-8 33% Tabela 9. Propozycje celów bezpieczeństwa dla kolizji w powietrzu. Zagrożenie Propozycja celu bezpieczeństwa Udział w MAC TLS H3 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do MAC - H4 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do MAC - H6 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do MAC - H7 Nie dotyczy. Zagrożenie nie prowadzi do MAC - H8 2e-7 50% Margines bezpieczeństwa 5e-11 50% Tabela 10. Cele bezpieczeństwa dla poszczególnych zagrożeń. Lp. Opis Następstwa H3 H4 H6 H7 H8 Przechwycenie GS od spodu Przechwycenie GS z góry Brak możliwości utrzymania końcowej ścieżki schodzenia Zniżanie poniżej DA bez widoczności terenu Nieprawidłowe wykonanie procedury MA Procedura MA jeśli wykryte Bezpieczne lądowanie w przypadku niewykrycia i zadziałania barier CFIT w przypadku niewykrycia i niezadziałania barier Procedura MA lub bezpieczne lądowanie w przypadku skutecznego zadziałania barier CFIT w przypadku niezadziałania barier Procedura MA lub bezpieczne lądowanie jeśli wykryte lub w przypadku skutecznego zadziałania barier CFIT w przypadku niewykrycia i niezadziałania barier MA jeśli wykryte Bezpieczne lądowanie w przypadku skutecznego zadziałania barier Wypadek podczas lądowania jeśli odchylenie nie jest w stronę przeszkody i pozostałe bariery nie zadziałają CFIT jeśli niewykryte oraz odchylenie jest w stronę przeszkody. Bez większego wpływu na bezpieczeństwa jeśli wykryte i skorygowane prowadzi do MA lub bezpiecznego lądowania. CFIT w przypadku niezadziałania wszystkich barier, gdy odchylenie jest w stronę przeszkody. MAC w przypadku niezadziałania wszystkich barier, gdy odchylenie jest w stronę innego a/c. Cel bezpieczeństwa 1.6e e-8 1,6e-8 2e-7 29
8 Safety case as a necessary aspect of the aviation implementation of the GNSS Safety case jako niezbędny aspekt lotniczej implementacji systemu GNSS 4) Czwarty - analiza jakościowa i ilościowa (FTA) opracowanie drzew usterek, określających prawdopodobieństwo występowania zagrożeń na podstawie przyjętych prawdopodobieństw występowania przyczyn (analiza FTA) dla poszczególnych zagrożeń. Stanowiło to część wstępnej systemowej oceny bezpieczeństwa. Zasadne było dokonanie analizy zarówno ilościowej jak i jakościowej, z uwagi na występowanie podobieństwa do funkcjonujących procedur systemu przyrządowego lądowania - ILS, które są certyfikowane, akceptowalnie bezpieczne. W oparciu o wytyczne EUROCONTROL, założono, że dla zagrożeń: H3 i H4 - ryzyko jest takie jak dla ILS, H6 - określono dodatkowe wymagania bezpieczeństwa w celu ograniczenia ryzyka (Tabela 11). Tabela 11. Analiza celów bezpieczeństwa a system ILS Zagrożenie H3 H4 Cel bezpieczeństwa Eurocontrol patrz. Pkt 4.1 PSSA LPV) Eurocontrol patrz. Pkt 4.2 PSSA LPV) Osiągnięte prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia EUROCONTROL) EUROCONTROL) Osiągnięcie celu Tak Tak H6 1.6e e-6 Nie H7 Eurocontrol patrz pkt. 4.4 PSSA LPV) H8 2e-7 EUROCONTROL) EUROCONTROL) Tak Tak 30
9 Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Henryk Jafernik 5. Podsumowanie W wyniku przeprowadzenia wstępnej systemowej oceny bezpieczeństwa (PSSA), określone zostały wymagania bezpieczeństwa niezbędne do osiągnięcia wymaganego poziomu bezpieczeństwa. Wymagania zostały przedstawione w odpowiednich tabelach. Podkreślić należy, że wymagania ilościowe zostały zdeterminowane przy pomocy drzew FTA. Natomiast podczas przeprowadzania obliczeń nie uwzględniono Safety Nets. Spowodowane to było brakiem danych dotyczących funkcjonowania Safety Nets w nowym systemie. 4. Literatura [1] EASA: GUIDANCE ON HAZARDS IDENTIFICATION, Safety Management System and Safety Culture Working Group (SMS WG), March [2] Lewitowicz J., Kustroń K.: Podstawy eksploatacji statków powietrznych własności i właściwości eksploatacyjne statku powietrznego, Tom II, Wydawnictwo Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, Warszawa 2003, s [3] ICAO: Podręcznik Zarządzania Bezpieczeństwem, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Doc 9859, wydanie drugie, Warszawa 2009, s [4] Art. 68. Ustawy Prawo Lotnicze, Dz.U.z 2012 poz z późn. zm. [5] ESARR 1 - Safety Oversight in ATM, second edition, December [6] ESARR 2 - Reporting and Assessment of Safety Occurrences in ATM, third edition, December [7] ESARR 3 - Use of Safety Management Systems by ATM Service Providers, July [8] ESARR 4 - Risk Assessment and Mitigation in ATM, April [9] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE Nr 216/2008 w zakresie lotnisk i zarządzania ruchem lotniczym z dnia 20 lutego 2008, WE Nr 1315/2007 dotyczy nadzoru bezpieczeństwa w zarządzaniu ruchem lotniczym oraz WE Nr 691/2010 w sprawie skuteczności działania systemów nawigacyjnych. 31
10 Safety case as a necessary aspect of the aviation implementation of the GNSS Safety case jako niezbędny aspekt lotniczej implementacji systemu GNSS Dr hab. inż. nawig. Andrzej Fellner - profesor nadzwyczajny Politechniki Śląskiej, dyrektor Centrum Kształcenia Kadr Lotnictwa Cywilnego Europy Środkowo-Wschodniej Politechniki Śląskie. Konsultant ds. technologii satelitarnych, autor i współautor ponad 360 artykułów i prac naukowych opublikowanych w kraju i za granicą. Koordynator międzynarodowych projektów naukowo-badawczych z ramienia Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Dr inż. pil. Henryk Jafernik - docent Politechniki Śląskiej, adiunkt w Katedrze Nawigacji Lotniczej Wyższej Szkoly Oficerskiej Sił Powietrznych. Współautor trzech podręczników oraz ponad 70 artykułów i prac naukowych opublikowanych w kraju i za granicą. Uczestnik projektów badawczych z dziedziny nawigacji satelitarnej. Mgr Radosław Fellner - pracownik Politechniki Śląskiej. Uczestnik stażu w Parlamencie Europejskim. Autor kilkunastu artykułów oraz prac naukowych z zakresu implementacji technologii satelitarnych w lotnictwie oraz prawa lotniczego Unii Europejskiej. 32
System zarządzania bezpieczeństwem SMS
System zarządzania bezpieczeństwem SMS Poziom globalny (ogólnoświatowy) ICAO Poziom regionalny (europejski) Parlament Europejski i Rada Europy oraz Rozporządzenia Komisji Europejskiej i EUROCONTROL Poziom
Bardziej szczegółowoSpotkanie inaugurujące projekt Direct AiR Transport (DART), 18 kwietnia 2016 Instytut Lotnictwa Warszawia. Eurocontrol - NATMC - 11/11/03-1
Spotkanie inaugurujące projekt Direct AiR Transport (DART), 18 kwietnia 2016 Instytut Lotnictwa Warszawia Eurocontrol - NATMC - 11/11/03-1 DOŚWIADCZENIE Eurocontrol - NATMC - 11/11/03-2 POLITECHNIKA ŚLĄSKA
Bardziej szczegółowoPODEJŚCIA DO LĄDOWANIA APV SBAS NA LOTNISKACH W FIR WARSZAWA
PODEJŚCIA DO LĄDOWANIA APV SBAS NA LOTNISKACH W FIR WARSZAWA PIOTR CZEŚNIK piotr.czesnik@pansa.pl Kierownik Działu Projektowania Procedur i Analizy Przeszkód Lotniczych RYS HISTORYCZNY WDROŻEŃ PROCEDUR
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
Załącznik nr 1 do SIWZ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Przedmiotem zamówienia jest usługa polegająca na wykonywaniu okresowej kontroli z powietrza lotniczych urządzeń naziemnych NAV i VAN funkcjonujących na
Bardziej szczegółowoNAWIGACJA GNSS MAPY PROCEDUR RNAV GNSS. Warszawa, 2015 r.
NAWIGACJA GNSS MAPY PROCEDUR RNAV GNSS Warszawa, 2015 r. PROCEDURY RNAV GNSS Procedury podejścia RNAV GNSS do minimów LNAV dla większości lotnisk kontrolowanych zostały wdrożone operacyjnie zgodnie z cyklem
Bardziej szczegółowow ramach eksperymentalnych podejść RNAV EGNOS/GNSS
Lotnicza walidacja procedur LPV w ramach eksperymentalnych podejść RNAV EGNOS/GNSS Andrzej Fellner Henryk Jafernik Paweł Trómiński Konferencja Komisji Geodezji Satelitarnej Komitetu Badao Kosmicznych i
Bardziej szczegółowoNAWIGACJA GNSS PROCEDURY. Warszawa, MARZEC 2013 r.
NAWIGACJA GNSS PROCEDURY Warszawa, MARZEC 2013 r. PROCEDURY NPA RNAV GNSS Wdrożenie nieprecyzyjnych procedur podejścia do lądowania RNAV (GNSS), planowane zgodnie z cyklem AIRAC w dniu 04.04.2013, obejmuje:
Bardziej szczegółowoWykorzystanie systemu EGNOS w nawigacji lotniczej w aspekcie uruchomienia serwisu Safety-of-Life
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI w Olsztynie Wydział Geodezji i Gospodarki Przestrzennej Katedra Geodezji Satelitarnej i Nawigacji Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie Wykorzystanie systemu
Bardziej szczegółowoOcena ilościowa ryzyka: analiza drzewa błędu (konsekwencji) Zajęcia 6. dr inż. Piotr T. Mitkowski. piotr.mitkowski@put.poznan.pl
Ocena ilościowa ryzyka: Zajęcia 6 analiza drzewa błędu (konsekwencji) dr inż. Piotr T. Mitkowski piotr.mitkowski@put.poznan.pl Materiały dydaktyczne, prawa zastrzeżone Piotr Mitkowski 1 Plan zajęć Metody
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 3. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody pięciu kroków, grafu ryzyka, PHA
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 3. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody pięciu kroków, grafu ryzyka, PHA Szczecin 2013 1 Wprowadzenie W celu przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego
Bardziej szczegółowoSMS w lotnictwie cywilnym
SMS w lotnictwie cywilnym Biuro Zarządzania Bezpieczeństwem w Lotnictwie Cywilnym Gł. Specjalista LBB-3 Piotr Łaciński Początki SMS SMS w przepisach międzynarodowych ICAO 2006 r. (I wydanie) Safety Management
Bardziej szczegółowoGNSS, DOC 10 10, , 11, 15, DOC 9674 WGS-84
NAWIGACJA GNSS PRZEPISY DOC 9849 GNSS Manual zawiera informacje związane z aspektami wdrożeniowymi GNSS. Podręcznik opisujący jak wdrożyć operacje GNSS. Aneks 10 Telekomunikacja lotnicza, tom I Pomoce
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)
26.7.2018 L 189/3 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2018/1048 z dnia 18 lipca 2018 r. ustanawiające wymogi dotyczące korzystania z przestrzeni powietrznej i procedury operacyjne dotyczące
Bardziej szczegółowoNAWIGACJA OBSZAROWA ORAZ OSIĄGI SYSTEMÓW GNSS/EGNOS JAKO PODSTAWA DO POPRAWY POZYCJONOWANIA, SEPARACJI ORAZ WZROSTU POJEMNOŚCI LOTNISKA
Krzysztof Banaszek Polska Agencja Żeglugi Powietrznej NAWIGACJA OBSZAROWA ORAZ OSIĄGI SYSTEMÓW GNSS/EGNOS JAKO PODSTAWA DO POPRAWY POZYCJONOWANIA, SEPARACJI ORAZ WZROSTU POJEMNOŚCI LOTNISKA Streszczenie:
Bardziej szczegółowoUwzględnienie czynnika ludzkiego w analizie bezpieczeństwa procesu zarządzania zasobami ludzkimi
Andrzej Fellner (autor korespondencyjny) dyrektor Centrum Kształcenia Kadr Lotnictwa Cywilnego Europy Środkowo-Wschodniej Politechniki Śląskiej kierownik Katedry Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej
Bardziej szczegółowoSpis treści do książki pt. Ocena ryzyka zawodowego Autorzy: Iwona Romanowska-Słomka Adam Słomka
Spis treści do książki pt. Ocena ryzyka zawodowego Autorzy: Iwona Romanowska-Słomka Adam Słomka WSTĘP... 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE... 11 2. OCENA RYZYKA... 18 2.1. Definicje... 18 2.2. Cele oceny ryzyka...
Bardziej szczegółowoPRZYGOTOWANIE, PRZEKAZANIE I PUBLIKACJA W AIP INFORMACJI AIS DOT
PRZYGOTOWANIE, PRZEKAZANIE I PUBLIKACJA W AIP INFORMACJI AIS DOT. MAŁYCH LOTNISK ORAZ WYMOGI DOTYCZĄCE OPERATÓW PRZESZKÓD NIEZBĘDNYCH DLA PRAWIDŁOWYCH PUBLIKACJI AIS/AIM ORAZ OPRACOWANIA PROCEDUR PODEJŚCIA
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI I LOTNICTWA WYKŁAD 4. dr inż. Kamila Kustroń
POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY ENERGETYKI I LOTNICTWA WYKŁAD 4 dr inż. Kamila Kustroń Warszawa, 17 marca 2015 24 lutego: Wykład wprowadzający w interdyscyplinarną tematykę eksploatacji statków
Bardziej szczegółowoDziałania PAśP w obszarze wdroŝenia nawigacji GNSS w lotnictwie cywilnym
Działania PAśP w obszarze wdroŝenia nawigacji GNSS w lotnictwie cywilnym Tomasz Woźniak tel.: +48 22 574 53 80 e-mail: t.wozniak@pansa.pl ZAGADNIENIA 1. PAśP i jego misja 2. Zalety nawigacji GNSS 3. Działania
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Str. WSTĘP 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE 13
3 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I 1. WPROWADZENIE 13 2. OCENA RYZYKA 18 2.1. Definicje 18 2.2. Cele oceny ryzyka 22 2.2.1. Sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA INCYDENTU LOTNICZEGO
12. PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH Warszawa, dnia 25 listopada 2014 roku Nr ewidencyjny zdarzenia lotniczego 579/14 1. Data i czas zaistnienia incydentu: 10.05.2014 r. godz. 11.01 UTC 2.
Bardziej szczegółowoRYZYKO OPERACJI LOTNISKOWYCH A DOKŁADNOŚĆ POZYCJONOWANIA (RNP)
4-2009 PROBLEMY EKSPLOATACJI 71 Krzysztof BANASZEK PAŻP / PANSA Warszawa Marek MALARSKI Politechnika Warszawska RYZYKO OPERACJI LOTNISKOWYCH A DOKŁADNOŚĆ POZYCJONOWANIA (RNP) Słowa kluczowe Ruch lotniczy,
Bardziej szczegółowoSTANDARDY I SYSTEMY ZARZĄDZANIA PORTAMI LOTNICZYMI 2013
Wersja Jednostka realizująca Typ Poziom Program Profil Blok Grupa Kod Semestr nominalny Język prowadzenia zajęć Liczba punktów ECTS Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów Liczba
Bardziej szczegółowoFMEA. Tomasz Greber tomasz@greber.com.pl. Opracował: Tomasz Greber (www.greber.com.pl)
FMEA Tomasz Greber tomasz@greber.com.pl FMEA MYŚLEĆ ZAMIAST PŁACIĆ Dlaczego FMEA? Konkurencja Przepisy Normy (ISO 9000, TS 16949 ) Wymagania klientów Powstawanie i wykrywanie wad % 75% powstawania wad
Bardziej szczegółowoEWOLUCJA NAWIGACJI POWIETRZNEJ DETERMINUJE ROZWÓJ TRANSPORTU LOTNICZEGO
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 119 Transport 2017 Andrzej Fellner Politechnika Śląska, Centrum Kształcenia Kadr Lotnictwa Cywilnego Europy Środkowo - Wschodniej EWOLUCJA NAWIGACJI POWIETRZNEJ
Bardziej szczegółowoUżytkownik statku powietrznego właściciel statku powietrznego lub inna osoba wpisana jako użytkownik do rejestru statków powietrznych.
SRL-sem6-W1-IRL1a - Lotnictwo pojęcia podstawowe Statek powietrzny - urządzenie przeznaczone do przewożenia osób lub rzeczy w przestrzeni powietrznej, zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania
Bardziej szczegółowoJak się do tego zabrać?
Jak się do tego zabrać? Kontekst Problem inżynierski Literatura (ogólna i szczegółowa) Projekt inżynierski Metody i narzędzia Eksperymenty Wnioski Beata Płanda: Analiza wpływu organizacji ruchu lotniczego
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH. WYKŁAD 20 MARCA 2012 r. dr inż. Kamila Kustroń
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa EKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH WYKŁAD 20 MARCA 2012 r. dr inż. Kamila Kustroń 6, 13, 20 marca: Własności i właściwości eksploatacyjne:
Bardziej szczegółowoz dnia 18 października 2010 r. w sprawie rozporządzenia Komisji (UE) nr XX/2010
Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego 18 października 2010 r. OPINIA NR 05/2010 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO z dnia 18 października 2010 r. w sprawie rozporządzenia Komisji (UE)
Bardziej szczegółowoZNACZENIE ANALIZY DRZEWA ZDARZE W WYBRANYCH ASPEKTACH IMPLEMENTACJI SYSTEMU GBAS
P R A C E N A U K O W E P O L I T E C H N I K I W A R S Z A W S K I E J z. 103 Transport 2014 Andrzej Fellner, Radosaw Fellner Politechnika lska, Wydzia Transportu ZNACZENIE ANALIZY DRZEWA ZDARZE W WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoPrawo i procedury lotnicze / Henryk Jafernik, Radosław Fellner. Gliwice, Spis treści
Prawo i procedury lotnicze / Henryk Jafernik, Radosław Fellner. Gliwice, 2015 Spis treści WSTĘP 11 WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ 13 1. WSTĘP DO MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA LOTNICZEGO 15 1.1. Definicje prawa lotniczego
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE I ROZWIĄZANIA STOSOWANE W WOJSKOWEJ SŁUŻBIE RUCHU LOTNICZEGO. płk Paweł BRATKOWSKI
TECHNOLOGIE I ROZWIĄZANIA STOSOWANE W WOJSKOWEJ SŁUŻBIE RUCHU LOTNICZEGO płk Paweł BRATKOWSKI SINGLE EUROPEAN SKY Inicjatywa Single European Sky (SES) docelowo ma doprowadzić do utworzenia jednolitego
Bardziej szczegółowoSUP 16/14 (AD 2 EPKT)
OGRANICZENIE DOSTÊPNOŒCI LOTNISKA KRAKÓW/BALICE Z POWODU PRAC REMONTOWYCH NA RWY 07/25 LIMITED AVAILABILITY OF KRAKÓW/BALICE AERODROME DUE TO HAUL WORKS ON RWY 07/25 STRONA 1-1 PAGE 1-1 POLSKA AGENCJA
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty systemu zarządzania bezpieczeństwem
Mariusz Zieja 1, Paweł Gołda 2 Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych Wybrane aspekty systemu zarządzania bezpieczeństwem 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach wszystkie dziedziny przemysłu znalazły się pod
Bardziej szczegółowoWdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation
Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation Biuro Przygotowania Operacyjnego Dział Projektowania Procedur i Analizy Przeszkód Lotniczych Krosno, 2018-06-15 Zagadnienia 1. Co to jest
Bardziej szczegółowoRYZYKO W EKSPLOATACJI STATKÓW POWIETRZNYCH
2-2010 PROBLEMY EKSPLOATACJI 43 Jerzy LEWITOWICZ Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, Warszawa RYZYKO W EKSPLOATACJI STATKÓW POWIETRZNYCH Słowa kluczowe Statek powietrzny, zadanie lotnicze, niezawodność,
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) przedmiotu Transport Studia I stopnia
Karta (sylabus) przedmiotu Transport Studia I stopnia Przedmiot: Eksploatacja statków powietrznych Rodzaj przedmiotu: Obieralny Kod przedmiotu: TR 1 N 0 7 51-1_0 Rok: 4 Semestr: 7 Forma studiów: Studia
Bardziej szczegółowoPodstawy Inżynierii Ruchu Wykład 2
Przestrzeń powietrzna Podstawy Inżynierii Ruchu Wykład 2 Przestrzeń powietrzna obszar powietrzny rozciągający się nad terytorium lądowym i morskim państwa, nad morzem otwartym lub terytoriami nie podlegającymi
Bardziej szczegółowoNOWE PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM W LOTNICTWIE CYWILNYM
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 119 Transport 2017 Mariusz Krzyżanowski, Jerzy Manerowski, Sylwester Gładyś Politechnika Warszawska, Wydział Transportu NOWE PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM
Bardziej szczegółowoSUP 85/16 (AD 2 EPGD)
POLSKA AGENCJA ŻEGLUGI POWIETRZNEJ POLISH AIR NAVIGATION SERVICES AGENCY SŁUŻBA INFORMACJI LOTNICZEJ AERONAUTICAL INFORMATION SERVICE SUP 85/16 (AD 2 EPGD) 02-147 Warszawa, ul. Wieżowa 8 AIS HQ: +48-22-574-5610,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11
Spis treści Przedmowa.... 11 Nowe trendy badawcze w ruchu lotniczym. Zagadnienia wstępne... 13 I. Ruch lotniczy jako efekt potrzeby komunikacyjnej pasażera.... 13 II. Nowe środki transportowe w ruchu lotniczym....
Bardziej szczegółowoWYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ
SPIS TREŚCI WSTĘP... Błąd! Nie zdefiniowano WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ... Błąd! Nie zdefiniowano 1. WSTĘP DO MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA LOTNICZEGO... Błąd! Nie zdefiniowano 1.1. Definicje prawa lotniczego...
Bardziej szczegółowoIMPLEMENTACJA PROCEDUR LPV W SYMULATORACH LOTNICZYCH
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (33) nr 2, 2013 Oleg ANTEMIJCZUK Krzysztof TOKARZ Eugeniusz PIECHOCZEK IMPLEMENTACJA PROCEDUR LPV W SYMULATORACH LOTNICZYCH Streszczenie. Dzięki możliwościom systemu EGNOS
Bardziej szczegółowoPolitechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki KARTA PRZEDMIOTU
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki KARTA obowiązuje słuchaczy rozpoczynających studia podyplomowe w roku akademickim 018/019 Nazwa studiów podyplomowych Budowa i eksploatacja pojazdów szynowych
Bardziej szczegółowoRAPORT KOŃCOWY zdarzenie nr: 1198/15 Statki powietrzne: a) samolot: Airbus A320
PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY zdarzenie nr: 1198/15 Statki powietrzne: a) samolot: Airbus A320 o znakach rozpoznawczych: DAIZB b) samolot: Airbus A321 o znakach rozpoznawczych:
Bardziej szczegółowoRAPORT KOŃCOWY Z BADANIA INCYDENTU LOTNICZEGO
KRONOTRANS Speditions GmbH Postfach14 5035 Salzburg/Flughafen Austria Fax:. +49 171 3065866 e-mail: DCLOG@kronospan.de Warszawa, dnia 15 lipca 2006 r. Nr ewidencyjny zdarzenia lotniczego 129/06 Państwowa
Bardziej szczegółowoInformatyczne wsparcie zarządzania bezpieczeństwem lotów aspekty analityczne i ekonomiczne. Jarosław Wójcik Wojskowa Akademia Techniczna
Informatyczne wsparcie zarządzania bezpieczeństwem lotów aspekty analityczne i ekonomiczne Jarosław Wójcik Wojskowa Akademia Techniczna Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem lotów Zarządzanie bezpieczeństwem
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
STUDIA PODYPLOMOWE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY Ocena ryzyka zawodowego to proste! 17-10-15 Wprowadzenie 1. Ryzyko zawodowe narzędzie do poprawy warunków pracy Kodeks pracy: 1991 r. - art. 215 1996 r.
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA ZAWODOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE PRZEMYSŁOWYM
2017 Redakcja naukowa tomu: PRUSAK Rafał, KARDAS Edyta 4 OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE PRZEMYSŁOWYM 4.1 WPROWADZENIE Aktualnie nie ma określonych w aktach prawnych wymagań dotyczących stosowania
Bardziej szczegółowoWpływ implementacji systemów GNSS na lotniskach regionalnych i lokalnych na rozwój rynku samolotów GA i System Transportu Małymi Samolotami.
Wpływ implementacji systemów GNSS na lotniskach regionalnych i lokalnych na rozwój rynku samolotów GA i System Transportu Małymi Samolotami. Jarosław Paszyn Samoloty.pl System Transportu Małymi Samolotami
Bardziej szczegółowoANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G
PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr
Bardziej szczegółowoRozdział 3 Odpowiedzialność
ZAŁĄCZNIK Nr 61 Modele latające oraz bezzałogowebezzałogowe statki powietrzne o maksymalnej masie startowej (MTOM) nie większej niż 25150 kg, używane wyłącznie w operacjach w zasięgu wzrokuwidoczności
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE METODY FMEA DO OCENY RYZYKA W MMS THE USE OF FMEA METHOD FOR RISK ASSESMENT IN MMS
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2013 Seria: TRANSPORT z. 81 Nr kol. 1896 Katarzyna CHRUZIK, Aleksander DRZEWIECKI, Rafał WACHNIK WYKORZYSTANIE METODY FMEA DO OCENY RYZYKA W MMS Streszczenie. W publikacji
Bardziej szczegółowoPODZIAŁ SEKTOROWY OBSZARU KONTROLOWANEGO ACC W FIR WARSZAWA SECTORS OF ACC CONTROLLED AREA WITHIN WARSZAWA FIR
AIP POLSKA ENR 2.2.1-1 ENR 2.2.1 PODZIAŁ SEKTOROWY OBSZARU KONTROANEGO ACC W FIR WARSZAWA SECTORS OF ACC CONTROLLED AREA WITHIN WARSZAWA FIR 1. SEKTORY KONTROLI OBSZARU 1. AREA CONTROL SECTORS Obszar kontrolowany
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 7.12.2015 r. COM(2015) 599 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Europejski program bezpieczeństwa lotniczego PL PL 1. KOMUNIKAT KOMISJI Z 2011
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI PROFILU DYPLOMOWANIA
POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Drogowej i Kolejowej Studia stacjonarne I stopnia kierunek TRANSPORT KARTA CHARAKTERYSTYKI PROFILU DYPLOMOWANIA Nazwa profilu: Transport lotniczy Specyfika profilu:
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź. z dnia 09.05. 2008
Zarządzenie Nr 90/2008 Burmistrza Miasta Czeladź z dnia 09.05. 2008 w sprawie : wprowadzenia procedury Identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Miasta Czeladź
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące
Dziennik Ustaw Nr 106 8969 Poz. 678 678 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia 11 czerwca 2010 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące Na podstawie art. 119 ust.
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu: Budowa i eksploatacja portów lotniczych
20.09.2013 Karta - Budowa i eksploatacja portów lotniczych Opis : Budowa i eksploatacja portów lotniczych Kod Nazwa Wersja TR.NIP602 Budowa i eksploatacja portów lotniczych 2013/2014 A. Usytuowanie w systemie
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 185/6 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/1136 z dnia 13 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 402/2013 w sprawie wspólnej metody oceny bezpieczeństwa w zakresie wyceny
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. Zarządzanie ryzykiem projektu
Zarządzanie projektami Zarządzanie ryzykiem projektu Warunki podejmowania decyzji Pewność Niepewność Ryzyko 2 Jak można zdefiniować ryzyko? Autor S.T. Regan A.H. Willet Definicja Prawdopodobieństwo straty
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r.
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Projekt Bruksela, dnia r. C ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r. ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne dotyczące operacji lotniczych
Bardziej szczegółowoCel działania: redukcja ryzyka kolizji z ziemią. Opracowany w latach 70-tych pod wpływem dużej liczby wypadków typu CFIT.
GPWS Ground Proximity Warning System Cel działania: redukcja ryzyka kolizji z ziemią. Opracowany w latach 70-tych pod wpływem dużej liczby wypadków typu CFIT. Zasada działania: GPWS wykorzystuje wskazania
Bardziej szczegółowoJednolita Europejska Przestrzeń Powietrzna. Sesja INFORMS - Warszawa 18.09.2012
Sesja INFORMS - Warszawa 18.09.2012 Geneza i przyczyny powstania inicjatywy Lata 1975 2000 - ruch lotniczy zwiększył się prawie trzykrotnie Lata 1997-1999 - Komisja Europejska rozpoczęła analizy wzrostu
Bardziej szczegółowoScientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Transport
Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Transport Volume 89 2015 p-issn: 0209-3324 e-issn: 2450-1549 DOI: Journal homepage:
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 20 października 2014 r. Poz. 1420 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 11 września 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 20 października 2014 r. Poz. 1420 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 11 września 2014 r. w sprawie warunków eksploatacji
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil ANALIZA BEZPIECZEŃSTWA DLA POTRZEB PREWENCJI Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoPROBLEMATYKA POZYSKIWANIA GEODANYCH NA POTRZEBY OPRACOWANIA PROCEDUR LOTU DLA NAWIGACJI OBSZAROWEJ (RNAV) W POLSCE
Adam CIEĆKO 1 Grzegorz GRUNWALD 1 Stanisław OSZCZAK 1 przeszkody lotnicze, nawigacja obszarowa, RNAV, GNSS PROBLEMATYKA POZYSKIWANIA GEODANYCH NA POTRZEBY OPRACOWANIA PROCEDUR LOTU DLA NAWIGACJI OBSZAROWEJ
Bardziej szczegółowoAnaliza metod SIS i koncepcja ich wykorzystania podczas podejścia do lądowania według GNSS. Krzysztof Banaszek
Analiza metod SIS i koncepcja ich wykorzystania podczas podejścia do lądowania według GNSS. Krzysztof Banaszek Chełm, 15.02.2005 Zakres prezentacji Wymagania ICAO dla systemów GNSS Wymagania ICAO dla poszczególnych
Bardziej szczegółowoW niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa przedstawiono dane statystyczne dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa w Europie i na całym świecie
ROCZNY PRZEGLĄD BEZPIECZEŃSTWA ZA ROK 13 Streszczenie W niniejszym rocznym przeglądzie bezpieczeństwa przedstawiono dane statystyczne dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa w Europie i na całym świecie Dane
Bardziej szczegółowoRNAV GNSS NIEZBĘDNYM ETAPEM IMPLEMENTACJI LUN I SZANSĄ DLA POLSKIEGO GENERAL AVIATION
PRACE INSTYTUTU LOTNICTWA 211, s. 57-67, Warszawa 2011 RNAV GNSS NIEZBĘDNYM ETAPEM IMPLEMENTACJI LUN I SZANSĄ DLA POLSKIEGO GENERAL AVIATION ANDRZEJ FELLNER*, HENRYK JAFERNIK*, PAWEŁ TRÓMIŃSKI** Politechnika
Bardziej szczegółowoBUSINESS CASE ELEMENTEM IMPLEMENTACJI PROCEDUR LPV GNSS
Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Transport Volume 88 2015 p-issn: 0209-3324 e-issn: 2450-1549 DOI: Journal homepage:
Bardziej szczegółowo5.2. PODEJMOWANIE DECYZJI - DIAGRAM ISHIKAWY WYKRES OŚCI RYBY (ang. fishbone diagram) WYKRES PRZYCZYNA-SKUTEK (ang. cause-effect diagram)
5.2. PODEJMOWANIE DECYZJI - DIAGRAM ISHIKAWY WYKRES OŚCI RYBY (ang. fishbone diagram) WYKRES PRZYCZYNA-SKUTEK (ang. cause-effect diagram) Diagram Ishikawy to narzędzie, które służy do identyfikacji i prezentacji
Bardziej szczegółowoSektor Lotniczy a Pakiet Klimatyczny. Ruch lotniczy i Przestrzeń Powietrzna
Sektor Lotniczy a Pakiet Klimatyczny Ruch lotniczy i Przestrzeń Powietrzna Warszawa 06.05.2010 PAŻP Agencja jest państwową osobą prawną powołaną od 01.04.2007 r. na bazie ustawy określającej zadania. Misja
Bardziej szczegółowoAnaliza statystyczna danych dotyczących zdarzeń związanych ze zwierzętami w latach Konferencja Bezpieczeństwa w Lotnictwie Cywilnym
Analiza statystyczna danych dotyczących zdarzeń związanych ze zwierzętami w latach 2010-2017 Konferencja Bezpieczeństwa w Lotnictwie Cywilnym Warszawa, 19 kwietnia 2018r. 1 Zbiór danych wejściowych 18
Bardziej szczegółowoJAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE SZACOWANIE RYZYKA NA PODSTAWIE ANALIZY ZDARZEŃ W LOTNICTWIE WOJSKOWYM
Mariusz ZIEJA Henryk SMOLIŃSKI Paweł GOŁDA Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych PRACE NAUKOWE ITWL Zeszyt 38, s. 75 84, 2016 r. 10.1515/afit-2016-0007 JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE SZACOWANIE RYZYKA NA PODSTAWIE
Bardziej szczegółowoBudowa i eksploatacja portów lotniczych Wersja przedmiotu 2015/2016 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów
Kod przedmiotu TR.NIP602 Nazwa przedmiotu Budowa i eksploatacja portów lotniczych Wersja przedmiotu 2015/2016 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom kształcenia Studia I stopnia Forma i tryb
Bardziej szczegółowoFLIGHT SAFETY IN THE ASPECT OF BIRD STRIKES IN POLISH AIR FORCE
Journal of KONBiN 3(35)2015 ISSN 1895-8281 DOI 10.1515/jok-2015-0036 ESSN 2083-4608 FLIGHT SAFETY IN THE ASPECT OF BIRD STRIKES IN POLISH AIR FORCE BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW W ASPEKCIE KOLIZJI STATKÓW POWIETRZNYCH
Bardziej szczegółowoObowiązek szkolenia kadry lotniczej
Obowiązek szkolenia kadry lotniczej Dr hab. inż. nawig. Andrzej Fellner Politechnika Śląska, dr Piotr Uchroński Międzynarodowy Port Lotniczy w Katowicach Krosno, 15.06.2018r. Lotnisko - podlega obowiązkowej
Bardziej szczegółowoCST SYSTEMY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM. Clear Sky Training. Szkolenia Wdrożenia Doradtwo
CST Clear Sky Training SYSTEMY ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM Szkolenia Wdrożenia Doradtwo Clear Sky Consulting Sp. z o.o. założyliśmy w 2011 roku na bazie naszych wspólnych doświadczeń w prowadzeniu projektów
Bardziej szczegółowoNK315 WYKŁAD WPROWADZAJĄCY
NK315 EKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH WYKŁAD WPROWADZAJĄCY NK315 EKSPLOATACJA STATKÓW LATAJĄCYCH CELE PRZEDMIOTU: Głównym celem przedmiotu jest przedstawienie procesu powstawania i ewaluacji programów
Bardziej szczegółowoOPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO
OPINIA nr 05/2007 EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO w sprawie możliwości zmiany rozporządzenia (WE) nr 1702/2003 w odniesieniu do zasad wykonawczych dla certyfikacji statków powietrznych i
Bardziej szczegółowoWykorzystanie systemów satelitarnych w bezpiecznej nawigacji powietrznej
CIEĆKO Adam 1,2 GRZEGORZEWSKI Marek 2 ĆWIKLAK Janusz 2 OSZCZAK Stanisław 2 GRUNWALD Grzegorz 1 BABER Krzysztof 2 Wykorzystanie systemów satelitarnych w bezpiecznej nawigacji powietrznej WSTĘP Nawigacja
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w różnego rodzaju działaniach stabilizacyjno-bojowych w odległych rejonach świata oraz realizacja zobowiązań sojuszniczych w ramach
Bardziej szczegółowoI Międzynarodowa Konferencja Naukowo Techniczna ODPORNOŚĆ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ LOTNISK UŻYTKU PUBLICZNEGO
I Międzynarodowa Konferencja Naukowo Techniczna ODPORNOŚĆ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ LOTNISK UŻYTKU PUBLICZNEGO 23-24.11.2017 SZYMANY Od nieuków lepszy ten, co księgi czyta; Od czytających, kto pamięcią
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
30.9.2014 L 284/9 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 1029/2014 z dnia 26 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 73/2010 ustanawiające wymagania dotyczące jakości danych i informacji
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku
ZARZĄDZENIE Nr 90/09 WÓJTA GMINY MROZY z dnia 16 grudnia 2009 roku w sprawie wprowadzenia procedury identyfikacji zagrożeń oraz oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy w Urzędzie Gminy Mrozy Na podstawie
Bardziej szczegółowoINFRASTRUKTURA I EKSPLOATACJA PORTÓW LOTNICZYCH Wersja przedmiotu 2013 Jednostka
INFRASTRUKTURA I EKSPLOATACJA PORTÓW LOTNICZYCH Wersja przedmiotu 2013 Jednostka Wydział Transportu Politechniki Warszawskiej realizująca Zakład Inżynierii Transportu Lotniczego Typ przedmiotu Przedmiot
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT NR 34 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie zdarzenia lotniczego Nr 962/09
50 KOMUNIKAT NR 34 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie zdarzenia lotniczego Nr 962/09 Na podstawie 31 ust. 2 rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 18 stycznia 2007
Bardziej szczegółowoROLA DORADCY. Proces realizacji przedsięwzięć Partnerstwa Publiczno-Prywatnego
ROLA DORADCY Proces realizacji przedsięwzięć Partnerstwa Publiczno-Prywatnego Agenda Wprowadzenie Doradca Techniczny Doradca Finansowo-Ekonomiczny Doradca Prawny Podsumowanie 3P Partnerstwo Publiczno-Prywatne
Bardziej szczegółowoKursy. operatorów bezzałogowych statków powietrznych. Warszawa
Kursy operatorów bezzałogowych statków powietrznych Warszawa 22 października 2015 1 1. Wymagania ogólne stawiane kandydatom biorącym udział w szkoleniu do świadectwa kwalifikacji operatora bezzałogowych
Bardziej szczegółowoPolitechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Karta przedmiotu Wydział Inżynierii Lądowej obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016 Kierunek studiów: Budownictwo Forma
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu: Budowa i eksploatacja portów lotniczych
20.09.2013 Karta - Budowa i eksploatacja portów lotniczych Opis : Budowa i eksploatacja portów lotniczych Kod Nazwa Wersja TR.SIP502 Budowa i eksploatacja portów lotniczych 2013/2014 A. Usytuowanie w systemie
Bardziej szczegółowoSYSTEM KONTROLI ZARZĄDCZEJ W SZKOLE WYŻSZEJ
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2012 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 60 Nr kol. 1871 Andrzej KARBOWNIK Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania Instytut Zarządzania i Administracji
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji BEZPIECZEŃSTWO INSTALACJI PROCESOWYCH Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Stacjonarne I stopnia Rok Semestr Jednostka prowadząca
Bardziej szczegółowoKrytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.9.2017 r. C(2017) 5467 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 4.9.2017 r. ustanawiające naukowe kryteria określania właściwości zaburzających funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoInstalacja procesowa W9-1
Instalacja procesowa W9-1 Warstwy zabezpieczeń Kryteria probabilistyczne SIL PFD avg PFH 4 [ 10-5, 10-4 ) [ 10-9, 10-8 ) 3 [ 10-4, 10-3 ) [ 10-8, 10-7 ) 2 [ 10-3, 10-2 ) [ 10-7, 10-6 ) 1 [ 10-2, 10-1 )
Bardziej szczegółowoLOTNISKO Rozwój infrastruktury PAŻP na tle ruchu lotniczego w 2010 i perspektywy na kolejne lata
LOTNISKO 2011 Rozwój infrastruktury PAŻP na tle ruchu lotniczego w 2010 i perspektywy na kolejne lata Krzysztof Banaszek Prezes PAŻP Warszawa, 16.02.2011 r. Zagadnienia 1. Misja / Wizja PAŻP. 2. Operacje
Bardziej szczegółowoMetoda generowania typowych scenariuszy awaryjnych w zakładach dużego i zwiększonego ryzyka - ExSysAWZ
Metoda generowania typowych scenariuszy awaryjnych w zakładach dużego i zwiększonego ryzyka - ExSysAWZ A.S. Markowski, M. Pietrzykowski, R.J. Żyłła Politechnika Łódzka Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowo