SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2015) 599 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Europejski program bezpieczeństwa lotniczego PL PL

2 1. KOMUNIKAT KOMISJI Z 2011 R. W komunikacie Komisji pt. Ustanowienie systemu zarządzania bezpieczeństwem lotniczym dla Europy 1, opublikowanym w 2011 r., opisano wyzwania związane z bezpieczeństwem, przed którymi stoi Unia i jej państwa członkowskie, i zdecydowano o konieczności opracowania bardziej proaktywnego podejścia opartego na dowodach. Wymieniono szereg praktycznych działań, aby sprostać tym wyzwaniom. Niektóre z tych działań zostały wdrożone w ciągu ostatnich kilku lat, zwłaszcza poprzez przyjęcie rozporządzenia (UE) nr 376/2014 w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych 2. Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego Unii Europejskiej oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 216/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady (COM (2015) 613) przyczynia się ponadto do wdrożenia działań określonych w komunikacie Komisji z 2011 r., mając na względzie ustanowienie i utrzymanie wysokiego jednolitego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego oraz ochrony środowiska w Europie. Do komunikatu Komisji pt. Ustanowienie systemu zarządzania bezpieczeństwem lotniczym dla Europy dołączono dokument opisujący europejski program bezpieczeństwa lotniczego EDYCJA DOKUMENTU DOTYCZĄCEGO EUROPEJSKIEGO PROGRAMU BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO Europejski program bezpieczeństwa lotniczego 4 to zintegrowany zbiór regulacji na poziomie Unii wraz z działaniami i procedurami stosowanymi w celu wspólnego zarządzania bezpieczeństwem lotnictwa cywilnego na poziomie europejskim. Nie jest on planem działań jest to raczej funkcjonalny odpowiednik na szczeblu UE krajowego programu bezpieczeństwa, zgodnie z opisem w załączniku 19 do konwencji chicagowskiej. W dokumencie dotyczącym europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego wyjaśniono sposób zarządzania bezpieczeństwem w UE oraz w jej państwach członkowskich, w tym poprzez prawodawstwo unijne oraz inne polityki, praktyki i działania. Może on obejmować elementy przyszłych działań (ponieważ część działań lub zasad mogła zostać wprowadzona, ale nie w pełni wdrożona), ale jego głównym celem nie jest ustalenie harmonogramu działań na przyszłość. W dokumencie dotyczącym europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego przedstawiono pobieżną ocenę wszystkich zasad i procedur, które Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego Ustanowienie systemu zarządzania bezpieczeństwem lotniczym dla Europy, COM(2011) 0670 final. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007 (tekst mający znaczenie dla EOG); Dz.U. L 122 z , s. 18. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego, SEC(2011) 1261 final. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 17 rozporządzenia (UE) nr 376/2014 w sprawie w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych. 2

3 w zintegrowany sposób wnoszą wkład na rzecz zapobiegania wypadkom i bezpieczeństwa działań lotniczych w Unii. Dokument dotyczący europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego nie ma zastępować programów bezpieczeństwa państw członkowskich, a raczej je uzupełniać. Ponieważ wiele zasad i działań związanych z bezpieczeństwem lotniczym jest przyjmowanych i koordynowanych na poziomie UE, państwa członkowskie powinny odnosić się do dokumentu dotyczącego europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego w swoich krajowych programach bezpieczeństwa, aby w pełni wyjaśnić sposób zarządzania bezpieczeństwem lotniczym na ich terytoriach zgodnie z wymogami konwencji chicagowskiej. Jako że UE przyjęła akty prawne w wielu obszarach bezpieczeństwa lotniczego, państwa członkowskie nie mogą opisać sposobu zarządzania bezpieczeństwem bez uwzględniania wymiaru unijnego. Ponadto w niektórych dziedzinach obowiązki państw wynikające z konwencji chicagowskiej zostały przeniesione na poziom Unii. W dokumencie dotyczącym europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego wyjaśniono, w jaki sposób UE realizuje zobowiązania międzynarodowe wynikające z tego przekazania obowiązków. Opisując procedury stosowane w celu wspólnego zarządzania bezpieczeństwem na poziomie europejskim, a w szczególności sposób, w jaki Komisja Europejska, państwa członkowskie i EASA współpracują w zakresie wykrywania niebezpiecznych warunków i podejmują działania w celu zminimalizowania ryzyka dla bezpieczeństwa, dokument dotyczący europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego pomaga doprecyzować rozkład obowiązków w zakresie bezpieczeństwa w ramach UE oraz wyjaśnia, w jaki sposób UE jako całość może osiągnąć i utrzymać zadowalający poziom bezpieczeństwa. Zapewnia on również pełną przejrzystość wszystkim zainteresowanym stronom w dziedzinie bezpieczeństwa. Dokument dotyczący europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego jest zgodny z formatem i strukturą opisu krajowego programu bezpieczeństwa, zgodnie z załącznikiem 19 do konwencji chicagowskiej. Pierwsza część dokumentu poświęcona jest europejskim politykom i celom w zakresie bezpieczeństwa. Obejmuje to w szczególności opis europejskich ram prawnych w dziedzinie lotnictwa oraz wyjaśnienie podziału kompetencji między państwa członkowskie i poszczególne podmioty na szczeblu UE. Zawiera ona także szczegółowy opis mechanizmów ustanowionych w celu egzekwowania przepisów UE. W drugiej części skupiono się na zarządzaniu ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa w Europie. Opisano istniejące wymogi w zakresie zarządzania bezpieczeństwem mające zastosowanie do branży i państw członkowskich oraz wyjaśniono, w jaki sposób ryzyko dla bezpieczeństwa jest wspólnie oceniane i minimalizowane w UE. Trzecia część dotyczy europejskiego aspektu zapewniania bezpieczeństwa, a przede wszystkim sposobu prowadzenia nadzoru nad bezpieczeństwem w UE i jej państwach członkowskich. Czwarta część zawiera szczegółowe informacje na temat działań europejskich w dziedzinie promowania bezpieczeństwa, w tym dotyczące szkoleń i współpracy międzynarodowej. 3

4 3. EWOLUCJA EUROPEJSKIEGO PROGRAMU BEZPIECZEŃSTWA LOTNICZEGO Aby zapewnić zachowanie skuteczności w zapobieganiu wypadkom i ograniczaniu ryzyka, kwestie zarządzania bezpieczeństwem muszą być stale dostosowywane do zmian na rynku lotniczym, postępu technologicznego i pojawiania się nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa. Dokument dotyczący europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego wymaga zatem regularnej aktualizacji w celu odzwierciedlenia tych zmian. Konieczność regularnej aktualizacji dokumentu przez Komisję została uznana w komunikacie Komisji z 2011 r. (działanie 8 komunikatu). Od czasu opublikowania pierwszej wersji dokumentu dotyczącego europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego w 2011 r. w UE dokonano szeregu zmian legislacyjnych. Zmiany prawodawstwa UE od 2011 r. obejmują m.in. nowe przepisy dotyczące ograniczenia czasu lotu, operatorów z państw trzecich, operacji lotniczych, obszaru ATM/ANS, lotnisk, zgłaszania i analizy zdarzeń i działań następczych. Oprócz zmienionych ram prawnych, zarządzanie bezpieczeństwem ewoluowało również w innych obszarach: jednym z przykładów jest rozwój działalności wykonywanej przez EASA w ramach inspekcji standaryzacyjnych. Poza tym wzmocniono europejski wymiar propagowania bezpieczeństwa, w szczególności po reorganizacji, która miała miejsce w EASA w 2014 r. Uzupełnieniem europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego jest europejski plan bezpieczeństwa lotniczego, który określa konkretne zagrożenia mające obecnie wpływ na unijny system bezpieczeństwa lotniczego i proponuje działania łagodzące w celu eliminowania tych zagrożeń. Choć jak dotąd proces opracowywania europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego był w dużej mierze prowadzony wewnętrznie w EASA, nadszedł właściwy moment, by nadać mu prawdziwie europejski wymiar oraz przypisać odpowiedzialność, zwłaszcza poprzez większe zaangażowanie państw członkowskich i branży. W tym celu w proces opracowywania i przyjmowania europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego został zmieniony, aby uwzględnić wnioski wyciągnięte z pierwszych cykli wykonawczych. Ponieważ jest to istotny element systemu zarządzania bezpieczeństwem na poziomie UE, Komisja uznała, że proces opracowania, przyjęcia i aktualizacji europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego powinien być opisany bardziej szczegółowo w dokumencie dotyczącym europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego. Zasady, działania i procedury, które są elementem europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego, powinny być monitorowane, w szczególności w celu oceny ich stosowności oraz skuteczności. Monitorowanie skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa powinno opierać się na wskaźnikach, które mogą obejmować przestrzeganie zasad, częstotliwość pewnych rodzajów zdarzeń związanych z bezpieczeństwem, liczbę wypadków i ofiar śmiertelnych oraz dojrzałość systemów zarządzania bezpieczeństwem. Wskaźniki te są wykorzystywane przez państwa w celu określenia krajowych dopuszczalnych poziomów skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa, wymaganych przez ICAO i wskazujących minimalny poziom skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, który należy osiągnąć na szczeblu krajowym. Poziomy te są określane w kontekście każdego krajowego programu bezpieczeństwa. W europejskim planie bezpieczeństwa lotniczego można również określić dopuszczalny poziom skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa w Unii, w celu lepszego monitorowania skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa unijnego systemu 4

5 lotnictwa oraz określenia zmian, które należy przeprowadzić na poszczególnych szczeblach w celu doprowadzenia do dalszej poprawy bezpieczeństwa. W załączniku do niniejszego sprawozdania przedstawiono 2. edycję dokumentu dotyczącego europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego, która odzwierciedla wspomniane wyżej zmiany oraz opisuje sposób, w jaki Unia Europejska i jej państwa członkowskie zarządzają obecnie bezpieczeństwem lotniczym. 5